Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama

Stavovi mladih prema
Evropskoj uniji i
evropskim
integracijama, jul 2010.
Rezultati istraživanja
Među mladima su identifikovana četiri
interpretatibilna stava: proevropski stav,
antiglobalizacijski euroskepticizam, neevropski
etatizam, kulturni etnocentrizam.
De Facto Consultancy
7/5/2010

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.
D e F a c t o C o n s u l t a n c y Page 2
S A D R Ž A J
Sadržaj 02
EU i mladi – uvodna razmatranja 03
Uvodne napomene 09
Rezultati istraživanja po pitanjima 12
Kratki izvodi 63
Annex 1 - Upitnik 67
Annex 2 – Uzorak 78
Annex 3 – Realizovani uzorak 80

EU i mladi
uvodna razmatranja

Francuski ministar spoljnih poslova i veliki vizionar Robert
Šuman je 9. maja 1950. godine na konferenciji za štampu
predstavio prijedlog stvaranja nadnacionalne organizacije, s
ciljem nalaženja zajedničkog imenitelja oko kojeg bi mogle da
se ujedine sve, ili većina država Evrope, među kojima i, u
Drugom svjetskom ratu pobijeđene, Njemačka i Italija.
„...Evropa neće biti stvorena odjednom, niti prema jedinstvenom
planu. Biće izgrađena putem konkretnih dostignuća koja najprije
stvaraju faktičku solidarnost... Sjedinjavanje proizvodnje uglja i
čelika trebalo bi odmah da stvori zajedničke osnove za
ekonomski razvoj što je prvi korak ka evropskoj federaciji i da
promijeni sudbinu onih regiona koji su dugo bili posvećeni
proizvodnji municije za ratovanje, čije su žrtve najčešće bili.“
Od Šumanove deklaracije iz 1950. godine do danas, EU je
izrasla u porodicu demokratskih evropskih zemalja čiji je cilj
izgradnja boljih životnih uslova za sve njene građane, očuvanje
mira i postizanje napretka. Evropska unija je ujedinila veći dio
evropskog kontinenta. Nju danas čini 27 država, odnosno preko
500 miliona stanovnika koji komuniciraju na 23 jezika, koji dijele
iste demokratske vrijednosti i posvećeni su zajedničkom radu
za opšte dobro građana Unije. Ona je jedinstvena
nadnacionalna organizacija u kojoj se zajedničke politike
sprovode preko veoma razvijenog mehanizma institucija, koje
objedinjuje i uređuje pravna tekovina EU, tzv. Acquis
communautaire .
Evropska unija baštini temeljne vrijednosti čovječanstva kao što
su poštovanje ljudskog dostojanstva, slobodu, demokratiju,
jednakost. To su vrijednosti koje su zajedničke svim državama
članicama EU.

Iako je omladinska politika u nadležnosti zemalja članica,
institucije EU su ostvarile saradnju kako bi se neki zajednički
problemi mladih zajednički rješavali.
Evropska unija nastoji da kod mladih izgradi osjećaj da su
građani Evrope, i na taj način ih ohrabri da se uključe u
diskusiju vezanu za izgradnju i budućnost Evropske unije.
Od kraja devedesetih godina EU kreira politiku evropske
obrazovne saradnje koja ima za cilj da do 2010. godine “Unija
postane najkonkurentniji i najdinamičniji ekonomski prostor u
svijetu koji počiva na znanju”.
Jedan od najznačajnijih dokumenata koji promoviše
punopravno učešće mladih u odlukama koje utiču na njihov
život je Evropska povelja o učešću mladih u životu na
lokalnom i regionalnom nivou. Riječ je o dokumentu Savjeta
Evrope koji su kreirali evropski stručnjaci u saradnji sa mladima.
Ovaj dokument daje preporuke i lokalnim i regionalnim vlastima
i predlaže načine kako da se mladima omogući da budu aktivni
građani.
Posebno značajna je evropska politika obrazovanja koja ima za
cilj podsticanje doživotnog učenja i poboljšanje kvaliteta
školskih sistema. EU insistira na unifikaciji evropskog visokog
školstva, jasnoći nastavnih programa i uzajamnom priznavanju
studija.
Države EU imaju razvijenu saradnju u oblasti unaprijeđenja
znanja, razvoja razmjene informacija i dobre prakse. To za
rezultat ima podsticanje pokretljivosti studenata i nastavnika,
kao i unaprijeđenje saradnje između obrazovnih ustanova.
Evropska unija danas ima više desetina miliona mladih, koji
pohađaju različite škole u državama članicama. Unija nudi
mladima mnogo prilika da upoznaju druge zemlje tokom

školovanja, studija ili obuke. Postoji više programa EU koji
podržavaju obrazovanje i pokrivaju sve razmjene i programe
usavršavanja i obuke.
Evropska komisija je 27. aprila 2010. godine usvojila novu EU
strategiju za mlade za predstojeću deceniju. Nova strategija,
pod nazivom "Mladi - ulaganje i osnaživanje", uvažava mlade
kao jednu od najranjivijih grupa u društvu, a posebno u
kontekstu sadašnje ekonomske krize. Strategija takođe
uvažava da su mladi dragocjen resurs u današnjem društvu
koje sve više stari. Ova strategija će voditi EU politiku mladih u
narednoj dekadi i nastojaće da pojača saradnju između država
članica koje se bave pitanjima mladih. Nova EU strategija za
mlade promoviše cross-sektorski pristup rješavanju važnih
pitanja mladih, čija su tri glavna cilja: stvoriti više mogućnosti za
mlade u obrazovanju i zapošljavanju, poboljšanju učešća
mladih u društvu, te unaprijediti solidarnost među mladima i
društvu.
EU svojim politikama promoviše mobilnost mladih unutar svojih
granica, neformalno obrazovanje i međukulturalni dijalog, te
uključivanje svih mladih ljudi bez obzira na njihovo obrazovanje,
socijalni položaj ili kulturu iz koje dolaze. Na taj način se razvija
solidarnost i tolerancija među mladima, jača razumijevanje
među mladima u različitim zemljama, stvaraju mogućnosti za
razvoj kvalitetnog sistema podrške omladinskim aktivnostima i
organizacijama na nivou Evrope. Konkretni programi EU koji
doprinose realizaciji ovih ciljeva su Erasmus Mundus, Youth in
Action, Leonardo da Vinci, Comenius, Lifelong learning i dr.
Mladi koji žive u bilo kojoj zemlji Evropske unije, putuju
slobodno, bez viza i ograničenja boravka. Imaju pravo da žive i
rade u svakoj državi članici EU. Njihove diplome, stečene u bilo
kojoj zemlji članici EU priznate su i važe i u drugim državama

članicama. Mladi EU učestvuju u brojnim programima Unije koji
imaju za cilj njihovu edukaciju, usvaršavanje i pripremu za život.
Crna Gora ulazak u EU vidi kao svoj strateški cilj. To će nam
omogućiti nove razvojne mogućnosti u svim oblastima
društvenog života, dovešće do rasta životnog standarda,
podsticanja zapošljenosti, poboljšanja uslova života i rada i
razvoja ljudskih resursa, te unaprijeđenja kvaliteta života.
Ulazak Crne Gore u EU predstavljao bi i uključivanje u stabilno
političko okruženje, osigurao sigurno i povoljno poslovno
okruženje, otvorio nove razvojne mogućnosti u sklopu
ekonomske i monetarne unije.
Ono što je posebno značajno za građane, a naročito za mlade,
članstvom u Evropskoj uniji se pružaju mogućnosti za život bez
granica. To podrazumijeva slobodnu razmjenu ideja i znanja, i
svakako nesmetano kretanje ljudi.
Posebno obilježje i vrijednost Evropske unije jeste jedinstvo
multikulturalnosti i multietičnosti. Članstvo u EU doprinosi
razvoju kultura država članica uz poštovanje njihove
nacionalne, vjerske i regionalne raznolikosti, uz istovremeno
isticanje zajedničkog kulturnog nasljeđa. Članstvo doprinosi
opštem cilju razvoja i učvršćivanja demokratije i pravne države,
kao i poštovanju ljudskih prava i osnovnih sloboda.
Mladi ljudi su snaga koja se najviše zalaže za ulazak u EU. Oni
čine onaj dio stanovništva za koji je pristupanje EU posebno
važno i koji će dugoročno imati najviše koristi od pristupanja
Uniji.
Šta zapravo Evropska unija donosi mladima. Koristi od članstva
su višestruke: jednak pristup školovanju na bilo kom evropskom
univerzitetu, priznavanje diploma u svim državama članicama,
putovanje kroz Evropu bez viza, zapošljenje pod jednakim

uslovima u državama članicama EU, mogućnost korišćenja
sredstava iz zajedničkih fondova za naučni i istraživački rad,
brojne studentske, radne, edukativne i volonterske razmjene.

Uvodne napomene

Pred Vama se nalaze rezultati istraživanja koje je posvećeno
stavovima mladih prema Evropskoj Uniji i evropskim
integracijama. Cilj istraživanja je da bolje razumijemo mlade i
njihove stavove kada je riječ o EU.
Uzorkom je obuhvaćeno 1007 ispitanika-ica iz svih srednjih
škola u Crnoj Gori, sa izuzetkom dvije škole koje imaju
simbolički mali broj ispitanika-ica.
Procedura uzorkovanje podrazumijevala je trostruku
stratifikaciju i to po školama, razredima i odjeljenjima, pri čemu
je sam izbor učenika po odjeljenjima bio slučajan, sa po 1-10
ispitanika-ica po popisnom krugu u zavisnosti od veličine škole i
broja odjeljenja. Ovakva procedura i broj ispitanika-ica
garantuju reprezentativnost sa standardnom statističkom
greškom, mjerenje od +/- 3.9% sa intervalom povjerenja od
95%.
Dizajn i struktura uzorka po školama dati su u annex-u 3.
Od ukupno ispitanih, njih 23.1% trenutno pohađa prvi razred
(233 učenika-ce), 29% je u drugom razredu (292 učenik-ce),
26.6% u trećem (268 učenika-ca), a 21.3% su maturanti (214
učenika-ca).
Među ispitanicima je više bilo ženskih pripadnica, i to 59.3%
(njih 597), dok je mušku populaciju činilo 40.7% ispitanika (409
učenika).
Kada je u pitanju nacionalna pripadnost, njih 47.2% se izjasnilo
kao Crnogorac-ka (475), Srbin-kinja 34.8% (350), Musliman-ka
7.9% (80), Alanac-ka 2.8% (28), Bošnjak-inja 2.4% (24), 2.6%
(26) je napisalo nešto drugo, a 0.4% se izjasnilo kao Hrvat-ica
(4). Od ukupnog broja, 2% (20) nije željelo da da odgovor na
ovo pitanje.

Najveći broj ispitanika-ica živi u gradskom naselju – 59.6%
(600), zatim u prigradskom 28.4% (286), na selu živi 11.6%
(117), a dogovor nije dalo 0.4% ispitanika-ica (4).
Prema tvrdnjama ispitanika-ica, njih 38.1% (384) je prethodne
godine ostvarilo odličan uspjeh, vrlodobar 33.8% (340), dobar
21.3% (214), dovoljan 3.3% (33), a nedovoljan 0.4 (4%), dok
3.2% (32) nije odgovorilo na ovo pitanje.
Projekat je finansiran od strane UNICEF-a. Istraživanje je
sprovela DeFacto Consultancy agencija, agencija za
istraživanje tržišta, ispitivanje javnog mnjenja, politički i biznis
konsalting.

Rezultati istraživanja
po pitanjima

fig. 1: sreća/zadovoljstvo životom
Mladi u Crnoj Gori sebe na skali 1-10 smatraju srećnima, odnosno
zadovoljnima životom, 7.63 (standardna devijacija 2.18). Na ovo
pitanje, odgovor je dalo njih 904. Linerni prikaz je dat kroz fig. 1.
Dok je najveći broj onih koji su na skali zaokružili najveće
vrijednosti, najmanji broj je onih koji su to učinili kada su u pitanju
najniže vrijednosti, što je prikazano sa fig. 2.
Tako se 63.9% mladih smatra srećnim, 29.6% pripada grupi ni
srećnih ni srećnih, a 6.4% sebe ne smatra srećnima.
fig. 2: sreća po kategorijama (%)
6.4
29.6
63.9
nesrecni
niti srecni niti
nesrecni
srecni
2.2
1.1
3.1 2.7
8.6
7.1
11.3
22.2 21.2 20.5
nesrecan 2 3 4 5 6 7 8 9 srecan

29.1
51.4
19.5
nezadovoljni
niti zadovoljni niti
nezadovoljni
zadovoljni
Aritmetička sredina od 5.07 (standardna devijacija 2.56) iz drugog
pitanja ukazuje na ni zadovoljstvo ni nezadovoljstvo položajem mladih
u Crnoj Gori (fig. 3). Tako je njih 51.4% niti zadovoljno niti
nezadovoljno, dok je veći broj onih koji su iskazali nezadovoljstvo –
29.1% od onih koji su iskazali zadovoljstvo položajem mladih u Crnoj
Gori – 19.5% (fig. 4), a od ukupnog broja od 911 ispitanika-ica koliko
je dalo odgovor na ovo pitanje.
fig. 3: stepen zadovoljstva položajem mladih u Crnoj Gori (1 – nezadovoljni; 10 – zadovoljni) - %

Upoređivanje prvog i drugog pitanja, primjetna je diskrepanca između
osjećanja sreće i stepena zadovoljstva položajem mladih:
istovremeno se mladi osjećaju srećnima (63.9%) i niti zadovoljnima
niti nezadovoljnima (51.4%). Dok je pak veći broj onih koji su se
izjasnili niti srećnima niti nesrećnima (29.6%), čak 29.1% mladih je
nezadovoljno, što je gotovo 10% više od onih koji su zadovoljni.
Daljim poređenjem, među populacijom mladih koji su ‘’srećni’’ njih
53.1% je niti zadovoljno niti nezadovoljno, 25.5% zadovoljno, a 21.4%
nezadovoljno. Niti srećni niti nesrećni mladi su u najvećoj mjeri niti
zadovoljni niti nezadovoljni – 55.7%, s tim da je značajno veći
procenat nezadovoljnih (21.4%) od zadovoljnih (7.1%). Dok je
najmanji procenat ‘’nesrećnih’’ mladih zadovoljan (9.4%), najveći broj
njih je nezadovoljan – 67.9%, uz značajan broj onih koji se nijesu
mogli izjasniti niti kao zadovoljni niti kao nezadovoljni – 22.6%.
Više od polovine ispitanih mladih, njih 52.1%, smatra da će se položaj
mladih u Crnoj Gori u narednih pet godina poboljšati. Njih 32.3%
smatra da će ostati isti, a 15.6% (gotovo četvrtina) da će biti lošiji (fig.
5).
fig. 5:
mišljenje o položaju mladih u Crnoj
Gori u narednih pet godina (%)

Mladi u Crnoj Gori će se najprije izjasniti kada je u pitanu geografska
pripadnost (fig. 6) s obzirom na kraj ili mjesto u kome žive (40.3%),
dok će istovremeno njihov drugi izbor biti Crna Gora kao cjelina
(23.3%) ili pak regija u kojoj žive (22.2%). Nakon kraja/mjesta u kome
žive, mladi će se najprije identifikovati sa Crnom Gorom kao cjelinom
(28.3%). Tek po nešto više od 10% mladih će kao prvi izbor svoje
geografske pripadnosti izabrati Evropu (11.1%), svijet kao cjelinu
(10.3%) i regiju u kojoj žive (10%).
Kada je u pitanju drugi izbor geografskog identiteta mladih, odgovori
su znatno ravnomjernije raspoređeni, pa pored Crne Gore kao cjelina
i regija u kojoj žive, mladi se u znatnom broju odlučuju za građane
Evrope (20.9%), svijeta kao cjeline (18.2%). Na posljednjem mjestu
njihov drugog izbora je kraj ili mjesto u kojem žive (15.5%).
fig. 6: Geografski identitet
Geografska odrednica Prvi izbor Drugi izbor
Kraj ili mjesto u kojem živite 40.3% 15.5%
Regija u kojoj živite 10.0% 22.2%
Vaša zemlja kao cjelina (CG) 28.3% 23.3%
Evropa 11.1% 20.9%
Svijet kao cjelina 10.3% 18.2%

Populacija mladih u Crnoj Gori najviše je ponosna (fig. 8) na
crnogorsku istoriju, crnogorske uspjehe u sportu te kulturnu baštinu i
kulturu Crne Gore. Socijalna sigurnost i socijalna zaštita u Crnoj Gori
su na posljednjem mjestu, a ono na što još mladi nijesu ponosni jeste
mogućnost političkog odlučivanja, tolerancija u crnogorskom društvu i
demokratske institucije u Crnoj Gori, kao i zaštitu okoline Crne Gore.
Srednje vrijednosti (oko 5), odnose se na privredne uspjehe Crne
Gore ugled Crne Gore u svijetu kao i osamostaljenje Crne Gore.
fig. 8: Patriotizam
(srednja vrijednost na po aspektima; 1 – nije ponosan: 10 ponosan)
Pojedinačni aspekti/područja N
Srednja
vrijednost
Standardna
devijacija
Ponosan/na crnogorsku istoriju 931 7.55 2.622
Ponosan/na demokratske institucije u Crne Gore 821 4.79 2.751
Ponosan/na privredne uspjehe Crne Gore 896 5.02 2.808
Ponosan/na socijalnu sigurnost i socijalnu zaštitu u Crnoj Gori 923 4.52 2.767
Ponosan/na crnogorske uspjehe u sportu 976 6.88 2.873
Ponosan/na osamostaljenje Crne Gore 913 5.92 3.919
Ponosan/na mogućnost političkog odlučivanja u Crnoj Gori 848 4.73 3.313
Ponosan/na toleranciju u crnogorskom društvu 894 4.77 2.960
Ponosan/na ugled Crne Gore u svijetu 921 5.37 3.149
Ponosan/na zaštitu okoline u Crnoj Gori 948 4.82 3.062
Ponosan/na kulturnu baštinu i kulturu 933 6.66 2.867
fig. 7

Kada je u pitanju informatička pismenost (fig. 9), mjerena upotrebom
personalnog računara, mobilnog telefona, internet pretraživanja i
elektronske pošte (fig. 10), ista je na zavidnom nivou – 0.76 u odnosu
na 1, prikazano aritmetičkom sredinom.
Dok je redovna upotreba mobilnih telefona izuzetno visoka, čak
82.7% mladih ispitanika-ica redovno koristi mobilni telefon, među
istom populacijom upotreba interneta za elektronsku poštu je tek kod
23.7% ispitanika-ica redovna. Internet za pretraživanje se redovno
koristi kod 57.7% populacije, a personalni računar 50.9%.
Najneredovnija je upotreba interneta za elektronsku poštu (18.1%).
fig. 10: Informatička pismenost
Upotreba nikada rijetko ponekad često redovno
1. Personalni računar (PC) 4.3% 6.0% 12.0% 26.8% 50.9%
2. Mobilni telefon 0.7% 2.1% 2.7% 11.8% 82.7%
3. Internet za pretraživanje 1.9% 5.6% 10.9% 23.9% 57.7%
4. Internet za elektronsku poštu (e-mail) 18.1% 20.1% 22.6% 15.3% 23.7%
fig. 9

Dok 67.3% mladih u Crnoj Gori podržava pridruživanje Crne Gore
ostalim članicama EU (43.9% apsolutno, 23.4% uglavnom), njih 21%
nema stava, odnosno svejedno im je. Kako se vidi iz fig. 11, 11.8%
mladih ne podržava pridruživanje Crne Gore EU, i to srazmjerno: po
5.9% apsolutno ne podržava i više ne podržava nego što podržava,
kako je prikazano na fig. 11.
fig. 11:
podrška pridruživanju Crne
Gore EU (%)

Jedan od važnih segmenata istraživanje bilo je i ispitivanje stavova
srednjoškolaca o EU. Za ispitivanje stavova korišćene su ljestvice
procjene ordinalnog tipa (Likertove skale) sa četiri stepena
(ne)slaganja.
Sami stavovi, sa referentnim skalama, testirani su u istraživanju
stavova o EU (Bešić – Miheljak, 2007.). Metodološki, heterogenost
samih stavova omogućava formiranje različitih struktura stavova, što
je posebno predmet našeg interesovanja.
fig. 12: Tvrdnje u vezi sa Evropskom unijom i stavovi prema ulasku Crne Gore u EU
Tvrdnja
Slažem
se u
potpunosti
Uglavno
m se
slažem
Uglavnom
se ne
slažem
Ne slažem
se u
potpunosti
Ne
znam
1. Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima
otvoriti velike mogućnosti.
40.9 40.0 5.3 5.6 8.2
2. Udružena Evropa će dugoročno poboljšati
životne uslove svih ljudi.
26.1 37.7 13.2 8.7 14.2
3. U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti. 19.5 32.2 18.7 10.3 19.4
4. Ne verujem da će evropsko udruživanje imati
veliki značaj za mene lično.
21.8 21.5 23.1 16.8 16.7
5. U udruženoj Evropi će se kulture tako izmiješati
da čovjek više neće znati odakle potiče.
14.3 12.8 17.7 37.7 17.5
6. U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto
jer će konkurencija porasti.
16.8 21.7 22.3 20.9 18.3
7. Postepeno će se jezici toliko izmiješati, da se
uopšte više neće govoriti mojim jezikom.
12.4 11.4 19.6 42.7 13.9
8. Od udruživanja svjetske privrede profitiraće
jedino oni koji su već sada moćni.
26.6 21.7 17.1 12.3 22.2
9. Što su veći i kompleksniji privredni prostori, to
su više ograničene mogućnosti da realizujem
moje lične interese.
14.7 25.9 19.0 9.8
10. Evropsko udruživanje imaće velik uticaj na moj
život.
16.9 23.7 21.4 17.8 20.3
11. Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti
kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa. 19.7 25.6 17.5 8.1 29.1
12. Jedinstvena svjetska privreda ne može
funkcionisati, jer su interesi pojedinih država
suviše različiti.
20.2 26.3 18.4 9.6 25.5
13. U udruženoj Evropi mladi ce dobiti priliku da
slobodnije putuju kroz evropske zemlje.
58.6 21.5 6.0 4.6 9.3
14. Udružena Evropa će bit garant mira i
prosperiteta na Balkanu.
22.5 24.1 16.9 14.1 22.3
15. U udruženoj Evopi mladi će lakse nalaziti posao 22.9 27.5 19.4 10.1 20.1
16. Mladi će moći da studiraju u evropskim
zemljama,poslije ulaska u EU
39.7 31.6 7.9 4.9 15.9
17. Mladi Crne Gore će dobiti jednaka prava kao
njihovi vršnjaci u Evropi
32.8 29.0 11.8 10.4 16.0
18. Diplome stečene u Crnoj Gori biće priznate u
EU.
32.2 24.5 11.2 10.8 21.3

Kada je o prvoj bateriji stavova riječ (fig. 12 i fig. 13), najprije,
ispitanici se u najvećoj mjeri slažu sa dva stava koja u afirmativnom
smislu govore o mladima i EU. Dalje, generalno, veći je stepen
slaganja sa stavovima koje govore o EU u afirmativnom smislu, nego
sa onima koji na različiti način izražavaju euroskepticizam. Treće,
velike razlike u stepenu slaganja između stavova govore o
senzitivnom odnosu ispitanika-ica kada je riječ o EU.
fig. 13

Slično je i kada je riječ o drugoj bateriji stavova (fig. 14 i fig. 15).
Najveći stepen slaganja ispitanika-ica je sa prva dva stava, pri čemu
prvi izražava realizam u pogledu procjene objektivne političke moći
Crne Gore nakon ulaska u EU, a drugi predstavlja eksplicitnu podršku
ulasku Crne Gore u EU. To znači da kod srednjoškolaca postoji
manje-više jasna svijest o određenim nedostacima koje sa sobom
nosi uključenje u EU. Dokaz za ovu konstataciju je visok stepen
slaganja sa tvrdnjom ’’da bi bolje bilo da se novac predviđen
prilagođavanju evropskom tržištu upotrebi za zaštitu crnogorske
privrede i poljoprivrede’’. Takođe, relativno je visok procenat kritike
birokratizacije EU, što govori o tome da i o nekim negativnim
aspektima funkcionisanja EU srednjoškolci imaju jasan stav.
fig. 14: Tvrdnje u vezi sa Evropskom unijom i NATO-om
Tvrdnja
Slažem
se u
potpunosti
Uglav-
nom se
slažem
Uglavn-
om se ne
slažem
Ne slažem
se u potpu-
nosti
Ne
znam
1. Male zemlje, kao što je Crna Gora, ni u
budućnosti u udruženoj Evropi neće biti
potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.
40.2 24.3 13.1 7.9 14.4
2. Smatram da bi Crna Gora morala što prije
postati članica EU.
33.7 27.7 12.5 10.5 15.6
3. Smatram da bi se Crna Gora morala što
prije uključiti u NATO.
14.1 14.8 16.7 28.7 25.7
4. Crna Gora bi ulaskom u Evropsku uniju
izgubila teško stečenu samostalnost i
nezavisnost.
10.2 12.2 21.4 30.0 26.2
5. Za budućnost Crne Gore potpuno je
svejedno da li će ili neće postati članica EU.
11.9 12.4 24.6 33.2 17.9
6. Bilo bi pametnije da novac koji je namijenjen
za prilagođavanje evropskom tržištu, Crna
Gora upotrijebi za zaštitu crnogorske
privrede i poljoprivrede.
35.8 22.2 13.9 9.5 18.5
7. Crna Gora je ekonomski dovoljno razvijena
da živi i bez EU.
9.2 11.0 23.5 39.5 16.7
8. Samostalnost Crnoj Gori vrijedi više nego
sva potencijalna korist od uključivanja u EU.
14.3 11.4 18.9 28.4 27.0
9. Evropska unija je velika birokratija na koju
se trose ogromna sredstva.
20.9 22.2 15.7 10.8 30.4
10. Ulaskom u EU Crna Gora će izgubiti svoj
kulturni identitet
8.9 10.5 23.3 35.3 21.9
11. Ulaskom u EU se ubrzava “odliv mozgova“
zbog otvorenosti granica.
16.4 17.7 16.0 12.6 37.3
12. Ulaskom u EU se umanjuje nezavisnost
Crne Gore u odlučivanju o svojoj
budućnosti.
17.2 22.5 19.7 16.2 24.4
13. Ulaskom u EU se povećava konkurencija i
teže nalazi posao.
17.0 17.3 21.3 19.4 25.1

fig. 15

Mnogo značajnije od samog procenta (ne)slaganja sa konkretnim
stavovima jeste pitanje strukture stavova. Za ovu svrhu korišćena je
faktorska analiza sa Varimax rotacijom. Komunaliteti pokazuju da svi
stavovi koji su bili predmet istraživanja imaju svoje mjesto u strukturi
stavova (fig. 16). Analiza dalje ukazuje da postoji sedam
strukturiranih stavova, koji iscrpljuju 61.3% ukupne varijanse (fig. 17 i
fig. 18).
fig. 16
Inicijalno Ekstrakcija
Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike mogućnosti. 1.000 .618
Udruzena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih ljudi. 1.000 .614
U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti. 1.000 .548
Ne vjerujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za mene lično. 1.000 .636
U udruženoj Evropi će se kulture tako izmješati da čovjek više neće znati odakle
potiče.
1.000 .707
U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto, jer će se konkurencija povećati. 1.000 .584
Postepeno će se kulture toliko izmješati da se uopšte više neće govoriti mojim
jezikom.
1.000 .644
Od udruživanja svjetske privrede profitiraće samo oni koji su već sada moćni. 1.000 .618
Što su veći i kompleskniji privredni prostori, to su više ograničene mogućnosti da
realizujem moje lične interese.
1.000 .651
Evropsko udruživanje imaće veliki uticaj na moj život. 1.000 .692
Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za realizovanje
vlastitih interesa.
1.000 .558
Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati jer su interesi pojedinih
država suviše različiti.
1.000 .472
U udruženoj Evropi mladi će dobiti priliku da slobodnije putuju kroz evropske
zemlje.
1.000 .605
Udružena Evropa će biti garant mira i prosperiteta na Balkanu. 1.000 .658
U udruženoj Evropi mladi će lakše nalaziti posao. 1.000 .682
Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama, nakon ulaska u EU. 1.000 .638
Mladi CG će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi, ako CG uđe u
EU.
1.000 .694
Diplome stečene u CG biće priznate u EU, ako CG uđe u EU. 1.000 .650
Male zemlje kao što je CG ni u budućnosti u udruženoj Evropi neće biti potpuno
ravnopravne sa velikim zemljama.
1.000 .624
Smatram da bi CG morala što prije postati članica EU. 1.000 .624
Smatram da bi se CG što prije trebala priključiti NATO-u. 1.000 .624
CG bi ulaskom u EU izgubila teško stečenu samostalnost i nezavisnost. 1.000 .530
Za budućnost CG je potpuno svejedno da li će ili neće biti članica EU. 1.000 .572
Bilo bi pametnije da novac koji namijenjen za prilagođavanje evropskom tržištu
CG upotrijebi za zaštitu svoje privrede.
1.000 .620
CG je ekonomski dovoljno razvijena da živi bez EU. 1.000 .659
Samostalnost više vrijedi CG nego sva potencijlana korist od članstva u EU. 1.000 .568
EU je velika briokratija na koju se troše ogromna sredstva. 1.000 .550
Ulaskom u EU, Crna Gora će izgubiti svoj identitet. 1.000 .638
Ulaskom u EU, ubrzava se odliv mozgova zbog otvorenosti granica. 1.000 .518
Ulaskom u EU, umanjuje se nezavisnost CG u odlučivanju o svojoj budućnosti. 1.000 .625
Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao. 1.000 .592

fig. 17: Procenat objašnjene varijanse
Inicijalne ejgenvrijednosti Rotirana suma kvadrata
VARIMAX ROTACIJAKomponente
Total % varijanse Kumulativno
%
Total % varijanse Kumulativno
%
1 7.724 24.916 24.916 5.520 17.805 17.805
2 4.399 14.191 39.107 4.402 14.199 32.005
3 2.148 6.929 46.036 2.758 8.896 40.901
4 1.374 4.433 50.469 2.214 7.142 48.043
5 1.174 3.788 54.256 1.453 4.688 52.731
6 1.122 3.619 57.875 1.414 4.562 57.293
7 1.072 3.459 61.334 1.253 4.041 61.334
fig. 18: scree plot

fig. 19
Component *
1 2 3 4 5 6 7
Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike
mogućnosti.
.634 -.070 -.199 -.166 .102 -.094 .354
Udruzena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove
svih ljudi.
.641 -.120 -.010 -.059 .371 -.037 .214
U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti. .661 -.155 .035 .225 .173 -.077 .013
Ne vjerujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj
za mene lično.
.003 .233 .129 .556 .040 -.450 -.227
U udruženoj Evropi će se kulture tako izmješati da čovjek
više neće znati odakle potiče.
-.215 .232 .141 .753 -.042 .112 .074
U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto, jer će se
konkurencija povećati.
.016 .521 .121 .536 .010 -.081 .068
Postepeno će se kulture toliko izmješati da se uopšte više
neće govoriti mojim jezikom.
-.132 .170 .256 .650 -.067 .084 .313
Od udruživanja svjetske privrede profitiraće samo oni koji su
već sada moćni.
-.076 .589 -.068 .262 -.332 -.204 .199
Što su veći i kompleskniji privredni prostori, to su više
ograničene mogućnosti da realizujem moje lične interese. .083 .138 .205 .245 .016 .146 .708
Evropsko udruživanje imaće veliki uticaj na moj život. .328 .040 -.060 .070 .097 .739 .136
Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon
za realizovanje vlastitih interesa. .129 .626 -.062 .271 -.137 .232 -.003
Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati jer su
interesi pojedinih država suviše različiti. -.065 .597 -.152 .228 -.189 .000 -.007
U udruženoj Evropi mladi će dobiti priliku da slobodnije
putuju kroz evropske zemlje.
.682 .171 -.238 -.091 -.204 -.060 -.025
Udružena Evropa će biti garant mira i prosperiteta na
Balkanu.
.769 -.132 .070 .040 .119 .166 .029
U udruženoj Evropi mladi će lakše nalaziti posao. .690 -.190 -.027 -.108 -.062 .388 -.050
Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama, nakon
ulaska u EU.
.782 .023 -.085 -.062 -.040 .090 -.077
Mladi CG će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u
Evropi, ako CG uđe u EU.
.789 -.125 .056 -.155 .006 .165 -.031
Diplome stečene u CG biće priznate u EU, ako CG uđe u
EU.
.753 -.108 .186 -.079 .138 .100 -.035
Male zemlje kao što je CG ni u budućnosti u udruženoj
Evropi neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama. -.125 .496 -.157 -.033 -.197 -.447 .313
Smatram da bi CG morala što prije postati članica EU. .582 -.127 -.220 -.131 .452 .013 .005
Smatram da bi se CG što prije trebala priključiti NATO-u. .410 -.048 .043 -.010 .665 .099 -.015
CG bi ulaskom u EU izgubila teško stečenu samostalnost i
nezavisnost.
-.099 .475 .401 -.005 .323 .019 .173
Za budućnost CG je potpuno svejedno da li će ili neće biti
članica EU.
-.038 .336 .549 .290 -.047 -.086 -.249
Bilo bi pametnije da novac koji namijenjen za prilagođavanje
evropskom tržištu CG upotrijebi za zaštitu svoje privrede. .013 .521 .434 .009 -.384 -.106 .046
CG je ekonomski dovoljno razvijena da živi bez EU. -.061 .046 .787 .102 -.118 -.006 .102
Samostalnost više vrijedi CG nego sva potencijlana korist
od članstva u EU.
.142 .024 .727 .068 .101 -.024 .064
EU je velika briokratija na koju se troše ogromna sredstva. -.140 .673 .258 .010 .054 -.041 .082
Ulaskom u EU, Crna Gora će izgubiti svoj identitet. -.252 .393 .594 .232 .086 .075 .027
Ulaskom u EU, ubrzava se odliv mozgova zbog otvorenosti
granica.
-.114 .597 .155 .141 .080 .094 -.298
Ulaskom u EU, umanjuje se nezavisnost CG u odlučivanju o
svojoj budućnosti.
-.164 .712 .277 .022 -.043 -.095 -.053
Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi
posao.
-.228 .614 .156 .195 .176 -.158 .212

Na osnovu analize same strukture stavova (fig. 19), identifikovali smo
sljedeće faktore (stavove):
1) proevropski stav,
2) antiglobalizacijski euroskepticizam,
3) neevropski etatizam,
4) kulturni etnocentrizam,
5) NATO,
6) benevolentan stav,
7) neinterpretatibilno.
Tako možemo reći da imamo četiri interpretatibilna stava:
1) proevropski stav,
2) antiglobalizacijski euroskepticizam,
3) neevropski etatizam,
4) kulturni etnocentrizam.
Proevropski stav obuhvata slaganje sa sljedećim tvrdnjama:
 Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike
mogućnosti.
 Udružena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih
ljudi.
 U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumijeti.
 U udruženoj Evropi mladi će dobiti priliku da slobodnije putuju
kroz evropske zemlje.
 Udružena Evropa će biti garant mira i prosperiteta na Balkanu.
 U udruženoj Evropi mladi će lakše nalaziti posao.
 Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama, nakon ulaska u
EU.
 Mladi CG će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi,
ako CG uđe u EU.
 Diplome stečene u CG biće priznate u EU, ako CG uđe u EU.
 Smatram da bi CG morala što prije postati članica EU.

Antiglobalizacijski euroskepticizam obuhvata sljedeće tvrdnje:
 Od udruživanja svjetske privrede profitiraće samo oni koji su već
sada moćni.
 Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za
realizovanje vlastitih interesa.
 Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati jer su interesi
pojedinih država suviše različiti.
 Male zemlje kao što je CG ni u budućnosti u udruženoj Evropi
neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.
 Bilo bi pametnije da novac koji namijenjen za prilagođavanje
evropskom tržištu CG upotrijebi za zaštitu svoje privrede.
 EU je velika briokratija na koju se troše ogromna sredstva.
 Ulaskom u EU, ubrzava se odliv mozgova zbog otvorenosti
granica.
 Ulaskom u EU, umanjuje se nezavisnost CG u odlučivanju o
svojoj budućnosti.
 Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao.

Neevropski etatizam obuhvata sljedeće tvrdnje:
 Za budućnost CG je potpuno svejedno da li će ili neće biti
članica EU.
 CG je ekonomski dovoljno razvijena da živi bez EU.
 Samostalnost više vrijedi CG nego sva potencijlana korist od
članstva u EU.
 Ulaskom u EU, Crna Gora će izgubiti svoj identitet.
Kulturni etnocentrizam obuhvata sljedeće tvrdnje:
 Ne vjerujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za
mene lično.
 U udruženoj Evropi će se kulture tako izmješati da čovjek više
neće znati odakle potiče.
 U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto, jer će se
konkurencija povećati.
 Postepeno će se kulture toliko izmješati da se uopšte više
neće govoriti mojim jezikom.

Jako je važno uočiti da postoji jasan proevropski stav, ali da se sa
druge strane euroskepticizam pojavljuje u nekoliko oblika koje smo
identifikovali kao antiglobalizacijski euroskepticizam, neevropski
etatizam i kulturni etnocentrizam. U fig. 20 – 25 možemo vidjeti
osnovne parametre četiri identifikovana stava. Na osnovu ovih
podataka sasvim je jasno da je proevropski stav (0.71) prisutniji kod
srednjoškolaca-ki nego li sva tri oblika euroskepticzma. No,
komparativno, treba primjetiti da je među srednjoškolcima-kama u
velikoj mjeri prisutan antiglobalizacijski stav (0.58), a relativno je
visoka vrijednost i kulturnog etnocentrizma (0.42). Neevropski
etatizam je značajno manje prisutan kod naših ispitanika-ica (0.33).
fig. 20: Statistika četiri strukturirana stava – 0 (min) do 1 (max)
Proevropski
stav
Antiglobalizacijski
euroskepticizam
Neevropski
etatizam
Kulturni
etnocentrizam
N 988 976 935 965
Aritmetička sredina .6712 .5857 .3323 .4175
Medijana .7083 .5833 .3333 .4167
Standardna Devijacija .22721 .22827 .26244 .27887

fig. 22fig. 21
fig. 23
fig. 24

Dalje, na osnovu analize korelacija (povezanosti) između četiri
strukturirana stava (fig. 26), možemo vidjeti negativne, ali ne
značajno visoke korelacije između proevropskog stava i tri vrste
euroskepticizma.
Ono što je takođe, interesantno, jeste činjenica da postoji korelacija
između patriotizma i proevropskog stava, što znači da patriotizam ne
ograničava evropsku orijentaciju mladih ljudi.
Dalje, interesantno je da antiglobalizacijski euroskepticizam korelira
kako sa neevropskim etatizmom tako i sa kulturnim etnocentrizmom,
dok korelacija između potonja dva nije naročito izražena.
No, ipak se može konstatovati da između tri oblika euroskepticizma
postoji povezanost.
Konačno, interesatno je da nijedan od stavova ne korelira sa
informatičkom pismenošću srednjoškolaca.
fig. 26
Proevrops
ki stav
Antiglobaliza
cijski
euroskepticiz
am
Neevrops
ki
etatizam
Kulturni
etnocentriza
m
Patriotizam
Informatička
pismenost
Proevropski
stav
1 -.265** -.245** -.235** .444** .075*
Antiglobaliz
acijski
euroskeptici
zam
1 .430** .493** -.275** -.060
Neevropski
etatizam
1 .373** -.047 -.080*
Kulturni
etnocentriza
m
1 -.216** -.107**
Patriotizam 1 .082**
Informatička
pismenost
1
** p < 0.01 * p < 0.05

