Hoe ziet de gemiddelde schoolreis eruit? Resultaten enqûete secundaire scholen.

1. Resultaten bevraging scholen
Hoe ziet de ‘gemiddelde’ schoolreis eruit?
Peter De Vleeschouwer
Opleiding Toerisme en recreatiemanagement

2. Inleiding
• Het project ‘Sustain my schooltrip’ van de opleiding Toerisme en
recreatiemanagement van Howest wil leerkrachten in het
secundair onderwijs stimuleren om hun schoolreizen op een
andere manier in te vullen: duurzamer, maar ook creatiever en
doorleefder. In september 2012 wordt de website
www.andersopschoolreis.be gelanceerd, die hen daarbij kan
helpen.
• Wie leerkrachten wil stimuleren om ‘anders’ op schoolreis te gaan,
doet er goed aan eerst te bekijken hoe hun schoolreizen er nu uit
zien. Als eerste stap in het project wilden we dan ook de huidige
meerdaagse schoolreizen in kaart brengen: wat zijn de
belangrijkste bestemmingen, met welk transportmiddel gebeuren
de verplaatsingen, wat is het budget, etc.

3. Methodologie
• Online bevraging
• Uitnodiging via brief + mail + reminder mail
• Alle scholen voltijds gewoon secundair onderwijs
2de en 3de graad
o Uitgenodigd: n = 687 scholen
o Respons: n = 101 scholen 15% responsgraad
o Data over n = 311 meerdaagse schoolreizen

4. Land van bestemming
Waarvan 18% citytrips Parijs
Waarvan 13% citytrips London
Waarvan 4% sport avontuur
3% bezinning
Gebaseerd op n=311 schoolreizen

5. Land van bestemming
Waarvan 2% citytrip Praag 
Waarvan 2% citytrip Amsterdam 
Waarvan 6% citytrip Barcelona 
Waarvan 5% citytrip (3% Berlijn) 
2% rondreis
Waarvan 7% rondreis 
3% citytrip Rome
Gebaseerd op n=311 schoolreizen

6. Land van bestemming: conclusies
• Ruim een vijfde van de schoolreizen gaat naar Frankrijk, dat daarmee veruit
de belangrijkste bestemming vormt. Daarbij gaat het voornamelijk om
citytrips naar Parijs (18% van de schoolreizen).
• Groot-Brittanië is de tweede belangrijkste buitenlandse bestemming (15%),
dankzij Londen als populaire citytrip bestemming (13%).
• Vijftien procent van de meerdaagse schoolreizen blijft in eigen land, vaak
onder het thema sport, avontuur of bezinning.
• Italië is na Groot-Brittannië de derde populairste buitenlandse bestemming
(13%). Dit betreft vooral rondreizen (7%), eerder dan citytrips naar Rome (3%).
• Daarna volgen Duitsland (9%, vaak voor citytrips naar Berlijn) en Spanje (9%,
voornamelijk citytrips naar Barcelona). De overige bestemmingen hebben
een veel kleiner marktaandeel.

7. Type reis
Gebaseerd op n=311 schoolreizen

8. Type reis
Waarvan 3,5% België 
Waarvan 3% Oostenrijk 
Waarvan 4% België 
Waarvan 8% Italië 
3% Frankrijk
2% UK
Gebaseerd op n=312 schoolreizen

9. Type reis: conclusies
• De citytrip, waarbij gefocust wordt op het bezoeken van één stad, is veruit het
belangrijkste type schoolreis, goed voor ruim de helft van de markt. De
topbestemmingen voor deze citytrips, Parijs (18% van de schoolreizen) en Londen
(13%), vertegenwoordigen samen bijna één derde van de schoolreizen. Op ruime
afstand volgen citytrips naar Barcelona (6%), Berlijn (3%), Rome (3%), Amsterdam
(2%) en Praag (2%).
• Een op vijf schoolreizen valt onder de noemer ‘rondreis’, waarbij een bezoek aan
meerdere plaatsen wordt gecombineerd. Italië is de belangrijkste bestemming
voor deze rondreizen (8% van de schoolreizen).
• Citytrips en rondreizen samen vertegenwoordigen ongeveer drie kwart van de
schoolreizen. Binnen het resterende kwart zijn de belangrijkste thema’s ‘sport en
avontuur’ (6%, vooral in België), ‘wintersport’ (5%), ‘bezinning en teambuilding’
(4%, vooral in België), ‘Commenius uitwisselingsprojecten’ (3%) en ‘Geïntegreerde
werkperiodes (GWP) (2%).

