This summary provides the key details from the document in 3 sentences:
The document discusses the life and teachings of Watson Goodman, a Zambian pastor born in 1920 who passed away in 2002. Goodman emphasized salvation through faith in Jesus Christ and resisting the temptations of the devil. The document includes several quotes and verses from the Bible that were important to Goodman's ministry and teachings on living according to God's will.
Watson Goodman Okureyi wrote a text in the Ebira language about Jesus Christ and his teachings. The document references scripture from the New Testament that was translated into Ebira. It was published by World Missionary Press, a nonprofit organization that publishes Christian texts in many languages worldwide using donations to fund their important work of sharing the gospel cross-culturally.
The document is a booklet encouraging daily praise of God for 15 minutes through reading scripture passages. It provides many Bible verses praising God's attributes like His holiness, glory, power over death and victory. The overall message is that praising God through scripture reading makes Christians happier and more victorious, and all people are invited to join in praising God.
This document contains a 3 paragraph reflection by Watson Goodman on finding purpose and meaning later in life through faith in God. It encourages readers to continue seeking God's guidance even as they age. The document also includes several brief Bible verses on themes of faith, purpose, and salvation through Jesus Christ to support its message.
This document discusses how to know God through complete submission and obedience to Him. It states that truly knowing God through trusting submission is the most important experience in life. It encourages turning from one's own way and fully submitting to God, as His Spirit will then live within and protect. The highest purpose is to seek God with all one's heart through studying His word.
Urdu is a language course for high school students in grades 10 through 12. The course focuses on further developing students' reading, writing, speaking and listening skills in Urdu. Students will explore Urdu literature and culture and learn to communicate about their daily lives and interests.
This document provides contact information for an organization called WMP India Bible Literature located in Chennai, India. It gives their address as 67 Beracah Road, Kilpauk, Chennai 600 010 and website as www.wmpress.org. The document also includes a reference number 1579/2 Kannada HKG 7-11.
The document discusses the benefits of exercise for mental health. Regular physical activity can help reduce anxiety and depression and improve mood and cognitive function. Exercise causes chemical changes in the brain that may help protect against mental illness and improve symptoms.
This document provides contact information for an organization called WMP India Bible Literature located in Chennai, India. It gives their address as 67 Beracah Road, Kilpauk, Chennai 600 010 and their website as www.wmpress.org. The document invites people to write to them for more information or to request a free Bible study.
This summary provides the key details from the document in 3 sentences:
The document discusses the life and teachings of Watson Goodman, a Zambian pastor born in 1920 who passed away in 2002. Goodman emphasized salvation through faith in Jesus Christ and resisting the temptations of the devil. The document includes several quotes and verses from the Bible that were important to Goodman's ministry and teachings on living according to God's will.
Watson Goodman Okureyi wrote a text in the Ebira language about Jesus Christ and his teachings. The document references scripture from the New Testament that was translated into Ebira. It was published by World Missionary Press, a nonprofit organization that publishes Christian texts in many languages worldwide using donations to fund their important work of sharing the gospel cross-culturally.
The document is a booklet encouraging daily praise of God for 15 minutes through reading scripture passages. It provides many Bible verses praising God's attributes like His holiness, glory, power over death and victory. The overall message is that praising God through scripture reading makes Christians happier and more victorious, and all people are invited to join in praising God.
This document contains a 3 paragraph reflection by Watson Goodman on finding purpose and meaning later in life through faith in God. It encourages readers to continue seeking God's guidance even as they age. The document also includes several brief Bible verses on themes of faith, purpose, and salvation through Jesus Christ to support its message.
This document discusses how to know God through complete submission and obedience to Him. It states that truly knowing God through trusting submission is the most important experience in life. It encourages turning from one's own way and fully submitting to God, as His Spirit will then live within and protect. The highest purpose is to seek God with all one's heart through studying His word.
Urdu is a language course for high school students in grades 10 through 12. The course focuses on further developing students' reading, writing, speaking and listening skills in Urdu. Students will explore Urdu literature and culture and learn to communicate about their daily lives and interests.
This document provides contact information for an organization called WMP India Bible Literature located in Chennai, India. It gives their address as 67 Beracah Road, Kilpauk, Chennai 600 010 and website as www.wmpress.org. The document also includes a reference number 1579/2 Kannada HKG 7-11.
The document discusses the benefits of exercise for mental health. Regular physical activity can help reduce anxiety and depression and improve mood and cognitive function. Exercise causes chemical changes in the brain that may help protect against mental illness and improve symptoms.
This document provides contact information for an organization called WMP India Bible Literature located in Chennai, India. It gives their address as 67 Beracah Road, Kilpauk, Chennai 600 010 and their website as www.wmpress.org. The document invites people to write to them for more information or to request a free Bible study.
This short document discusses receiving additional studies of God's word. It provides contact information for a publisher in English located in New Paris, Indiana, USA. Interested readers can write to this address to receive more biblical studies. It also lists a website for the publisher and includes what appears to be references to biblical passages.
This document contains a short passage of scripture text in the Ewe language from the Bible. It also provides contact information for an organization called W.M. Press, Inc. that publishes additional Bible studies in English. Interested readers can write to their P.O. box in New Paris, Indiana, USA or visit their website for more resources.
The document appears to be in an unfamiliar language and discusses distributing copies of religious texts through prayer and donations. It provides contact information for an organization called World Missionary Press that publishes religious materials in many languages from donations.
This document appears to contain codes or abbreviations but provides little contextual information to understand its meaning. It includes the terms "Arabic", "HKG", and numbers "10-12" but without more context, only a high-level summary can be generated.
This document provides information about a press called World Missionary Press that publishes materials in numerous languages as funds are donated. It is published by World Missionary Press, Inc. located in New Paris, Indiana, United States. The document encourages contacting them if more copies of their publications are wanted for distribution.
This document provides contact information for World Missionary Press, a Christian organization that publishes religious materials in many languages as funding allows. It invites readers who want additional copies of a publication for distribution to write in English to the provided address in New Paris, Indiana, USA or visit their website.
This document provides contact information for an organization called WMP India Bible Literature located in Chennai, India. It gives their address as 67 Beracah Road, Kilpauk, Chennai 600 010 and invites readers to write to them for more information or to request a free Bible study.
This document provides contact information for an organization called WMP India Bible Literature located in Chennai, India. It gives their address as 67 Beracah Road, Kilpauk, Chennai 600 010 and invites readers to write to them for a free Bible study or for more information.
Every Home Concern is a non-profit organization working in Nepal and India to promote affordable housing and basic sanitation facilities. They can be contacted in Kathmandu, Nepal at P.O. Box 3118 or in Siliguri, India at P.O. Box 59 for more information on their efforts.
2. Yesu ye u jaabi ko: “Aw ye
duguma taw ye, ne k¢ni ye sanf= ta
ye. Aw ye nin di$= taw ye, nka ne t=
nin di$= ta ye.” Yesu ye u jaabi ko:
“Ti$= ti$= la ne b’a f¢ aw ye ko:
Sani Ibrahima ka bange, o y’a s¢r¢
ne b= yen.” –Yuhana 8.23, 58
Yesu y’a f¢ u ye ko: “Ne de ye
$=namaya dumunif=n ye. M¢g¢
min nana ne ma, k¢ng¢ t=na o min=
fewu. Min dara ne la, minn¢g¢ t=-
na o min= abada.” –Yuhana 6.35
“Ka ne to di$= la, ne ye di$= ka
k=n= de ye.” –Yuhana 9.5
Yesu y’a f¢ ko kura ko: “Ti$= ti-
$= la ne b’a f¢ aw ye ko: Ne ye sa-
gabon da ye.” –Yuhana 10.7
Yesu y’a f¢ a ye ko: “Ne de ye su
kununni ni $=namaya ye. Min da-
ra ne la, hali ni o sara, a na $=na-
maya.” –Yuhana 11.25
“Aw b= ne wele Karam¢g¢ ani
Matigi, aw ye ti$= f¢, katuguni ne
y’o ye.” –Yuhana 13.13
Yesu y’a jaabi ko: “Ne de ye sira
ye, ani ti$=, ani $=namaya. M¢g¢ si
t= na ne Fa ma, ni a ma t=m=n ne
f=.” –Yuhana 14.6
4 Yesu b’a y=r= ko fæ an ye Yesu ka kabako dæw fil= 5
O k¢ Yesu y’a f¢ ko m¢g¢w k’u
sigi bin kan. A ye o nbuurukun du-
uru ni j=g= fila ta, k’a $= k¢r¢ta san
f= ka barika da Ala ye. O k=len, a
ye o nbuurukunw karikari k’u di a
ka kalandenw ma, olu y’u di jama
ma. U b== ye dumuni k= k’u fa.
