Een korte handleiding van hoe een gebruikerstest op te zetten. Hierbij wordt in verschillende stappen toegelicht hoe dit effectief kan.

2. 1. Het belangrijkste doel bij elke test is
natuurlijk het verbeteren van de website.
Maar wat wil je specifiek verbetering, dat
is hetgeen wat je als doel hebt en graag
wilt achterhalen hoe dit te bereiken.
2. De deelnemers aan de test
vertegenwoordigen de echte gebruikers
en komen dus overeen qua kenmerken
met je doelgroep.
3. De deelnemers aan de test doen
realistische taken.
4. Onderzoekers leggen alles vast van wat
de gebruikers doen, zeggen en denken.
5. Onderzoekers analyseren de resultaten
en stellen vast wat de werkelijke
problemen zijn en doen verbeter
voorstellen voor aanpassingen om deze
problemen te verhelpen.
(volgens Dumas en Redish)

3. ▪ De meeste websites zijn zo complex dat
het niet mogelijk is om bij elke groep
gebruikers alle aandachtspunten in een
keer te testen. Zelfs al bij een
eenvoudige website kan er tijdens een
test zoveel tegelijk en snel gebeuren
dat belangrijke gebeurtenissen je
ontgaan als je van te voren niet hebt
nagedacht waar je op gaat letten. Bij
elke gebruikerstest moet je beginnen
met nadenken over wat je wilt bereiken
met de test en wat je specifieke
aandachtspunten zijn? Uit de
aandachtspunten volgen dan de
specifieke doelstellingen voor de
gebruikerstest.

4. ▪ Aandachtspunt = is geformuleerd als
een vraag. Bijvoorbeeld:‘Zijn
gebruikers in staat om te reserveren?’
▪ Doelstelling = is geformuleerd als een
beschrijving. Bijvoorbeeld:‘Gebruikers
zijn in staat om de call-to-action button
binnen 30 seconden te vinden, met
maximaal 1 fout’.

5. ▪ Een belangrijk punt een gebruikerstest
is de groep gebruikers die deelneemt
aan de test overeenkomt met de
werkelijke gebruikers van de website.
▪ Wanneer eenmaal duidelijk is wie de
werkelijke gebruikers zijn kunnen de
mensen geselecteerd worden die
daadwerkelijk deel gaan nemen aan de
gebruikerstest. De volgende vraag is
dan: behandelen we alle gebruikers
gelijk of maken we onderscheid in
gebruikers (bijvoorbeeld oud – jong of
ervaren of onervaren). De gebruikers
worden dan ingedeeld in subgroepen.
▪ Gebruik geen collega’s of bekenden
van de website, die zijn misschien te
kritisch of geven gewenste antwoorden.

6. ▪ De vraag nu is: hoeveel gebruikers
moet je mee laten doen aan de
gebruikerstest?
▪ De algemeen geaccepteerde aanname
voor een test waar je fysiek bij
testpersonen zit is 5. Met 5 testpersonen
vindt je 75% van de problemen. Daarna
vlakt de curve af.
▪ Voor online gebruikerstesten gelden de
algemene steekproefregels
Bron: http://www.frankwatching.com/archive/2010/12/06/usability-
onderzoek-kan-sneller-en-goedkoper/

7. ▪ Voer eerst een takenanalyse uit voor de
website, dit houdt in wat de gebruiker
allemaal kan doen binnen de website.
▪ Hier zullen vermoedelijk veel taken uit
komen en om ze allemaal te testen zou
dit veel tijd en geld kosten. Dus het is
dan verstandig om taken te kiezen die
passen bij de gestelde doelstellingen.
Kies dus 3 taken uit.

8. ▪ Een scenario is een beschrijving van
een specifieke taak die je de
deelnemers aan de test wilt laten doen.
Elke taak die je gekozen hebt moet
worden vertaald in een scenario.
▪ Bijvoorbeeld:
▪ Taak: Reserveren
▪ Scenario: Je bent opzoek naar een
hotelkamer op 10 december in
Rotterdam, maar je weet nog niet welke
kamers beschikbaar zijn. Je gaat op
zoek naar de beschikbaarheid en op
basis daarvan ga je reserveren.

9. ▪ Waar moet een goede scenario aan
voldoen?
▪ Het voldoende informatie bevatten om
een taak te kunnen uitvoeren.
▪ Het moet geen termen bevatten die de
gebruiker niet gebruikt.
▪ Het is kort en bondig, de gebruiker heeft
niet de tijd om alles te lezen en daarbij
neemt hij niet alles op.
▪ Het is duidelijk, het geeft aan wat er
verwacht wordt, bijvoorbeeld dus niet ‘op
basis daarvan wil je reserveren’. ‘Willen’
is vrijblijvend. Moet de persoon
reserveren of alleen maar kijken naar de
beschikbaarheid?

10. ▪ Voordat de afname van de test begint
wil je vaststellen hoe je de antwoorden
van de gebruikers kan vergelijken.
Hiervoor is een vragenlijst geschikt. Er
zijn drie mogelijke vragenlijsten,
namelijk:
1. Pre-test – voor de test
2. Post-task – na elke taak
3. Post-test – na de test
▪ Het is niet noodzakelijk om bij elke
gebruikerstest altijd deze drie
vragenlijsten op te nemen. De keuze
hiervan hangt af van het verschil in je
gebruikers.

11. ▪ Bij een pretest wil je de gedachten van
een gebruiker achterhalen, zonder dat
hij beïnvloed is. Je kan dan denken aan
vragen zoals:
▪ Als je opzoek gaat naar diensten zoals
hotels, hoe ga je te werken?Welk
zoekwoord tik je in de zoekmachine?
▪ Welke tekst in de zoekmachine zorgt
voor een trigger om te klikken?
▪ Welk aspect zorgt ervoor dat je voor een
bepaalde website of hotel kiest?
▪ Als je deze twee pagina’s naar voren ziet
komen, welke zou je dan kiezen ?
▪ Algemene informatie over de deelnemer
valt hier ook onder.
▪ Vaak kan je in dit geval al gaan a-b
testen met je websites van
concurrenten, zodat je sterke punten
kunt achterhalen.

12. ▪ Bij een post-task wil je elke taak
evalueren. Dit doe je meestal door maar
één of twee relevante vragen te stellen.
Bijvoorbeeld:
▪ Waarom klikte u hier op?
▪ Sluit de werking aan op je verwachting
die je vooraf had?
▪ Zou je iets kunnen missen
▪ Werd je aan het twijfelen gebracht?
▪ Hoe voelt u zich na het bestellen van het
product?
▪ De kunst is bij de post-task als de
antwoorden niet geheel duidelijk door
te vragen met waarom of bijvoorbeeld
hoe had de twijfel weggenomen kunnen
worden?
12

13. ▪ Bij een posttest kan je denken aan de
volgende vragen:
▪ Hoe beoordeel je het algemene gebruik
van de website?
▪ Hoe makkelijk of moeilijk was het om de
informatie te vinden?
▪ Wat vind je het minst van de website?
▪ Wat vind je het mooist van de website?
▪ Als je een ding mocht aanpassen aan de
website wat zou dat zijn?
▪ Zou je mensen aanraden de website te
gebruiken?
▪ Daarbij is het verstandig om nadenken
hoe je de antwoorden meet
(bijvoorbeeld welke schaal).
13

14. ▪ De volgende punten komen over het
algemeen aan bod:
▪ Uitleggen opzet ruimte (misschien een
meekijkraam) en eventueel cameragebruik.
▪ Introductie van de aanwezige personen met
korte toelichting wat ze doen.
▪ Korte toelichting van het te evalueren
product
▪ Uitleg op het gehele proces van evaluatie,
inclusief scenario’s en vragenlijsten en het
niet geven van hulp (zie ook verderop)
▪ Verzoek aan deelnemer om zoveel mogelijk
hardop te denken. Hierdoor krijgt het
testteam inzicht in wat er in iemands hoofd
omgaat
▪ De deelnemer eraan herinneren dat niet hij
getest wordt, maar de website.
▪ Je wilt weten hoe de gebruiker zelfstandig
met de website kan omgaan, dus direct hulp
zal de deelnemer niet ontvangen.

15. 4. Waarnemenen vastleggen
▪ Zorg ervoor dat je van te voren nadenkt
hoe je de gegevens verwerkt.
Bijvoorbeeld door het op te nemen of
bepaalde afkortingen vast te stellen die
je snel kan noteren om per taak inzicht
geven hoe het ervaren is door de
deelnemer.

16. ▪ Alle gegevens die je hebt verkregen
heb je op een bepaalde manier
verwerkt (bijvoorbeeld in Excel).
▪ Kijk vervolgens kritisch naar de
uitkomsten. Zie je trends of juist niet,
veel overeenkomsten of juist grote
verschillen tussen de gebruikers.
Probeer te achterhalen waar die
vandaan komen (triangulatie).
Vermoedelijk zit daar een usability
probleem achter, maar er kan ook een
andere oorzaak zijn.

17. ▪ In het rapport van de gebruikerstest
moeten de volgende onderdelen
verwerkt worden:
▪ Wat de aandachtspunten en
doelstellingen van de test waren.
▪ De structuur/opzet van de test en
uiteraard de uitkomsten.
▪ Het rapport is bedoeld voor het
management. Zij willen graag weten
wát de problemen waren, hoe dat komt
en wat jullie voorstellen om het op te
lossen. Dus te technische informatie is
niet relevant.
▪ Een goed voorbeeld van een
gebruikerstest inclusief adviezen.