10. Top 10 trips
Citytrip Parijs 18%
Citytrip Londen 13%
Rondreis Italië 8%
Citytrip Barcelona 6%
Sport, avontuur België 4%
Citytrip Berlijn 3%
Citytrip Rome 3%
Rondreis Frankrijk 3%
Wintersport Oostenrijk 3%
Bezinning, teambuilding België 3%
Totaal 65%
Gebaseerd op n=311 schoolreizen

11. Top 10 trips: conclusies
• De schoolreizen zijn sterk geconcentreerd op een beperkt aantal
bestemmingen en reistypes.
• In eerste instantie focussen we op de topbestemmingen om de
database van www.andersopschoolreis.be te stofferen. Zo
kunnen we direct impact hebben op de duurzaamheid van de
Vlaamse schoolreizen.
• Op middellange termijn kiezen we bewust voor de uitbreiding van
het aantal bestemmingen: spreiding van toerisme is sowieso
duurzamer, minder bedreigend voor de draagkracht van
toeristische bestemmingen.
•

12. Jaarlijks terugkerende bestemming?
Citytrip Parijs: 89% jaarlijks (n=46)
Citytrip London: 90% jaarlijks (n=29)
Rondreis Italië: 76% jaarlijks (n=21)
Citytrip Barcelona: 46% jaarlijks (n=13)
Sport en avontuur België: 92% jaarlijks (n=13)
Gebaseerd op n=236 schoolreizen

13. Conclusies
• Dezelfde bestemmingen worden vaak jaar na jaar
opnieuw bezocht door de scholen. Vier op 5
meerdaagse schoolreizen gaat naar een jaarlijks
terugkerende bestemming.
• Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de organisatie
van de reizen vaak volledig door de leerkrachten
gebeurt (zie verder). Het organiseren van een nieuwe
groepsreis is voor hen zeer arbeidsintensief, bovendien
zijn er allerlei risico’s verbonden. Eenmaal een
programma is uitgetest en goed bevonden, is de
verleiding dan ook groot om het telkens opnieuw te
herhalen.

14. Aantal deelnemers
%
Minder dan 30 17
30-49 23
50-69 20
70-99 21
Meer dan 100 19
Totaal 100
Gemiddeld 66
Gebaseerd op n=236 schoolreizen

15. Aantal deelnemers: conclusies
• De groepsgrootte van de schoolreizen loopt sterk uit
elkaar. De gemiddelde schoolgroep telt 66 deelnemers,
maar rond dit gemiddelde is er veel variatie. Ongeveer
één op zes schoolreizen heeft minder dan 30
deelnemers, ongeveer één vijfde heeft er meer dan 100.
• De vereiste capaciteit voor logies en groepsactiviteiten
verschilt dus sterk van schoolreis tot schoolreis.
Capaciteit wordt dus een belangrijk informatieveld bij
elke activiteit, accommodatie of transportmiddel die we
zullen opnemen in onze ‘andersopschoolreis’-
database.

16. Periode
%
21 % binnen schoolvakanties 79 % buiten schoolvakanties
Gebaseerd op n=236 schoolreizen

17. Periode: conclusies
• Binnen de schoolvakanties worden er weinig schoolreizen
georganiseerd, met uitzondering van de paasvakantie, goed voor
ongeveer één zesde van de reizen. Schoolreizen die buiten het
schooljaar in de zomervakantie worden georganiseerd, lieten we
in deze bevraging buiten beschouwing.
• Ongeveer 4 op 5 schoolreizen wordt buiten de schoolvakanties
georganiseerd. Het zwaartepunt ligt duidelijk in het voorjaar:
maar liefst 1 op 5 schoolreizen vindt plaats in april, en 1 op 3 in
mei.
• Bovendien vernemen we van mensen uit de reissector dat er in
mei nog een sterke concentratie binnen bepaalde weken is.
Scholen mikken vaak op de weken met een feestdag en brugdag,
om de verloren lesuren zoveel mogelijk te beperken.

18. Periode: conclusies
• Deze enorme piek, in combinatie met de sterke concentratie op
een paar bestemmingen, wordt door mensen uit de reissector
ervaren als een belangrijke hindernis voor de duurzaamheid van
de schoolreizen. Naar verluidt is er aan de kant van de scholen
soms weinig flexibiliteit om uit te wijken naar minder drukke
periodes.
▫ Men kan bijvoorbeeld wel streven naar het inzetten van de meest
milieuvriendelijke bussen (de P van Planet), maar in de piekperiodes
wordt toch àl het beschikbare rollend materieel ingezet.
▫ Men kan streven naar activiteiten die leerlingen in contact brengen
met de plaatselijke bevolking (de P van People), maar in de
piekperiodes ervaart deze bevolking dit al snel als overlast.

19. Verblijfsduur
%
2 dagen 15 • Meerdaagse schoolreizen
3 dagen 33 duren gemiddeld 4 à 5
dagen, maar uiteraard is
4 dagen 11
er veel variatie rond dit
5 dagen 17 gemiddelde. De vaakst
6-10 dagen 21 voorkomende duur is 3
11-15 dagen 2 dagen (1 op 3
schoolreizen).
Gemiddeld 4,6
Gebaseerd op n=241 schoolreizen

20. Verblijfsduur naar type reis
Gemiddelde • Uiteraard is de
duur (dagen) n
verblijfsduur sterk
CityTrip 3,6 121
afhankelijk van het
Rondreis 6,4 54
soort reis. Een
Wintersport 7,4 14
gemiddelde citytrip
Sport, avontuur 3,9 17
duurt 3 à 4 dagen,
Bezinning, teambuilding 2,5 11
Totaal 4,6 241
een rondreis 6 à 7
dagen.

21. Verblijfsduur top 5 trips
Gemiddelde • Er zijn logische
duur (dagen) n verschillen volgens de
reistijd naar de
CityTrip Parijs 2,8 46
bestemming. Een citytrip
CityTrip Londen 3,5 30
naar Londen duurt iets
Rondreis Italië 8,6 21 langer dan naar Parijs,
Citytrip Barcelona 4,5 13 en voor Barcelona mag
Sport en Avontuur België 3,1 13 je nog een dag extra
Totaal 4,6 241 rekenen. De
gemiddelde rondreis
naar Italië duurt 8 à 9
dagen.

22. Kostprijs per leerling
Totaal • Scholen vragen gemiddeld een
% bijdrage van 291 euro aan de
30-120 euro 25 leerlingen voor een schoolreis
(tabel 4). Persoonlijke uitgaven van
121-220 euro 25 de leerlingen tijdens de reis zijn
221-390 euro 25 hier niet in meegerekend.
> 390 euro 24
• Deze kostprijs per leerling varieert
sterk. De goedkoopste schoolreis
Gemiddeld 291 in onze steekproef kost 30 euro,
Minimum 30 de duurste 1000 euro. Eén op 4
Maximum 1000 schoolreizen kost maximaal 120
euro, 1 op 4 kost meer dan 390
Gebaseerd op n=177 schoolreizen euro.

23. Kostprijs per leerling
Per dag • Uiteraard hangt de totale
% kostprijs sterk samen met de
7-45 euro 26 verblijfsduur.
46-60 euro 25
61-75 euro 27 • De gemiddelde kostprijs per
> 75 euro 22 dag is 60 euro.
• Ongeveer een vierde van de
Gemiddeld 60 schoolreizen kost maximum 45
Minimum 7 euro per dag, maar bijna een
Maximum 140 vierde kost meer dan 75 euro
per dag.
Gebaseerd op n=177 schoolreizen

24. Kostprijs naar type reis
Gemiddelde kost (euro)
Totaal Per dag n
CityTrip 238 64 90
Rondreis 483 68 38
Wintersport 481 68 11
Sport, avontuur 175 43 13
Bezinning, teambuilding 107 38 10
Totaal 291 60 177
• De kostprijs varieert uiteraard ook volgens het type reis. Een rondreis of een
wintersportvakantie is gemiddeld ongeveer 250 euro duurder dan een citytrip. Maar
dit verschil is louter te wijten aan het verschil in verblijfsduur: de kostprijs per dag is
voor deze drie types reizen min of meer hetzelfde. Voor sportieve reizen en
bezinningsreizen is zowel de totale prijs als de prijs per dag een stuk goedkoper.
Gebaseerd op n=177 schoolreizen

25. Kostprijs top 5 trips
Gemiddelde kost (euro)
Totaal Per dag n
CityTrip Parijs 155 55 35
CityTrip Londen 233 69 21
Rondreis Italië 663 80 17
Citytrip Barcelona 361 77 12
Sport en Avontuur België 121 39 10
Totaal 291 60 177
• Ook de bestemming maakt een verschil in kostprijs. Voor een citytrip is
Londen een stuk duurder dan Parijs, en Barcelona is nog duurder. En een
rondreis naar Italië is een stuk duurder dan de gemiddelde rondreis. Deze
verschillen gelden zowel voor de totale prijs als voor de dagprijs.
Gebaseerd op n=177 schoolreizen

26. Kostprijs: conclusies
• Een haalbare kostprijs voor de leerlingen is voor
scholen een van de belangrijkste bekommernissen
wanneer ze een schoolreis organiseren (zie verder).
• Bij de selectie van logies, activiteiten en
transportmiddelen voor onze ‘andersopschoolreis’-
database zullen we rekening moeten houden met de
grootteorde van de kostprijzen die uit onze bevraging
naar voor komen. Informatie over de kostprijs zal ook
standaard mee opgenomen worden in de database.

27. Transportmiddel
* Incl. autocar op trein/boot
Gebaseerd op n=236 schoolreizen

28. Transportmiddel: conclusies
• De keuze van het transportmiddel naar de bestemming is dé cruciale
beslissing die de CO2-uitstoot van de schoolreis bepaalt, en dus ook de
duurzaamheid van de reis vanuit ‘planet’-oogpunt.
• Het is dan ook positief dat ruim 6 op 10 schoolreizen gebruik maakt van
de autocar, het gemotoriseerde vervoersmiddel met de laagste impact.
• Het meest vervuilende alternatief, het vliegtuig, heeft een marktaandeel
van 15%.
• De trein, na de bus het minst vervuilende gemotoriseerde
transportmiddel, is ongeveer even belangrijk als het vliegtuig.
• Andere transportmiddelen worden slechts marginaal gebruikt.

29. Transportmiddel naar bestemming
Frankrijk Groot-Brittannië België
n=57 n=37 n=41
Italië Duitsland Spanje
* Incl. autocar
op trein/boot
n=30 n=19 n=18

30. Transportmiddel naar bestemming:
conclusies
• Bij de 3 populairste bestemmingen, Frankrijk, Groot-Brittannië en België, komt er
gelukkig geen vliegtuig aan te pas. Zowel naar Frankrijk als naar Groot-Brittannië
is de autocar duidelijk het dominante vervoersmiddel (in het tweede geval
uiteraard in combinatie met trein of boot). Voor binnenlandse schoolreizen wordt
de trein ongeveer even belangrijk als de autocar, samen goed voor 8 op 10
uitstappen. Gelukkig wordt hier ook al voor ruim 1 op 10 schoolreizen gekozen
voor de fiets als duurzaam alternatief.
• Duitsland is vanuit België uitstekend over de weg bereikbaar, 9 op 10
schoolreizen naar deze bestemming gebeuren dan ook per autocar. Toch
gebeurt 1 op 20 schoolreizen naar Duitsland nog met het vliegtuig.
• Italië en Spanje vormen vanuit duurzaamheidsstandpunt een interessante case.
Op beide bestemmingen wordt er veel gevlogen, terwijl anderzijds ook de
autocar een belangrijk aandeel heeft. Het vrij grote aandeel van de autocar
bewijst dat dit transportmiddel voor beide bestemmingen zeker een haalbaar
alternatief vormt. Hier ligt een belangrijke kans om de duurzaamheid van deze
reizen te verhogen.

31. Reisorganisatie
Gebaseerd op n=236 schoolreizen

32. Reisorganisatie:conclusies
• De scholen organiseren hun reizen in 6 op 10 van de gevallen zonder
professionele hulp. Voor 4 op de 10 schoolreizen wordt dus een beroep gedaan
op een touroperator of reisbureau.
• Met onze ‘andersopschoolreis’-database willen we enerzijds leerkrachten een
tool aanbieden die het in elkaar steken van nieuwe programma’s minder
arbeidsintensief en minder riskant maakt. De database zal een selectie van
logies en activiteiten bevatten, mét feedback van scholen die er al zijn geweest,
zodat het risico op tegenvallers wordt beperkt.
• Daarnaast willen we de scholen ook stimuleren om vaker een beroep te doen op
professionals in de reissector, die vanuit hun ervaring op een efficiënte manier
advies kunnen geven bij het opstellen van alternatieve programma’s. Het werken
met professionele reisorganisaties heeft als duidelijke meerwaarde dat er in
geval van nood een professionele én financiële back-up is voor de
organiserende school.

33. Criteria bij planning reis
‘Als u 100 punten moet verdelen over onderstaande 10 aspecten, hoe ziet de
verdeling er dan uit?’
Gebaseerd op n=99 scholen

34. Criteria bij planning reis: conclusies
• Scholen willen in de eerste plaats schoolreizen met een educatieve
meerwaarde, die bovendien budgettair haalbaar zijn voor de leerlingen.
Ook aan veiligheid en zekerheid wordt uiteraard veel belang gehecht.
We kunnen dit omschrijven als de basisvoorwaarden waaraan elke
schoolreis sowieso moet voldoen.
• In tweede instantie verwachten de scholen een voldoende basiscomfort
van dienstverlening, accommodatie en transport, maar dit is duidelijk
ondergeschikt aan het budgettaire en educatieve aspect.
• Pas wanneer aan al deze voorwaarden is voldaan, komt eventueel ook
de duurzaamheid van de schoolreis in het vizier. Het planet aspect en
het people aspect staan allebei even laag op het prioriteitenlijstje.
Scholen vinden de educatieve meerwaarde van de reizen ongeveer 10
keer belangrijker dan de duurzaamheid. Het comfort en de service
vinden ze ongeveer 3 keer belangrijker dan duurzaamheid.

35. Criteria bij planning reis: conclusies
• Het is duidelijk dat de meeste scholen momenteel geen spontane
duurzaamheidsreflex hebben bij de organisatie van hun reizen. Een van de
doelstellingen van het project is precies van de scholen hiervoor te sensibiliseren,
zodat duurzaamheid stijgt op het prioriteitenlijstje.
• Scholen nooit kiezen voor een duurzamer alternatief, als niet eerst aan de
educatieve, budgettaire en kwalitatieve basisvoorwaarden is voldaan. Het komt
er dus op aan ervoor te zorgen dat scholen niet hoéven te kiezen tussen deze
basisvoorwaarden en duurzaamheid.
• Dat is precies wat we willen bereiken met onze ‘andersopschoolreis’-database.
We willen deze database stofferen met kwalitatieve transportmogelijkheden,
logies en activiteiten die duurzaam zijn, maar óók passen binnen de eindtermen
en het budget. Het aanbod in onze database zal daarom ook informatie
bevatten over de kostprijs, en waar mogelijk wordt de link gelegd naar relevante
vakoverschrijdende eindtermen.

36. www.andersopschoolreis.be