Dumuni kunkurun minnu tora, ka-
landenw ye olu c= ka segi tan ni fila
fa. O dumunik=law tun ye c= waa
duuru $¢g¢n ye, musow ni denmi-
s=nw sen t’o la. –Matiyu 14.19-21
Yesu tilalen k¢ kuma la, a y’a f¢
Sim¢n ye ko: “I ka kurun madon
dun na, ka aw ka j¢w fili ji la ka
m¢nni k=.” Sim¢n y’a jaabi ko:
“Karam¢g¢, an sira baara la, an
ma foyi min=, nka i ka kuma ko-
s¢n, ne na j¢w fili ji la.” O k=len k¢
u f=, u ye j=g= caman min=, fo u ka
j¢w binna tig=li la. –Luka 5.4-6
Fiyent¢ fila sigilen tun b= sira
da la. U y’a m=n ko Yesu be t=m=n,
u p=r=nna ko: “Matigi, Dawuda
B¢ns¢n, makari an na!” Yesu...
ko: “Aw b’a f= ne ka mun de k= aw
ye?” U ko: “Matigi, an $=w ka yeli
k=.” U hin= donna Yesu la, a maga-
ra u $=w la, o y¢r¢nin b== u ye yeli
k=. U tugura Yesu n¢f=.
–Matiyu 20.30, 32-34
K’a mas¢r¢ ale [Krisita] de la
f=n b== dara, sankolola f=nw ani
dugukolo kan f=nw, f=n yetaw ni
f=n yebaliw, masayaw ni ma-
tigiyaw ni kuntigiyaw ani fangaw.
U b== dara a f= ani a ye.
Kolosekaw 1.16
F=n b== dara ale de f=. F=n o f=n
dara, o si ma da ni ale n¢ t=.
Yuhana 1.3
...N=nkunw b== ka j¢ a la ko Ye-
su Krisita ye Matigi ye. O na n¢¢r¢
da Fa Ala kan. –Filipekaw 2.11
Ala...kumana an f= nin laban
donw na a Denk= da la. Ala ye o
sigi ka k= f=n b== ciy=ntala ye. A ye
di$=w da fana o barika la.
–Heburuw 1.1, 2
“O de y’a to Isra=l b== k’a d¢n
k’a j=ya ko aw ye nin Yesu min
gengen jiri la, Ala ye o k= Matigi ni
Krisita ye.” –K=walew 2.36
Nin de y’a to Krisita sara ka
$=namaya ko kura, walisa a ka k=
m¢g¢ salenw ni m¢g¢ $=namaw b==
Matigi ye. –Rom=kaw 14.9
Ala ye kantigi ye. Ale de ye aw
wele ka k= a Denk= an Matigi Yesu
Krisita j=$¢g¢nw ye.
–1 K¢r=ntekaw 1.9
6 Yesu Krisita ye Dabaa ani Matigi ye
“Ne de ye da ye. Ni min donna ne
f=, o na kisi. A na don ka b¢ ka du-
munik= y¢r¢ s¢r¢.” –Yuhana 10.9
Yesu y’a jaabi ko: “Ne de ye sira
ye, ani ti$=, ani $=namaya. M¢g¢ si
t= na ne Fa ma, ni a ma t=m=n ne
f=.” –Yuhana 14.6
“O de y’a to ne y’a f¢ aw ye ko,
aw na sa ka aw to aw ka jurumuw
la. ¼w¢, ni aw ma da a la ko: ‘Ne
ye ale de ye’, aw na sa ka aw to aw
ka jurumuw la.” –Yuhana 8.24
O de kos¢n fana, minnu b= g=r=
Ala la ale [Yesu] bolo, a b= se ka
olu kisi fo a laban, k’a mas¢r¢ a
$=nama don badaa-badaa ka delili
k= u ye. –Heburuw 7.25
A dafalen k¢, a k=ra badaa kisili
dab¢baa ye a kan min=baaw b== ye
–Hebu ruw 5.9
Faranfasi si t=, m¢g¢w b== ye ju-
rumu k=, u b== d=s=ra Ala n¢¢r¢ la.
Jo b= di u ma gansan Ala ka n==ma
barika la, Krisita Yesu ka kunma-
b¢li f=. –Rom=kaw 3.23, 24
“Kisili t= s¢r¢ d¢ w=r= si la Yesu
k¢, katuguni an ka kan ka kisi t¢g¢
min f=, o d¢ w=r= ma di m¢g¢w ma
sankolo juk¢r¢ ale t¢g¢ k¢.”
–K=walew 4.12
Ala ma a latig= ko an ka dimi-
nya s¢r¢, f¢ kisili, an Matigi Yesu
Krisita barika la.
–1 Tesalonikekaw 5.9
8 Kunmabæli b= særæ Yesu Krisita kelenpe de f= Kunmabæli b= særæ Yesu Krisita kelenpe de f= 9
Nka Ala de barika la aw b= Kri-
sita Yesu la. Ala ye Yesu k= an ka
hakilitigiya ni an ka tilennenya ye.
An b= saniyali ni kunmab¢li fana
s¢r¢ ale la. –1 K¢r=ntekaw 1.30
Yesu Krisita ye a y=r= di an ko-
s¢n, walisa a ka an kunmab¢ ko
juguw b== ma, ka m¢g¢ d¢w saniya
ka u k= a y=r= kelenpe taw ye, u ji-
jalen k=wale $umanw b== k=li la.
–Tite 2.14
A’ ye barika da Fa Ala ye ni $a-
gali ye, ale min ye se di aw ma ka
aw niy¢r¢ s¢r¢ a ka m¢g¢ senumaw
ka ciy=n na k=n=yeelen na. A ye an
tila ka b¢ dibi fanga la ka an ladon
a Denk= kanulen ka masaya la. An
ye kunmab¢li s¢r¢ ale de la, juru-
muw yafa k¢ni.
–Kolosekaw 1.12-14
U b= d¢nkili kura da ko: “E de
ka kan ni o kitabu min=li ye ka a
taamashy=nw wuli, katuguni i
fagara, i ye m¢g¢ d¢w kunmab¢
Ala ye ni i joli ye, ka b¢ b¢ns¢nw
b== ni kanw b== ni m¢g¢w b== ani
siyaw b== la.” –Jirali 5.9
...Taama kanuya la, i ko Krisita
fana ye an kanu ka a y=r= di an
kos¢n ka k= s¢nni f=n ni saraka ye
Ala ye, suma diyalan $uman.
–Efesekaw 5.2
Yesu Krisita ye mægæ b== ka Kiritig=la de ye 7
E k¢ni, mun y’a to i b= i balima
jalaki? E fana, mun y’a to i b= i ba-
lima mafi$=ya? An b== na j¢ Ala ka
kiritig= y¢r¢ la. –Rom=kaw 14.10
...Krisita Yesu...b=na kiri tig=
m¢g¢ $=namaw ni suw kan, . . .
Krisita nali ni a ka masaya kos¢n.
–2 Timote 4.1
“M¢g¢ Denk= mana na ni a
n¢¢r¢ ni a ka m=l=k=w b== ye, a na
sigi a ka masasigilan n¢¢r¢ma kan.
Siyaw b== na laj= a $= k¢r¢. A na u
fara ka b¢ $¢g¢n na, i ko bagan-
g=nna b= a ka sagaw ni a ka baw
fara ka u b¢ $¢g¢n na cogo min
na.” –Matiyu 25.31, 32
“Fa Ala t= kiri tig= m¢g¢ si kan,
nka a ye kiri ko b== di a Denk=
ma.” –Yuhana 5.22
O na jira ni Ala b= m¢g¢w ka ko
dogolenw kiri tig= Krisita Yesu
bolo don min na ka k=$= ni ne ka
Kibaru Duman f¢len ye.
–Rom=kaw 2.16
“Yesu y’a f¢ an ye ko an ka m¢-
g¢w waaju k’a jira u la k’a j=ya ko
Ala ye min sigi ka k= $=namaw ni
suw kiritig=la ye, o ye ale de ye.”
–K=walew 10.42
3. Janko jo dilen k¢ an ma Yesu
joli barika la, an na kisi Ala ka
diminya ma ale barika la.
–Rom=kaw 5.9
“Sabu nin ye ne joli ye, Ala ka
layidu sigili joli. A b¢nna m¢g¢ ca-
man ka jurumuw yafa kama.”
–Matiyu 26.28
K’a mas¢r¢ aw b’a d¢n ko aw
ma kunmab¢ ni f=n tolitaw ye, i ko
wari ni sanu, ka b¢ aw taama cogo
fufafu la, aw kalanna o min na aw
faw f=. Nka aw kunmab¢ra ni
Krisita joli ye, o ka fisa f=n b== ye.
Ale k=ra i ko sagaden, n¢ si t’a la,
n¢g¢ y¢r¢ t’a la –1 Pi=r= 1.18, 19
Nka ni an b= taama k=n= la, i ko
Ala y=r= b= k=n= la cogo min na, an
ye j=$¢g¢nw ye, a Denk= Yesu joli
b= an saniya jurumuw b== ma.
–1 Yuhana 1.7
Nka Krisita joli b= saniyali k= ka
t=m=n o kan kos=b=! A y’a y=r= di
Ala ma saraka fi$=ntan ye, badaa
Ni barika la. Ale joli na an dusu-
kunw saniya k=wale salenw ma,
walisa an ka baara k= Ala $=nama
ye. –Heburuw 9.14
An b= $agali kos=b= Ala la an
Matigi Yesu Krisita barika la, o
min ye an ni Ala c= b=n sisan.