Ispitivajući faktore od kojih eventualno zavise stavovi, za svaki
od identifikovanih faktora izveli smo ANOVA analizu kao i OLS
regresiju.
Kada je riječ o proevropskom stavu, na nivou individualnih varijabli
možemo zaključiti sledeće (fig. 27):
 Srednjoškolke su u većoj mjeri proevropski orjentisane u odnosu
na srednjoškolce.
 Što su mlađi, srednjoškolci-ke su u većoj mjeri proevropski
orjentisani.
 Bošnjaci/Muslimani su značajno više proevropski orjentisani u
odnosu na Albance i Crnogorce, a najmanje su proevropski
orjentisani srednjoškolci-ke koji se izjašnjavaju kao Srbi.
 Proevropski stav je prisutniji kod srednjoškolaca-ki koji žive u
gradu, nego kod onih koji žive u prigradskim naseljima, a naročito
u poređenju sa onima koji žive na selu.
 Što su srednjoškolci-ke bolji đaci, to su više proevropski
orjentisani.
fig. 27 VAR Medijana N
Standardna
devijacija
Muški .6833 400 .23087
Pol/rod
Ženski .7222 587 .22457
Prvi .7454 230 .22235
Drugi .7333 286 .22405
Treći .6667 263 .23804
Razred
Četvrti .6667 209 .22045
Crnogorac .7667 471 .19981
Srbin .5833 338 .24122
Albanac .7500 27 .27081
Nacionalna
pripadnost
Bošnjak .8148 103 .14439
Gradsko .7143 589 .21957
Prigradsko .7083 281 .22937Naselje
Selo .6852 114 .26013
Dovoljan .5167 32 .28410
Dobar .6667 210 .24080
Vrlodobar .7333 331 .21393
Uspjeh
Odličan .7333 380 .21861

Na osnovu regresione analize (fig. 28), sasvim izvjesno možemo reći
sljedeće:
 Što je kod srednjoškolaca patriotizam na većem nivou, to oni u
većoj meri imaju proevropski stav.
 Ukoliko su srednjoškolci Bošnjaci/ Muslimani ili Crnogorci, veća je
vjerovatnoća da će imati proevropski stav.
 Ukoliko su srednjoškolci u drugom razredu, manja je vjerovatnoća
da neće imati proevropski stav.
 Što su srednjoškolci-ke zadovoljniji svojim životom, to je veća
vjerovatnoća da će biti proevropski orjentisani.
** p < 0.01 * p < 0.05

Kada je o antiglobalizacijskom euroskepticizmu riječ (fig. 29),
analizom pojedinačnih varijabli možemo reći sljedeće:
 I srednjoškolci i srednjoškolke su ujednačeno antiglobalizacijski
orjentisani.
 Najveći stepen antiglobalizacijskog stava mjerimo kod učenika
treće godine.
 Srednjoškolci-ke koji su srpske nacionalnosti su u najvećoj mjeri
antiglobalizacijski orjentisani.
 Kod srednjoškolaca koji žive na selu, komparativno mjerimo
najveći stepen antiglobalizacijskog euroskepticizma.
 Srednjoškolci koji imaju dobar uspjeh su u najvećoj mjeri
Standardna
devijacija
Muški .5833 397 .21754
Pol/rod
Ženski .5714 578 .23527
Prvi .5833 224 .22701
Drugi .5714 284 .23049
Treći .6111 261 .23434
Razred
Četvrti .5556 207 .21711
Crnogorac .5417 465 .21696
Srbin .6667 332 .22840
Albanac .5833 27 .26233
Nacionalna
pripadnost
Bošnjak .5238 103 .20442
Gradsko .5556 582 .22031
Selo .6667 113 .24000
Dovoljan .5000 31 .28854
Dobar .6481 206 .22070
Vrlodobar .5833 327 .22186
Uspjeh
Odličan .5556 377 .23231

Regresionom analizom (fig. 30) smo utvrdili sljedeće:
 Ukoliko srednoškolci nijesu patriotski orijentisani, veća
vjerovatnoća je da će biti antiglobalizacijski raspoloženi.
 Ukoliko su srpske nacionalnosti, veća je verovatnoća da će biti
 U koliko nijesu zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori, veća je
vjerovatnoća da će imati antiglobalizacijski euroskeptičan stav.
 Ukoliko žive na selu, veća je verovatnoća da će imati
antiglobalizacijski stav.
 Ukoliko su u četvrtom razredu srednje škole, manja je
vjerovatnoća da će biti antiglobalizacijski euroskeptici.
-0.189
0.12
-0.107
0.079
-0.07
fig 30: OLS - Antiglobalizacijskog euroskepticizma -
Standardizovani Beta koeficijenti
Patriotizam**
Srbin**
Stepen zadovoljstva položajem mladih u CG**
Selo*
Četvrti razred*
** p < 0.01 * p < 0.05

Analizirajući pojedinačne varijable i njihov uticaj na neevropski
etatizam (fig. 31), možemo reći sljedeće:
 Neevropski etatizam prisutniji je kod srednjoškolaca nego kod
srednjoškolki.
 Srednjoškolci-ke koji su u četvrtom razredu, u manjoj su mjeri
neevropsko etatistički orijentisani u odnosu na srednjoškolce-
ke iz ostalih razreda.
 Najmanji stepen neevropskog etatizma mjerimo kod
Bošnjaka/Muslimana, a najveći kod Albanaca.
 Neevropski etatizam je najprisutniji kod srednjoškolaca-ki koji
žive na selu.
 Što je bolji uspjeh srednjoškolaca-ki, to je neevrospki etatizam
manje izražen.
Standardna
devijacija
Muški .3333 381 .27698
Pol/rod
Ženski .2500 553 .25117
Prvi .3333 211 .26432
Drugi .3333 276 .26381
Treći .3333 252 .26591
Razred
Četvrti .2500 196 .25340
Crnogorac .3333 447 .25344
Srbin .3333 321 .26915
Albanac .3889 22 .31317
Nacionalna
pripadnost
Bošnjak .2500 99 .26377
Gradsko .3333 560 .25014
Selo .3750 104 .29544
Dovoljan .5000 29 .31597
Dobar .3333 196 .26770
Vrlodobar .3333 311 .26656
Uspjeh
Odličan .2500 366 .24317

Regresionom analizom (fig 32.) utvrdili smo sljedeće:
 Što srednjoškolci imaju lošiji uspjeh, veća je vjerovatnoća da će
imati neevropsko-etatistički stav.
 Ukoliko srednjoškolci-ke žive na selu, veća je vjerovatnoća da će
imati neevropsko-etatistički stav.
 Ukoliko su đaci u četrvrtom i trećem razredu, manja je
vjerovatnoća da će biti neevropsko-etatistički orijentisani.
 Ukoliko nijesu zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori, veća je
vjerovatnoća da će imati neevropsko-etatistički stav.
-0.131
0.09
-0.12 -0.09 -0.096
fig 32: OLS - Neevropski etatizam -
Standardizovani Beta koeficijenti
Koji je uspjeh ostvaren vaše prethodne godine**
Selo*
Četvrti razred**
Stepen zadovoljstva položajem mladih u CG*
Treći razred*
** p < 0.01 * p < 0.05

Kada je o kulturnom etnocentrizmu riječ (fig. 33), analizom
pojedinačnih varijabli utvrdili smo sljedeće:
 Srednjoškolke su u većoj mjeri kulturno etnocentičnije od
srednjoškolaca.
 Srednoškolci-ke koji su u prvom i trećem razredu, odlikuje viši
stepen kulturnog etnocentrizma nego li one koji su u drugom i
četvrtom razredu.
 Najveći stepen kulturnog etnocentrizma mjerimo kod
srednjoškolaca-ki srpske nacionalnosti, a najniži kod Cnogoraca i
Bošnjaka/Muslimana.
 Srednjoškolce-ke koji žive na selu odlikuje viši stepen kulturnog
etnocentrizma nego li one koji žive u prigradskom naselju, a
naročito u poređenju sa onima koji žive u gradu.
 Srednjoškolce-ke koji imaju dobar i vrlo dobar uspjeh odlikuje viši
stepen kulturnog entocentrizma u odnosu na srednjoškolce-ke
koji su dovoljni i odlični.
Standardna
devijacija
Muški .3333 397 .27688
Pol/rod
Ženski .4167 567 .28073
Prvi .4167 222 .26308
Drugi .3333 279 .28441
Treći .4167 259 .28642
Razred
Četvrti .3333 205 .27647
Crnogorac .3333 459 .26219
Srbin .5000 330 .29432
Albanac .4167 27 .27985
Nacionalna
pripadnost
Bošnjak .3333 102 .25680
Gradsko .3333 574 .27178
Selo .5000 110 .28733
Dovoljan .3333 32 .32325
Dobar .4167 203 .26098
Vrlodobar .4167 320 .28246
Uspjeh
Odličan .3333 377 .27808

Regresionom analizom faktora kulturnog etnocentrizma (fig. 34)
utvrdili smo sledeće:
 Ukoliko su srednjoškolci-ke srpske nacionalnosti, veća je
vjerovatnoća da će biti kulturno etnocentrični.
 Ukoliko su manje patriotski orijentisani, veća je vjerovatnoća da
će biti kulturno etnocentrični.
 Što su lošijeg uspjeha, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno
etnocentrični.
 Ukoliko su u četvrtom razredu, manja je vjerovatnoća da su
kulturno etnocentrični.
 Ukoliko žive na selu, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno
etnocentrični.
 Ukoliko nijesu zadovoljni svojim životom, veća je vjerovatnoća da
će biti kulturno etnocentrični.

Privredna situacija u Crnoj Gori nakon ulaska u EU biće bolja nego
trenutna, mišljenje je 48.8% mladih ispitanika-ica. Dok svega 5.9%
misli da će biti slabija, 28.2% je uvjerenja da će biti otprilike ista kao i
danas. Gotovo petina ispitanika-ica, odnosno 17.2%, nema mišljenje
odnosno ne zna kako bi ulazak u EU uticao na crnogorsku privredu
kako se i vidi na fig. 35.
Ulazak Crne Gore u EU bi kada su mladi u pitanju donio dobitak,
mišljenje je 65.2% ispitanika-ica. Da ne bi bilo promjene ili ne znaju
da li bi bilo promjene misli 13.7%, odnosno 13% ispitanika-ica. Za njih
8%, ovaj korak bi značio gubitak za mlade.
fig. 35:
privredna situacija u CG u odnosu
na ovu nakon ulaska u EU (%)

Generalno, mladi su mišljenja da bi ulazak Crne Gore u EU donio
dobitak (fig. 36), i to kada su u pitanju različite grupe stanovništva –
što korespondira odgovorima i boljoj privrednoj situaciji u Crnoj Gori
po ulasku u EU. Najmanje procenat njih smatra da bi penzioneri bili
na dobitku - 28.7%. Sa druge strane, prema mladima, na gubitku bi
najviše bili zaposleni u malim preduzećima - 16.9% ispitanika-ica je
ovoga mišljenja, dok 15.4% njih isto misli i za privatnike/preduzetnike.
Ulazak Crne Gore u EU neće izazvati nikakvu promjenu među
penzionerima, stav je 38.3% ispitanika-ica. Interesantan je podatak
da gotovo petina ispitanika-ica, ili više, ne zna kakav bi uticaj imao
ulazak Crne Gore u EU spram svih pobrojanih kategorija
stanovništva.
fig. 36: Kako bi ulazak Crne Gore u EU uticao na svaku od nabrojanih grupa stanovništva?
Na
gubitku
Bez
promjena
Na
dobitku
Ne
znam
1. Penzioneri 9.4 38.3 28.7 23.5
2. Zaposleni u malim preduzećima 16.9 30.5 31.9 20.8
3. Mladi 8.0 13.7 65.2 13.0
4. Nezaposleni 12.6 20.0 48.6 18.9
5. Poljoprivrednici 13.9 27.2 36.5 22.3
6. Zaposleni u velikim preduzećima 6.5 20.8 54.4 18.4
7. Zaposleni u javnoj upravi 6.9 24.5 47.7 21.0
8. Privatnici/preduzetnici 15.4 20.9 39.6 24.1

Visok procenat ’’neodlučnih’’ odgovora ili pak odgovora u kategoriji
’’ne znam’’ iz prethodna dva pitanja može se vezati za nepotpunu
informisanost mladih ljudi kada je u pitanju EU (fig. 37). Tako je
svega 7.7% njih potpuno informisano; najveću grupu čine oni koji
imaju određene informacije: kao uglavnom informisani su se izjasnili
njih 32.2%, te djelimično informisani njih 46.6% - što ukupno čini
78.8% mladih ili više od 3/4. U odnosu na one koji su potpuno
informisani, gotovo duplo veći je broj onih koji nemaju gotovo nikakvih
informacija o EU – čak 13.5% ispitanika-ica.
Dalja elaboracija pitanja o informisanosti mladih kada je u pitanju EU
pokazala je da tek malo više od četvrtine mladih uči u školi o EU, s
tim da 17.4% njih to čini u okviru drugih predmeta, a ne zasebnog
predmeta. Kako se dalje vidi sa fig. 38, 71.5% mladih ne uči o EU iz
zasebnog predmeta.
fig. 37:
informisanost o EU (%)
fig. 38:
(ne)učenje iz posebnog
predmeta o EU (%)

Informacije koje dobijaju u školi u okviru predmeta o EU (fig. 39)
mladi ocjenjuju prije svega kao nepotpune (30.2%). Interesantna je
podjela mladih kada je u pitanju korisnost istih: njih 20.1% ih smatra
korisnima, u isto vrijeme 17.8% mladih smatra ove informacije
zanimljivima ali ne baš korisnima. Gotovo isti broj mladih, njih 17.7%
informacije ocjenjuje kao nejasne. Njih 14.3% nema odgovor na ovo
pitanje.
Mlade smo dalje pitali u kojoj su mjeri zadovoljni sadržajem
predavanja o EU, ukoliko imaju poseban predmet (fig. 40). Dok je
gotovo pola ispitanika-ica bez odgovora na ovo pitanje – 48.3%,
druga polovina je podjeljena između zadovoljstva (25.8%) i
nezadovoljstva (26%). Među mladima koji su zadovoljni sadržajem
predmeta značajno je više onih koji su uglavnom zadovoljni (19.3%),
u odnosu na one koji su veoma zadovoljni (6.5%). Suprotno njima,
među onima koji su nezadovoljni, značajno je više mladih koji su u
potpunosti nezadovoljni (18.1%) nego onih koji su uglavnom
nezadovoljni (7.9%).
fig. 39:
kvalitet informacija u
okviru predmeta o EU
(%)
fig. 40:
zadovoljstvo
sadržajem posebnog
predmeta o EU (%)

Naredno pitanje je trebalo da nam da uvid u željene promjene kada je
u pitanju predmet o EU. Tako je glavni input bio da zapravo treba da
se ‘’dobije ovaj predmet’’, a onda da je ‘’da osim predavanja u učionici
postoje i dodatne aktivnosti vezane za predmet’’ kao i veći angažman
profesora i dodatno informisanje. Pored kvalitativnih promjena na
samom predmetu i informacija koje se dobijaju kroz isti, resursne
promjene (tehničke i ljudske) su neophodne – mišljenje je mladih.
Kako je veliki broj mladih naveo kroz pitanje 12 (fig 38), znanje o EU
stiču mahom kroz druge predmete. Pitanje o predmetima kroz koje
dobijaju informacije o EU ukazalo je na značajno šarenilo osnovnih
predmeta kroz koje se mladi informišu o EU (fig. 41). Mladi su
uglavnom navodili geografiju, istoriju, sociologiju, građansko
obrazovanje, evropske integracije, ali i engleski i maternji jezik kao
izvor informacija kada je EU u pitanju. Među navedenim predmetima
nalaze se i menadžment, marketing, preduzetništvo, pravo, finansije.
fig. 41:
dobijanje informacija o EU (%)

Za razliku od odgovora na pitanje o zadovoljstvu informacijama
posebnog predmeta o EU (fig. 40), mladi na pitanje o zadovoljstvu
sadržajem predavanja o EU u okviru drugih predmeta imaju značajno
izgrađeniji stav (fig. 42). Dok četvrtina mladih nema odgovor na ovo
pitanje (24.2%), broj onih koji su nezadovoljni je mnogo veći od
mladih koji su zadovoljni sadržajem predavanja o EU u okviru drugih
predmeta. Tako je 21.4% ispitanika-ica nezadovoljno u potpunosti, a
21.1% uglavnom nezadovoljno. Sa druge strane, njih 26.6% je
uglavnom zadovoljno, a tek 6.7% veoma zadovoljno sadržajem
predavanja o EU u okviru drugih predmeta.
Više informacija, ali i detaljnije, konkretnije i jasnije informacije, više
predavanja, uključivanje različitih gostiju promjene su koje su
potrebne uvesti po mladima kada su u pitanju postojeća predavanja o
EU u okviru drugih predmeta.
fig. 42:
zadovoljstvo sadržajem predavanja o EU
u okviru drugih predmeta (%)

Od ukupnog broja, 17% mladih ne zanimaju informacija o priključenju
EU (fig. 43). Među mladima koje zanimaju informacije o priključenju
EU, najveći je broj onih koje interesuju samo osnovne informacije –
28%. Dalje, 23.2% je odgovorilo da ih zanimaju ove informacije;
16.1% je zainteresovano samo za informacije koje se tiču položaja
mladih, a njih 15.8% interesuju samo konkretne informacije o
priključenju CG.
fig. 43:
interesovanje za informacije o priključenju EU (%)

Naredni set pitanja se odnosi na javno informisanja, informisanost
javnosti i medije kada je u pitanju proces priključenja Crne Gore EU.
Tako je prvim pitanjem u nizu dobijena ocjena iz perspektive mladih
kada je u pitanju količina i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa
procesom priključenja Crne Gore EU (fig. 44). Broj onih koji misle da
je informisanje neadekvatno je značajno veći od onih koji iskazuju
zadovoljstvo istim. Tako čak 39.5% mladih smatranja informisanje tek
djelimičnim i nepotpunim, a 14.1% misli da javnost nema gotovo
nikakve informacije o samom procesu. Da javnost ima sve ključne
informacije misli 18.5%, a da je informisanje kvalitetno i potpuno misli
14.3% ispitanika-ica. Njih 13.7% ne zanimaju informacije o
priključenju Crne Gore EU.
fig. 44:
informisanje javnosti
o priključenju CG EU (%)

Za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU
(fig. 45) najodgovornije je Ministarstvo za evropske integracije, stav je
33.7% ispitanika-ica. Prema ispitanicima odgovornost je nakon
Ministarstva za evropske integracije najveća je kada su u pitanju
mediji, i to je mišljenje 23.2%. Narednu veću grupu čine ispitanici koji
ne znaju, odnosno ne mogu da procijene na kome je ova odgovornost
– njih 27.5%. Među ostalim institucijama, ispitanici su odgovornost
upućivali najprije na Ministarstvo prosvjete i nauke, kao još jednu
vladinu instituciju, (7.3%). Dok nevladine organizacije imaju najveću
odgovornost prema 3.4% ispitanika-ica, tek 2.8% misli da je
informisanje o priključenju Crne Gore EU odgovornost međunarodnih
institucija i inostranih zvaničnika, odnosno 2.1% da to treba da čine
posebne, specijalizovane službe i kancelarije.
fig. 45:
odgovornost za informisanje javnosti o priključenju CG EU
(%)

Evrointegracije su za 13.2% ispitanika-ica potpuno bez značaja za
mlade, veoma značajne za 29.8%, a najveći broj mladih smatra da su
tek donekle značajne za njih same – 57% (fig. 46).
Praćenje medija, najčešći je izvor informacija o EU i priključenju CG
EU, i to za 72.5% ispitanika-ica (fig. 47). Učenje o evorpskim
integracijama je odgovor njih 8%, dok 4.3% informacije dobija na neki
drugi način. Za 15.2% ove informacije nijesu od interesa.
fig. 46:
značaj evorintegracija za mlade
(%)
fig. 47:
način informisanja o EU i
priključenju CG EU (%)

U tabeli dolje navedeni su mogući načini uključivanja mladih u proces
evropskih integracija. Mladi su ocjenjivali moguće načine na skali od
1 do 5 (fig. 48).
fig. 48
Loš
način
Dobar
način
Ne
znam
1. Redovnim ispitivanjem njihovih stavova kroz
istraživanja poput ovog i saopštavanjem rezultata
donosiocima odluka i predstavnicima EU.
9.2 5.8 18.6 9.7 27.4 29.3
2. Ogranizovanjem konsultacija i debata između
mladih i predstavnika Vlade iIi Evropske unije.
6.6 5.7 11.2 15.7 39.4 21.4
3. Uključivanjem mladih u produkciju medijskih
programa o značaju evropskih integracija za
budućnost Crne Gore.
5.4 6.2 13.6 16.6 37.8 20.5
4.Organizovanjem omladinskih razmjena između
Crne Gore i zemalja EU.
5.2 3.8 8.5 11.1 48.8 22.4
5. Uvođenjem predavanja o evropskim
integracijama u školama.
13.6 5.9 12.1 12.0 34.8 21.7
Organizovanje omladinskih razmjena između Crne Gore i zemalja EU
bi bio dobar način, prema mišljenju 48.8% ispitanika-ica, dok je
uvođenjem predavanja o evropskim integracijama u školama najlošiji
način za njih 13.6%. Kada je u pitanju neodlučnost, odnosno
nesigurnost koji bi od navedenih načina bili najbolji izbor, najveći broj
mladih ima dilemu kada je u pitanju redovno ispitivanje njihovih
stavova kroz istraživanja poput ovog i saopštavanje rezultata
donosiocima odluka i predstavnicima EU – 29.3%.

Kako su sami procijenili, mladi u principu znaju samo ključne uslove
koje Crna Gora treba da ispuni da bi pristupila EU (fig. 49). Tako njih
35.3% zna ključne uslove, dok svega 9.9% procjenjuje da zna u
potpunosti sve uslove koje Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u
EU. Drugi dio ispitanika-ica pripada grupi koja ne poznaje uslove ili
nije zainteresovana za poznavanje istih. Tako njih 10.7% ne zanimaju
uslovi koje Crna Gora treba da ispuni, a o njima ništa ne zna 16.5%
ispitanika-ica. Da Crna Gora treba da ispuni neke uslove ali ne i koje
zna 27.6% ispitanika-ica.
Mladi su dalje upitani da navedu neke od uslova koje misle da Crna
Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU. Mladi su tako najčešće
navodili: bolji putevi, bolja kultura, da nema kriminala/borba protiv
kriminala, bolji uslovi u školama, više državnih preduzeća, redovne
plate i penzije, bolja razvijenost, zaposlenost ljudi/manja
nezaposlenost, bolji položaj mladih, stabilizacija, poboljšanje
privrede, poboljšanje državnih institucija, unaprjeđenje
sudstva/reforma istog, ravnopravnost građana, da se prilagođava
stavovima EU, suzbijanje korupcije, zaštita životne sredine.
fig. 49:
poznavanje uslova o priključenju CG EU (%)

U karakterizaciji Crne Gore kao države:
 71.4% mladih je navelo da je Crna Gora na putu da dobije
status zemlje kanidata za članstvo u EU;
 24.2% mladih smatra daje Crna Gora ratifikovala
Lisabonski sporazum;
 45.8% mladih misli da je Crna Gora potpisala pakt o
stabilizaciji i pridruživanju sa EU;
 59.2% mladih smatra da je Crna Gora zemlja kandidat za
članstvo.

Kada je u pitanju Kopenhaški kriterij, mladi je trebalo da navedu tri
kriterija koja svi budući članovi moraju da ispunjavaju punopravno
člnastvo u EU. Na ovo pitanje, gotovo 97% mladih nema odgovor (fig.
50, 51, 52). Tako prvi kriterij nije moglo navesti 978 njih, drugi 985, a
treći čak 994.
Iz navedenog se može vidjeti da su mladi terminološki neprecizni, i da
među onima koji su navodili kopenhaške kriterije, kojih je jako malo,
postoji upravo problem u određenju samih pojmova.
Kopenhaški kriteriji su podijeljeni u tri grupe,i kao takvi u navodima
mladih tokom ovog istraživanja nijesu navedeni, a što se posebno
odnosi na posljednji1
.
fig. 50
prvi kopenhaški kriterij
N fig. 51
drugi kopenhaški kriterij
N fig. 52
treći kopenhaški
kriterij
N
Bez odgovora 978 Bez odgovora 985 Bez odgovora 994
da postane članica nato 1 demokratija 1 administrativni 4
demokratija 1 ekonomski 7 borba protiv
korupcije
1
demokratska država 1 kultura 1 budućnost 1
demokratska uprava 1 očuvanje prirodnih
bogastava
1 ekonomija 1
ekonomska stabilnost 1 politički 2 međususjedski
odnosi
1
Ekonomski 3 pravni 1 politički 2
Finansije 1 pravno administrativni 1 pravni 1
Jedinstvo 4 ravnopravnost svih ljudi 1 pravno
administrativni
1
Mir 1 samostalnost 4 ukidanje kriminala
i korupcije
1
politički 6 stabilnost 1 Total 1007
poštovanje zakona 1 stabilnost pravosuđa 1
pravno administrativni 2 standard građana
(određeni)
1
slobodna razmjena roba i
usluga
1 Total 1007
smanjenje kriminala 3
suverenost 1
teritorija evropskog
kontinenta
1
Total 1007

1
Kopenhaški kriteriji su: 1. politički kriteriji: stabilne institucije, koje garantiraju demokratiju, vladavina prava,
ljudska prava i poštovanje prava manjina; 2. ekonomski kriteriji: funkcioniranje tržišne privrede; 3. ostali kriteriji:
prvenstveno se odnose na sposobnost države da prihvati Acquis Zajednice.

