Informatie folder Milieu en Energieclassificaties

1. proje ct
BLICA
PU
P TIES
Milieu- en
energieclassificaties
van bouwproducten en
Maatregelen
Milieuclassificaties
In het kader van duurzaam bouwen wordt er veel
aandacht gegeven aan energiebesparing. Terecht, want
bij een GreenCalc berekening blijkt dat het aandeel
energie gerelateerde milieubelasting van een gebouw
gedurende zijn levensduur ca. 75-85% bedraagt. Maar
als we richting erg energie zuinige gebouwen gaan, dan
wordt de milieubelasting door materialen bepalend.
In het nieuwe Bouwbesluit gaat er een materiaal- NIBE’s Basiswerk Milieuclassificaties Bouwproducten is
prestatie worden opgenomen, je zult je moeten gaan dé nationale standaard op het gebied van informatie over
verantwoorden voor je materiaalgebruik. Probleem milieu- en gezondheidseffecten van bouwproducten. In-
daarbij is veelal het gebrek aan kennis inzake de door middels zijn er vier pockets uitgekomen, ieder met 12-14
het materiaal veroorzaakte milieubelasting. Op dit punt milieuclassificatie tabellen en is er één pocket uitgekomen
bestaat er echter een standaardwerk. inzake classificaties van Energiebesparende maatregelen.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 1

2. p r oje ct
Verborgen milieukosten (g/FE) Milieuclassificatie
tabellen laten zien welke
producten als minder
milieubelastend gezien
moeten worden en welke
als milieuvervuilend.
Bovenstaande milieuclassificatie tabel laat alle
hellend dak producten zien en laat zien dat het
kortste staafje het product met de geringste milieu- Milieuclassificatie tabellen laten op een eenvoudige
belasting is. Zo is in een oogopslag te zien wat de manier zien welke producten als minder milieubelas-
beste milieukeuze is.
tend gezien moeten worden en welke als milieuver-
vuilend. De grafiek wordt echter ook in milieuclasses
uitgedrukt, waaruit eveneens te zien is welk product de
geringste milieubelasting veroorzaakt.
Door middel van dit systeem wordt het mogelijk altijd
en overal te kiezen voor de minst milieubelastende va-
riant. Er bestaat namelijk altijd een milieuklasse 1a, de
beste keus. Dat komt omdat de milieuklasse indeling
een relatieve beoordeling is. Ook wanneer binnen een
productgroep alle oplossingen eigenlijk sterk milieube-
lastend zijn, dan is er altijd één oplossing die minder
vervuilend is dan de andere oplossingen, dat wordt dan
de referentie (milieuklasse 1a) zoals we dat noemen.
Alle andere producten worden daaraan gerelateerd.
De verwijzing naar de pagina’s voor het product, laat
zien waar meer informatie te vinden is over het betref-
fende product. Over twee pagina’s worden de milieu-
aspecten en de gezondheidsaspecten besproken.
Zoals uit de milieuklasse indeling is te zien zijn de
milieuclasses tot en met milieuklasse 3 door NIBE als
beste keuze tot aanvaardbare keuze omschreven. Een
milieuklasse 3c product is een factor 5,68 meer milieu-
belastend dan milieuklasse 1a, een groot, maar nog
aanvaardbaar verschil.
Minder goede keuze tot onaanvaardbaar wordt het
wanneer een product tot meer dan 50 keer meer mi-
lieubelastend is dan de referentie, milieuklasse 1a. Fei-
telijk is er dan geen ruimte meer voor dat product.
2 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

