Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to Filozofia i etyka polityki
Similar to Filozofia i etyka polityki (20)
Filozofia i etyka polityki
- 1. Filozofia i etyka polityki Pokaz przygotowany na podstawie wykładów prof. Stanisława Filipowicza (2011/2012)
- 2. Wstęp Nauka o polityce jest nauką, która interpretuje rzeczywistość Filozofia to poszukiwanie mądrości Rozum – określa granice poznania Intelekt – poznaje rzeczywistość, eksploruje świat zjawisk
- 4. Symptomatologia to nauka zajmująca się opisem i grupowaniem objawów choroby, stanowiąc podstawę diagnostyki, jednak nie wnikając w ich przyczynę Wszystko jest niepewne, brakuje autorytetów
- 5. Nietzsche Topos śmierci Boga – „zabiliście Boga, ale ta prawda dojdzie do was z czasem” Perspektywiczność Żyjemy w kręgu prawd, które sami stwarzamy Nie ma nieba wyższych prawd (platońska ułuda) Świat został odczarowany Kryzys systemu wiedzy Polityka stała się jednym z nurtów popkultury
- 6. Lyotard Kryzys uniwersytetów jest pochodną kryzysu wiedzy Upadek metanarracji – zniknęły „ wielkie opowieści”, które stanowiły sens naszego poznania oraz naszej wiedzy Opowieść emancypacyjna (tradycja francuska) – wiedzę zdobywamy, aby stać się wolnymi Opowieść kształtowania (tradycja niemiecka) – kształtowanie umysłu i zdobywanie wiedzy jest celem samym w sobie Wszystko zostało sprowadzone do gry językowej – możemy uprawomocnić pewne znaczenia słów
- 7. W XX wieku Ludzie zrezygnowali z wolności i mądrości Staliśmy sie niewolnikami kanonu Cenimy tylko wiedzę ekspercką, która często jest dyletancka Straciliśmy wiarę we wszystko, zniszczyliśmy nasze autorytety Metafizyka materialistyczna zastępuje metafizykę idealistyczną
- 8. PRAGMATYZM Obiektywnej rzeczywistości nie ma Upadek konwencjonalnej teorii poznania, czyli powiązania świata słów i świata rzeczy Adekwatność nowym kryterium prawdziwości Nigdy nie jesteśmy w stanie zdobyć wiedzy ostatecznej, nasze poznanie ma zawsze charakter przygodny, przypadkowy
- 9. Myślenie w dobie kryzysu Załamuje się tradycja oświecenia Pojawia się problem legitymizacji wiedzy Kryzys autorytetów Kryzys instytucji
- 10. Wittgenstein Próbował rozebrać język do kości Nie można stworzyć obiektywnej teorii znaczenia słów O znaczeniu słowa decyduje jego użycie W ramach gry językowej można usprawiedliwić każde znaczenie słowa Desakralizacja słowa W słowie nie ma prawdy uniwersalnej Granice naszego języka są granicami naszego świata – ile języków, tyle światów Myślenie, słowo traci znaczenie – polegamy na pewnych nawykach, które można interpretować; przestajemy nadawać znaczenie naszym poglądom Brak wyższej instancji – wszystkie poglądy są równoprawne
- 11. William James W naszym sposobie myślenia charakterystyczne jest używanie słów, które nie mają znaczenia, ale dają pewność Świat jest pewnym konstruktem Odrzućmy ograniczenia niesione przez metafizykę Konwencjonalnej rzeczywistości towarzyszy konwencjonalne poznanie Kryterium prawdziwości sądów jest adekwatność Gdyby istniała rzeczywistość, nie byłoby fundamentalnych sporów Słowo jest planem pracy Sądy są prawdzie gdy znajdą potwierdzenie w praktyce Ideom przydarza się, że bywają prawdziwe Kiedy posługujemy się słowami o aurze pewności (np. Bóg, absolut itd.) to ma to w sobie coś z myślenie magicznego Prekursor pragmatyzmu
- 12. Hegel Wiedza całościowa nie istnieje, nie ma czegoś co miałoby absolutny charakter, nie ma pełnej prawdy Wiedza została ukształtowana w ramach sytuacji historycznej
- 13. 3 typy kultury Rorty’ego Religijna – oparta na poszukiwaniu prawdy, która miała przynieść zbawienie Filozoficzna – filozofia rozumu Literacka Szukamy innej wiedzy niż ta filozoficzna Freud wypełnia koncepcję perspektywiczności Nietzschego
- 14. Rzeczywistość do której przyzwyczaili nas filozofowie jest nierzeczywista
- 15. Freud „Platon naturalizmu” Obraz świata jest szyfrem Prawdy należy szukać za pomocą zmysłów Prawdy rozumu to inscenizacje, racjonalizm to fikcja, prawdy tworzone przez filozofów są nieprawdzie Odbóstwienie jaźni - myślący podmiot nie jest już bohaterem wielkiej sceny Ekonomia zmysłów, popędów Nasze myślenie jest kamuflażem: stłumień, przeniesień i wyparć Wszystkie nasze rozważania, praktyki to rodzaj terapii Nie ma wyższej prawdy, świat racjonalistów nie istnieje – przekreśla tradycję związaną, ze świadomością rozumienia Od początku o niczym nie decydujemy – rola przypadku Naukę moralności musi zastąpić psychologia moralności Język jest polem gry, mistyfikacji, fałszywej rzeczywistości
