Ikastea ez da hartzea edo hobeki esateko, ez da hori bakarrik. Hori ere bada, noski; baina gaur egun ikasteaz zer aditzen den azaltzeko bada hori baino hitz egokiagorik. Honako hauek, adibidez: sortu, asmatu, eraiki, antolatu, moldatu. Hartzeaz gainera, zerbait jartzea ere eskatuko bailuke ikasteak.

1. IKASTEA
EZ
DA
HARTZEA
Edo
hobeki
esateko,
ez
da
hori
bakarrik.
Hori
ere
bada,
noski;
baina
gaur
egun
ikasteaz
zer
aditzen
den
azaltzeko
bada
hori
baino
hitz
egokiagorik.
Honako
hauek,
adibidez:
sortu,
asmatu,
eraiki,
antolatu,
moldatu.
Hartzeaz
gainera,
zerbait
jartzea
ere
eskatuko
bailuke
ikasteak.
Garai
batean,
behaviorismoa
indarrean
zegoenean,
ikastea
erantzunak
bereganatzea
zen,
ohitura
eta
ohiturak
hartzea.
Gauzak
ikusteko
modu
honi
ezagutza
psikologia
edo
psikologia
kognitiboa
deritzan
ikuspegia
nagusitu
zitzaion.
Psikologia
kognitiboak,
hasieran,
ikasleak
landu
eta
berea
egin
behar
duen
informazioan
ipini
zuen
arreta.
Laster
eman
zuen,
ordea,
hurrengo
urratsa.
Laboratorioa
utzi
eta
bilaketa-­‐‑lana
ekintza
gertatzen
zen
eszenategian
egiten
hasi
ziren
eta
han
ikertzaileek
uste
baino
sortzaileago
eta
bere
lanaren
jabeago
zen
ikaslea
aurkitu
zuten.
Eta
horrela,
azken
bizpahiru
hamarraldi
hauetan
gailendu
den
ikuspegiarentzat,
ikaslea
ez
da
hartzaile
hutsa,
esanahi-­‐‑emailea
baizik.
Iristen
zaizkion
informazioen
esanahia
sortzen,
asmatzen
eta
eraikitzen
ahalegintzen
da.
Bera
da
bere
lanaren
lehenengo
arduraduna
eta
erantzuleenagusia.
Ikastea
batez
ere
ikaslearen
arazoa
delako
ideia
hori
aski
sartua
dago
orain,
teorian
behintzat,
irakaskuntzan
dabiltzanen
artean.
Horren
frogagarri
bikain
askoa
aldizkari
honen
izena
bera
da:
HIK
HASI.
Ikasi
nahi
baduk,
hiri
dagokik
hastea;
eta
hastea
bakarrik
ez,
noski.
Izan
ere,
euskaraz
esan
ohi
den
bezala,
"norbera
dagoen
lekuan
Jainkoa";
hau
da,
gauzak
bere
bidetik
joatea
nahi
bada,
ez
dago
bertan
egotea
baino
gauza
hoberik.
[Ikasleak
ere,
ikasi
nahi
badu,
berak
saiatu
beharko
du
batez
ere.
Bertsolaritzaren
munduko
terminologiaz
baliatuz,
irakasle,
ikasbide
eta
materialek
gehienez
ere
gai-­‐‑jartzailearen
lana
egin
dezakete;
bertsolariaren
lekua
eta
lana
ikasleari
dagokio,
berak
behar
baititu
moldatu
eta
ondu
bertsoak.]
Baina
ikastea
hartzea
baino
gehiago
jartzea
baldin
bada,
zer
jarri
behar
du
ikasleak?
Gaur
egun
nagusi
den
ikuspundu
honen
barnean
sortu
eta
hazitako
kontzeptu
batek
lagunduko
digu
galdera
honi
erantzuten.
Hona
kontzeptua:
ikaskuntza
norberak
arautua
edo
beregaineko
ikaskuntza
("self-­‐‑regulated
learning",
ingelesez).