3. proje ct
Maar er zijn altijd uitzonderingen. Stel, zoals bij de stations-
overkapping van het station van Gent, wordt voorgeschre-
ven dat er gekozen mag worden uit de milieuclasses 1 t/m
3 van de NIBE tabellen. Dat betekent dat voor de overkap-
ping veiligheidsglas moet worden gekozen, vanwege het
gevaar van brekende glasscherven die naar beneden vallen
en de consequentie daarvan is dat de gehele historische
staalconstructie moet worden verzwaard. Terwijl als voor
policarbonaat wordt gekozen deze verzwaring achterwege
kan blijven, dan is de minst milieubelastende oplossing toch
de keuze voor policarbonaat, ondanks dat dit product niet
voldoet aan klasse 1 t/m 3. de milieuclasses zijn dus vooral
als een richtlijn te beschouwen, waar gemotiveerde uitzon-
deringen altijd mogelijk moeten blijven.
Wat biedt deze onuitputtelijke - Woningbouwverenigingen, die hun
informatiebron nog meer? verant woordelijkheid nemen
Buiten de classificatietabellen, die zonder meer een zeer
belangrijke bijdrage leveren aan het minder worden van Kernwoorden
de milieubelasting, zijn er nog de productinformatiebladen. - Per toepassing direct zien welk product het meest
Hier wordt over twee pagina’s informatie verschaft over de milieuvriendelijk is
milieubelasting en de gezondheidsbeïnvloeding door de - Ambities vaststellen door bijvoorbeeld te kiezen voor
betreffende producten. Deze Basiswerk pockets zijn een uitsluitend klasse 1 en 2 producten
noodzaak om te bezitten - Direct aanvullende in-
voor iedereen die zich met formatie over de milieu-
bouwen bezighoudt en ver- en gezondheidseffecten
antwoordelijkheid neemt NIBE’s Basiswerk van het product
voor het milieu. - Wetenschappelijk goed
Milieuclassificaties onderbouwd
- Controleerbaar
Doelgroepen Bouwproducten
- Architecten, die zich Inmiddels zijn er vijf Pockets
bewust zijn hoe zij de is dé nationale uitgekomen, te weten:
wereld mee scheppen - Draagconstructies
- Adviseurs, die goede in- standaard op het - Gevels en daken
formatie willen hebben - Afwerkingen
- Bouwbedrijven, die gebied van informatie - Installaties
milieubewuste keuzes - Energie- en
willen maken over milieu- en waterbesparing
- Gemeenten, die Duur-
zaam Bouwen willen gezondheidseffecten Deze boekwerken zijn een
stimuleren must voor al diegene die
- GGD’en, die belangstel- van bouwproducten. de keuze voor milieube-
ling hebben voor milieu wuste bouwmaterialen
- Projectontwikkelaars, serieus nemen en er zich
die zich wel met milieu bezig houden ook een onderbouwde mening over willen vormen.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 3

4. p r oje ct
In vijf basiswerk pokkets wordt de
milieubelasting van bouwproducten
overzichtelijk en vergelijkbaar
weergegeven, een schat aan
informatie voor ontwerpers,
ontwikkelaars en beleidmakers.
4 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

5. proje ct
energie- en waterbesparing
Het NIBE heeft al 20 jaar expertise op het gebied
van duurzame materialen. Maar dat we ons ook
bezighouden met energie- en waterbesparende
maatregelen is minder bekend. Nu de energieprestatie-
eisen verder aangescherpt worden, zullen deze
maatregelen vaker voorkomen en in verschillende
combinaties in de bouw worden toegepast.
Het NIBE heeft deze energie- en waterbesparende er meer belangstelling voor energie- en waterbesparende
maatregelen op overzichtelijke en heldere wijze ge- producten is gekomen. Dit is gunstig voor de duurzame
ordend en geclassificeerd in het NIBE basiswerk deel bouwwereld en het milieu, maar door deze explosieve groei
5. Een overzichtelijk naslagwerk voor iedereen die ge- is er een wirwar aan maatregelen ontstaan waardoor het
ïnteresseerd is in milieubesparing of besparing op de moeilijk is om door de bomen het bos te zien. Hoe vergelijk
nutskosten. In totaal is meer dan een manjaar werk in je bijvoorbeeld wat de grootste energiebesparing oplevert:
dit Basiswerk gaan zitten. het extra isoleren van de buitengevel of de aanschaf van
een CV-ketel met een hoog rendement.
Energie- en waterbesparing Om deze onduidelijk-heden weg te nemen en de con-
Het aantal energie- en waterbesparende maatregelen voor sument te helpen bij het maken van keuzes heeft het
de bouw is in de laatste jaren fors gestegen. Deze stijging NIBE het basiswerk deel 5 energie- en waterbesparing
kan worden toegeschreven aan de hogere nutskosten en ontwikkeld. Daarin staan alle maatregelen overzichte-
aan de steeds strengere energieprestatie-eisen. Ook neemt lijk bij elkaar zodat u ze met elkaar kunt vergelijken op
de maatschappelijke interesse in het milieu toe, waardoor CO2-uitstoot, terugverdientijd en investeringskosten.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 5