Tek nešto iznad 50% mladih zna koliko EU danas ima članica (fig.
53). Da EU ima 27 zemalja članica, što je tačan odgovor na ovo
pitanje, zna 60.8% mladih. Pogrešan odgovor je dalo njih 26.4%, a
10.7% nije dalo tačan odgovor.
Kada je u pitanju navođenje najvažniji institucija EU2
, mladi su takođe
terminološki neprecizni. Međutim, kod ovog pitanja, takođe je veliki
broj mladih koji nemaju odgovor na isto. Čak 837 njih (od 1007) nije
dalo odgovor na ovo pitanje – 83.1%.
Od mladih koji su dali odgovor na ovo pitanje, niko od njih nije naveo
Vijeće EU, Ekonomski i socijalni komitet, Komitet regija i Revizorski
sud kao najvažnije institucije EU. Među datim dogovorima prisutni su i
netačni odgovori kada su u pitanju ove evropske institucije, a mladi
najčešće prepoznaju evropski sud pravde i evropski parlament kao
najvažnije institucije EU.

2
Najvažnije institucije EU su: Evropsko vijeće, Vijeće EU, Evropska komisija, Evropski parlament, Evropski sud
pravde, Ekonomski i socijalni komitet, Komitet regija, Revizorski sud, Evropska centralna banka i Evropska
investicijska banka.
fig. 53:
broj zemalja članica EU (%)

Među ponuđenim oblastima u vezi sa evropskim integracijama, od
kojih su mogli birati najviše tri, mladi prije svega žele da se detaljnije i
podrobnije informišu o EU politikama za mlade, te EU politici
obrazovanja (fig. 54). Predmet najmanjeg interesovanja mladih su
IPA sredstva za pristupanje EU, te EU institucije.
fig. 54
OBLASTI % DA ODGOVORA
EU politika za mlade 60.6
EU politika obrazovanja 30.7
EU socijalna politika 9.3
EU ekonomija 26.4
EU institucije 7.4
EU kultura 29.3
EU proširenje 9.8
Međunarodni odnosi EU 19.7
IPA sredstva za pristupanje EU 2.7
Najveći broj mladih optimistički gleda na brzinu kretanja kojom se CG
kreće ka EU – 47.4%, od čega njih 38.5% smatra da se Crna Gora
kreće onoliko brzo koliko okolnosti dozvoljavaju, a 8.9% da se kreće
veoma brzo. Među ostalima, najveći je broj onih ne znaju, odnosno
nemogu da procijene – 16.9%. Od ukupnog broja, 8.1% mladih
smatra da se Crna Gora nikada neće priključiti EU. Za njih 14.6%,
Crna Gora se ne kreće dovoljno brzo, a 12.9% je mišljenja da se
Crna Gora veoma sporo kreće ka EU.
fig. 55:
brzina kretanja CG ka
EU (%)

Optimizam mladih je izražen i u odgovorima koji se tiču godine kada
će Crna Gora ući u EU (fig. 56). Da će Crna Gora ući već krajem
naredne godine u EU misli 21.1% mladih, a njih 30.1% vidi kraj 2015.
godine kao godinu ulaska. Po mišljenju 18.5% mladih, Crna Gora
nikada neće ući u EU. Nešto duži potrebni rok za ulazak u EU daje
oko 30% mladih: 15.6% smatra da će Crna Gora ući u EU do kraja
2020-te, a 14.7% do kraja 2025.
fig. 56:
procjena kada će CG ući u
EU (%)

Nakon ulaska Crne Gore u EU desiće se neke promjene u društvu
(fig. 57). Prema procjenama mladih, ulazak u EU će najviše uticati na
poboljšanje u turizmu, što je mišljenje 66.8% ispitanika-ica. Najveći
broj mladih, 31.3% misli da će ista situacija ostati u poljoprivredi. Na
cijene i inflaciju će ulazak Crne Gore u EU najgore uticati, mišljenje je
njih 25%. Kako će ovaj ulazak uticati na poloćaj marginalizovanih
društvenih grupa ne zna 35.1% mladih.
Mladi po pitanju turizma i zapošljenja imaju najizgrađeniji stav, pa
tako svega 11% njih ne zna kako će ulazak Crne Gore u EU uticati na
isto. Upravo kada je u pitanju turizam, najmanji broj njih smatra da će
situacija biti gora nego što je sada, ili da će biti isto kao i sada.
Najmanji broj mladih vjeruje da će po pitanju cijene i inflacija biti bolja
situacija nego sada, po ulasku u EU.
Pored interpretiranih krajnjih vrijednosti, ostale su date kroz fig. 57.
fig. 57
Društvena oblast
Biće bolje
nego
sada
Biće isto
kao i
sada
Biće gore
nego što
jeste
Ne
znam
1. Zaposlenost i zapošljavanje 54.5 24.1 9.6 11.7
2. Cijene i inflacija 23.5 30.7 25.0 20.8
3. Životni standard građana 46.3 26.3 12.9 14.5
4. Privredni razvoj 44.3 28.4 9.9 17.4
5. Turizam 66.8 14.4 7.7 11.0
6. Trgovina 54.9 24.2 8.3 12.5
7. Poljoprivreda 40.1 31.3 12.9 15.7
8. Industrija 45.4 29.4 9.1 16.1
9. Saobraćaj 58.1 18.8 9.3 13.8
10. Energetika 38.8 29.5 10.1 21.5
11. Zaštita životne sredine 49.4 22.9 12.3 15.4
12. Efikasnost sudstva 34.6 30.9 10.5 24.0
13. Efikasnost javne uprave 33.6 30.4 9.6 26.4
14. Zaštita ljudskih i manjinskih prava 43.9 25.0 10.1 21.0
15. Socijalna politika (zaštita siromašnih) 43.6 25.3 13.1 18.0
16. Zdravstvo 54.0 24.6 8.5 12.8
17. Obrazovanje / prosvjeta 54.2 21.8 10.8 13.1
18. Položaj žena 45.1 29.9 7.9 17.1
19. Položaj marginalizovanih društvenih grupa 26.5 29.5 8.9 35.1
20. Razvoj demokratije i demokratskih institucija 37.6 24.3 8.7 29.3

Kratki izvodi

 Mladi u Crnoj Gori sebe na skali 1-10 smatraju srećnima,
odnosno zadovoljnima životom, 7.63 (standardna devijacija 2.18).
 Mladi u Crnoj Gori nijesu niti zadovoljni niti nezadovoljni svojim
položajem u Crnoj Gori, 5.07 (standardna devijacija 2.56; skala 1-
10).
 Više od polovine ispitanih mladih, njih 52.1%, smatra da će se
položaj mladih u Crnoj Gori u narednih pet godina poboljšati;
15.6% da će biti lošiji.
 Kod mladih u Crnoj Gori je dominatno zastupljena svijest o
lokalnoj pripadnosti – geografski identitet njih 40.3% ukazuje na
kraj ili mjesto u kojem žive. Građaninom Evrope će se izjasniti
veći broj mladih u poređenju sa brojem onih koji se smatraju
građaninom svijeta.
 Populacija mladih u Crnoj Gori najviše je ponosna na crnogorsku
istoriju, crnogorske uspjehe u sportu te kulturnu baštinu i kulturu
Crne Gore, a najmanje na socijalnu sigurnost i socijalnu zaštitu u
Crnoj Gori.
 Na skali 0-1, informatička pismenost mladih u Crnoj Gori mjeri se
sa 0.76.
 67.3% mladih u Crnoj Gori podržava pridruživanje Crne Gore
ostalim članicama EU (43.9% apsolutno, 23.4% uglavnom), njih
21% nema stava, odnosno svejedno im je.
 Po mišljenju 18.5% mladih, Crna Gora nikada neće ući u EU.

 Istraživanjem su utvrđena četiri interpretatibilna stava:
proevropski stav, antiglobalizacijski euroskepticizam, neevropski
etatizam, kulturni etnocentrizam.
o Srednjoškolke su u većoj mjeri proevropski orjentisane u
odnosu na srednjoškolce, a takođe su u većoj mjeri
kulturno etnocentičnije od srednjoškolaca.
o Neevropski etatizam prisutniji je kod srednjoškolaca nego
kod srednjoškolki.
o I srednjoškolci i srednjoškolke su ujednačeno
o Što su mlađi, srednjoškolci-ke su u većoj mjeri proevropski
orjentisani.
o Što je kod srednjoškolaca patriotizam na većem nivou, to
oni u većoj meri imaju proevropski stav.
o Ukoliko srednoškolci nijesu patriotski orijentisani, veća
vjerovatnoća je da će biti antiglobalizacijski raspoloženi.
o Ukoliko srednjoškolci nijesu zadovoljni položajem mladih u
Crnoj Gori, veća je vjerovatnoća da će imati
antiglobalizacijski euroskeptičan stav; ukoliko nijesu
zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori, veća je
vjerovatnoća da će imati neevropsko-etatistički stav.
 Privredna situacija u Crnoj Gori nakon ulaska u EU biće bolja
nego trenutna, mišljenje je 48.8% mladih ispitanika-ica.
 Prema procjenama mladih, ulazak u EU će najviše uticati na
poboljšanje u turizmu, što je mišljenje 66.8% ispitanika-ica.
 Ulazak Crne Gore u EU bi kada su mladi u pitanju donio dobitak,
mišljenje je 65.2% ispitanika-ica.
 Najveći broj mladih optimistički gleda na brzinu kretanja kojom se
CG kreće ka EU – 47.4%, od čega njih 38.5% smatra da se Crna
Gora kreće onoliko brzo koliko okolnosti dozvoljavaju.

 Kao uglavnom informisani o EU su se izjasnili njih 32.2%, te
djelimično informisani njih 46.6% - što ukupno čini 78.8% mladih
ili više od 3/4.
 71.5% mladih ne uči o EU iz zasebnog predmeta.
 Među mladima koje zanimaju informacije o priključenju EU,
najveći je broj onih koje interesuju samo osnovne informacije –
28%.
 Za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU
(fig. 45) najodgovornije je Ministarstvo za evropske integracije,
stav je 33.7% ispitanika-ica.
 Praćenje medija, najčešći je izvor informacija o EU i priključenju
CG EU, i to za 72.5% ispitanika-ica.
 35.3% mladih zna ključne uslove koje Crna Gora treba da ispuni
da bi pristupila EU, dok svega 9.9% procjenjuje da zna u
potpunosti sve uslove koje Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla
u EU.
 Na pitanje o tri kriterija (Kopenhaški kriterij) koja svi budući članovi
moraju da ispunjavaju kako bi stekli punopravno člnastvo u EU
gotovo 97% mladih nema odgovor.
 Tek nešto iznad 50% mladih zna koliko EU danas ima članica.
 83.1% mladih nema odgovor na pitanje koje su to najvažnije
institucije EU.
 Mladi prije svega žele da se detaljnije i podrobnije informišu o EU
politikama za mlade, te EU politici obrazovanja.

Annex 1:
Anketa
Poštovani-a,
Anketa koja se nalazi pred Vama, sprovodi se u cilju istraživanja koje je posvećeno
stavovima mladih prema Evropskoj Uniji i evropskim integracijama. Projekat je finansiran od
strane UNICEF-a. Cilj istraživanja je da bolje razumijemo mlade i njihove stavove kada je
riječ o EU. Anketiranje je dobrovoljno i anonimno i unaprijed se zahvaljujemo na saradnji i
iskrenim odgovorima.
D1. Naziv škole____________________
D2. U kom ste razredu :________
D3: Kojeg ste pola/roda?
1. Muški
2. Ženski
D4: Koliko imate godina? _________
D5: Kako se Vi deklarišete/identifkujete, kao ?
1. Crnogorac
2. Srbin
3. Albanac
4. Bošnjak
5. Musliman
6. Hrvat
7. RAE populacija
8. Drugo, ______________
D6: Koliko članova broji Vaše domaćinstvo? ____
D7: Vi živite u:
1. Gradu
2. Prigradskom naselju
3. Selu
D8: Koji je Vaš uspjeh ostvaren, prethodne školske godine________
D9. Obrazovanje Vaših roditelja:
Majka Otac
1) Nezavršena osnovna škola
2) Završena osnovna škola
3) Srednja trogodišnja škola
4) Srednja stručna četvorogodišnja škola
5) Gimnazija
6) Viša škola
7) Fakultet
8) Akademsko zvanje (magistar/doktor)

P1:
Ako uzmete u obzir sve okolnosti, u kojoj mjeri biste za sebe rekli da ste srećni
odnosn
zadovoljni svojim životom (uopšte uzevši, u posljednje vrijeme)? Ocijenite na skali od
1–10, pri čemu 1 znači da ste u potpunosti nezadovoljni a 10 da ste u potpunosti
zadovoljni. Ukoliko nemate stav ili ne želite da se izjasnite, zaokružite br. 99.
(Zaokružite samo jedan broj!)
Nesrećan-a Srećan-a Ne znam
/nemam stav/
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
P2:
Uopšteno govoreći, u kojoj mjeri ste zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori?
(Zaokružite samo jedan broj!)
Nesrećan-a Srećan-a Ne znam
/nemam stav/
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
P3:
Vaše mišljenje je da će položaj mladih u narednih pet godina u Crnoj Gori biti:
1) Bolji
2) Isti
3) Lošiji
4) Ne znam, ne mogu da procijenim
P4:
Koja od navedenih geografskih odrednica po važnosti najpotpunije određuje Vašu
pripadnost?
(Izaberite šta je za Vas prvo, a šta drugo po važnosti i zaokružite Vaš izbor.)
Geografska odrednica / stav Prvi izbor Drugi izbor
1. Kraj ili mjesto u kojem živite 1 2
2. Regija u kojoj živite 1 2
3. Vaša zemlja kao cjelina (CG) 1 2
4. Evropa 1 2
5. Svijet kao cjelina 1 2
6. Ne znam, ne mogu se opredijeliti 1 2

P5:
Ocijenite koliko ste kao mladi građanin-ka Crne Gore ponosni na dolje navedene
različite aspekte ili područja?
(Za svako od područja zaokružite odgovarajuću ocjenu na skali od 1–10, pri čemu
ocjena 1 znači "nimalo", a 10 znači "jako ponosan").
Aspekt / Područje – stav
Nimalo Jako
nijesam sam
ponosan ponosan
Ne
znam
1. Na crnogorsku istoriju 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
2. Na demokratske institucije u CG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
3. Na privredne uspjehe CG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
4. Na socijalnu sigurnost i socijalna zaštitu u CG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
5. Na crnogorske uspjehe u sportu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
6. Na osamostaljenje Crne Gore 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
7. Na mogućnost političkog odlučivanja u CG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
8. Na toleranciju u crnogorskom društvu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
9. Na ugled Crne Gore u svijetu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
10. Na zaštitu okoline u CG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
11. Na kulturu i kulturnu baštinu u CG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99
12. Nešto drugo, šta .....................................................
P6:
Zaokruživanjem odgovarajućeg broja u svakom redu procijenite koliko često
upotrebljavate:
nikada rijetko ponekad često redovno
1. Personalni računar (PC) 1 2 3 4 5
2. Mobilni telefon 1 2 3 4 5
3. Internet za pretraživanje 1 2 3 4 5
4. Internet za elektronsku poštu (e-mail) 1 2 3 4 5
P7:
Da li Vi lično podržavate pridruživanje Crne Gore ostalim članicama Evropske Unije?
1) Da, apsolutno
2) Da, uglavnom
3) Više ne podržavam nego što podržavam
4) Ne, ja ne podržavam članstvo Crne Gore u EU
5) Ne znam, potpuno mi je svejedno

P8:
Koliko se slažete sa svakom od dolje navedenih tvrdnji?
(U svakom redu zaokružite odgovarajući broj!). Tvrdnje se odnose na Evropsku uniju i
stavove prema ulasku Crne Gore u EU.
Tvrdnja
Slažem
se u
potpunosti
Uglavnom se
slažem
Uglavnom
se ne
slažem
Ne slažem
se u
potpunosti
Ne
znam
1. Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima
otvoriti velike mogućnosti.
1 2 3 4 9
2. Udružena Evropa će dugoročno poboljšati životne
uslove svih ljudi.
1 2 3 4 9
3. U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti. 1 2 3 4 9
4. Ne verujem da će evropsko udruživanje imati veliki
značaj za mene lično.
1 2 3 4 9
5. U udruženoj Evropi će se kulture tako izmiješati da
čovjek više neće znati odakle potiče.
1 2 3 4 9
6. U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto jer
će konkurencija porasti.
1 2 3 4 9
7. Postepeno će se jezici toliko izmiješati, da se
uopšte više neće govoriti mojim jezikom.
1 2 3 4 9
8. Od udruživanja svjetske privrede profitiraće jedino
oni koji su već sada moćni.
1 2 3 4 9
9. Što su veći i kompleksniji privredni prostori, to su
više ograničene mogućnosti da realizujem moje
lične interese.
1 2 3 4 9
10. Evropsko udruživanje imaće velik uticaj na moj
život.
1 2 3 4 9
11. Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti
kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa.
1 2 3 4 9
12. Jedinstvena svjetska privreda ne može
funkcionisati, jer su interesi pojedinih država suviše
različiti.
1 2 3 4 9
13. U udruženoj Evropi mladi ce dobiti priliku da
slobodnije putuju kroz evropske zemlje.
1 2 3 4 9
14. Udružena Evropa će bit garant mira i prosperiteta
na Balkanu.
1 2 3 4 9
15. U udruženoj Evopi mladi će lakse nalaziti posao 1 2 3 4 9
16. Mladi će moći da studiraju u evropskim
zemljama,poslije ulaska u EU
1 2 3 4 9
17. Mladi Crne Gore će dobiti jednaka prava kao
njihovi vršnjaci u Evropi
1 2 3 4 9
18. Diplome stečene u Crnoj Gori biće priznate u
Evropskoj Uniji,ako CG udje u EU.
1 2 3 4 9
19. Nešto drugo. Šta? .................................................. 1 2 3 4 9

P9:
U tabeli dolje navedene su određene tvrdnje u vezi sa Evropskom unijom i NATO-om.
Brojevima od 1 do 4 ocijenite koliko se sa njima slažete.
Tvrdnja
Slažem
se u
potpunosti
Uglavnom
se slažem
Uglavnom
se ne
slažem
Ne slažem
se u
potpunosti
Ne
znam
1. Male zemlje, kao što je Crna Gora, ni u budućnosti
u udruženoj Evropi neće biti potpuno ravnopravne
sa velikim zemljama.
1 2 3 4 9
2. Smatram da bi Crna Gora morala što prije postati
članica EU.
1 2 3 4 9
3. Smatram da bi se Crna Gora morala što prije
uključiti u NATO.
1 2 3 4 9
4. Crna Gora bi ulaskom u Evropsku uniju izgubila
teško stečenu samostalnost i nezavisnost.
1 2 3 4 9
5. Za budućnost Crne Gore potpuno je svejedno da li
će ili neće postati članica EU.
1 2 3 4 9
6. Bilo bi pametnije da novac koji je namijenjen za
prilagođavanje evropskom tržištu, Crna Gora
upotrijebi za zaštitu crnogorske privrede i
poljoprivrede.
1 2 3 4 9
7. Crna Gora je ekonomski dovoljno razvijena da živi i
bez EU.
1 2 3 4 9
8. Samostalnost Crnoj Gori vrijedi više nego sva
potencijalna korist od uključivanja u EU.
1 2 3 4 9
9. Evropska unija je velika birokratija na koju se trose
ogromna sredstva.
1 2 3 4 9
10. Ulaskom u EU Crna Gora će izgubiti svoj kulturni
identitet
1 2 3 4 9
11. Ulaskom u EU se ubrzava “odliv mozgova“ zbog
otvorenosti granica.
1 2 3 4 9
12. Ulaskom u EU se umanjuje nezavisnost Crne Gore
u odlučivanju o svojoj budućnosti.
1 2 3 4 9
13. Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže
nalazi posao.
1 2 3 4 9
14. Nešto drugo. Šta?.............................................. 1 2 3 4 9
P10:
Uopšte govoreći, kakva će biti generalna privredna situacija u Crnoj Gori u odnosu na
ovu danas nakon ulaska u EU? (Zaokružite jedan odgovor!)
1. Bolja
2. Slabija
3. Otprilike ista kao danas
9. Ne znam

P11:
Kako bi ulazak Crne Gore u EU uticao na svaku od nabrojanih grupa stanovništva?
Na gubitku Bez promjena Na dobitku Ne znam
1. Penzioneri 1 2 3 9
2. Zaposleni u malim preduzećima 1 2 3 9
3. Mladi 1 2 3 9
4. Nezaposleni 1 2 3 9
5. Poljoprivrednici 1 2 3 9
6. Zaposleni u velikim preduzećima 1 2 3 9
7. Zaposleni u javnoj upravi 1 2 3 9
8. Privatnici/preduzetnici 1 2 3 9
P12:
Uopšteno govoreći, koliko ste Vi lično informisani o Evropskoj uniji?
1. Informisan-a sam u potpunosti
2. Uglavnom sam informisan-a
3. Djelimično sam informisan-a
4. O EU nemam gotovo nikakvih informacija
P 12_a:
Da li učite u školi o Evropskoj uniji, u okviru posebnog predmeta?
1. Da
2. Ne
3. Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već kroz druge predmete.
P 12_b:
Informacije koje dobijate u školi u okviru predmeta o EU Vi biste okarakterisali kao:
1. Zanimljive, ne baš korisne
2. Jako korisne, jer mi pomaŽu da shvatim proces EU integracija i razloge za i protiv
članstva Crne Gore u EU.
3. Nejasne
4. Nepotpune
P 12_c:
Ukoliko imate poseban predmet o Evropskoj uniji, ocijenite u kolikoj mjeri ste
zadovoljni sadržajem predavanja.
1. Veoma zadovoljan
2. Uglavnom zadovoljan
3. Uglavnom nezadovoljan
4. Nezadovoljan u potpunosti
P 12_d:
Šta biste promijenili kada je taj predmet u pitanju?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

P 12_e:
Ukoliko nemate poseban predmet o Evropskoj uniji, navedite u okviru kojih sve
predmeta stičete znanja o EU:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
P 12_f:
Kako ste zadovoljni sadržajima predavanja o Evropskoj Uniji koje dobijate u okviru
drugih predmeta?
1. Veoma zadovoljan
2. Uglavnom zadovoljan
3. Uglavnom nezadovoljan
4. Nezadovoljan u potpunosti
P 12_g:
Šta biste promijenili kada su u pitanju predavanja o Evropskoj uniji koja ste dobili
kroz druge predmete?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
P 13:
Da li Vas i u kolikoj mjeri zanimaju informacije o priključenju EU?
1. Da, takve informacije me veoma zanimaju
2. Da, interesuju me takve informacije, ali samo one koje se tiču priključenja Crne Gore
3. Da, interesuju me, ali samo one informacije koje se tiču položaja mladih.
4. Interesuju me samo osnovne informacije, ali ne ništa detaljno
5. Ne, takve informacije me ne zanimaju
P 14:
Kako biste ocijenili količinu i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa procesom
priključivanja Crne Gore EU?
1. Mislim da je informisanje javnosti kvalitetno i potpuno
2. Mislim da se javnosti pružaju sve ključne informacije
3. Mislim da je informisanje javnosti o priključenju EU djelimično i nepotpuno
4. Mislim da javnost nema gotovo nikakve informacije o tome
5. Ne zanimaju me informacije o priključenju Crne Gore EU
P 15:
Ko je, po Vašem mišljenju, najodgovorniji za informisanje javnosti kada je riječ o
priključenju Crne Gore EU? (Zaokružiti samo jedan odgovor!)
1. Ministarstvo prosvjete i nauke
2. Ministarstvo za evropske integracije
3. Nevladine organizacije
4. Mediji (novinari)
5. Posebne, specijalizovane službe i kancelarije
6. Međunarodne institucije i inostrani zvaničnici
9. Ne znam, ne mogu da procijenim

P 15_1:
Proces evrointegracija za mlade u Crnoj Gori je:
1. Značajan u velikoj mjeri
2. Donekle značajan
3. Potpuno bez značaja kada je riječ o položaju mladih mladih u Crnoj Gori
P16:
Na koji način se informišete o EU i priključenju Crne Gore EU?
1. Učenjem o evropskim integracijama u školi
2. Praćenjem medija, uopšteno (TV, novine, radio)
3. Nešto drugo. Šta? ______________________________________________________
4. Ne zanimaju me informacije te vrste
P 16_1:
U tabeli dolje navedeni su mogući načini uključivanja mladih u proces evropskih
integracija. Ocijenite moguće načine na skali od 1 do 5. Ukoliko imate ideju o još
nekim načinima molimo da ih upišete u prazan prostor tabele.
Loš
način
Dobar
način
Ne
znam
1. Redovnim ispitivanjem njihovih stavova kroz istraživanja
poput ovog i saopštavanjem rezultata donosiocima odluka i
predstavnicima EU
1 2 3 4 5 9
2. Ogranizovanjem konsultacija i debata izmedju mladih i
predstavnika Vlade iIi Evropske unije
1 2 3 4 5 9
3. Uključivanjem mladih u produkciju medijskih programa o
značaju evropskih integracija za budućnost Crne Gore
1 2 3 4 5 9
4. Organizovanjem omladinskih razmjena između Crne Gore i
zemalja EU
1 2 3 4 5 9
5. Uvođenjem predavanja o evropskim integracijama u
školama
1 2 3 4 5 9
6. Neki drugi način :
_____________________________________
1 2 3 4 5 9
_____________________________________
1 2 3 4 5 9
_____________________________________
1 2 3 4 5 9
P17:
Da li znate koje sve uslove Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU?
1. Da, znam u potpunosti sve uslove koje Crna Gora treba da ispuni
2. Ne znam sve, ali znam ključne uslove koja Crna Gora treba da ispuni
3. Znam da Crna Gora treba da ispuni neke uslove ali ne znam koji su to uslovi
4. Ne, ne znam ništa o tome
5. Ne zanima me koje uslove Crna Gora treba da ispuni
P 17_1:
Navedite neke od uslova koje mislite da Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU:
__________________________________________________________________________________

P 18_1:
Crna Gora je:
DA NE
1. Na putu da dobije status zemlje kandidata za članstvo u EU 1 2
2. Ratifikovala Lisabonski sporazum 1 2
3. Potpisala pakt o stabilizaciji i pridruživanju sa EU 1 2
4. Zemlja kandidat za članstvo 1 2
P 19:
Na sastanku Evropskog vijeća u Kopenhagenu, održanom 1993. godine, postavljena
su tri kriterija (tzv. Kopenhaški kriteriji) koje svi budući kandidati moraju ispunjavati
za punopravno članstvo u EU. To su:
1 ......................................
2 ......................................
3 ......................................
P 19_1:
Danas Evropska unija ima:
1. 27 zemalja članica
3. 22 zemlje članice
P 19_2:
Najvažnije institucije Evropske unije su:
..................................................................................................................................................................
.....
P 19_3:
O kojim oblastima u vezi sa evropskim integracijama biste željeli da se detaljnije i
podrobnije informišete? (Možete zaokružiti najviše tri odgovora!)
1. EU politika za mlade
2. EU politika obrazovanja
3. EU socijalna politika
4. EU ekonomija
5. EU institucije
6. EU kultura
7. EU proširenje
8. Medjunarodni odnosi EU
9. IPA sredstva za pristupanje EU

