İntihar səbəbləri, xarakter və xəstəlik xüsusiyyətləri

2. psixiatr.com
Uzm. Dr. Fuad Bəşirov
Psixiatr
0552403554
0559686473
besirovfuad@gmail.com

3. psixiatr.com
• T.B 15 yaşında bir qız
• 10 sinif, abuturyent hazırlıqlara gedir, *kompüter mühəndisi* olmaq istəyi ilə
başlayıb
• Dərslər: 2 il əvvələ qədər əlaçı, son 2 ildə bəzi fənlərdən arada 4
• Ata həkim, ana müəllimə, bacı üniversitet tələbəsi
• Həkimə ilk gəlişi (ana və bacı ilə birgə)

4. psixiatr.com
• Özümü yaxşı hiss etmirəm
• -sanki beynimin içində biri var, mənə deyir ki,
• Evdən pul götürməlisən
• Telefon götürməlisən
• Binanın başına çıxmalısan (1 il əvvəl bir dəfə çıxıb, başqa biri su
çəni düzəltmək üçün orda olub, ondan utanıb qayıdıb)
• Səs tək qalmağımı istəyir, insanlardan uzaqlaşmağımı istəyir
• Səsin dediklərini edən vaxt rahat oluram
• Səsin dediklərin etməyəndə sıxıntı basır məni
• Müayinədə....əsəbilik, gərginlik arada bir.. baş ağrısı arada bir...

5. psixiatr.com
• İntihar nədir
İnsanın özünü öldürmək məqsədi ilə etdiyi davranışdır.

6. psixiatr.com
• İntihar nədir
İki cür intihar düşüncəsi var
1. Qorxutmaq, diqqət çəkmək – kömək axtarma məqsədli
2. Ölüm arzusu

7. psixiatr.com
• İntihar statistikası
• 10-18 yaş arası ölümün ikinci səbəbi ABŞ 2017
• Şagirdlərin 1 il ərzində 7.4 % i ən az bir dəfə intihar girişimi olub, 17,2% də
intihar haqqında ciddi fikirləşirlər
• İntihar edəcəm deyən hər 10 nəfərdən 3 ü intihara cəhd edir
• İntihara cəhd edən hər 10 nəfərdən 3 ü ölümlə nəticələnir
• Hər 3 saniyədə bir nəfər intihara cəhd etməkdə,
• Hər 40 saniyədə bir bir insan intihar səbəbi ilə həyatını itirməkdədir

8. psixiatr.com
• Psixoloji amillər
• Xarakter xüsusiyyətlər
• Xəstəliklər

9. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Passiv aqressiv
• Hər zaman ləngdirlər, bir iş tələb olanda etməmək üçün bir çox səbəb
gətirərlər, etdikləri hər bir səhv üçün bəhanələri çoxdur

10. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Antisosyal
• Qayda qanunlara əməl etməmək, davamlı yalan danışmaq, öz itəyi üçün
insanları aldatmaq, ani reaksiya vermək, davakarlıq, tez tez iş yerini
dəyişmə ....

11. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• İsterik
• Duyğusallığın həddindən artıq olması,diqqət çəkmək, ətrafı tərəfindən
daim qəbullanmaq ehtiyacı...

12. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Paranoid
• Başqa insanların hərəkətləni özünə qarşı aşağılayıcı və təhqir edici olaraq
anlamaq, şüphəcilik....

13. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Şizoid
• Ünsiyyət qurmağa marağın olmaması, emosiyonal olaraq soyuq olma,
özünə qapanıq

14. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Şizotipal
• Düşüncədə və ya anlamada yanılmaların olması, qeyri adi davranışlar ilə
özünü təcrid etmə

15. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Borderline
• Özünə zərər verən davranışlar hər zaman vardır, intihara meyillidirlər,
insanlar arasındakı münasibətlər ya ağ ya da qaradır...

16. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Narsist
• İnsanın özünə qarşı qabiliyyətində, gücündə, düşüncələrində hamıdan
üstün görmə və vəziyyətinin başqalarını narahat etdiyini görə bilməmə...

17. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Utancaq
• Çatışmamazlıq düçüncəsinə sahib, mənfi fikirləri özlərinə qarşı yönəldiyini
düşünən həddən artıq həssaslıq göstərən....

18. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Asılı
• Başqa insanlara həddindən artıq bağlı olan, sözə baxan, ram olan ...

19. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• Obsessiv
• Mükəmməlliyətçilik, 100 ölçüb bir biçə bilməyən, hamını kontrolu altında
tutmağa çalışan

20. psixiatr.com
• Xarakter, şəxsiyyət tipləri
• İstisnalar
• Diqqət Əskikliyi Hiperaktiv pozuntu
• Autizm

21. psixiatr.com
• Xəstəliklər
• Major depressiv pozuntu
• Digər orqanik xəstəliklər

22. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Ağır və təkrarlayan depressiyaların 10-15 faizi intiharla həyatlarına son
verməkdədirlər.
• 40-75 faiz depressiya diaqnozu alanlarda intihar düşüncəsi vardır
• İntiharla həyatlarını itirənlərin 90% i də depressiya vardır

23. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Anhedoniya
• Avolusiya

24. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Kədər.
• Özümü kədərli hiss etmirəm.
• Çox vaxt kədərli oluram.
• Həmişə kədərliyəm.
• O qədər kədərli və bədbinəm ki, buna artıq dözə bilmirəm.

25. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Pessimizm.
• Gələcəyimlə bağlı ümidsiz deyiləm.
• Gələcəyimlə bağlı əvvəllər olduğumdan daha ümidsizəm.
• İşlərimin qaydasına düşəcəyinə inanmıram.
• Gələcəyim haqqında ümidsizəm və hər şeyin daha da pisləşəcəyini
düşünürəm.

26. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Keçmiş uğursuzluqlar.
• Özümü uğursuz hesab etmirəm.
• Gözləniləndən daha çox uğursuzluqlarım olub.
• Keçmişimə baxdıqda çoxlu uğursuzluqlar görürəm.
• Özümü tamamilə uğursuz şəxsiyyət hesab edirəm.

27. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Zövq hissinin itkisi
• Hər zaman zövq aldığım şeylərdən yenə də zövq alıram.
• Əvvəllər olduğu kimi zövq almıram.
• Əvvəllər xoşuma gələn şeylərdən artıq çox az zövq alıram.
• Əvvəllər xoşuma gələn şeylərdən artıq heç zövq ala bilmirəm.

28. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Günahkarlıq hissləri
• Özümü günahkar hiss etmirəm.
• Özümü etdiyim və ya etməli olduğum bəzi şeylərə görə günahkar hiss edirəm.
• Çox vaxt özümü günahkar hiss edirəm.
• Özümü həmişə günahkar hiss edirəm.

29. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Cəzalandırma hissləri
• Cəzalandırıldığımı hiss etmirəm.
• Cəzalandırıla biləcəyimi hiss edirəm.
• Cəzalandırılacağımı gözləyirəm.
• Özümü cəzalandırılmış hiss edirəm.

30. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Özünübəyənməməzlik
• Özümü həmişəki kimi eyni hiss edirəm.
• Özümə olan inamımı itirmişəm.
• Özümlə bağlı məyusam.
• Özümü bəyənmirəm.

31. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Özünütənqid
• Özümü hər zaman olduğu kimi günahlandırmıram.
• Özümə həmişə olduğumdan daha çox tənqidi yanaşıram.
• Özümü bütün səhvlərimə görə tənqid edirəm.
• Baş verən hər pis hadisəyə görə özümü günahlandırıram.

32. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Özünəqəsd istəyi və ya düşüncəsi
• Özümü öldürməklə bağlı heç bir düşüncəm yoxdur.
• Özümü öldürməklə bağlı düşüncələrim var, amma bunu həyata keçirmərəm.
• Özümü öldürmək istəyərəm.
• Əgər imkanım olsa özümü öldürərəm.

33. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Ağlamaq
• Həmişəkindən daha çox ağlamıram.
• Həmişəkindən daha çox ağlayıram.
• Hər xırda şeydən ötrü ağlayıram.
• Ağlamağım gəlir, amma ağlaya bilmirəm.

34. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Təlaş
• Həmişəkindən daha çox təlaşlı və gərgin deyiləm.
• Özümü həmişəkindən daha çox təlaşlı və gərgin hiss edirəm.
• O qədər gərgin və təlaşlıyam ki, yerimdə dura bilmirəm.
• O qədər gərgin və təlaşlıyam ki, mütləq hərəkətdə olmalı və ya nəsə
etməliyəm.

35. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Maraq itkisi
• Başqa insanlara və fəaliyyətlərə olan marağımı itirməmişəm.
• Başqa insanlara və fəaliyyətlərə olan marağım əvvəlkindən daha azdır.
• Başqa insanlara və fəaliyyətlərə olan marağım böyük qismini itirmişəm.
• İstənilən bir şeylə maraqlanmağım çətindir.

36. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Qərarsızlıq
• Qərarlarımı hər zaman olduğu kimi verirəm.
• Qərarlarımı hər zaman olduğuna nisbətən çətinliklə verirəm.
• Qərarlarımı xeyli çətinliklə verirəm.
• Artıq hər şeylə bağlı qərar verməkdə çətinlik çəkirəm.

37. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Dəyərsizlik
• Özümü dəyərsiz hiss etmirəm.
• Özümü əvvəllər olduğu kimi dəyərli və faydalı hesab etmirəm.
• Başqaları ilə müqayisədə özümü daha dəyərsiz hiss edirəm.
• Özümü tamamilə dəyərsiz hiss edirəm.

38. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Enerji (qüvvət) itkisi
• Həmişəki qədər enerjiliyəm.
• Enerjim həmişəkidən daha azdır.
• Çox iş görməyə enerjim yoxdur.
• Heç bir iş görməyə enerjim yoxdur.

39. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Yuxu rejimində dəyişikliklər
• Yuxu rejimimdə heç bir dəyişiklik yoxdur.
• a) Həmişəkindən bir az çox yatıram.
• b) Həmişəkindən qismən az yatıram.
• a) Həmişəkindən daha çox yatıram.
• b) Həmişəkindən daha az yatıram.
• a) Günün çox hissəsini yatıram.
• b) Həmişəkindən 1-2 saat tez oyanıram və təkrar yuxuya gedə bilmirəm.

40. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Əsəbilik
• Əsəblərim hər zamankı kimidir.
• Həmişəkinə nisbətən əsəbiyəm.
• Həmişəkindən daha çox əsəbiyəm.
• Həmişə əsəbiyəm.

41. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• İştah dəyişiklikləri
• İştahımda heç bir dəyişiklik yoxdur.
• a). İştahım həmişəkindən qismən azdır.
• b). İştahım həmişəkindən bir az çoxdur.
• a). İştahım həmişəkindən daha azdır
• b). İştahım həmişəkindən daha çoxdur
• a). Tamamilə iştahım yoxdur.
• b). Həmişə yemək yemək istəyirəm

42. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Mərkəzləşmə Çətinliyi
• Diqqətim hər zaman olduğu kimidir
• Həmişəki kimi diqqətimi toplaya bilmirəm
• Hər hansı bir işdə diqqətimi uzun müddət saxlamağım çətindir.
• Hər hansı bir şeydə diqqətimi toplaya bilmirəm.

43. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Yorğunluq və halsızlıq
• Həmişəkindən daha yorğun və ya halsız deyiləm.
• Həmişəkindən daha asanlıqla və daha çox yoruluram.
• O qədər yorğun və halsızam ki həmişə etdiyim işlərin bir çoxunu edə
bilmirəm.
• O qədər yorğun və halsızam ki həmişə etdiyim işlərin böyük hissəsini edə
bilmirəm.

44. psixiatr.com
• Major Depressiv pozuntu
• Cinsəllikdə maraq itkisi
• Cinsəlliyə qarşı marağımda hər hansı dəyişiklik izləməmişəm.
• Cinsəlliyə olan marağım həmişəkindən qismən azdır.
• Hazırda cinsəlliyə qarşı marağım daha azdır.
• Tamamilə cinsəlliyə marağım yoxdur.

45. psixiatr.com
• İntihara aparan yollar
• Narkotik istifadəsi
• Alkoqol istifadəsi
• Uşaqlıq vaxtı stress faktorları
• Ailə daxili münaqişələr
• Fiziki istismar
• Mənəvi istismar
• Cinsəl istismar
• Cinsəlliklə erkən yaşda tanış olma
• Ensest

46. psixiatr.com
• İntihar düşüncəsi olanlara münasibət necə olmalıdır

47. psixiatr.com
• İntihar düşüncəsi olan hər 10 nəfərdən 8 i əvvəlcədən müxtəlif yollarla xəbərdar
etməkdədir
• İntihara cəhd edənlərin çoxu yaşamaqla ölüm arasında seçim edə bilməməkdədir
• İntihar düşüncəsi ömür boyu davam etməz, qısa vaxt ərzində bu fikir keçə bilər
• Əgər intihara bir dəfə cəhd olunbsa təkrar cəhd etmə ehtimalı yüksəkdir
• İntihar düşüncəsi təhsil səviyyəsinə sosyoekonomik statusla əlaqəli deyil

48. psixiatr.com
• İntihar düşüncəsi genetik keçməz, hər bir fərdin özünə məxsusdur
• İntihar edənlər *dəli deyildir, ancaq bir çoxu keyifsiz, həyatdan zövq
almamaqdadırlar, intihar düşüncəsi *başın xarab olması demək deyildir.

49. psixiatr.com
• İntiharla bağlı sual vermək intihar riskini artırmaz
• İntihar düşüncəsi olan biri ilə problemlər danışılmalıdır, həlli araşdırılalıdır
• Depressiyada olan biri mütləq psixiatra getməyə razı salınmalıdır, bu düçüncəsi
olanların 90%ində depressiya vardır
• Narkotik və alkoqoldan sui istifadə intihar riskini artırdığını unutmamaq lazımdır
• İntihar düşüncəsi olan biri ilə mübahisə etmək vəziyyəti ağırlaşdırır
• İntihar düşüncəsi olan insanları həkimə aparana qədər tək buraxmaq olmaz
• İntihar düçüncəsi olan biri sizinlə paylaşarsa mütləq yardıma keçin!

50. psixiatr.com

51. psixiatr.com
Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm!
Uzm. Dr. Fuad Bəşirov
Psixiatr
0552403554
0559686473
besirovfuad@gmail.com