–Rom=kaw 5.11
10 Yafali b= særæ Krisita joli la Kisili b= særæ dannaya de f=, Krisita la 11
Aw kisilen b= n==ma de barika la
dannaya f=, o ma b¢ aw y=r=w la
d=, Ala ka nilif=n don. O t= k=wa-
lew n¢ ye, walisa m¢g¢ si kana a y=-
r= bonya. –Efesekaw 2.8, 9
Jo dira an ma dannaya barika
la. O de kos¢n h=r= donna an ni Ala
c= an Matigi Yesu Krisita barika
la. –Rom=kaw 5.1
“Da Matigi Yesu la, i na
kisi....” –K=walew 16.31
K’a mas¢r¢ min bangera Ala f=,
o b= se s¢r¢ di$= kan. Se min b=
s¢r¢ di$= kan, o ye nin de ye, an ka
dannaya. –1 Yuhana 5.4
K’a mas¢r¢ Krisita Yesu la, bo-
lokoli wo, bolokobaliya wo, nafa t=
o si la. Dannaya min b= baara k=
kanuya barika la, nafa b= o de la.
–Galasikaw 5.6
U y’a $ininka ko: “An ka kan ka
mun k= walisa ka Ala sago k=?
Yesu ye u jaabi ko: “Ala sago ye
nin de ye, ko Ala ye min ci, aw ka
da o la.” –Yuhana 6.28, 29
Nka nin kow s=b=nna walisa aw
ka da a la ko Yesu ye Krisita ye,
Ala Denk=, ani walisa aw ka $=na-
maya s¢r¢ ale t¢g¢ la o dannaya f=.
–Yuhana 20.31
An Matigi Yesu Krisita Fa Ala
ka tanu, o min ye makari Fa ni
dusu saaloli b== tigi Ala ye.
–2 K¢r=ntekaw 1.3
Ala w=r= jum=n b= tilenbaliya
kow yafa ka $in= a ka m¢g¢w t¢
tolenw ka jurumu k¢, i ko e? Ma-
tigi diminnen t=na to badaa k’a
mas¢r¢ makari ka di a ye haali.
–Mise 7.18
K’a mas¢r¢ i ka $umaya y=l=nna
fo sankolo la, i ka kantigiya sera fo
sankabaw ma. –Zaburuw 108.5
Matigi ka makariba kos¢n, an
ma halaki ka ban, a ma a ka hin=-
ba mab¢ an na fewu. Olu b= kura-
ya s¢g¢ma o s¢g¢ma. A ka kantigi-
ya t= ban abada.
–Jeremi ka ma$umat¢kan 3.22, 23
A b= makari min k= a $=siran-
baaw la, o ka bon, o b= sankolo ni
dugukolo c= janya b¢. Nka Matigi
ka $umaya b= to a $=siranbaaw
kan, tuma b== ni waati b== la. A ka
tilennenya b= to u denw ta denw
kan. –Zaburuw 103.11, 17
An y=r=w ye k=wale $uman min-
nu k=, olu n¢ t= d=, a y=r= ka makari
n¢ don, o k=ra bange ko kura koli
ani Ni Senu ka kurayali f=.
–Tite 3.5
12 Ala ka Makari Ala b= an wele ka na a ma 13
Ayiwa Matigi ko: “Aw ka na, an
ka $¢g¢n faamu. Hali ni aw ka ju-
rumuw bilenna kos=b=, u na j=ya i
ko neje. Hali ni u bilenna fo ka fin,
u na j=ya i ko sagasi j=man.”
–Esayi 1.18
Yesu ye o ye mink=, a diminna.
A y’a f¢ a ka kalandenw ye ko:
“A’y’a to denmis=nw ka na ne ma,
aw kana u bali, katuguni Ala ka
masaya ye olu b¢$¢g¢nkow de ta
ye.” –Marka 10.14
Ni Senu ni k¢$¢muso b’a f¢ ko:
“Na!” Min b’a m=n, o k’a f¢ fana
ko: “Na!” Minn¢g¢ b= min na, o ka
na. Min b’a f=, o ka $=namaya ji
min gansan. –Jirali 22.17
Minn¢g¢t¢w, aw b== ka na ji bo-
yi da la. Wari t= minnu f=, a’ ye na
sanni k= ka dumuni k=. A’ ye na
diw=n ni n¢n¢ san ni wari t=, s¢ng¢
t’a la. –Esayi 55.1
Seli laban don na, seli donba k¢-
ni, Yesu y’i j¢ jama c=ma ka p=r=n
ko: “Minn¢g¢ b= min na, o ka na
ne ma k’i min.” –Yuhana 7.37
“A’ ye na ne ma, aw minnu b==
s=g=nnen b=, ni aw doninen b=, ne
na lafiya di aw ma.” –Matiyu 11.28
Ala denw ni Sitan= denw b= d¢n
ka b¢ $¢g¢n na nin de la: Min t= to
ka tilennenya kow k=, o ma b¢ Ala
la, ani min t= a balima kanu fana.
–1 Yuhana 3.10
Ala Ni Senu b= minnu $=min=,
olu b== ye Ala denw ye. Aw ye Ni
min s¢r¢, o t= j¢nya ni ye, fo aw ka
siran tun, nka aw ye denya Ni s¢r¢.
O de barika la, an b= p=r=n ko:
“Aba, an Fa!”
–Rom=kaw 8.14, 15
Walisa aw ka k= jalakibali
j=lenw ye, Ala den jalakibaliw,
m¢g¢ tulo g=l=nw c=ma, k’a s¢r¢ aw
b= yeelen b¢ u c=ma i ko lanpa b=
yeelen b¢ di$= la cogo min na.
–Filipekaw 2.15
O de kos¢n Matigi ko: “A’ ye b¢
u c=ma ka fara u la. Aw kana ma-
ga f=n saniyabali si la. Ni aw ye o
k=, ne na s¢n aw ma. Ne na k= aw
fa ye, aw na k= ne denk=w ni ne
denmusow ye. Matigi Sebaaya-
b==tigi ye o f¢.”
–2 K¢r=ntekaw 6.17, 18
O b== n’a ta, minnu s¢nna a ma
ka da a la, a ye fanga di olu b== ma
ka k= Ala denw ye. –Yuhana 1.12
14 Mægæ b== t= Ala den ye Ala b= kuma minnu fæ dælæ ko la 15
Farisogo ka k=walew jirala, olu
fil=: jat¢ya, n¢g¢lenya, kakalaya,
boli batoli, subaaya, juguya, s¢s¢-
li, k=l=, keleya, diminya, bila $¢g¢n
na kow, farali, kan tilali, koniya,
d¢l¢t¢ya ni ko kolonya ani olu
b¢$¢g¢nkow. Ne b= aw las¢mi i ko
ne tun y’a f¢ aw ye ka ban cogo
min na ko minnu b= o kow k=, olu
t=na don Ala ka masaya la fewu.
–Galasikaw 5.19-21
Ni diw=n $= bilennen b= kanga
jifilen k¢n¢, ni a b= furufuru tuma
min na, i kana a fil=. A laban na, a
b= m¢g¢ cin i ko sa, ka s¢g¢li k= i
ko sa jugu –Ntalenw 23.31, 32
An ka taama s=b=ya la i ko tilef=-
la cogo. An ka an y=r=w tanga ju-
guya ni d¢l¢t¢ya ni jat¢ya ni ka-
kalaya ni k=l=w ni keleya ma. Aw
ka Matigi Yesu Krisita don aw kan
na i ko dul¢ki. Aw kana aw fariso-
go nege kow $=sigi.
–Rom=kaw 13.13, 14
M¢g¢ minnu b= soli ka wuli ka
taa minnif=n farinma min ka m=n
u $= na su f= ka u $=namini, b¢n=
b= olu ye. –Esayi 5.11
D¢l¢ ye mafi$=ya f=n ye, min-
nif=n farinma b= balawu lawuli,
m¢g¢ o m¢g¢ b= a caman min, o ye
hakilintan ye. –Ntalenw 20.1
4. Yesu y’a jaabi ko: “I ka i Matigi
Ala kanu ni i dusukun b== ye, ani i
ni b== ni i hakili b==. O ye ci f¢len
f¢l¢f¢l¢ ni ciw b== la belebele de ye.
A filanan b¢len b= o f= ko, i ka i
m¢g¢ $¢g¢n kanu i ko i y=r=.”
–Matiyu 22:37-39
Yesu taat¢ sira f=, c= d¢ bolila ka
i $¢ngiri a k¢r¢, k’a $ininka ko:
“Karam¢g¢ $uman, ne ka kan ka
mun k= walisa ne ka $=namaya
banbali s¢r¢?” Yesu y’a f¢ a ye ko:
“Mun na i b= ne wele $uman?
%uman si t=, Ala kelen k¢. I b= ci
f¢lenw d¢n ko: ‘I kana m¢g¢ faga.
I kana jat¢ya k=. I kana sonyali k=.
I kana nkalon da i m¢g¢ $¢g¢n na.
I kana m¢g¢ si t¢$¢. I ka i fa ni i ba
bonya.’ ” O c= ko: “Karam¢g¢, ne
ye o ci f¢lenw b== mara kabini ne
denmis=nma.” Yesu y’a mafil= ni
kanuya ye k’a f¢ a ye ko: “F=n ke-
len b’i j=. Taa i bolof=nw b== feere
ka o wari di faantanw ma. O tuma
la, i na nafoloba s¢r¢ sankolo la. O
k¢, na tugu ne la.” O c= $= kumuna
o kuma kos¢n. A $=nasisilen taara
k’a mas¢r¢ nafoloba tun b’a f=.