Kontzeptu
honen
bultzatzaileen
arabera,
ikastearen
eragile
nagusia
ikasleak
berak
egiten
dituen
urratsak
dira,
urrats
hauek
era
sistematikoan
bideratzen
baitira
ikasteko
helburura.
Psikologo
batzuen
arabera,
norberak
arauturiko
ikaskuntzaren
ezaugarri
nagusia
honako
hau

2. izango
litzateke:
ikasleak
berehala
aipatuko
ditugun
hiru
ezaguera-­‐‑
mota
ditu
eta
ezaguera
horiek
malgutasunez
erabiltzeko
gai
da.
Hona
zer
dakien
beregaineko
ikasleak:
(1)
ikaste-­‐‑lanari
eraginkorki
heldu
nahi
bazaio
estrategia
batzuk
erabili
behar
direla,
ikasteko
estrategiak
esaten
zaienak;
(2)
zein
diren
berak
ikasle
gisa
dituen
ezaugarriak
eta
zein
burutu
behar
duen
lanaren
eskakizunaz;
eta
(3)
arlo
edo
sailari
buruzko
ezaguera.
Dena
dela,
gauza
hauek
jakitea
beharrezkoa
bada
ere,
ez
da
nahikoa:
azken
urte
hauetako
ikerketak
hori
ari
dira
uzten
agerian.
Estrategia
kognitibo
(aurreko
lerrokadan
aipatu
den
3.
jakite-­‐‑mota)
eta
metakognitiboen
(aurreneko
bi
jakite-­‐‑
motak)
jabe
izateaz
gain,
estrategia
horiek
erabiltzeko
motibaturik
ere
egon
behar
dute
ikasleek.
Hitz
gutxitan
esateko,
ahal
izatea
ez
da
nahikoa;
nahi
izatea
ere
beharrezkoa
da.
[Gauza
jakina
da
ikertzaileek
bi
motibazio-­‐‑mota
bereizten
dituztela:
kanpoko
motibazioa
(ikasteko
bultzagarri
eta
akuilu
gisa
sariak
eta
notak
erabiltzen
dira)
eta
barneko
motibazioa
(ikasi
behar
dena
bera
erakargarria
eta
interesgarria
da
ikaslearentzat).
Irakasleen
egitekoa
da
barneko
motibazioa
ernarazten
ahalegintzea;
kanpoko
motibazioa
erabat
baztertu
gabe,
noski,
zeren
askotan
barnekoa
pizteko
eta
iratzartzeko
indarra
baitu.]
Merezi
du,
hortaz,
aintzat
hartzea
motibatzeko
prozesuan
parte
hartzen
duten
aldagaiak.
Zenbait
autoren
arabera,
norbera
gidari
den
ikaskuntzaren
motibaziozko
osagaiak
honako
hauek
dira:
itxaropena,
egitekoari
ikasleak
ematen
dion
balioa
eta
egitekoak
ikaslearengan
sortzen
dituen
emoziozko
erreakzioak.
Goleman-­‐‑ek,
Emotional
Intelligence
izeneko
liburuan,
aldagaiak
honako
bi
hauetara
biltzen
ditu:
itxaropena
eta
baikortasuna
edo
optimismoa.
Bi
hauez
ariko
gara
ondoko
lerroetan.
Baina
aurrera
egin
baino
lehen,
ikasleak
eginkizunari
ematen
dion
balioa
ere
aipatu
dugunez,
ez
da
gaizki
etorriko
gogoratzea
joan
den
mendean
Agustin
Iturriagak
horretaz
idatzi
zuena:
"Gauzak
balio
du
ematen
zaion
arreta
bera".
Itxaropena
"zure
helburuak
lortu
nahi
dituzula
eta
lortu
ahal
dituzula
sinestea"
da,
Goleman-­‐‑ek
aipatzen
duen
Snyder
psikologoaren
arabera.
Snyder-­‐‑ek
dionez,
adimen-­‐‑gaitasun
baliokidea
duten
ikasleak
beren
akademi
lorpenetan
konparatzen
direnean,
esperantza
da
batzuk
besteengandik
desberdintzen
dituena.
Eskolan
arrakasta
izateko
ez
ezik,
zeregin
astun
eta
gogaikarrietan
iraupena
izateko
ere
mesedegarria
da
itxaropena.
Hona
hemen
itxaropen
handiko
jendeen
ezaugarri
batzuk:
beren
buruak
motibatzeko
gauza
dira,
beren
helburuak
lortzen
asmatuko
dutela
espero
dute,
estualdietan
badakite
barrena
lasaitzen
esanez
beren
artean
gauzak
hobetuko
direla
eta
egiteko
zail
eta
beldurgarriak
zati
txikiago
eta
erabilt-­‐‑
errazagoetan
banatzeko
gaitasun
handia
dute.

3. Baikortasunak
zerikusi
handia
du
itxaropenarekin.
Honek
bezala,
hark
ere
ideia
hau
adierazten
du:
uste
izatea,
uste
sendoz,
norberaren
bizitzan
gauzak
erabat
hartuta
ongi
aterako
direla.
Baikortasunak,
hala
ere,
itxaropen
kontzeptuan
ageri
ez
den
alderdi
hau
ere
adierazten
du:
ea
bakoitzak
nola
esaten
eta
azaltzen
dizkion
bere
buruari
bere
arrakastak
eta
bere
porrotak.
Zentzu
honetan
hartzen
dute
psikologoek
optimismo
hitza.
Baikorra
denak
porrotaren
aurrean
jarrera
hau
hartzen
du:
porrota
alda
daitekeen
zerbaitek
ekarri
du,
beraz
hurrengoan
arrakasta
izan
dezaket.
Ezkorrak,
aldiz,
porrotaren
errua
bere
gain
hartzen
du
eta
bere
ustez
aldaezina
den
ezaugarri
iraunkorren
bati
egozten
dio.
Esan
gabe
doa
azalpen
ezberdin
hauek
zerikusi
handia
dutela
pertsona
bakoitzak
bizitzari
erantzuten
dion
moduan.
Eta
gure
gaiari
lotuz,
optimismoak
ere,
itxaropenak
bezala,
akademi
arrakasta
aurrez
esateko
balio
du.
Adimen-­‐‑
testek
gaitasuna
neurtzen
dute;
ondorio
onak
eta
txarrak
interpretatu
eta
nork
bere
buruari
azaltzeko
moduak
nork
etsiko
duen
iragartzenedu.
Optimismoa
eta
itxaropena
psikologoek
nork
bere
eraginkortasuna
("self-­‐‑
efficacy")
esaten
dioten
jarreran
oinarritzen
dira.
Bere
burua
eraginkortzat
daukanaren
ustea
da
bere
bizitzako
gertaerak
mendean
dauzkala
eta
letozkeen
eragozpen
eta
zailtasunak
gainditzeko
gai
dela.
Edozein
gaitasun
hedatu
eta
garatzeak
nork
bera
eraginkorra
denaren
sentimena
indartzea
dakar.
Sentimen
honen
eraginez,
pertsonak
beldurra
galtzen
dio
arriskuari
eta
erronka
gero
eta
gogorragoak
bilatzen
ditu.
Eta
erronka
horiek
garaitzeak,
bere
aldetik,
norbere
eraginkortasunaren
sentimena
gehitzea
du
ondorio.
Jarrera
honi
esker,
jendeak
modurik
hoberenean
erabil
ditzake
bere
trebetasunak.
Hauek
dira
ikasleak
bere
lanera
eraman
behar
dituen
eta
lan
horretan
jarri
behar
dituen
gauzetako
batzuk.
Irakasleek
-­‐‑irakasleok-­‐‑
badugu
hor
zertan
saia.
Izan
ere,
Goleman-­‐‑ek
psikologoen
ikerketetan
oinarrituz
dionez,
optimismoa
eta
itxaropena
ikas
liteke
.
Eta
irakasterik
ere
bai,
noski.
Huizi,
P.
(1996).
Ikastea
ez
da
hartzea.
Hik
hasi,
8,
33-­‐‑34.