6. p r oje ct
Zonnecellen geïntegreerd in de dakbedekking.
Het rekenmodel voor woningen. De tweede nieuw ontwikkelde referen-
Om de energie- en waterbesparende maatregelen goed tiewoning is een laagenergie woning met een EPC van
te kunnen vergelijken zijn er in een eerste stap referen- 0.4 waardoor de woning ruim voldoet aan de huidige
tiewoningen opgesteld. Het uitgangspunt is een hoek- energieprestatie-eisen. Dit wordt bereikt doordat de
woning, omdat dit woningtype het meest in Nederland thermische schil goed geïsoleerd is en er een pakket
voorkomt. Deze hoekwoning bestaat uit drie gevels en aan energiebesparende maatregelen en technieken in
een kapdak. Voor de oriëntatie is de “tuin op het zuiden deze woning is toegepast.
oriëntatie” gekozen die het meest zongunstig is. Voor
deze referentiewoning hebben we de afmetingen en Voor deze drie verschillende referentiewoningen is ge-
energetische maatregelen van de SenterNovem (inmid- kozen omdat energiebesparende maatregelen in hoge
dels Agentschap.NL) mate onderling sa-
referentiewoningen menhangen. Zo hangt
gebruikt. Wat afme- isoleren samen met
tingen en energeti- Het NIBE basiswerk de keuze van een ver-
sche maatregelen warmingssysteem.
betreft, komt deze deel 5 zet alle energie- Bijvoorbeeld heeft
woning overeen met extra isoleren relatief
het meest voorko- en waterbesparende meer effect als het
mende hoekwoning- huis wordt verwarmd
type in Nederland. maatregelen op een rijtje. met een cv-ketel met
Bovendien voldoet de een laag rendement-
referentiewoning net ketel dan wanneer het
aan de huidige energieprestatie-eis van 0.8 EPC. huis wordt verwarmd met een hoog rendementketel.
Naast deze referentiewoning hebben we ook twee Voor het NIBE classificatiemodel zijn meer dan
nieuwe referentiewoningen ontworpen. Deze woningen 160 producten overzichtelijk verdeeld in 23 cate-
hebben dezelfde afmetingen en oriëntatie als de Sen- gorieën, van dakisolatie, ventilatiesystemen en
terNovem referentiewoning. De eerste werd ontwor- verlichting tot zon- en windenergieopwekking. Van
pen aan de hand van de energie-eisen van de bestaan- deze producten zijn de energie- en waterbespa-
de bouw van voor 1966. Dit betekent dat er nauwelijks ring berekend over een totaalperiode van 75 jaar.
energiebesparende maatregelen aanwezig zijn. Deze Uitgangspunt is steeds een functionele eenheid
referentiewoning heeft een EPC van 2.4 en voldoet die bepaald wordt aan de hand van de referen-
daarmee niet aan de huidige energieprestatie-eisen ties. Neem bijvoorbeeld de functionele eenheid
6 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