- 16. Baudrillard Śmierć rzeczywistości Dziś mapa powstaje wcześniej niż terytorium Hiperrzeczywistość Symulacja – tworzymy za pomocą znaków coś, co stanowi paralelę rzeczywistości Symulakrum – znak, który nie ma znaczenia referencyjnego, nie odnosi się wprost do jakiegoś przedmiotu, nie ma charakteru reprezentatywnego Granica między rzeczywistością a złudzeniem ulega zatarciu W świecie, w którym istnieją media zaciera się różnica między środkiem przekazu, a przekazem Sieć obrazów staje się coraz bardziej gęsta Świat symulakrów tworzony jest z wielkim impetem Molekuły pamięci – coś pamiętamy, ale nigdy tego nie odtwarzamy Logika reality show Tworzymy symulacje, które nam odpowiadają – parki tematyczne Jesteśmy niewolnikami tradycji o charakterze fragmentarycznym Straciliśmy poczucie historyczności
- 18. Czy można zdefiniować filozofię polityki? „Nie istnieje żadna definicja filozofii. Jedyną definicją jest wyjaśnienie tego czym się filozofia zajmuje i co robi” (Horkheimer) Nie ma wznoszącego się ponad historię systemu pojęć Czy możemy mówić o naukowych podstawach działania politycznego
- 19. Koncepcje Filozofia polityki powinna dążyć do prawdy wznoszącej się poza świat opinii (Leo Strauss) Filozofia nie może ukonstytuować się poza sferą opinii, bo to co ma polityczne znaczenie zależy od wyniku głosowania (John Rawls) W społeczeństwie demokratycznym filozofia w ogóle nie jest potrzebna, chyba że jako jakaś forma terapii (Richard Rorty)
- 20. Leo Strauss Filozofia polityki jest bardzo potrzebna Powinna odgrywać taką role jak filozofia klasyczna, powinna poszukiwać odpowiedzi na pytanie dotyczące dobra Potrzebujemy zawsze jakiejś koncepcji dobra, bo bez niej nie ma koncepcji dobrego życia i dobrego społeczeństwa Polityka staje się polem gry sił Bezpieczeństwo staje się najważniejszym aspektem nauk politycznych
- 21. Podział Straussa Filozofia polityczna Dociekania, które pozwalają poznać wiedzę ogólną i powszechną (odwołanie do Platona) Tematem dociekań jest polityka Celem jest kształtowanie wiedzy Zawsze jesteśmy uwikłani w politykę Myśl polityczna Wszystkie wypowiedzi i idee dotyczące polityki Perspektywiczność Teoria polityki Płaszczyzna opinii Nie potrafi stawiać pytań fundamentalnych Nauka o polityce Naśladuje model znany z przyrodoznawstwa Dążenie do precyzji (np. metoda matematyczna) Nie uwzględnienie czynnika interpretacji
- 22. 3 fale nowoczesności wg Leo Straussa
- 23. I fala – Rozstanie z koncepcją cnoty Machiavelli, Hobbes, Monteskiusz Odrzucenie idei cnoty Miejsce cnoty zajmuje idea virtu Narodziny strachu – musimy się siebie bać (Machiavelli) Życie ludzkie nigdy nie staje się lepsze Można myśleć o celach działania, ale to skazuje nas na niepowodzenie
- 24. Ponieśliśmy klęskę Epoka nowoczesna nie radzi sobie z problemem wychowania i wykształcenia Nawiązania do klasycznego wzorca są nieporadne Jest wiele koncepcji, bo nie możemy znaleźć tej właściwej Hobbes – wyklucza odniesienie do wartości w rozumieniu Greków; nie ma mowy o kształtowaniu, wychowywaniu, za to jest inżynieria Locke – koncepcja własności, mamy się bogacić Monteskiusz – nie liczą się cnoty, a bogactwo
- 25. II fala - Romantyzm Niemiecki idealizm Ucieczka od świata finansów do autentycznych związków (odradzanie się wspólnoty) Instytucje są ważniejsze od charakterów, bo mogą zmusić ludzi do działania w odpowiedni sposób Rousseau Odrzućmy szpetotę tego świata Zajmijmy sie sami sobą Wady: subiektywizm i sentymentalizm Najważniejsza jest ekspresja
- 26. Dylemat Rousseau Z jednej strony umowa społeczna Człowiek gubi się w świecie pomnażania dóbr Z drugiej strony bohater wyemancypowany – wyalienowany, poszukujący własnego miejsca Oba plany stara się zintegrować Hegel – to co praktyczne, łączy sie z tym co ogólne; ewolucja jest planem scalającym
- 27. III fala - Rozczarowanie Jest wiele koncepcji bo nie potrafimy znaleźć tej właściwej Odrzucenie Przewartościowanie Ideę dialektyki zastępuje koncepcja antynomii Gloryfikacja różnicy oznacza u Straussa rozproszenie, w którym gubimy się Dekonstrukcja to żałosna puenta rzeczywistości
- 28. Rawls Filozofia polityki nie ma dostępu do prawd fundamentalnych związanych ze sprawiedliwością, czy dobrem wspólnym Filozofia to mądrość na poziomie opinii W społeczeństwie demokratycznym filozofia polityki może być widziana jako pewna tradycja, nie może mieć charakteru dogmatycznego – tworzą ją ci którzy piszą i ci, którzy czytają Filozoficzne roszczenia do wiedzy nie mają wyjątkowego charakteru Myśliciele mają tyle samo autorytetu co inni obywatele Wszystko powinno być przedmiotem dyskusji
- 29. Wola złudzenia, wola pozoru Przestrzenią, w której rodzi się pokusa fikcji jest miasto Groźba fikcji nie jest związana z niedoskonałościami Sednem jest wola złudzenia. Nie możemy mieć żadnej pewności Nie chcemy prawdy – jeśli nie ma prawdy, to nie ma też fikcji Ludzie tworzą fikcję, bo dzięki temu jest im łatwiej w życiu Język jest polem fantazji, a świat jest bajką Fikcja może się także umiejscowić się na poziomie teorii oraz opinii Nie istnieje narzędzie pozwalające oddzielić fikcję od rzeczywistości „Język to ruchoma armia metafor” (Nietzsche)
- 30. Habermas Krytyka opinii publicznej Nie działa mechanizm autokorekty Powrót do filozofii praktycznej jest sposobem na przezwyciężenie złudzeń Odrodzenie rozumu praktycznego jest ważne - to przełamie wolę złudzenia Mądrość komunikacyjna Brak autentycznej publicznej debaty jest ogromnym problemem Teoria rozumu komunikacyjnego Polityka jako typ wiedzy i typ ludzkich działań Krytyka Habermasa polega na poszukiwaniu różnic
- 31. Poznanie Według Arystotelesa to rozpoznanie możliwości, które związane są z ludzkim działaniem Poznanie to zdolność wytworzenia Nowa koncepcja polityki – wytwarzanie dobrego prawa i wytwarzanie dobrych instytucji Dzięki temu wytwarzamy dobre relacji Między ludźmi nie ma juz strefy dobrego życia rozumianego w kategoriach starożytnych W życiu dominuje kategoria skuteczności
- 32. Nowoczesność Nowoczesność to wytwarzanie praw i instytucji (Himmelfarb) Z pola widzenia znika koncepcja dobrego życia, panuje pogląd, że dobre relacje między ludźmi to efekt wytworzenia prawa i instytucji Brak miejsca na koncepcje cnót i politycznego działania
- 33. Nie ma miejsce na koncepcje dobrego życia To co związane z moralnością jest oddzielone od tego co jest związane z prawem – dobry obywatel nie musi być dobrym człowiekiem Uczymy się myśleć w kategoriach technicznej sprawności Dziś pojęcie dobrego życia jest pojęciem pustym, stało się ornamentem Przestają nas interesować cele Zdaniem Hobbesa poznanie musi opierać się na znajomości przyczyn – nikogo nie interesują już cele
- 34. Państwo Dziś państwo jest związkiem sprzymierzeńców Nie łącza nas w nim więzi przyjaźni Ważna jest realizacja siebie Widzimy tylko cele cząstkowe – partykularne Nie ma treści etycznej Etykę zastępuje fizyka
- 35. Morus Morus jest patronem nowej koncepcji wiedzy o polityce Trzeba stworzyć instytucje, których nigdy nie było, trzeba stworzyć jakiś porządek – dzięki temu zrealizujemy ludzkie aspiracje
- 36. Klęska Te nauki nie spełniły swojej roli Nie ma metody tworzenia dobrego prawa Ci, którzy tworzą prawo, nie korzystają z niego Fizyka nie pomaga nam wytłumaczyć ludzkiego działania
- 37. Vico Przypadek i wolny wybór decydują o ludzkich działaniach – nie ma konieczności Działanie topiczno-retoryczne Szukamy miejsca, w którym coś nabiera sensu – nasze zdolności i decyzje powinny mieć charakter retoryczny Musimy uogólniać i przekonać innych, że mamy działać wspólnie
- 38. Koncepcja opinii publicznej Po raz pierwszy użyta przez fizjokratów Wiedza rozpatrywana w kategoriach mocy pozwalającej osiągnąć cel Według Hobbesa wiedza uaktywnia moc, która pozwala realizować cele (np. pozwala zdobyć władzę) To co jest pozbawione mocy jest usuwane przez to co ma moc – prawda usunie kłamstwo bo ma większą moc Jeśli ktoś kłamie to powinien zostać usunięty – tak powinna działać opinia publiczna Myślenie w kategoriach efektywności – koncepcje władzy i prawa pozbawione są sensu etycznego
- 39. Rorty Filozofia jest niepotrzebna Filozofia jako gatunek przejściowy Filozofia to produkt kulturowy – polityka kulturalna Gdy filozofia zniknie to wszelka dyskusja o rzeczywistości straci znaczenie Poznanie samo w sobie nie ma sensu, nie ma czegoś takiego – nic nie ma znaczenia samo przez się, poznanie jest zawsze jakąś sytuacją Słownik – płaszczyzna na której nabierają znaczenia nasze myśli Pojęcie przygodności Język to system pewnych narzędzi – filozoficzne rozważania dotyczące języka są bezużyteczne, nic z nich nie wynika
- 40. Długo wierzyliśmy, że mamy pożytek z filozofii Włączano ją do królestwa nauk (Hussler wierzył, że filozofia stanie się nauka ścisłą) Jest to typ wiedzy absolutny do zaakceptowania Filozofia stała się szanowaną dziedziną akademicką Ale my zajmujemy się badaniem „plemion filozofów” Sam rozwój filozofii sprawił, że zaczęliśmy wątpić w jej powołanie Czy filozofia to tylko zbiór narzędzi, który można łatwo wyrzucić?
- 41. Zdaniem Rorty’ego Oświecenie poniosło klęskę Filozofia przegrywa z nauką Filozofia tworzy fałszywą nadzieję, że wszystko można wyjaśnić Koncepcję unaukowienia powinna zastąpić koncepcja upoetycznienia – literatura, poezja (ich ogląd na ogół spraw ludzkich) jest źródłem z którego powinniśmy czerpać wiedzę w celu poznania i interpretowania ludzkiego działania Dla ludzi współczesnych liberalizm to po prostu wyeliminowanie cierpienia
- 42. Liberalizm Poniósł klęskę razem z oświeceniem Dla nas najważniejsze staje się wyeliminowanie cierpienia, ale żeby je wyeliminować trzeba je poznać Kultura liberalna ma charakter przygodny Jest nam potrzebny inny liberalizm – utopie liberalna Potrzebujemy nowej wrażliwości
- 43. Filozofia jako forma terapii Filozofia zajmuje się terapią ducha tak jak lekarz zajmuje się chorobą Filozofia leczy z opętania umysłu przez język Słowo może być lekarstwem, ale może też być trucizną Problemy filozoficzne to problemy źle użytego języka
- 44. Gadamer Mowa jest czynnością terapeutyczną Terapia to służba, a nie narzucanie gotowych, wcześniej wypracowanych rozwiązań Głębsza, ukryta harmonia jest ważniejsza od powierzchownej (skrytość zdrowia) Trzeba zrezygnować z pomiaru (problem parametryzacji) Najważniejsze jest to czego nie można zmierzyć Potrzeba nieustannej troski o język połączona z przekonaniem, iż to co najważniejsze jest niematerialne Mowa to sztuka, a nie zbiór technicznych sztuczek
- 46. Rola oświecenia Nasz sposób widzenia polityki ukształtowało oświecenie Jesteśmy skazani na słownik Wieku Świateł Pojęcie natury odgrywa rolę fundamentalną – ten porządek ma charakter obiektywny Porządek naturalny Natura ludzka Prawa natury Wierzymy w stworzenie kanonu uporządkowania
- 47. Rola romantyzmu Jeden z największych przełomów naszej cywilizacji Nasz opis rzeczywistości nigdy nie jest jednolity Narracje emancypacyjne odwołują się do języka romantycznego Jesteśmy zdani na improwizację Odchodzi od koncepcji ładu obiektywnego Wyklucza dążenie do jednolitości Prawdziwe poznanie związane jest z potęga wyobraźni – dokonania rozumu tworzą fałszywy obraz Idea ekspresji związana z potrzebą autokreacji Podstawą staje się nie rygor, a spontaniczne działanie Odrzucenie obiektywnych reguł ontologicznych Miejsce filozofii zajmuje poezja i sztuka Tworzy się nową mitologię – mit ma zastąpić filozofię (forma poznania poprzez mit)
- 48. Historycyzm W historii istnieją nieubłagane prawa i rozwija się ona w określonym kierunku aby osiągnąć teoretycznie konieczny cel. Uhistorycznienie koncepcji wiedzy i świata także przyczyniło się do podważenia schematów stworzonych przez oświecenie Heglizm – radykalne uhistorycznienie, pojęcia mają tylko historyczne znaczenie Czy istnieją ponadhistoryczne standardy? Czy wszystko podlega przemianie? Historia to świat widziany jako proces przemian – czy ten proces może mieć koniec? Nowoczesność wymieszała historię z nieskończonością Świat zawsze pojawia się w jakimś opakowaniu Myślenie ma charakter transcedentalny
- 49. Fukuyama Autor „Końca Historii” – zawarł w nim opis procesu historycznego, który się spełnił Odwołania do przyrodoznawstwa i Hegla Ewolucjonizm Liberalizm pozwala realizować ludzkie aspiracje, stanowi spełnienie wszystkich ludzkich pragnień i dążeń Autoafirmacja Wyczerpanie się zdolności myślenia. Dokonało się coś co przesądza jaki nasz świat ma być, jaki jest jego schemat, wytyczne życia Zwycięstwo liberalizmu oznacza kres ludzkich poszukiwań
- 50. Utopia Wykracza poza granice istniejącego porządku rzeczy, sprzeciwia się mu Roztacza wizję idealnej rzeczywistości Mannheim Utopia zmieniła świat (np. prawa człowieka) Ideologia – nie przemieniła świata (miłość) Cała nowoczesność ostatecznie wyraża się w formie utopii konserwatywnej – uczymy się aprobować rzeczywistość, bo nie umiemy myśleć w kategorii zmiany, bo nie stać nas na sprzeciw wobec niej
- 51. Typy myślenia utopijnego Hiliastyczno-orgianiastyczny – oczekiwanie na królestwo Boże Liberalny – emancypacja Konserwatywny – świat osiągnął już pewnie kształt, który należy afirmować Socjalistyczno - komunistyczny
- 52. Utopia praw człowieka Ostatni przejaw utopijnego myślenia Retoryka deklaracji praw człowieka nabiera znaczenia bo: Europa szuka nowej tożsamości aby przezwyciężyć podziały zimnowojenne Zachód chętnie zaczyna słuchać dysydentów Klęska w Wietnamie i powrót moralizatorskiego ton retoryki w amerykańskiej polityce zagranicznej Problemy świata postkolonialnego
- 53. Szkoła frankfurcka Horkheimer, Adorno Teoria krytyczna – aspiruje do roli języka nadrzędnego Teoria – system twierdzeń z których możemy wywieść inne twierdzenia; nie tylko odnosi się do rzeczywistości, ale też ją tworzy Kult faktów to deprawacja rozumu Oświecenie jest masowym oszustwem Analiza krytyczna ma ujawnić istnienie systemu, którego założenia nieświadomie realizujemy Nauka zastępuje religię Nasza wiedza rozszerza się, ale czy dzięki temu więcej rozumiemy? Rzeczywistość stała się naszym fetyszem – suma faktów, które możemy uogólnić
- 54. Adorno Myślenie stało się towarem, a język reklamą tego towaru Myślenie jest elementem całego systemu pożytku Kultura jest zdumiewająco jednolita Duch to coś co pozwala myśleć o pełnej wolności (myśl jest wolna) Zeszmacenie języka – nie jest on już żywiołem prawdy, jest brutalnie wykorzystywany
- 55. Powrót mitu Oświecenie ulega regresowi w mit – tworzy własną mitologią i to właśnie na tym polega jego klęska Utrata wolności staje się faktem gdy poznanie nie może kwestionować swoich procesów Grzechem pierworodnym jest koncepcja użyteczności – uznajemy tylko to, co przynosi pożytki Treść mitu Iluzja autentyczności Iluzja wyodrębnienia Iluzja wolności Wszystko jest podporządkowane gorączkowej potrzebie afirmowania swojej wolności Mit domaga się rytuału
- 56. Iluzja autentyczności Adorno odwołuje się do Schopenhauera, który identyfikuje iluzje autentyczności Każdy poszukuje siebie, ale to parodia autentyczności – jeśli zaczynamy jej szukać to musimy zrezygnować ze wszystkiego co nie jest nasze własne Kiedy usuwamy kolejne warstwy natrafiamy na pustkę – okazuje się że nie jesteśmy autentyczni, nasza autentyczność staje się nieautentyczna Przemysł kulturalny fabrykuje naszą tożsamość
- 57. Iluzja wolności Iluzja wolności upada kiedy dociera do nas, że jesteśmy przesyceni wpływami i naśladownictwem Nie ma jej nigdzie, nawet naukowcy stają się zaledwie technikami badań Język pozytywistów staje się ślepy – zanika zdolność do myślenia abstrakcyjnego, słowo zaczyna oznaczać coś bardzo konkretnego, nie ma żadnych abstrakcyjnych znaczeń
- 58. Zmysły Aspektem kultu złudzeń jest despotyzm zmysłów – założenie, że wszystko umiemy poznać, że wszystkiego możemy „ dotknąć” Dziś wszystko trzeba pokazać Homo sapiens zszedł ze sceny, pojawił się na niej – jak pisze Sartori – homo videns (człowiek, który się gapi) Jak czegoś nie widać to znaczy, że tego nie ma Obrazki rodzą stan pozornej rozkoszy
- 59. Relacje
- 60. Indywiduum „ja” jest zawsze radykalnie usytuowane (Sandel) Państwo może być neutralne tylko wtedy kiedy będzie podmiotem nieusytuowanym Człowiek jest zawsze w pewien sposób ukształtowany Człowiek to fenomen albo no-name Prawo wyboru pozwala zrozumieć istotę ludzkiej autonomii (Kant) –wybór musi być związany z koncepcją dóbr Nie ma czystej podmiotowości, myśli są szpiegami namiętności (Hobbes)
- 61. Wspólnota Pojęcie wspólnoty jest bardzo wieloznaczne (zarzut stawiany komunitarystom) Ludzie są niewolnikami schematów Czy ma sens koncepcja umowy społecznej? Rawls Teoria sprawiedliwości Tradycja kantowska – „ja nieusytuowane” – podmiot abstrakcyjny Sandel – ja jest zawsze radykalnie usytuowane Hussler – nie ma czystej świadomości, świadomość jest zawsze świadomością czegoś
- 62. Charakter więzi Heidegger – technika jako pewien sposób istnienia Animal labores – zawsze pracujący człowiek Człowiek jest uwarunkowany systemem, którego nie jest w stanie ogarnąć w całości Metafizyka objawia się w technice Spełnienie metafizyki – staliśmy się bezwolnymi zwierzętami ukonstyuowanymi w świecie technicznej użyteczności Horyzont myślenia człowieka określają przedmioty Brak namysłu i technika przynależą wzajemnie do siebie Uniformizacja myślenia i kultury Ludzie stają się materiałem technicznej manipulacji Brak miejsca na wolność, spontaniczność, głębsze relacje Nie ma już miejsca na politykę rozumianą jako tworzenie relacji, bo wszelkie ramy są już stworzone. Polityka nie zajmuje się już cnotami, ale zwiększaniem wzrostu produkcji i wydajności
- 63. Taylor Pokazuje że niebezpieczne jest poddanie się schematom liberalizmu Podkreśla niedopuszczalność uproszczeń Rozstanie z Arystotelesem jest początkiem nowoczesności Odrzuca koncepcje umowy społecznej i wolności negatywnej Jeśli odrzucamy abstrakcję - mamy wymiar stricte historyczny Wszystko ma wymiar historyczny
- 64. Teza społeczna Prawo dokonywania wyboru jest prawem pierwotnym Możliwość dokonywania wyboru związana jest z samym istnieniem społeczeństwa Nasza podmiotowość jest ukształtowana w ten sposób, że to co ogólne ma charakter pierwotny Ważne jest przekonanie, że jesteśmy istotami racjonalnymi
- 65. Taylor CD Rozważania/interpretacja o polityce nie mają sensu Nasza rozumność dokonuje się poprzez mowę Musimy sobie zdać sprawę, że nasza świadomość ma charakter narracyjny – powstaje dzięki dialogowi, opowieścią i wymianie poglądów Nie ma miejsca na całkowitą odrębność. Odrębność staje się częścią naszej tożsamości Teoria podmiotowości jest jego zdaniem abstrakcyjna Duża role odgrywa u niego historia – istnieją historyczne modele podmiotowości, każda epoka ma własne odmienne ujęcie podmiotowości
- 66. Taylor kontynuacja Rozważania Taylora uzupełnia Heidegger Koncepcja umowy społecznej nie ma sensu – miałaby go, gdyby pewne kwestia były w nas ugruntowane, ale wszystko jest procesem przemiany W polityce najważniejszy jest język komunikowania i negocjacje Kwestia dotrzymywania umów Kwestia wolności Nasza wolność wyraża się w tym, że musimy siebie ciągle interpretować na nowo Nie ma wspólnoty!
- 67. Heidegger Kategoria bycia Niknie świat z którym mamy do czynienia Upada wizja polityki związana z uproszczeniem Działają technicy Bycie jest rozumieniem, nieustanną przytomnością – pozwala odsłonić to co autentyczne
- 68. Biopolityka Wielkiej wagi nabiera problem ciała – efekt rozwoju nauk i przenikania osiągnięć naukowych z zakresu biologii na obszar życia społecznego Ważne są zmiany dotyczące samego społeczeństwa, człowieka Ogromna rolę odgrywa medycyna oraz przyrost naturalny Pojawia się zbiorowy podmiot – populacja
- 69. Ciało - starożytność W Grecji dominował pogląd o równomiernym rozwoju ciała i ducha, ale dominowała jednak troską o duszę Zdaniem Platona celem politycznego działania było formowanie duszy Cyrenejczycy (hedoniści) – nie wierzyli że słowa mogą ukształtować jakąkolwiek konstrukcje – naszym dobytkiem jest więc ciało i związane z nim przyjemności (ciało staje się znakiem tożsamości)
- 70. Ciało - średniowiecze Kodeks Justyniana – troska o ugruntowanie zasad, które przyczyniają się do zbawienia duszy, nikt nie przejmuje się ciałem postrzeganym jako źródło degradacji Św. Tomasz – formą człowieka jest dusza rozumna
- 71. Ciało - renesans Pojawia się nowy kanon estetyczny- ciało zaczyna fascynować Staje się symbolem doskonałości – wyrazem tego są rzeźby i obrazy Nowy kanon etyczny – rehabilitacja zmysłów i namiętności rozumianej jako tego co jest związane z ciałem Źródłem poznania są zmysły (Bacon)
- 72. Habermas Siła modernizmu – człowiek widzi przede wszystkim siebie Ludzie wszystko chcą mieć dzięki zmysłom
- 73. Giddens Problematyka ciała Późna nowoczesność Musimy siebie nieustanie interpretować – jest to związane ze zdolnością do kwestionowania
- 74. Foucault Dusza jest więźniem – ciało mówi Medykalizacja społeczeństwa Sztuka jako autokreacja Unormowanie i normalizacja – struktury krępujące człowieka Mechanizm wykluczenia (szaleńcy) To nasz język tworzy rzeczywistość Społeczeństwo dyscyplinarne Reżim uporządkowania Metafora panopticony Benthama Pełna inwigilacja Całkowite przejrzyste, jasne i określone ramy ale nie ma w nich miejsca na oryginalność, spontaniczność – tryumf normalności
- 75. Biopolityka Giddens, Foucault Najważniejszy jest człowiek cielesny Socjologia organicystyczna Fascynacja życiem komórkowym Podmiotem jest populacja Polityka zostaje zdominowana przez biologię Celem staje się optymalizacja życia Władza jako moc pobierająca daniny Społeczeństwo jest hodowane
- 76. Biopolityka CD Przyrost naturalny staje się nowym, istotnym problemem społecznym Urbanizacja Polityka dotyczy teraz gatunku Istotą w pełni suwerennej władzy było zezwalanie na życie i skazywanie na śmierć – biopolityka odwróciła zupełnie tą frazę Biopolityka skazuje na życie i pozwala na śmierć (eutanazja, aborcja) Kolonizacja innych obszarów wiedzy Medykalizacja społeczeństwa Arendt – imperia kolonialne jako efekt myślenia w kategoriach wzrostu, walki ras, antysemityzm religijny zamienił się w antysemityzm biologiczny Smith – koncepcja samoregulacji Spencer – darwinizm, koncepcja walki i selekcji naturalnej przeniesiona na grunt społeczny Foucault – liberalizm tworzy fałszywy obraz nadziej, która nigdy nie zostanie zrealizowana (wolność jednostki) – wiedza weszła na wszystkie obszary życia ludzkiego i unicestwiła wolność Biopolityka to hodowla człowieka
- 77. Geneza Starożytna Grecja – kluczem było zachowanie równowagi między ciałem i duszą, ale celem politycznego działania było formowanie duszy Stoicy – kluczowa rola ducha, ciało trzeba opanować bo przeszkadza dążyć do doskonałości Hedoniści – słowa filozofów mają charakter złudny, są przedmiotem manipulacji; to właśnie ciało jest znakiem tożsamości Kodeks Justyniana – zasady przyczyniające się do zbawienia duszy Plotyn – ciało jest balastem wobec duszy, który utrudnia osiągnięcie stanu łaski Św. Tomasz z Akwinu – formą człowieka jest dusza rozumna Renesans – rehabilitacja zmysłów
- 78. Ciało w polu widzenia Przemiany społeczne (znikają klasy) Przemiany w dziedzinie wiedzy (populacja) Rozwój miast (ludzie stają się bardziej widoczni) Przemiany obyczajności Ludzie stają się bardziej ruchliwi Rozwijają się nowe dziedziny wiedzy (ekonomia, higiena, medycyna) – które pozwalają widzieć życie inaczej
- 79. Biowładza Władza pobierająca daninę Urzeczywistnienie potencji Dysponowanie mocą Biowładza skazuje na życie i zezwala na śmierć Najważniejsza jest afirmacja ciała Skoncentrowana na tworzeniu mechanizmów ekspansji życia
- 80. Polityka życia Jest rywalką polityki emancypacyjnej Głównym celem jest dążenie do podnoszenia jakości życia Hedonistyczny aspekt polityki stylu życia W centrum zainteresowań znajdują się ludzkie doznania Życie ma być wyrazem zrealizowanych aspiracji Duża rola mody oraz biotechnologii
- 81. Polityka rasy Najistotniejszą płaszczyzną jest biologia Rasy wyższe, niosące cywilizację, mogą ingerować w koncepcje życia Antysemityzm ulega transkrypcji – polityka antysemityzmu rozgrywa się w kategoriach rasy. Kiedyś zwykła gotowość do zmiany wyznania rozwiązywała problem, dziś nie ma ona żadnego znaczenia (Arendt) Polityka rasy zabezpiecza funkcje śmierci w koncepcji biopolityki Niemożliwa rehabilitacja (np. degenerata burżuja)
- 82. Schodzi ze sceny animal politicus, wchodzi animal laborans
- 83. System racjonalnej więzi Weber – żelazna klatka racjonalności Horkheimer – rozum instrumentalny skupia maksymalną uwagą na doborze środków potrzebnych do rozwiązania konkretnych celów, ale bez oglądu na całość (co było cechą dominującego przez stulecia rozumu obiektywnego) Ekspansja rozumu instrumentalnego – klęska systemu edukacji; przejście od idei uniwersytetu do idei szkoły zawodowej, zamknięcie się tylko w kręgu wiedzy i umiejętności praktycznych
- 84. Problem techniki Istota techniki leży poza techniką Technika staje się wszystkim Oznacza ona wydobycie czegoś co tkwi w przedmiocie
- 85. Spełnienie metafizyki Wyraża się w przekreśleniu prawdy bytu Niknie prawda Spełniona metafizyka ustala siebie jako technikę Filozofia pada łupem potomków metafizyki (np. fizyki) Fizyka wypiera filozofię Świat istnieje jako przedmiot
- 86. Wola Istota woli – ma w sobie wszystko, jest czystym chceniem Znajdujemy się w pustce Każda ludzka aktywność jest przyporządkowana logice technicznej Nieustannie potęguje się wola woli Jesteśmy włączeni w system techniki Wola woli artykułuje się jako rozwój techniki
- 87. Technika Świat zostaje spustoszony przez technikę – całe nasze środowisko zostaje przez nią przekształcone (przestaje być zagadką staje się rzeczą) „Brak namysłu i technika przynależą do siebie” Uniformizacja życia Włada nami technika Animal rationales schodzi ze sceny – nie ma potrzeby myślenia, trzeba płynąć z nurtem techniki
- 88. Foucault Władza wykluczenia To nie jest tak, że istnieją szaleńcy i nie sposób tego nie dostrzec. Cała historia psychiatrii oznacza, że my definiujemy pewne zachowania w ten sposób kreując rzeczywistość – rzeczywistość wykluczenia Ale gdzie są granice? Nasz język to podstawa naszej rzeczywistości
- 89. Społeczeństwo zdyscyplinowane Reżim podporządkowania Nabiera ono kształtu wraz z rozwojem społeczeństwa nowoczesnego Spuścizna oświecenia, które głosiło ideał poznania, który rozprasza mrok. Wiek Świateł postulował władzę normalizującą, aby mieć pewność, że postulowana dyscyplina jest przestrzegana. Władza wymaga od nas podporządkowania się – staje się władzą dyscyplinującą
- 90. Habermas Przekonuje nas, że mamy do czynienia z nieracjonalnością w kulturze, którą ukształtowały hasła oświecenia Kryzys legitymizacyjny Racjonalność intersubiektywna – koncepcja rozumu, który nabiera kształtu we wzajemnych relacjach Poznający podmiot – należy poznać, zrozumieć, wyjaśnić świat
- 91. Oświecenie zdaniem Habermasa To niedokończony projekt Grzech oświecenia polega na tym, że nie udało mu się wydobyć z potencjału ezoterycznego Świat został podzielony na ekspertów i tych, którzy ekspertami nie są Kultura oświecenia uległa deformacji Rozwijają się nauki, które narzucają swoją formę świata – zaniedbano moralność i estetykę
- 92. Świat życia (Lebenswelt) To wiedza i sposób działania oraz reguły działania Mamy do czynienia z kolonizacją świata życia Przemoc symboliczna Działania: strategiczne – pozwalające osiągnąć nam pewien cel komunikacyjne – przekonywanie innych za pomocą tworzenia argumentacji
- 93. Habermas CD Działania komunikacyjne mają także wymiar pozawerbalny Filozofia musi w dużej mierze stać się socjologią – chodzi o to, aby widzieć konkretnie działających ludzi
- 94. Mit To płaszczyzna komunikacji – zawsze gdzieś odwołujemy sie do mitu, przetwarzamy jego materię Wprowadza do sfery prawdy Mit jest pewnym źródłem prawdy, identyfikuje ją Jest kategoryczny i definitywny Tworzy system rytuałów – reguluje nasza zachowania Nie jest faktem, którego obecność możemy łatwo dostrzec Mitologia wyjaśnia czym są istoty ludzkie. Na czym polega ich niesamowitość My też tworzymy mity – nie potrafimy sobie bez nich poradzić Świat bez mitu nie istnieje
- 95. O micie Platon – ludzie, którzy wyszliby z jaskini oślepliby – mity są potrzebne dla stopniowej przemiany społeczeństwa Romantyzm – mit to jedyne źródło prawdy, autentyczności Sorel – wieloznaczny, nienasycony głód mitu, a wszelkie przełomowe zmiany zaczynają się od narodzin mitu Mit to esencją władzy
- 96. Polityka jako nurt popkultury Dziś swoją mitologię stworzyła popkultura i to właśnie z niej czerpie polityka. Politycy stają się gwiazdami, zachowują się jak gwiazdy
- 97. Eliade Istnienie mitu związane z głodem sacrum Odczarowanie świata nie powiodło się ze względu na istniejący w ludziach głód świętości, istnienia „Inny wymiar”, wymiar sakralny porządkuje nasze życie Nasz świat istnieje dzięki istnieniu wyższej mocy, ale istnieją moce niweczące – człowiek nowoczesny jest wierny temu przesłaniu i tworzy mity, aby poczuć sie bezpiecznie