P20:
Kako biste ocijenili brzinu kojom se Crna Gora kreće ka članstvu u EU?
1. Crna Gora se kreće veoma brzo ka Evropskoj uniji
2. Crna Gora se kreće onoliko brzo koliko to okolnosti dozvoljavaju
3. Crna Gora se ne kreće dovoljno brzo ka Evropskoj uniji
4. Crna Gora se kreće veoma sporo ka EU
5. Crna Gora se nikada neće priključiti EU
9. Ne znam, ne mogu da procijenim
P21:
Kada će Crna Gora, po Vašoj procjeni, ući u EU?
1. Do kraja 2025.
2. Do kraja 2015.
3. Do kraja 2020.
4. Do kraja 2012.
5. Nikada.
P22:
Nakon ulaska Crne Gore u Evropsku Uniju desiće se neke promjene u društvu. Po
Vašoj procjeni, kakva će situacija biti u navedenim oblastima društvenog života?
Biće bolje
nego
sada
Biće isto
kao i
sada
Biće gore
nego što
jeste
Ne
Znam
1. Zaposlenost i zapošljavanje 1 2 3 9
2. Cijene i inflacija 1 2 3 9
3. Životni standard građana 1 2 3 9
4. Privredni razvoj 1 2 3 9
5. Turizam 1 2 3 9
6. Trgovina 1 2 3 9
7. Poljoprivreda 1 2 3 9
8. Industrija 1 2 3 9
9. Saobraćaj 1 2 3 9
10. Energetika 1 2 3 9
11. Zaštita životne sredine 1 2 3 9
12. Efikasnost sudstva 1 2 3 9
13. Efikasnost javne uprave 1 2 3 9
14. Zaštita ljudskih i manjinskih prava 1 2 3 9
15. Socijalna politika (zaštita siromašnih) 1 2 3 9
16. Zdravstvo 1 2 3 9
17. Obrazovanje / prosvjeta 1 2 3 9
18. Položaj žena 1 2 3 9
19. Položaj marginalizovanih društvenih grupa 1 2 3 9
20. Razvoj demokratije i demokratskih institucija 1 2 3 9

Annex 2: Uzorak
a-broj učenika; b-broj odjeljenja; c-proporcija; d-broj anketa; e-proporcija1; f-odjeljenja; g-razred
Institucija a b c d e f g
Srednja mješovita škola, Andrijevica 208 9 0.006577 7 0.007847 1 1
Gimnazija “Niko Rolović”, Bar 723 24 0.022862 23 0.020924 2 12
Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Bar 748 23 0.023653 24 0.020052 2 34
Srednja poljoprivredna škola, Bar 552 24 0.017455 17 0.020924 2 12
Gimnazija “Panto Mališić”, Berane 599 20 0.018941 19 0.017437 2 34
Srednja medicinska škola “dr Branko
Zogović”, Berane
786 26 0.024855 25 0.022668 2 12
Srednja stručna škola, Berane 473 19 0.014957 15 0.016565 2 34
Srednja stručna škola “Vukadin
Vukadinović”, Berane
833 36 0.026341 26 0.031386 3 123
Gimnazija “Miloje Dobrašinović”, Bijelo Polje 601 22 0.019005 19 0.01918 2 12
Srednja elektro-ekonomska škola, Bijelo
Polje
846 27 0.026752 27 0.02354 2 34
Srednja stručna škola, Bijelo Polje 740 28 0.0234 23 0.024412 2 12
Srednja mješovita škola “Danilo Kiš”, Budva 958 37 0.030293 30 0.032258 3 34
Gimnazija, Cetinje 313 12 0.009898 10 0.010462 1 1
Srednja likovna škola “Petar Lubarda”,
Cetinje
75 7 0.002372 2 0.006103 1 1
Srednja stručna škola, Cetinje 458 18 0.014483 14 0.015693 2 34
Gimnazija “Petar I Petrović Njegoš”,
Danilovgrad
482 16 0.015242 15 0.013949 1 1
Srednja mješovita škola “Ivan Goran
Kovačić”, Herceg Novi
1284 45 0.040602 41 0.039233 4 1234
Srednja mješovita škola “Braća Selić”,
Kolašin
299 14 0.009455 9 0.012206 1 4
Gimnazija, Kotor 565 20 0.017866 18 0.017437 2 12
Škola za osnovno i srednje muzičko
obrazovanje „Vida Matjan”, Kotor
50 9 0.001581 2 0.007847 1 1
Srednja pomorska škola, Kotor 471 17 0.014894 15 0.014821 1 1
Srednja mješovita škola “Vuksan Đukić”,
Mojkovac
439 19 0.013882 14 0.016565 2 34
Gimnazija “Stojan Cerović”, Nikšić 1215 40 0.03842 38 0.034874 3 123
Prva srednja stručna škola, Nikšić 842 29 0.026625 27 0.025283 3 234
Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola,
Nikšić
1176 36 0.037187 37 0.031386 3 134
Srednja stručna škola, Nikšić 621 20 0.019637 20 0.017437 2 23
Srednja mješovita škola “Bećo Bašić”, Plav 731 30 0.023115 23 0.026155 3 123
Gimnazija “Tanasije Pejatović”, Pljevlja 613 20 0.019384 19 0.017437 2 12
Srednja stručna škola, Pljevlja 801 32 0.025329 25 0.027899 3 234
Srednja mješovita škola, Plužine 110 6 0.003478 3 0.005231 1 1
Gimnazija “Luča”, Podgorica 28 4 0.000885 1 0.003487 0
Gimnazija “Slobodan Škerović”, Podgorica 1610 48 0.050911 51 0.041848 4 1234
Srednja ekonomska škola “Mirko Vešović”,
Podgorica
1777 50 0.056192 56 0.043592 4 1234

Srednja elektrotehnička škola “Vaso
Aligrudić”, Podgorica
974 36 0.030799 31 0.031386 3 123
Srednja građevinsko-geodetska škola “Inž.
Marko Radević”, Podgorica
622 25 0.019669 20 0.021796 2 34
Srednja medicinska škola, Podgorica 1228 40 0.038831 39 0.034874 3 123
Srednja mješovita škola “25. maj” – Tuzi,
Podgorica
608 21 0.019226 19 0.018309 2 12
Srednja stručna škola “Ivan Uskoković”,
Podgorica
1082 42 0.034215 34 0.036617 4 1234
Srednja stručna škola “Sergije Stanić”,
Podgorica
1222 36 0.038642 39 0.031386 3 234
Srednja stručna škola “Spasoje Raspopović”,
Podgorica
593 23 0.018752 19 0.020052 2 34
Umj. škola osn. i sred. muz. obr. za talente
„Andre Navara”, Podgorica
93 8 0.002941 3 0.006975 1 1
Umj. škola osn, sred. muz. i balet. obrazov.
„Vasa Pavić”, Podgorica
90 8 0.002846 3 0.006975 1 1
Gimnazija “30. septembar”, Rožaje 498 17 0.015748 16 0.014821 1 2
Srednja stručna škola, Rožaje 654 27 0.02068 21 0.02354 2 12
Obrazovni centar, Šavnik 36 4 0.001138 1 0.003487 0
Srednja mješovita škola “Mladost”, Tivat 596 21 0.018846 19 0.018309 2 34
Gimnazija “Drita”, Ulcinj 106 6 0.003352 3 0.005231 1 3
Srednja mješovita škola “Bratstvo jedinstvo”,
Ulcinj
1010 38 0.031938 32 0.03313 3 234
Srednja mješovita škola “17. septembar”,
Žabljak
185 8 0.00585 6 0.006975 1 1
31624 1147 1000 1

Annex 3: Realizovani uzorak
Naziv škole N Naziv škole N
Umj. škola osn. i sred. muz. obr. za talente
„Andre Navara”, Podgorica
4
Srednja stručna škola “Spasoje Raspopović”,
Podgorica
20
Srednja elektro-ekonomska škola, Bijelo Polje 27
Škola za osnovno i srednje muzičko
obrazovanje „Vida Matjan”, Kotor
2
Srednja mješovita škola “Bratstvo jedinstvo”,
Ulcinj
33
Srednja mješovita škola “17. septembar”,
Žabljak
6
Gimnazija “Miloje Dobrašinović”, Bijelo Polje 19
Srednja medicinska škola “dr Branko
Zogović”, Berane
25
Gimnazija “Niko Rolović”, Bar 23 Srednja mješovita škola “Mladost”, Tivat 18
Gimnazija “Tanasije Pejatović”, Pljevlja 19
Umj. škola osn, sred. muz. i balet. obrazov.
„Vasa Pavić”, Podgorica
1
Gimnazija (opšti smjer), Cetinje 9
Srednja ekonomska škola “Mirko Vešović”,
Podgorica
59
Gimnazija “30. septembar”, Rožaje 16 Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšić 37
Gimnazija, Kotor 18 Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Bar 24
Gimnazija “Luča”, Podgorica 1
Srednja elektrotehnička škola “Vaso
Aligrudić”, Podgorica
31
Gimnazija “Panto Mališić”, Berane 19
Srednja građevinsko-geodetska škola “Inž.
Marko Radević”, Podgorica
21
Gimnazija “Slobodan Škerović”, Podgorica 53 Srednja likovna škola 1
Gimnazija “Stojan Cerović”, Nikšić 37
Srednja likovna škola “Petar Lubarda”,
Cetinje
2
Gimnazija “Petar I Petrović Njegoš”,
Danilovgrad
15 Srednja medicinska škola, Podgorica 40
Srednja mješovita škola “Ivan Goran Kovačić”,
Herceg Novi
41 Srednja mješovita škola, Plužine 3
Obrazovni centar, Šavnik 1 Srednja mješovita škola “Braća Selić”, Kolašin 9
Srednja mješovita škola, Andrijevica 7
Srednja mješovita škola “Vuksan Đukić”,
Mojkovac
14
Srednja stručna škola, Cetinje 7 Srednja poljoprivredna škola, Bar 17
Srednja mješovita škola “Danilo Kiš”, Budva 29 Srednja pomorska škola, Kotor 15
Srednja mješovita škola “Bećo Bašić”, Plav 23 Srednja stručna škola, Bijelo Polje 23
Srednja stručna škola “Vukadin Vukadinović”,
Berane
25 Srednja stručna škola, Nikšić 20
Gimnazija “Drita”, Ulcinj 3 Srednja stručna škola, Pljevlja 25
Prva srednja stručna škola, Nikšić 27
Srednja stručna škola (turistički tehničar),
Cetinje
7
Srednja mješovita škola “25. maj” – Tuzi,
Podgorica
20 Srednja stručna škola, Berane 15
Srednja stručna škola “Ivan Uskoković”,
Podgorica
35 Srednja stručna škola, Rožaje 21
Srednja stručna škola “Sergije Stanić”,
Podgorica
40 Total 1007

DIO I:
Poređenje nivoa znanja o EU između ispitanika koji uče o ovome u okviru
izbornog predmeta i ostalih
Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta N %
Imaju poseban predmet 111 11.1
Ne uče u školi o EU 718 71.5
Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta 175 17.4
Total 1004 100.0
Najveći broj ispitanika/ica u školi ne uči o EU – 71.5%. Dalje, od njih 38.5% koji uče u školi o EU, 17.4%
to čini u okviru drugih predmeta. Tek nešto više od desetine ispitanika (11.1%) uči o EU kroz zaseban
predmet.
Ovo pitanje dalje je ukrštano sa pojedinačnim pitanjima kako bi se uporedio nivo znanja o EU između
ispitanika koji o EU uče iz izbornih ili ostalih predmeta.
1 | P a g e

Poređena pitanja:
Da li učite u školi o EU u okviru posebnog
predmeta?
Informacije koje dobijate u školi u okviru predmeta o EU vi bi ste ocijenili
kao...
U kojoj mjeri ste zadovoljni sadržajem predmeta o EU?
Kako ste zadovoljni sadržajima predavanja o Evropskoj uniji?
Da li Vas i u kojoj mjeri zanimaju informacije, o priključenju EU ...
Kako bi ste ocijenili, količinu i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa
procesom priključivanja Crne Gore EU…
Ko je po Vašem mišljenju najdogovorniji za informisanje javnosti kada je
riječ o priključenju Crne Gore EU...
Proces evro integracija za mlade u Crnoj Gori je...
Na koji način se informišete o EU i priključenju Crne Gore EU?
Da li znate koje uslove Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU...
Crna Gora je na putu da dobije status kandidata
Crna Gora je ratifikovala Lisabonski sporazum
Crna Gora je potpisala SAA
Crna Gora je zemlja kandidat za članstvo
Danas Evropska unija ima ...
Željeli bi da znaju više o (nekoj instituciji EU)
2 | P a g e

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama

Recommended

Recommended

More Related Content

More from UNICEF Europe & Central Asia

More from UNICEF Europe & Central Asia (20)

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama