General science in science department, teacher education college, Phnom Penh, Cambodia

1. មេម ៀនទី៦៖ អាកាសធាតុ
បង្រៀនងោយ គរ់ សំអុល

2. ចប់ងេង ៀនងនេះសិសសអាច
• ពន្យល់ពីភាពខុសគ្នា រវាងធាតុអាកាស ន្ិងអាកាសធាតុ
• កំណត់កត្តា ដែលកំណត់អាកាសធាតុ

3. ១)​​ចូរដែងដចកប្ែភពនន្ការែំពុលទឹក។
ំលឹកងេង ៀនចាស

4. ២)​​ចូរន្ិយាយពីមូលហេតុនន្កងវក់ទឹកសាែ។

5. ហតើអ្វីហៅជាធាតុអាកាស ន្ិងអាកាសធាតុ?
❑ ធាតុអាកាសគឺជាលកខខណខ ែរិយាកាសែូចជា សីតុណហ ភាព សម្ពា ធ កំណក
អាកាស ពពក ពន្លឺប្ពះអាទិតយ ន្ិងទិសខយល់ែក់ ហៅទីកដន្លង ន្ិងហពលហេលា
ណាមួយដែលជាក់លាក់។ វាដតងដតដប្ែប្ែួលជាប្ែចំ (រយៈហពលខលី)។
❑ អាកាសធាតុ គឺជាតំណាងឲ្យការប្ែមូលផាុំប្ពឹងតាិការណ៍ ធាតុអាកាសប្ែចំនងៃ
ឬត្តមរែូេកាុងរយៈហពលដេងមួយ។ ដប្ែប្ែួលកាុងរយៈហពលដេង។

6. ខ្លឹេសា ងេង ៀនថ្មី
មេម ៀន៦៖ អាកាសធាតុ
១.កត្តា ជេះឥទ្ធិពលងលើអាកាសធាតុ
១.១. យៈទ្ទ្ឹរ
១.២.សណ្ឋា នដី

7. ១.កត្តា ជេះឥទ្ធិពលងលើអាកាសធាតុ
• ហេតុអ្វីក៏ពីតំែន្់មួយហៅតំែន្់មួយ ឬពី
ប្ែហទសមួយហៅប្ែហទសមួយ ម្ពន្
អាកាសធាតុខុសគ្នា ខ្ល ំងហម្លះ?
• ចហមលើយ គឺម្ពន្ភាពសមុកសាម ញខ្ល ំងណា
ស់។ វារាែ់ែញ្ចូ លត្តំងពីកត្តា ៖ រយៈទទឹង
គប្មូខយល់ែក់ ភូមិសាស្រសា ន្ិងដខែទឹក
មហាសមុប្ទ។

8. ១.១. យៈទ្ទ្ឹរ
• ហតើអ្វីជាដខែនន្រយៈទទឹង?
• ជាដខែហផាកហសាើងដែលព័ទធជុំេិញភូហគ្នល។
• ែូចហមាចដែលហៅថារយៈទទឹង?
• គឺជាចំងាយគិតជាែឺហប្កដែលបាន្វាស់ពីដខែ
ហអ្កាវ ទ័រហៅខ្ងហជើង ឬខ្ងតបូង។

9. កងតា
• សីតុណហ ភាពកាុងតំែន្់មួយអាស្ស័យហៅ
ន្ឹងរយៈទទឹង
• រយៈទទឹងកាន្់ដតខាស់ម្ពន្អាកាសធាតុ
កាន្់ដតប្តជាក់
ហេតុអ្វីបាន្ជាម្ពន្សីតុណហ ភាពខុសគ្នា
ហៅរយៈទទឹងខុសគ្នា ?
• ែរិម្ពណថាមពលប្ពះអាទិតយកហតា ដផន្
ែី ប្តូេបាន្កំណត់ហោយរយៈទទឹង

10. ដូវ និរ យៈទ្ទ្ឹរ
• តំែន្់ហៅហលើពិភពហលាកមិន្ម្ពន្រែូេែូចៗគ្នា ហទ- តំែន្់ខលះម្ពន្៤រែូេ,
ខលះម្ពន្ពីរ ន្ិងតំែន្់មួយចំន្ួន្ហទៀតមិន្ម្ពន្រែូេផ្លល ស់ែាូរហទ
• ឧ.​ហអ្កាវ ទ័រម្ពន្សីតុណហ ភាពហសទើរដតែូចគ្នា ន្ិងែរិម្ពណែូចគ្នា នន្
ពន្លឺហៅហពលនងៃហៅកាុងមួយឆ្ា ំៗ។

12. ១.២.សណ្ឋា នដី
• ភាំអាចម្ពន្ឥទធិពលហៅហលើតំែហន្ើអាកាសធាតុ ហោយហធវើឲ្យម្ពន្ឥទធិ
ពលហៅហលើសីតុណហ ភាព ន្ិងកំណកអាកាស
• រយៈកមាស់ គឺជាកមាស់នន្នផទរែស់សណាា ន្ែីហធៀែន្ឹងកមាស់ន្ីេ្ូទឹក
សមុប្ទ។
រយៈកមាស់ហកើន្
ែរិយាកាសកាន្់ដត
ស្សាល
លទធភាពស្សូែ ន្ិង
រកាកហតា កាន្់ដតងយ
សីតុណហ ភាពកាន្់ដត
ទាែជាងមុន្

14. ព្រឹរពុទ្ធិ និរកា វាយតម្េល
១) ហតើអ្វីហៅជាធាតុអាកាស ន្ិងអាកាសធាតុ?
❑ ធាតុអាកាសគឺជាលកខខណខ ែរិយាកាសែូចជា សីតុណហ ភាព សម្ពា ធ កំណក
អាកាស ពពក ពន្លឺប្ពះអាទិតយ ន្ិងទិសខយល់ែក់ ហៅទីកដន្លង ន្ិងហពលហេលា
ណាមួយដែលជាក់លាក់។ វាដតងដតដប្ែប្ែួលជាប្ែចំ (រយៈហពលខលី)។
❑ អាកាសធាតុ គឺជាតំណាងឲ្យការប្ែមូលផាុំប្ពឹងតាិការណ៍ ធាតុអាកាសប្ែចំ
នងៃ ឬត្តមរែូេកាុងរយៈហពលដេងមួយ។ ដប្ែប្ែួលកាុងរយៈហពលដេង។

15. ២) ហតើភាំម្ពន្ឥទធិពលយា្ងែូចហមាចហៅហលើអាកាសធាតុ?
• ភាំក៏ម្ពន្ឥទធីពលហៅហលើអាកាសធាតុដែលហៅជិតតំែន្់ហ ះផងដែរ
ហោយហធវើឲ្យម្ពន្ឥទធីពលែល់របាយកំណកអាកាស។

16. កិចចកា ផ្ទេះ
• ចូរេិភាគទំ ក់ទំន្ងនន្រយៈទទឹង ន្ិងសណាា ន្ែី ជាមួយន្ឹងរបាយភាេៈរស់។