- 98. Cassirer Formy wiedzy związane ze światem kultury Nie umiemy myśleć bez form symbolicznych, a jedną z nich są mity Pozwalają one na stworzenie pewnego spójnego obrazu świata Mit pozwala ujrzeć prawdę – jednym z takich wielkich mitów jest mit państwa, który pozwala nam zrozumieć jak istnieje państwo Dopóki nie mamy form symbolicznych nasz świat nie istnieje Mit to aprioryczna formuła Mity symboliczne są samowystarczalne – są podstawą Żyjemy w przestrzeni mitu
- 99. Barthes Mit jest ujmowany semiologicznie – mit to znak Mit jest komunikatem – ma granice formalne, ale nie ma granic substancjonalnych Każda rzecz może być zmitologizowana; wszystko zależy od tego jak mówimy
- 100. Jak rodzi się mit wg Barthesa Przedmiot – to co oznaczone Mit rodzi się gdy relacja między oznaczonym i oznaczającym ulega zniekształceniu. To co oznaczające zaczyna dominować Obraz jest zamrożony – względem niego jest jeden komunikat Zostaje zniesiona swoboda w wykorzystywaniu pewnych oznaczeń Gdy obraz ulega zamrożeniu to nie możemy go interpretować np. mówiąc „Robotnik to złodziej” Tak powstają propagandy
- 101. Marketing polityczny Sztuka marketingu polega na obrazowaniu świata polityki Sprawia on, że zaczynamy widzieć w określony sposób Politycy jako obrazy Dbałość o ich wizerunek „sacrum” Nieziemski blask bijący od nich
- 102. Reklama Zastępuję filozofię To ona tworzy dziś koncepcję dobrego życia i dobrego społeczeństwa Tworzy obraz nas samych w taki sposób jak robiły to mity Nasza kultura ma charakter hedonistyczny Gloryfikacja ciała
- 103. Normy i zasady
- 104. Cnoty oświeceniowe Szacunek dla prawa Działania w przestrzeni społecznej Koncepcja rządów prawa
- 105. Cnoty romantyczne Nieustanne działanie oznaczające przemiany Autentyzm Szczerość Przekraczanie granic
- 106. Wolność Demokracja powinna szukać oparcia w cnocie, wtedy można mówić o wolności – gdy cnota znika, każdy obywatel jest jak niewolnik zbiegły z domu Pana Koncepcje emancypacji Rozumienie jako racjonalne samookreślenie Utożsamiana z ekspresją Jako autokreacja
- 107. Emancypacja jako racjonalne samookreślenie Naturalna jurysprudencja Ludzką wole trzeba podporządkować władzy rozumu Wolność przemawia głosem prawa Wolność to w istocie rządy prawa (Hobbes)
- 108. Emancypacja jako ekspresja J.S. Mill Zasada wyodrębnienia Jednolitość obyczajów jest oznaką despotyzmu udaremniającego emancypację Bariery stawiane przez większość chroni zwyczaj (narodziny despotyzmu) Odrzucenie konwenansów
- 109. Emancypacja jako autokreacja Odrzucenie pokus magii i metafizyki Język polem doświadczeń i eksperymentów Koncepcja prawdy to koncepcja działania Narodziny kultury terapeutycznej, w której psychoterapia staje się naszą formą zbawienia Manipulacje konkretyzują sens tej terapii Narcystyczna izolacja Tożsamość jest zawsze jedynie pewnym konstruktem (Rorty)
- 110. MacIntyre Praktyka pozwalająca osiągnąć dobra wewnętrzne i zewnętrzne Dobra zewnętrzne – zysk -> należy tylko do zdobywającego Dobra wewnętrzne – wykształcenie pewnych talentów -> korzyść dla wszystkich Cnota – nabyta cecha ludzka, której posiadanie i przestrzeganie umożliwia nam osiąganie dóbr wewnętrznych Dążenie do bycia dobrym nie polega koniecznie na przestrzeganiu zasad, ale na słuchaniu sumienia
- 111. Kant Sądy A priori i (niezależne od doświadczenia) a posteriori (wywodzone z doświadczeń) Analityczne (objaśniające wiedzę) oraz syntetyczne (rozszerzają nasza wiedzę) „Postępuj zawsze według takiej maksymy, abyś mógł zarazem chcieć, by stała się ona podstawą powszechnego prawodawstwa“. (Imperatyw kategoryczny) Aby istniała moralność człowiek musi być wolny
- 112. Kultura terapeutyczna Terapia zastępuje moralność Przechodzimy od cnót do wartości (Himmelfarb) Kodeksy etyczne ustępują miejsca arkuszom kalkulacyjnym Brak ocen o charakterze ogólnym Każdy odpowiada za własne działanie Narzuca wzorce separacji i rozproszenia
- 113. „Filozofia nigdy do końca nie powinna mówić prawdy” Leo Strauss
- 114. Bibliografia 1. Arendt H., Odpowiedzialność i władza sądzenia 2. Baudrillard J., Symulakry i symulacja 3. Berlin I, Korzenie romantyzmu 4. Filipowicz S., Prawda i wola złudzenia 5. Filipowicz S., Demokracja. O władzy iluzji w królestwie rozumu 6. Gray J., Czarna Msza. Apokaliptyczna religia i śmierć utopii 7. Habermas J., Filozofia praktyczna, 8. Heidegger M., Odczyty i rozprawy (Przezwyciężenie metafizyki) 9. Lyotard J.F., Kondycja ponowoczesna 10. MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty, Warszawa 11. Nietzsche F., Poza dobrem i złem 12. Rorty R., Filozofia jako polityka kulturalna 13. Strauss L, Sokratejskie pytania (Czym jest filozofia polityki ) 14. Szahaj A., Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska” 15. Szahaj A., Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej 16. Vattimo G., Koniec nowoczesności 17. Zbrzeźniak U., Michael Foucault. Ku historycznej ontologii nas samych
- 115. A jeśli chodzi o zaliczenie Źródło: www.fmix.pl