5. INGURUNE HISTORIKOA
Sistema feudala
- Noblezia eta eliza dira
talde pribilegiatuak
⇒mezenas artistikoak
Elizak nagusitasun sozial
eta ekonomikoa
mantentzen du:
- Kultura mantendu eta
gordetzen du.
- Zabalkuntza monastikoa
ematen da.
- 1000 urtearekiko
beldurra ⇒Peregrinazioak
- Estilo artistiko
berdinaren zabalkuntza
eta batasuna.
12. Erromanikoaren sorrera bultzatu zuten faktoreak:
- Kristautasuna: Elementu bateratzailea.
- 1000 urteari beldurra: gudak, goseteak, gaixotasunak, apokalipsia.
- Erromesaldiak: Cluny-ko benediktiarrek erlikiak gurtzeko ohitura
zabaldu zuten. Ondorioz erromesak egiten hasiko dira Jerusalenera,
Erromara eta Santiago de Compostelara.
- Feudalismoa:
– Gizartean bi talde nagusi:
- Pribilejiorik gabeak: nekazariak.
- Pribilegiodunak: noblezia eta eliza.
- Hirien gainbeherak merkataritza harremanak apurtu zituen. Lurraren
jabetza aberastasuna eta boterearen isla izango da. Ondorioz noblezia
eta eliza izango dira artearen mezenas.
- Orden erlijiosoen jabetza monasterioen inguruan egingo da.
- Elizak nekazal gune txikietan eraikiko dira.
- Gurutzadak.
13. ARKITEKTURA ERROMANIKOA
Arte lan erlijiosoa mundu honen eta beste munduaren arteko
loturaren sinboloa da.
Oinarrizko printzipioak:
- Monumentaltasuna: elizaren handitasuna eta garrantzia zabaltzeko
monumentaltasunera joko dute pixkanaka.
- Iraunkortasuna: Erlijio kristauaren iraunkortasunaren zentzua
zabaltzeko, eraikin iraunkorrak egingo dituzten material eta teknikak
erabiliko dituzte.
15. OINPLANOAK
Basilikala
- Gurutzadura
nabariarekin edo ez
nabariarekin
oinarrian.
- Burualdean abside
erdizirkularrak.
- Askotan portikoak
sarreran.
- Modelo honetatik
gurutzadura
handitzen joango
da gurutze
latindarreko
oinarria sortu arte.
San Isidoro. León
San Martín.
Frómista
San Clemente. Tahull
16. Gurutze latindarreko oinplanoa:
Nabeak:
Zenbaki
bakoitiak: 1, 3, 5
Burualdea
Testero
Transeptoa:
Beste nabeekin
gurutzatzen den
zeharkako nabea.
Transeptoa
Zeharkako
nabea
Normalean nabe
kopuru berdina
edukitzen du.
Burualdea:
Nabeak
Aldarea kokatzen
den lekua.
Abside batean
bukatzen da.
Santa Cruz. Serós. Huesca
18. Erromesaldi elizen gurutze
latindarraren oinplanoak
8
5
7
6
- Girola edo deanbulatorioa gehitzen
da(6): atzeko partetik presbiterioa
inguratzen duen pasilloa, kapera
erradial edo absidioloei sarrera
emanez.
- Batzuetan tribunak eraikitzen dira
aldeetako nabeen gainean.
3
4
1 Nabe nagusia.
2 Alboetako nabea.
2
1
3 Gurutzadura.
4 Transeptoa edo gurutzadura nabea.
5 Burualdea edo testeroa.
6 Girola edo deanbulatorioa.
7 Absidiolo edo kapera erradialak.
8 Absidea.
Sainte-Foy. Conques. Frantzia
19. Arkitektura erromanikoaren sinbologia:
Sinbolikoki eliza erromanikoak salbaziorako
bidea hiru arlotan banatzen du:
1- Mundutarra: Nabeen arteko
karratuek osatzen dute.Karratua gizakiaren
inperfekzioaren sinboloa da. Baina
erromaniko elizetan zati hauek aldarerantz
doaz.
2- Trantsizioa: Gurutzadura edo
kruzeroaren espazioa. Oinarri karratuaren
gaineko kupulak, jainkotiarra eta mundutarra
den munduaren arteko lotura adierazten du.
Zirkulua: Bukaera eta hasierarik
gabeko sinboloa, perfekzioa.
Karratua: Gizakia.
3- Zerutiarra: Erdi zirkularra den
absidea, irudi perfektua da. Bertan
eraikinaren egituraren linea guztiak biltzen
dira.Absidea bidearen bukaera eta muga da.
Ekialderantz kokatua egoten da, beraz eguna
hastean argitzen den lehenengo espazioa da.
Ekialdea: argia: jainkoa
Mendebaldea: Ilunpea: heriotza.
Nabeen arteko
karratuak:
Mundutarra,
gizakiaren
inperfekzioaren
sinboloa.
Absidea:
Zerutarra.
Irudi
perfektua,
bidearen
bukaera.
Gurutzadura: Transizioa.
Oinarri karratua (mundutarra)
eta kupula biribila (jainkotarra).
21. Oinplano
zentralizatua
- Ez da ohikoena
-Normalean zirkularra
edo oktogonala.
- San Vital de Rávena eta
tenplarioen modeloen
eragina.
- La Vera Cruz
(Segovia).
- Eunate. Nafarroa