–Marka 10:17-22
Sira d¢ tilennen b= m¢g¢ $= na,
nka o laban ye saya sira ye.
–Ntalenw 16:25
16 Dusu s=b= t’a bæ l kana i y=r= lafili 17
Aw kana aw y=r=w lafili. M¢g¢ t=
y=l= b¢ Ala ma. M¢g¢ mana f=n o
f=n dan, a b= o de suman tig=.
–Galasikaw 6.7
Denmis=nw, m¢g¢ si kana aw la-
fili. Min b= to ka tilennenya kow
k=, o tilennen b= i ko Krisita y=r=
tilennen b= cogo min na. Min b= to
ka jurumu k=, o b¢ra Sitan= de la,
katuguni Sitan= b= jurumu k=
kabini f¢l¢f¢l¢. –1 Yuhana 3.7, 8
Aw m’a d¢n ko kojuguk=law
t=na Ala ka masaya s¢r¢ wa? Aw
kana aw y=r=w lafili. Kakalaw wo,
bolis¢nnaw wo, jat¢w wo, c=$¢g¢n
$ininaw wo, sonyalik=law wo,
wasabaliw wo, d¢l¢t¢w wo, nenili-
k=law wo, binkannik=law wo, olu si
t=na Ala ka masaya s¢r¢.
–1 K¢r=ntekaw 6.9, 10
Aw kana to m¢g¢w ka aw lafili
ni kuma fu ye, k’a mas¢r¢ o kow
de b’a to Ala ka diminya b= se kan
bilali denw ma. –Efesekaw 5.6
Aw ka k= Ala ka kuma k=baaw
ye, aw kana k= a m=nbaaw ye d¢r¢n,
ka aw y=r=w lafili. –Yakuba 1.22
“M¢g¢ caman b=na na ne t¢g¢ la
k’a f¢ ko u y=r=w ye Krisita de ye.
U na m¢g¢ caman lafili.”
–Matiyu 24.5
Jurumu donna di$= la m¢g¢ ke-
len barika la, saya fana donna ju-
rumu barika la. Saya sera Hada-
madenw b== ma ten, k’a mas¢r¢ u
b== ye jurumu k=. –Rom=kaw 5.12
Nege dun mana k¢n¢ ta, a b=
jurumu bange. Ni jurumu k¢g¢ra, a
b= saya bange. –Yakuba 1.15
Farisogo kow miirili ye saya de
ye nka Ni Senu ko miirili ye $=na-
maya ni h=r= de ye: Farisogo kow
miirili ye Ala juguya ye, sabu a
kololen t= Ala ka sariya ye. A t= se
ka o k= fana. –Rom=kaw 8.6, 7
“M¢g¢ min b= jurumu k=, o de
na sa. Fa ka tilenbaliya doni t=na
da a denk= kan, denk= ka tilen-
baliya doni t=na da a fa kan. M¢g¢
tilennen ka tilennenya na jate a
y=r= kun. M¢g¢ jugu ka juguya na
da a y=r= kun.” –Ezeki=l 18.20
“ ‘ Nka an ka kan ka $agali ka
an $=naj=, k’a mas¢r¢ i d¢g¢k= min
fil= nin ye, o salen tun b=, a $=na-
mayara. A tun tununna, a yera.’ ”
–Luka 15.32
Tilennenya b= m¢g¢ $=namaya,
nka m¢g¢ min b= tugu ko jugu n¢f=,
o b= taa saya la. –Ntalenw 11.19
Jurumu sara ye saya ye.
–Rom=kaw 6:23
18 Jurumu b= na ni saya ye Krisita ye se særæ saya kan 19
A kununni ka b¢ suw c=ma, o y’a
jira ko Ala Denk= don ka k=$= ni
senuya Ni ye, ko sebaayaba b’a f=,
Yesu Krisita an Matigi.
–Rom=kaw 1.4
O kumaw f¢len k¢, a p=r=nna ni
kanba ye ko: “Lazar=, b¢ k=n=ma.”
Su b¢ra, a senw ni a bolow meleke-
len tun don ni fini ye, kunnasiri
tun b= a $=da la. Yesu y’a f¢ u ye
ko: “A’ y’a foni, k’a bila ka taa.”
–Yuhana 11.43, 44
“Ne Fa b= ne kanu, katuguni ne
b= ne ni di walisa k’a ta ko kura.
M¢g¢ si t= ne ni min= ne la, nka ne
y=r= b’a di. Se b= ne ye ka ne ni di,
se b= ne ye ka a ta ko kura. O ci de
f¢ra ne ye ne Fa f=.”
–Yuhana 10.17, 18
A g=r=la u la k’a bolo da su talan
kan, su tabaaw y’u j¢. Yesu ko:
“Kamalen, ne b’a f¢ i ye, wuli!” A
wulila k’i sigi ka kuma damin=.
–Luka 7.14, 15
“Ne $=nama don, ne tun sara, a
fil=, ne $=nama b= to badaabadaa.
Saya ni Had=si konn=g=w b= ne
bolo.” –Jirali 1.18
An jugu min na ban f=n b== k¢, o
ye saya de ye. –1 K¢rentekaw 15.26
Matigi ko, . . . ‘I kana batof=n
w=r= si k= i f= ne k¢.
‘I kana ja d=s=nen si dila i y=r=
ye, wala f=n si bisigi, sankolola f=n
wo, dugukolo kan f=n wo, duguko-
lo juk¢r¢ ji la f=n wo. I kana i biri
u k¢r¢, i kana baara k= u ye ....
‘I kana Matigi i ka Ala t¢g¢ f¢
fu, k’a mas¢r¢ min b= Matigi t¢g¢
f¢ fu, Matigi t=na o tigi jalakibali
to.
‘I hakili to lafi$= don na k’a sa-
niya, i ko Matigi i ka Ala y’a f¢ i
ye cogo min na. I ka baara k= tile
w¢¢r¢ k¢n¢ ka i ka baara b== k=.
‘I ka i fa ni i ba bonya, i ko Ma-
tigi i ka Ala y’a f¢ i ye cogo min
na....
‘I kana m¢g¢ faga.
‘I kana jat¢ya k=.
‘I kana sonyali k=.
‘I kana nkalon da i m¢g¢ $¢g¢n
na.
‘I $= kana b¢ i m¢g¢ $¢g¢n muso
f=. I $= kana b¢ i m¢g¢ $¢g¢n ka so
f=, wala a ka foro, wala a ka j¢nk=,
wala a ka j¢nmuso, wala a ka misi,
wala a ka fali f=. I $= kana b¢ i
m¢g¢ $¢g¢n ka f=n si f=.’ ”
– Dut=r¢n¢m= 5.7-21
20 Ala ka sariya tan I t= se k’i y=r= dogo Ala la 21
“K’a mas¢r¢ Ala $=w y=l=len
don ka m¢g¢ fil=, a b= m¢g¢ senda
kow b== k¢l¢si. Dibi wala saya
suma t= yen ka k= tilenbaliya k=-
baaw dogo y¢r¢ ye.” –Job 34.21, 22
“M¢g¢ d¢ b= se ka i dogo y¢r¢ d¢
la ni ne t= a ye wa? Yala ne t= san-
kolo ni dugukolo fa wa?” Matigi
ko ten. –Jeremi 23.24
Ne na taa min ka mab¢ i la, ne
na boli ka taa min, ni i t= yen? Ni
ne y=l=nna sankolo la, i b= yen, ni
ne ye ne da kaburu k¢n¢, a fil=, i b=
yen. Dibi t= ye i $= na, su b= yeelen
b¢ i ko tile, su ni k=n= ka kan i $=
na. –Zaburuw 139.7, 8, 12
Matigi $= b= y¢r¢ b== ka m¢g¢
juguw ni m¢g¢ $umanw k¢l¢si.
–Ntalenw 15:3
Daf=n si dogolen t= Ala ma. An
ka kan ka an ka ko$=w f¢ min ye,
f=n b== lankolon don, u day=l=len
b= o $= k¢r¢. –Heburuw 4.13
“F=n si dogolen t= min t=na b¢
k=n= kan. Gundo si t= ni a t=na
d¢n.” –Luka 8.17
A b’a f= u ka Ala $ini, ni u m¢-
m¢li k=t¢ b= se ka a s¢r¢, hali k’a
s¢r¢ a y¢r¢ man jan an si la.
–K=walew 17.27
5. “M¢g¢ Denk= na a ka m=l=k=w
ci. F=n o f=n b= m¢g¢ kunnati$=
ani minnu b= ko juguw k=,
m=l=k=w na olu lab¢ a ka masaya
la. U na olu fili gantugu tasuma la,
u na kasi k’u $inw $imi yen.”
–Matiyu 13.41, 42
M¢g¢ juguw b= taa lahara, ani
siya minnu b== b= $in= Ala k¢.
–Zaburuw 9.18
“Olu na taa t¢¢r¢ banbali la,
m¢g¢ tilennenw na taa $=namaya
banbali la.” –Matiyu 25.46
Nka sankolo ni dugukolo
sisanlama maralen b= halakili
kama ni tasuma ye Ala ka o kuma
kelen barika la. Kiri na tig= Ala
$=siranbaliw kan ka u halaki don
min na, u maralen b= o don kama.
–2 Pi=r= 3.7
Olu ka t¢¢r¢ na k= halakili banbali
ye. U na g=n ka b¢ Matigi ni a ka
sebaaya n¢¢r¢ k¢r¢ a na tuma la.
–2 Tesalonikekaw 1.9
“Ni i bolo wala i sen b= k= saba-
bu ye ka jurumu lase i ma, a tig=
ka a fili. I sen kelen tigi wala i bo-
lo kelen tigi ka don $=namaya la, o
ka fisa i ma i sen fila tigi ni i bolo
fila tigi fililen ye tasuma banbali
la.” – Matiyu 18.8
22 Ala ÿ=siranbaliw na tææræ særæ abada Laban don na, kiri na tig= 23
K’a mas¢r¢ a ye don d¢ sigi, a na
kiri tig= di$= b== kan ni tilennenya
ye a ka c= $=nat¢m¢len bolo. A ye
taamashy=n j=len k= o la m¢g¢w
b== ye, katuguni a y’a lakunun ka
b¢ suw c=ma.” –K=wal=w 17.31
O b== b’a jira ko Matigi b= se ka
Ala $=siranbaaw tila k¢r¢b¢li la,
ka kojuguk=law mara kiri don $=
t¢¢r¢ kama. –2 Pi=r= 2.9
Ne ye suw b== ye, kunbabaw ni
d¢g¢manninw, u j¢len b= masasi-
gilan $= k¢r¢. Kitabuw day=l=la,
kitabu w=r= day=l=la, o ye $=na-
maya kitabu ye. Kiri tig=ra suw
kan ka k=$= ni u ka k=walew ye.
–Jirali 20.12
Kanuya b= dafa an f= nin de la,
walisa an ja ka g=l=ya kiri tig= don
na, katuguni ale b= cogo min na,
an fana b= di$= la o cogo de la.
–1 Yuhana 4.17
A latig=ra ko m¢g¢w ka sa si$=
kelenpe. O k¢, kiri na tig=.
–Heburuw 9.27
Katuguni wajibi don an b== ka
j¢ Krisita $= k¢r¢ a ka kiri tig=
y¢r¢ la, walisa m¢g¢w b== kelen-
kelen ye min k= k’a to farikolo la,
ko $uman wo, ko jugu wo, a ka o
sara s¢r¢. –2 K¢r=ntekaw 5.10
O cogo la an b== kelen-kelen na
an y=r=w ka ko$=w jate Ala $=
k¢r¢. –Rom=kaw 14:12
Nka o hak= ko ni Ala ka nilif=n
t= cogo kelen na. Ni m¢g¢ kelen ka
hak= y’a to m¢g¢ caman sara, a
j=len don ko Ala ka n==ma ni ni-
lif=n min b= b¢ m¢g¢ kelen ka n==-
ma la, Yesu Krisita k¢ni, olu jigin-
na m¢g¢ caman kan ka caya ka t=-
m=n o hak= ko kan. –Rom=kaw 5.15
O de kos¢n, a t= k= ka k=$= ni
m¢g¢ sago ye wala a boli cogo. A
b= k= ka k=$= ni makarik=la Ala
sago ye. –Rom=kaw 9.16
“Ala b= kunc=baaw k=l=, nka a
b= n==ma di y=r=majiginlenw ma.”
–1 Pi=r= 5.5
K’a mas¢r¢ aw b= an Matigi
Yesu Krisita ka n==ma d¢n, ko ale
tun ye f=ntigi ye, nka a y’a y=r= k=
faantan ye aw kos¢n, walisa aw ka
f=ntigiya a ka faantanya f=.
–2 K¢r=ntekaw 8.9
Hak=w cayara y¢r¢ min na, Ala
ka n==ma cayara yen ka t=m=n o
kan kos=b=, walisa jurumu ye kun-
tigiya k= saya barika la cogo min
na, o cogo la Ala ka n==ma ka kun-
tigiya k= tilennenya barika la
$=namaya banbali kama, Yesu Kri-
sita an Matigi barika la.
–Rom=kaw 5.20b, 21
Cidenw tun b= seereya k= Matigi
Yesu kununni ko la ni sebaayaba
ye. N==maba tun b= u b== kan.
–K=walew 4.33
24 Yesu Krisita ka n==ma Nimisili 25
“Ne b’a f¢ aw ye ko ayi d=r=, nka
ni aw ma nimisa aw ka jurumuw
la, aw b== na halaki ten.”
–Luka 13.3
A tun b= welewele da ko: “A’ ye
nimisa aw ka jurumuw la, katugu-
ni sankolo masaya surunyara.”
–Matiyu 3.2
Pi=r= y’a f¢ u ye ko: “A’ ye nimi-
sa aw ka jurumuw la, aw b== ke-
len-kelen ka batise Yesu Krisita
t¢g¢ la, walisa aw ka jurumuw ya-
fa s¢r¢. Ala na Ni Senu di aw ma.
O de y’a to a’ ye nimisa aw ka ju-
rumuw la ka segin Ala ma walisa
aw ka jurumuw ka j¢si ka b¢ yen,
walisa Matigi ka dususuma waati
di aw ma.” –K=walew 2.38; 3.19, 20
“Aw ye sariya ti$= ko minnu k=
ka aw y=r=w jalaki, a’ ye olu fili
y¢r¢ jan.” –Ezeki=l 18.31
M¢g¢ min b= a ka hak=w dogo, o
ka k=taw t= $=, nka min b= i j¢ u la
ka u dabila, makari na k= o la.
–Ntalenw 28.13
K’a mas¢r¢ $=nasisi min b= b=n
Ala sago ma, o de b’a to m¢g¢ b=
k¢segin k’a cogo y=l=ma ka kisili
s¢r¢, a t= nimisa o la, nka di$= ka
$=nasisi b= na ni saya ye.
–2 K¢r=ntekaw 7.10
“Ni m¢g¢ jugu y=l=mana ka a ka
jurumu dabila, ni a ye ne ka ko la-
tig=lenw sira taama ka ti$= f¢ ka
tilennenya kow k=, siga t’a la a $=-
nama na to, a t=na sa.”
–Ezeki=l 18.21
M¢g¢ jugu ka a ka sira jugu
bila, m¢g¢ tilenbali ka a ka miirili
juguw bila. A ka k¢segin Matigi, an
ka Ala ma, o na makari a la, k’a
mas¢r¢ ale b= yafali k= ka caya.
–Esayi 55.7
“Ko waajuli na k= a t¢g¢ la si-
yaw b== c=ma k’a damin= Jeru-
sal=m, ko m¢g¢w ka nimisa u ka
jurumuw la walisa u ka jurumu
yafa s¢r¢.” –Luka 24.47
“Balimaw, aw k’a d¢n ko juru-
muw yafa ko b= f¢ aw ye Yesu la.
Ala y’a k¢r¢ta k’a sigi a kinin f=
ka a k= Masak= ni Kisibaa ye, wa-
lisa Isra=l ka se ka nimisa ka juru-
muw yafa s¢r¢.”
–K=walew 13.38; 5.31
“Ne j¢len fil= da la ka da
k¢nk¢n. Ni m¢g¢ d¢ ye ne kan m=n
ka da y=l= ne ye, ne na don o y¢r¢
ka dumuni k= o f=, a na dumuni k=
ne f=.” –Jirali 3.20
Yesu ye o m¢g¢w ka dannaya ye
mink=, a y’a f¢ c= fanfilasalen ye
ko: “Ne denk=, i ka jurumuw ya-
fara i ma.” –Marka 2.5
26 Jurumu yafali Farali diÿ= ko la 27
Ala ka n==ma y’i jira m¢g¢w b==
kisili kos¢n. O n==ma b= an kalan
ko an ka ban Ala $=siranbaliya ni
nin di$= nege juguw ma, ka taama
nin waati la ni hakili sigilen ni
tilennenya ni Ala $=siran ye.
–Tite 2.11, 12
A’ ye miiri sanf= f=nw na, aw ka-
na miiri dugukolo kan f=nw na.
–Kolosekaw 3.2
Aw kana di$= kanu, aw kana di-
$= k¢n¢ f=nw kanu. Ni m¢g¢ d¢ b=
di$= kanu, Fa Ala kanuya t= o tigi
k¢n¢ fewu. Katuguni f=n minnu
b== b= di$= la, farisogo nege, $= ne-
ge, ani di$= ka y=r=jiranciya, olu si
t= b¢ Fa Ala la, u b= b¢ di$= de la.
–1 Yuhana 2.15, 16
Aw ni dibi la k=wale nafantanw
kana j=, nka aw ka u k¢r¢f¢ y=r=.
–Efesekaw 5.11
Jat¢w! Aw m’a d¢n ko di$= teri-
ya ye Ala juguya de ye wa? Min
b’a f= ka k= di$= teri ye, o b= a y=r=
k= Ala jugu de ye. –Yakuba 4.4
“Aw ka aw ko ka aw saniya. Aw ka
aw ka k=wale juguw b¢ ne $= k¢r¢
ka ko jugu k=li dabila.” –Esayi 1.16
7. Ani n=nkunw b== ka j¢ a la ko
Yesu Krisita ye Matigi ye. O na
n¢¢r¢ da Fa Ala kan.
–Filipekaw 2.11
“M¢g¢ o m¢g¢ mana j¢ a la m¢-
g¢w $= na ko a ye ne ta ye, ne fana
na j¢ a la ne sankolola Fa $= k¢r¢
ko o tigi ye ne ta ye. Nka min b= i
dalac= ne la m¢g¢w $= na, ne fana
na ne dalac= o tigi la ne sankolola
Fa $= k¢r¢.” –Matiyu 10.32, 33
M¢g¢ o m¢g¢ b’a f¢ ko Yesu ye
Ala Denk= ye, Ala tolen b= o la, o
fana tolen b= Ala la.
–1 Yuhana 4.15
Ni i b= i j¢ a la i da la ko Yesu ye
Matigi ye, ka da a la fana i dusu la
ko Ala y’a lakunun ka b¢ suw c=ma,
i na kisi. K’a mas¢r¢ m¢g¢ b= dan-
naya k= a dusukun na ka tilenne-
nya s¢r¢, a b’i j¢ a la a da la ka ki-
sili s¢r¢. –Rom=kaw 10.9, 10
Min b= ban Denk= la, o b= ban a
Fa fana la. Min b= s¢n Denk= ma, o
b= s¢n a Fa fana ma. –1 Yuhana 2.23
“Ni m¢g¢ min maloyara ne ni ne
ka kumaw ma, M¢g¢ Denk= na
maloya o tigi ma, ni a nana ni a y=-
r= n¢¢r¢ ye tuma min na, ani a Fa
n¢¢r¢, ani m=l=k= senumaw n¢¢r¢.”
–Luka 9.26
34 K’i jæ Krisita la i da la, o ye wajibi ye Sitan= — an juguba don 35
A’ ye aw hakili sigi ka to aw $=
na! K’a mas¢r¢ aw jugu Sitan= b=
yaalayaala i ko waraba konbot¢. A
b= se ka min s¢r¢ k’a dun, a b= o de
$ini. Aw ka a k=l= ka aw sinsinnen
to dannaya la. –1 Pi=r= 5.8, 9
O k¢, Ni Senu ye Yesu $=min= ka
taa kungokolon k¢n¢ walisa Sitan=
k’a k¢r¢b¢. Nka Yesu ko: “Taa ka
b¢ yan, Sitan=, katuguni a s=b=n-
nen b= fana ko: ‘I ka i Matigi Ala
bato ka baara k= o kelenpe ye.’” O
k¢, Sitan= taara. M=l=k= d¢w nana
Yesu mago $=. –Matiyu 4.1, 10, 11
O b== k¢, a’ ye aw barika bonya
Matigi ni a ka sebaaya fangama la.
A’ ye Ala ka k=l=k= min=nw b==
don aw la, walisa aw ka se ka j¢ ka
Sitan= ka nanbaraw kunb=n.
–Efesekaw 6.10, 11
An ka k=l=k= min=nw t= nin di$=
taw ye, nka min=n barikamaw don
Ala f=, ka k=l= kunb=n kogow ci.
–2 K¢r=ntekaw 10.4
Ale [Sitan=] k=ra m¢g¢fagala ye
kabini f¢l¢f¢l¢. A ma to ti$= kan,
katuguni ti$= si t’a k¢n¢...katu-
guni nkalontig=la don, nkalon fa
y=r= don. –Yuhana 8.44
Ne ye o yafa... walisa Sitan= kana
se s¢r¢ an kan, k’a mas¢r¢ an b= a
ka ko k=taw kala ma.
–2 K¢r=ntekaw 2.10b, 11
Denw ye kelen ye farisogo ni joli
la cogo min na, Yesu y=r= fana
k=ra u b¢$¢g¢nko ye ka niy¢r¢ ta
Hadamadenya la ten. A y’o k= wa-
lisa saya fanga b= min bolo, Sitan=
k¢ni, a ka o fanga ti$= ni a y=r=
saya ye. –Heburuw 2.14
Min b= to ka jurumu k=, o b¢ra
Sitan= de la, katuguni Sitan= b= ju-
rumu k= kabini f¢l¢f¢l¢. Ala Denk=
y’i jira nin de kos¢n, walisa a ka
Sitan= ka k=walew ti$=.
–1 Yuhana 3.8
“Ko a na ne ci olu ma walisa u
$=w ka y=l= ka b¢ dibi la ka na
k=n=yeelen na. U ka b¢ Sitan= bolo
ka na Ala ma, walisa u ka jurumuw
yafa s¢r¢ ka sigi y¢r¢ s¢r¢ danna-
baaw c=ma, olu minnu saniyara u
ka dannaya f= ale la.”
–K=walew 26.18
J¢ni na an fara ka b¢ Krisita ka
kanuya la? B¢n=ba, wala $=ni, wala
m¢g¢ ka t¢¢r¢, wala k¢ng¢ba, wala
f==r=, wala siran kow wala fagali
wa? Nka o kow b== la, an t=m=nna
se s¢r¢baaw b== kan an kanubaa
barika la. –Rom=kaw 8.35, 37
O de kos¢n, a’ ye kolo Ala ye.
A’ye j¢ Sitan= $= ka a k=l=, n’o
k=ra, a na boli k’i mab¢ aw la. A’
ye g=r= Ala la, ale fana na g=r= aw
la. –Yakuba 4.7, 8
36 Se særæli Sitan= kan Kanuya ye Yesu ka cidenw ka s=g=s=g=li ye 37
Hali ni ne b= m¢g¢w kanw ni
m=l=k=w kanw f¢, k’a s¢r¢ kanuya
t= ne k¢n¢, ne kumakan na k= i ko
ntanan mankan wala weleninw.
–1 K¢r=ntekaw 13.1
Nka Ni Senu den ye kanuya ye,
ani $agali, h=r=, mu$uli, hin=, $u-
maya, dannam¢g¢ya, sabali, y=r=-
min=li. –Galasikaw 5.22, 23a
A y’a f¢ a ye a si$= filanan la ko:
“Yuhana denk= Sim¢n, i b= ne ka-
nu wa?” Pi=r= y’a jaabi ko. “¼w¢,
Matigi, i y’a d¢n ko ne b’i kanu.”
Yesu y’a f¢ a ye ko: “Ne ka sagaw
k¢l¢si.” –Yuhana 21.16
“Ni aw b= ne kanu, aw na ne ka
ci f¢lenw mara.” –Yuhana 14.15
Ni m¢g¢ d¢ y’a f¢ ko a b= Ala ka-
nu, k’a s¢r¢ a b= a balima koniya, o
ye nkalontig=la ye. Katuguni a
$= b= a balima min na, ni a t= o
kanu, a $= t= Ala min na, a b= se ka
o kanu cogo di? –1 Yuhana 4.20
“Ni aw b= $¢g¢n kanu, m¢g¢w
b== n’a d¢n o de f= ko aw ye ne ka
kalandenw ye.” –Yuhana 13.35
An y’a d¢n ko an b¢ra saya la ka
don $=namaya la, katuguni an b=
balimaw kanu. Min t= a balima
kanu, o tolen b= saya la.
–1 Yuhana 3.14
Ka Ala kanu, o ye nin de ye, ka a
ka ci f¢lenw mara. A ka ci f¢lenw
man g=l=n. –1 Yuhana 5.3
Yesu kununnen k¢ ka b¢ suw c=-
ma, d¢g¢kun don f¢l¢ s¢g¢ma da
joona f=, a y’i jira Magadala Mari-
yama f¢l¢ la. A tun ye jin= wolon-
wula g=n ka b¢ o de la.
–Marka 16.9
Ale donna kiri la fo ka sa an ka
hak=w kos¢n, a kununna an jo s¢r¢li
kos¢n. –Rom=kaw 4.25
“Yesu ye ko minnu k= Yahutuw
ka jamana la ani Jerusal=m, an ye
o kow b== seerew ye. U y’a gengen
jiri kan k’a faga. Ala y’a lakunun
a tile sabanan don k’a to a k’i jira
m¢g¢ d¢w la. A ma i jira m¢g¢w
b== la, fo seere minnu $=nat¢m¢len
tun b= Ala f= ka k¢r¢, anw k¢ni
minnu ye dumuni k= ka minni k= a
f= a kununnen k¢ ka b¢ suw c=ma.”
–K=walew 10.39-41
O don kun$¢g¢n, Yesu ka kalan-
denw laj=len tun b= so k¢n¢ ko ku-
ra, T¢ma tun b= u f= yen. So daw s¢-
g¢len tun don, nka Yesu nana k’i j¢
u c=ma k’a f¢ ko: “H=r= ka k= aw
ye!” O k¢, a y’a f¢ T¢ma ye ko: “I
bolonk¢ni don yan ka ne t=g=w fil=,
i bolo m¢¢n¢b¢ k’a da ne k=r= la. I
ka fara dannabaliya la ka dannaya
k=.” T¢ma y’a jaabi ko: “Ne Matigi
ni ne ka Ala!” –Yuhana 20.26-28
38 Yesu Krisita su kununni Su kununni — an jigi nææræma don 39
“Waati b= na, o waati ye sisan de
ye, m¢g¢ salenw na Ala Denk= kan
m=n, a m=nbaaw na $=namaya. Aw
kana kabakoya o la, katuguni waa-
ti b= na, m¢g¢ salen minnu b= ka-
buruw k¢n¢, olu n’a kan m=n. U na
b¢ yen. Ko$umank=law na kunun
$=namaya kama, kojuguk=law na
kunun kiri kama.”
–Yuhana 5.25b, 28, 29
Aw m’a d¢n ko an minnu bati-
sera Krisita Yesu la, ko an b== ba-
tisera a saya de la wa? Ayiwa an ni
ale su donna $¢g¢n f= batiseli f=
saya la, walisa Krisita kununna ka
b¢ suw c=ma a Fa n¢¢r¢ barika la
cogo min na, o cogo la an fana ka
taama $=namaya kuraya la. Ni an
ni ale k=ra kelen ye a saya bisigi la,
a j=len don ko an ni ale na k= kelen
ye a kununni fana bisigi la.
–Rom=kaw 6.3-5
Ni Krisita b= aw la, hali ni aw
farikolow salen don jurumu kos¢n,
aw niw $=nama don tilennenya ko-
s¢n. Ala min ye Yesu lakunun ka
b¢ suw c=ma, ni o Ni sigilen b= aw
k¢n¢, ale min ye Krisita Yesu la-
kunun ka b¢ suw c=ma, o na aw fari-
kolo sataw $=namaya a Ni barika
la, o min sigilen b= aw k¢n¢.
–Rom=kaw 8.10, 11
8. “A [Ala] ye a $= da a ka m¢g¢w
kan ka u kunmab¢....Ko a na an
tila ka b¢ an juguw bolo, walisa an
ja g=l=yalen ka baara k= ale ye,
walisa an ka k= senumaw tilen-
nenw ye a $= k¢r¢ an si tilew b==
la.” –Luka 1.68, 74, 75
O layiduw tara an ye, balima
kanulenw. O de y’a to an ka an
saniya farisogo n¢g¢lenya ani
dusukun n¢g¢lenya b== ma, ka
saniyali dafa ni Ala $=siran ye.
–2 K¢r=ntekaw 7.1
Ayiwa balimaw, aw ka kan ka
taama cogo min na ka aw ko diya
Ala ye, an ye aw kalan o la. Ti$=
don, aw b= taama ten. Nka an b=
aw deli ka aw laadi Matigi Yesu
t¢g¢ la ko aw ka jiidi o la ka taa $=.
An ye ci minnu f¢ aw ye Matigi
Yesu barika la, aw b= olu d¢n. Ala
sago ye aw saniyali de ye, ko aw
kana jat¢ya k=. Aw b== kelen-kelen
ka se ka a farikolo min= senuya ni
bonyali la. Ala ma an wele n¢g¢-
lenya kama, f¢ saniyali.
–1 Tesalonikekaw 4.1-4, 7
Nka aw ka k= senumaw ye aw
taama cogo b== la i ko aw welebaa
Ala ka senu cogo min na, k’a mas¢-
r¢ a s=b=nnen b= Kitabu la ko: “Aw
ka k= senumaw ye, katuguni ne ka
senu.” –1 Pi=r= 1.15, 16
40 Senumaya Matigi ta fan f= Senumaya Matigi ta fan f= 41
O de kos¢n Yesu fana t¢¢r¢la ka
sa dugu k¢f=, walisa a ka m¢g¢w
saniya ni a y=r= joli ye.
–Heburuw 13.12
Ala ye an $=nat¢m¢ Krisita la
sani di$= ka da, walisa an ka k=
senumaw ni jalakibaliw ye ale $=
k¢r¢....Ka jogo kura don aw la, o
min dara Ala bisigi la, ti$= ka
tilennenya ni a ka senumaya la.
–Efesekaw 1.4; 4.24
Siraba na k= yen, o sira na wele
ko “Senuya sira.” M¢g¢ n¢g¢len si
t=na t=m=n o sira f=, f¢ m¢g¢ sani-
yalenw dama. M¢g¢ minnu b= taa-
ma o sira f=, hali ni hakilintanw
don, u t=na fili. –Esayi 35.8
Ni an b’an j¢ an ka jurumuw la,
ale ye kantigi ye, a tilennen b= ka
an ka jurumuw yafa an ma, ani k’an
saniya tilenbaliya b== ma.
–1 Yuhana 1.9
Ni o f=nw b== na yeele ten, aw ka
kan ka k= mun sifa m¢g¢ ye taama
senuma ni Ala $=siran na?
–2 Pi=r= 3.11
Aw ka h=r= $ini aw ni m¢g¢w b==
c=, ka tugu senumaya n¢f= k’a ma-
s¢r¢ m¢g¢ si t=na Matigi ye ni sani-
yali t=. –Heburuw 12.14
A’ ye bonya da Matigi t¢g¢
n¢¢r¢ma kan. A’ ye aw $¢ngiri Ma-
tigi $= k¢r¢ ka a bato, aw masir-
ilen ni senuya ye. –Zaburuw 29.2
“Aw minnu ka jugu, ni aw b= f=n
$umanw di cogo d¢n aw denw ma,
aw sankolola Fa t=na Ni Senu di a
delibaaw ma ka t=m=n aw ta cogo
kan kos=b= wa?” –Luka 11.13
U tilara Ala delili la tuma min
na, u laj=len tun b= y¢r¢ min na, o
y=r=y=r=la, u b== fara Ni Senu la ka
Ala ka kuma f¢ ni ja g=l=ya ye.
–K=walew 4.31
“Ne na ne Ni don aw la walisa
aw ka ne ka ko latig=lenw sira
taama ka ne ka sariyaw mara ka u
k=.” –Ezeki=l 36.27
Aw k¢ni t= taama farisogo diya-
$ekow sira f=, nka aw b= taama Ni
Senu barika la, ni a y’a s¢r¢ Ala Ni
sigilen b= aw k¢n¢. Krisita Ni t= min
k¢n¢, o tigi t= Krisita ta ye fewu.
–Rom=kaw 8.9
“Nka aw na sebaaya s¢r¢ ni Ni
Senu jiginna ka na aw kan tuma
min na, aw na k= ne seerew ye.”
–K=walew 1.8
Barnabasi tun ye m¢g¢ s=b= ye, a
falen tun b= Ni Senu ni dannaya la.
–K=walew 11.24
Dannabaaw k¢ni fara $agali ni
Ni Senu la. –K=walew 13.52
Aw kana aw $=namini ni diw=n
ye, kakalaya b= o la d=, nka aw ka
fa Ni Senu la. –Efesekaw 5.18
42 Mægæ falen Ni Senu la Layidu ÿumanw b= Dannabaaw f= 43
Matigi ka surun m¢g¢ dusu ka-
silenw na, a b= m¢g¢ dusu nimisi-
baat¢ kisi. –Zaburuw 34.19
“F=n o f=n b= yen, ne ye olu b==
da. U b== b= yen ne de barika la.”
Matigi ko ten. “Nka min ka di ne
ye, o ye m¢g¢ majiginnen nimisa-
baat¢ ye, min b= siran ne ka kuma
$=.” –Esayi 66.2
Ne balima kanulenw, k¢r¢b¢li
g=l=nma min b= aw c=ma, i n’a f¢
aw b= tasuma c=tig=, aw kana
kabakoya o la, i n’a f¢ kabako f=n
ye aw s¢r¢, nka aw ka $agali k’a
mas¢r¢ aw ye niy¢r¢ s¢r¢ Krisita
ka t¢¢r¢w la, walisa ni ale n¢¢r¢
fana y’i jira tuma min na, aw ka
nis¢ndiya ka $agali kos=b=.
–1 Pi=r= 4.12, 13
“A na $=ji b== c= ka b¢ u $= la.
Saya t=na k= tun, su kasi fana t=na
k= tun, wala kasikan wala dimin,
k’a mas¢r¢ f=n f¢l¢w t=m=nna.”
–Jirali 21.4
I jigi da Matigi kan ka ko $uman
k=. I sigilen ka to h=r= la jamana
k¢n¢ ka tilennenya sira taama.
–Zaburuw 37.3
“A’ ye Ala ka masaya ni a ka ti-
lennenya $ini f¢l¢. O mana k=, Ala
na o f=nw b== di aw ma ka fara olu
kan.” –Matiyu 6.33
A b= se ka k¢r¢b¢lenw d=m= si-
san, k’a mas¢r¢ a y=r= t¢¢r¢la k¢-
r¢b¢li f=. –Heburuw 2.18
H=r=tigi Ala na Sitan= c¢ng¢ aw
senw k¢r¢ s¢¢ni. –Rom=kaw 16.20
Ni i b= jiw c=tig= tuma min na,
ne na k= i f= yen. Ni i b= bajiw
c=tig= tuma min na, u t=na i tunun.
Ni i b= tasuma c=tig=, a t=na i jeni,
tasuma mana t=na i jeni.
–Esayi 43.2
K¢r¢b¢li si ma aw s¢r¢ min ma
deli ka m¢g¢ s¢r¢. Ala ye kantigi ye.
A t=na s¢n aw k¢r¢b¢li ka t=m=n
aw barika dan y¢r¢ kan. Nka k¢r¢-
b¢li mana se, a na b¢ y¢r¢ jira wa-
lisa aw ka se ka o k¢r¢b¢li mu$u.
–1 K¢r=ntekaw 10.13
M¢g¢ tilennen degun kow ka ca,
nka Matigi b’a tila u b== la.
–Zaburuw 34.20
An y’a d¢n ko f=n b== b= baara k=
$¢g¢n f= ka ko $uman k= Ala kanu-
baaw ye, olu minnu welela ka k=$=
ni a ka ko latig=len ye.
–Rom=kaw 8.28
Sarakalasebaaw kuntigi min t=
se ka hin= an na an ka barika-
ntanya kow la, o t= an f=. Nka an
ka sarakalasebaa kuntigi k¢r¢b¢ra
f=n b== la i ko an y=r=w, jurumu
k¢ni sen t’a la. –Heburuw 4.15
44 Layiduw, kæræbælenw ta fan f= Layiduw, se særæbaaw ta fan f= 45
“Min mana se s¢r¢, o na k= nin
kow ciy=ntala ye. Ne na k= o ka
Ala ye, a na k= ne den ye.”
–Jirali 21.7
“Min mana se s¢r¢, ne na o k=
samasen ye ne ka Ala batosoba k¢-
n¢, a t=na b¢ yen tun abada. Ne na
ne ka Ala t¢g¢ s=b=n a kan ani ne
ka Ala ka dugu Jerusal=m kura t¢-
g¢, o b= jigin ka b¢ sankolo la ne
ka Ala y¢r¢. Ne na ne t¢g¢ kura
fana s=b=n a kan.” –Jirali 3.12
“Min mana se s¢r¢ ka ne ka k=-
walew mara fo a laban, ne na fan-
ga di o ma siyaw kun na.”
–Jirali 2.26
“Min mana se s¢r¢, fini j=manw
na don o kan na. Ne t=na a t¢g¢
j¢si ka b¢ $=namaya kitabu la. Ne
n’a f¢ ne Fa ni a ka m=l=k=w $=
k¢r¢ ko o tigi ye ne ta ye.”
–Jirali 3.5
“Min mana se s¢r¢, ne na o lasi-
gi ne f= ne ka masasigilan kan, i ko
ne fana ye se s¢r¢ ka sigi ne Fa f=
a ka masasigilan kan cogo min
na.” –Jirali 3.21
“Ni Senu b= min f¢ egilisiw ye,
tulo b= min f=, o ka o lam=n! Min
mana se s¢r¢, $=namaya jiri min
b= Ala ka alij=n= la, ne na o den d¢
di o ma, a k’a dun.” –Jirali 2.7
9. 46 Ala b= kuma an f= furu so ko la
Dannabaa minnu furulen don,
ne b’a f¢ olu ye k’a g=l=ya, ne kan
t=, Matigi kan don, ko: Muso kana
fara a c= la. Ni a farala a c= la, a fu-
rubali ka to, wala a ka k¢segin a c=
ma. C= fana kana a muso bila. Mu-
so min furulen b=, o sirilen b= a c=
la ka a c= $=nama to, nka ni a c=
sara, a h¢r¢nyara. C= min ka di a
ye a b= se ka furu o ma, nka o ka k=
dannabaaw c=ma d¢r¢n.
–1 K¢r=ntekaw 7.10, 11, 39
O cogo la muso min furulen don,
o sirilen b= a c= la sariya f= k’a c=
$=nama to, nka ni a c= sara, a h¢r¢-
nyara a c= ka sariya ma. O de ko-
s¢n ni a k=ra c= w=r= muso ye ka a
c= $=nama to, a na wele jat¢muso.
Nka ni a c= sara, a h¢r¢nyara o sa-
riya ma. O tuma la ni a k=ra c= w=-
r= muso ye, a t= jat¢muso ye tun.
–Rom=kaw 7.2, 3
“M¢g¢ o m¢g¢ b= a muso furu sa
ka d¢ w=r= furu, o b= jat¢ya k=. Min
b= muso furu salen furu, o b= jat¢-
ya k=.” –Luka 16.18
“Nka ne k¢ni b’a f¢ aw ye ko m¢-
g¢ o m¢g¢ b= a muso furu sa ni ja-
t¢ya sababu t=, o b= a muso bila ja-
t¢ya la. C= min b= muso furu salen
furu, o fana b= jat¢ya k=.”
–Matiyu 5.32
Yesu Krisita na kæsegin diÿ= la 47
“Ni ne taara y¢r¢ lab=n aw ye, ne
b= na ko kura ka aw ta, walisa ne
b= y¢r¢ min na, aw fana ka k= yen.”
–Yuhana 14.3
“O tuma la M¢g¢ Denk= ka taa-
mashy=n na ye sankolo la. Dugu-
kolo kan siyaw b== na kasi. U na
M¢g¢ Denk= nat¢ ye sankabaw kan
ni fanga ni n¢¢r¢ba ye.”
–Matiyu 24.30
“Ni m¢g¢ min ye ne ni ne ka
kuma maloya k= a la bi m¢g¢ jat¢w
jurumut¢w c=ma, M¢g¢ Denk= fana
na o tigi maloya k= a la ni a nana a
Fa n¢¢r¢ la ni a ka meleke senu-
maw ye.” –Marka 8.38
Kanulenw, sisan an ye Ala denw
ye, nka an na k= min ye, o ma jira
f¢l¢. An y’a d¢n ko Krisita mana i
jira, an na k= a b¢$¢g¢nkow ye, k’a
mas¢r¢ ale b= cogo min na, an n’a
ye ten. O jigi b= m¢g¢ o m¢g¢ f=
Krisita kan, o b= a y=r= saniya i ko
ale ka senu cogo min na.
–1 Yuhana 3.2, 3
“Aw fana lab=nnen ka to, k’a
mas¢r¢ aw t= miiri ko M¢g¢ Denk=
b= na waati min na, a b= na o waati
y=r= de la.” –Luka 12.40
“M¢g¢ Denk= k¢ni b=na na a Fa
n¢¢r¢ la, a ni a ka m=l=k=w. O ma-
na k=, a na m¢g¢w b== kelen-kelen
sara ka k=$= ni u ka k=walew ye.”
–Matiyu 16.27
48 Ala ka Kuma Ala delili ani yafali ÿægæn ma
“Sankolo ni dugukolo na t=m=n,
nka ne ka kumaw t=na t=m=n aba-
da.” –Luka 21.33
Katuguni kiraya kuma si ma na
m¢g¢ sago la abada, nka Ala ye a
ka kuma min di m¢g¢w ma, u ku-
mana ka o f¢ Ni Senu de barika la.
–2 Pi=r= 1.21
Kitabu kuma b== k=ra a s=b=nni-
k=law k¢n¢ Ala dafi$= f=. Nafa b’a
la kalanni ni k¢r¢f¢li ni latilenni
kama, ani kololi, tilennenya ko la.
–2 Timote 3.16
I ka kuma ye fitin= ye ne sen ye,
a b= yeelen b¢ ne ka sira la.
–Zaburuw 119.105
“Aw ka kan ka Ala deli tan ko:
‘An Fa min b= sankolo la, i t¢g¢ ka
saniya. I ka masaya ka na. I sago ka
k= dugukolo kan i ko a b= k= sanko-
lo la cogo min na. An ka bi dumuni
di an ma. An ka hak=w yafa an ma,
i ko an fana b= yafa an hak= tabaaw
ma cogo min na. I kana an don
k¢r¢b¢li la, nka an kisi Sitan= ma.
[Katuguni masaya ni sebaaya ni
n¢¢r¢ ye e de ta ye badaa-badaa.
Amiina.]’ Ni aw b= m¢g¢ t¢w ka
hak=w yafa u ma, aw sankolola Fa
na yafa aw ma fana. Nka ni aw t=
m¢g¢ t¢w ka hak=w yafa u ma, aw
sankolola Fa t=na aw ka hak=w
yafa aw ma fana.” –Matiyu 6.9-13
Ala ka Kisili Cogo
Ne mago b= Kisibaa la.
M¢g¢w b== ye jurumu k=, u b==
d=s=ra Ala n¢¢r¢ la.
–Rom=kaw 3.23
Krisita sara ne kosæn.
Krisita sara si$= kelenpe juru-
muw kos¢n, tilennen t¢¢r¢la tilen-
baliw n¢ na, walisa a ka an lase
Ala ma. –1 Pi=r= 3.18
Wajibi don ne ka nimisi ne ka
jurumu la.
M¢g¢ min b= a ka hak=w dogo, o
ka k=taw t= $=, nka min b= i j¢ u la
ka u dabila, makari na k= o la.
–Ntalenw 28.13
Ne ka kan ka sæn Yesu ma
dannaya barika la.
O b== n’a ta, minnu s¢nna a ma
ka da a la, a ye fanga di olu b== ma
ka k= Ala denw ye. – Yuhana 1.12
Ne b= se ka dæn ko ne
kisilen b=.
O Denk= b= min f=, $=namaya b=
o f=. –1 Yuhana 5.12
“Ti$= ti$= la ne b’a f¢ aw ye ko:
Min ye ne ka kumaw lam=n ka da
ne cibaa la, $=namaya banbali b= o
tigi f=. O sen t= kiri la, nka a b¢ra
saya la ka don $=namaya la.”
–Yuhana 5.24
Published in numerous languages by World Missionary Press as God sup-
plies funds in answer to prayer. If you would like more copies for careful dis-
tribution, write in English or visit www.wmpress.org.
World Missionary Press, Inc.
P.O. Box 120
New Paris, IN 46553-0120 USA
1-07 5 Bambara