7. proje ct
“begane grondvloer”. Daarvoor gaan we uit van 46m2 Het NIBE basiswerk deel 5 zet alle energie- en water-
begane grondvloer met daaronder een kruipruimte met besparende maatregelen op een rijtje, waardoor de
een hoogte van 500mm. Over deze functionele eenheid consument een helder overzicht krijgt. Daar komt bij
worden dan alle mogelijke energiebesparende maatre- dat door de classificaties de consument niet meer ap-
gelen berekend. De besparing wordt onderverdeeld in pels met peren hoeft te vergelijken bij de keuze van
de besparingcategorieën elektriciteit, gas en water. Ook energie- en waterbesparende technieken.
zijn, indien relevant, de alternatieve energiebronnen pel-
lets en stadswarmte in de berekeningen meegenomen. Het boek ‘Energie en water besparing’ maakt onderdeel
Aan de hand van deze afzonderlijke besparing catego- uit van het NIBE basiswerk. Abonnees van het basis-
rieën wordt bepaald hoe groot de totale CO2 reductie is. werk ontvangen jaarlijks één themaspecial en twee
Behalve de CO2 reductie word het economische netto- updates van de basiswerkpockets. Zo zijn zij altijd op
effect van de energie- en waterbesparende maatre- de hoogte van nieuwe ontwikkelingen op het gebied
gelen berekend. Aan de positieve kant van de balans van duurzame bouwproducten. De boeken zijn ook los
staan de kostenreducties van de energie- en waterbe- verkrijgbaar voor € 150,- ex. BTW en verzendkosten.
sparing, eventuele subsidies en meerwaarde van de
woning. Daar staan de kosten tegenover. Deze kosten
zijn inclusief bijkomende voorzieningen en reducties.
Onder bijkomende kosten verstaan we niet alleen de
aanschafkosten maar ook de installatiekosten, gebrui-
kerskosten, misgelopen rente, kosten van vervanging
en de kosten van de onderhoudcyclus.
Aan de hand van deze gegevens hebben we de ener-
gie- en water besparende producten op twee punten
geclassificeerd. Het eerste classificatiepunt is de uit-
stootclassificatie waarbij de producten worden ge-
classificeerd naar hoeveelheid CO2 besparing per
geïnvesteerde euro. Het tweede classificatiepunt is de eco-
nomische classificatie waarbij de terugverdientijd van de
energie- en waterbesparende maatregel wordt berekend.
Classificatie- en productbladen
Deze twee classificaties worden helder weergeven
doormiddel van een icoon, zoals te zien in de afbeel-
ding. Deze icoons bestaan uit een letter van A tot F en
een kleur van groen tot rood, hierdoor kunt u in één
oogopslag zien welke energie- en waterbesparende
maatregel u het beste kunt kiezen.
Voor wie na het kiezen van een energie- en waterbe-
sparende maatregel meer informatie van het desbetref-
fende product zoekt, zijn er de productbladen. Hierin
wordt dieper op de afzonderlijke producten ingegaan.
In deze bladen worden de producten omschreven en de
achterliggende energetische en kostengetallen weer-
gegeven. Ook worden geschikte combinaties met an-
dere energie- en water besparende producten op deze
bladen behandeld.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 7

8. p r oje ct
MaaK Kennis Met
de werKgebieden
van nibe
Het NIBE heeft in de afgelopen 20 jaar een brede
scope van werkgebieden en projecten opgebouwd.
energie materialen water innovatie ecologie gezondheid
ONT W
O
ERP
eee eee eee e e e
R ESE A
AD
eee eee eee e
R RCH
A
VIE
S
eee eee eee eee eee eee
BLICA
PU
P
TIES
eee eee e e e
R
NS T U M
I
I
ENT
eee eee eee e e e
D
D
UM
O
eee eee eee eee e e
Vraag naar de andere folders uit de reeks ‘projecten’.
Bussummergrindweg 1b, 1406 NZ Bussum
Postbus 229, 1400 AE Bussum Telefoon: 035-6948233 Fax: 035-6950042
Email: info@nibe.org Internet: www.nibe.org
8 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie