Dạy trẻ về thế giới xung quanh - Phương pháp Glenn Doman

• !L'
Glenn Doman, Janet Doman
Tac gia sach cha m� banch�y nhat t�i My
GIAo DJ( SOM'THl!NTAI
?
•
d'
'a
'
'

Danh tQ.ng aQi ngii can bQ cao ca cua Vi?n Nghien c&u Thanh tvu Tiem
nang Con ngirOi, nhfrng ngirOi etavdt ki?t sue lvc, nhQ.n dong lir071g it 6i,
nhirng eta lao a9ng het minh,v6i thegi6i cua nhfrng tre em dang yeu
nhat.
Cac bQ.cphµ huynh tU: mQi lµc dia tren Trai Dat (trir chau Nam Cl,fc,
toi khong tin 6- a6 c6 tre con) eta ten Vi?n Nghien c&u Thanh tvu Tiem
nang Con ngirOi 6-Philadelphia aitham dv kh6a h9c bay ngay mang ten
Tang cir&ng tri thong minh cua tre.
DO. c6 hang nghin cha m� ch9n tham gia kh6a h9c kitU: nam 1975.
Cuon sach nay hoan toan GU'Q'C rut ra tU: nhfrng bai giang trong kh6a h9c
a6.
MQ.c du cuon sach nay dtrQ'Cviet b&i ba tac gia, nhirng khong phai ca
ba ngirOiviet tat ca cac chtr071g. Phan l&n cac chtr071g la do giangvien
cao cap Glenn Doman, ngirOi thanh lQ.p Vi?n,viet. Cac chtr071g khac dtrQ'C
viet b&i Janet Doman, giam doc Vi?nva Susan, giam doc Phanvi?n Tri
tu? VtrQ't trQi.
Ly do cuavi?c nay la trong m8i trir&ng hQ'P, tac giaviet chtr071g a6 tU:
chinh cac bai giang cua minh, nhfrng bai giang hQ eta qua quen thu9c nh<'Y
giang dt;1y hang tram lan cho hang nghin bQ.cph1,1 huynh.
Them m9t <lieu nifa. Ditiet ki?m, tranh mat thOi gian chovi?c n6i ri5
cha hay m�va cac be trai hay cac be gai, chung toi SU dµng chung tU: "m�"
alchi m� hoQ.c chava SU dµng chung tU: "cQ.u be" alchi be trai hay be gai.
VQ.y la cong bdng.
Gi<'Y bt;1n c6 thibdt aau tim hiiu xemvi sao dt;1y cho con bt;1n kien thuc
phd thong lt;Zi thQ.t thuviva tuy?t um; dong thOi bt;1n ciing se h9c GU'Q'C
each thvc hi?nvi?c a6 aln6 tr& nen thuviva hi?u qua h071.

Tre nh6 thich h9c h0'11. la an hay ch<Yi. Bq.n co thddq.y be bat
cw dieu gi ma bq.n co thddi�n dq.t m{Jt each th&ng th&n, xac thvc
- vu cac dii' ki�n la nen tang cua hidu biet.
TRiCH Tlr KHOA HQC
''Tang cu&ng tri thong minh cua tre''
Th�t v�y, hang tram trong so hang ngan cha ml;! da d9y cho con minh
d<;>c k� tl'r khi cuon sach Di;zy tre biet d9c s6m xuat ban vao nam 1964. H9
bat dau khi con h<;> m&i dtrQ'C vai thang, 1 tu6i hay 2, 3, 4 tu6i.
Th�t V�y, rat nhieu cha IDE;! da viet thtr cho Chung toi d� thong bao Ve
nhfulg ket qua 11.l'C rfr ma h<;> thu dtrQ'C. Nhfulg birc thtr nay la bl'.ing chfrng
xac thire chfrng minh rl'.ing tre nh6 c6 th€d<;>c, thich d<;>c va hoan toan hi�u
nhling gi minh d<;>c dtrQ'C.
Tre nh6 c6 th� h<;>c bat cir dieu gi ma bll.n di�n dll.t cho chung mi;>t each
chinh xac va cac be khong phan bi�t d6 la kien thirc ph6 thong, cac tl'rd�
d<;>c, Toan hay nhling dieu vo nghia.
Cac be muon biet ve nhling dieu tuy�t v<'ri - d<;>c, Toan h<;>c, tat ca cac vi
t6ng thong Mi, cac quoc gia chau Au, ngh� thu�t hi;>i h<;>a the gi&i, tieng hot
cua cac loai chim, cac loai ran tren the gi&i, cac vi vua va hoang h�u, nhling
ban nh9c n6i tieng the gi&i, cac bi�n hi�u giao thong, khung long, cac loai
hoa, hay bat cir dieu gi trong hang tri�u nhling dieu kY di�u c6 th� h<;>c hoi
tren Trai Dat.
Cac be tiep nh�n ca nhling dieu VO nghia neu d6 la tat ca nhling gi cac
be c6 th� tiep c�n.

Tre nho hQc rung phut mfii ngay va chung ta hang ngay v§n dang dll.Y
chung - du chung ta c6 y thfrc dtrgc dieu d6 hay khong. Van de la neu dll.Y
cac be trong khi chung ta khong y thfrc dtrgc dieu d6 thi rat nguy higm.
Chung ta c6 thg vo tinh dll.Y cho chung nhfrng dieu minh khong he c6 y djnh
dll.y, nhfrng dieu khong dang hQc - ho�c it nhat la khong dang hQc b�ng
nhfrng dieu ma cac be dang le CO the'h9c Va hQC nhanh hon, d� dang hon.
Toi khong dam n6i v&i cac b�c phl huynh dau la thj hieu tot hay xau -
toi la ai ma dam n6i v&i cac b�c cha m� dieu d6?
Nhtrng sau khi song ben c9nh hon hai mtro'i ngan gia dinh va da nghien
cfru ve tre nh6 tirluc m&i sinh ra & hon m9t tram quoc gia (tir nhfrng vling
l9c h�u nhat nhtr trong cac khu rirng, sa mlj.C va vling dat hoang Bae CfC cho
t(ri nhfrng trung tam van minh nhat tren the gi(ri) Va hQC dtrQ'C nhfrng Sf
th�t tuy�t v<'ri ve tre em trong qua trinh d6 - toi cam thay minh phai c6 trach
nhi�m n6i v&i tat ca cac b�c cha m� r�ng hQ c6 thg d�t tieu chu�n chat
ltrgng vao dau 6c tre d� dang nhtr d�t vao d6 nhfrng dieu rac rtr&i.
Th�t ra la con d� hon.
D9y cho tre ve nhfrng bfrc tranh tuy�t v<'ri cua the gi&i d� hon la dll.Y cho
chung ve phim ho9t hinh. D9y cho tre ban nh9c tuy�t v<'ri cua the gi&i d�
hon la dlj.y cho chung nhfrng van di�u don gian.
Nhtrng toi da di ho'i qua da mat roi.
B9n c6 thg dll.Y m9t dfra tre bat cfr dieu gi blJ.n di�n dll.t cho n6 m9t each
th�ng than Va xac thfC.
Va cac dfr ki�n la dieu quan tr9ng nhat trong toan b9 cong vi�c d6.
Va m�c du b9 nao n�ng chtra t&i 1,5kg c6 kha nang gap hang nghin Ian
so v&i bat kY b9 may tinh nao, nhtrng b9 nao va may tinh l9i c6 rat nhieu
digm chung. May tinh, giong nhtr b(> nao, dfa hoan toan tren CO' s& cac dfr
li�u n6 lrru trfr trong b9 nh&.
a may vi tinh, m6i dfr ki�n d6 dtrgc gQi la m9t Bit thong tin (dot;1n
thong tin). E>oi v&i con ngrr<'ri, chung toi quyet djnh gQi nhfrng dfrki�n d6 la
nhfrng "Bit" thong minh.
& may vi tinh, cung nhtr & nao cua tre nh6, nhfrng kien thfrc m&i c6 thg

phat sinh tir nhfrng dfr ki�n d6 bi gi&i hlj.n b&i so lrrQ'Ilg cac dfr ki�n duqc
luu trfr.
>
a may vi tinh, t�p hqp cac dfr ki�n luu trfrduqc g<;>i la Co- s& dfr li�u.
V6i b{> nao cua con ngu<'ri, chung toi quyet djnh g<;>i nhfrng dfr ki�n d6 la Co
s& kien thi'rc.
Va tre nh6 h<;>c nhfrng dfr li�u - hay nhfrng "bit'' thong minh d6 - v&i toe
a{) ma ngu<'ri 16n thua xa.
Tf ban than cac dfr ki�n co tlj.o nen tri tu� khong?
Khong, tat nhien la khong roi.
Nhung Chung CO thg tlj.O nen C<Y SU dg trf tu� dtrQ'C hinh thanh.
Khong c6 dfr ki�n thi khong c6 tri tu�.
V6i m{>t so cac dfr ki�n kh6ng lo, chung ta c6 c<Y s& cho m{>t tri tu�
trung binh.
Va v&i tre nh6, h<;>c cac dfr li�u d@ nhu an chao va l9i rat vui nfra.
Tre cling nh6 thi cang d@ d9y cho be cac dfr ki�n.
D9y cho tre 5 tu6i d@ h<Yn 6 tu6i, 4 tu6i d@ h<Yn 5 tu6i, 3 tu6i d@ h<Yn 4
tu6i, 2 tu6i a@ h<Yn 3 tu6i, 1 tu6i a@ h<Yn 2 tu6i, va a@ nhat la trn&c 1 tu6i.
Tat ca nhfrng dieu blJ.n can biet la chinh xac thi lam thenao dg thfC
hi�n vi�c d6 va vi sao blj.n l9i lam vi�c d6.
Hay n6i ve m{>t vai dfra tre ma hau nhu ngay nao ta cung g�p, ve nhfrng
dfrki�n ma chung da h<;>c duqc, each chung ket hqp nhfrng dfr ki�n nay l9i
v&i nhau dg dfin den m{>t ket lu�n mm me, each chung SIT dvng moi quan
>
h� qua l9i gifra nhfrng dfr ki�n do de tra nen CfC k)' sang tlj.O Va nhfrng dfra
tre d6 hi�n nay ra sao.
Tru&c tien, hay g�p g& cac be d6. Cac em cung nAm trong so nhfrng
" • " A• A ,
ngu01 ma to1 yeu quy.
E>6 la nhfrng dfra tre la h<;>c vien cua Phan vi�n Evan Thomas.

Cac em t&i tt'r hai nh6m. Nh6m dau tien gom cac tre thu{ic Chu:07lg
trinh Phat trifn s6m v&i d{i tubi tt'r SO'sinh t&i 5 tubi. Nhfrng em nay hoan
toan dtrQ'C m� d9y d6. M� cac em t&i Vi�n m{it tuan m{it Ian, m6i Ian bon
tieng d� h9c each d9y cac em. Sau d6 h9 ve nha va v&i si;r giup d& cua chong
minh, h9 thi;rc hanh vi�c d9y con va tr& l9i vao tuan tiep theo.
Nh6m thr hai la cac h9cvien cua chuO'Ilg trinh vao ngay 1 thang 12 nam
1983 gom:
Sl1ai1a NlcCa1-ty
Yuttki Naka)racltl
Nicl1olas Co1e11t11r
Da,rid Btu:cllfield
Neal Gauge1·
Zac11a11r Lel'lllSki
Gmette Nlyers
Ouisty Ge1·ard
Frede1ick B1·ol'll
Olristopl1er Co'ent1y
Ouistopl1er Ba111es
Ouistopl1er Ctumit1gl1ain
Patil NlcCart)r
Micl1eal diBattista
Aliso11 Nl)rers
Otloe Covei1t11r
Jolu1 Bro'''11
Adtiai1a Capttto
E1it1 Bm·cllfield
3 ,5ti.1£1 rnoi
s tl1ang rnoi
9 tl1ang rnoi
15t11ai1g rnoi
19 t11ai1g rnoi
20 t11ai1g rnoi
24 t11ai1g rnoi
26 t11ai1g rnoi
3 2 t11ai1g rnoi
3 5t11ai1g rnoi
3 tt1oi
3 tt1oi
3 tuoi
3 tt1oi
4 tt1oi
4 tuoi
5tuoi
5tuoi
5tuoi
5tuoi

Hau het nhfrng tre nay dU'Q'C dang k)' tirtru&c khi sinh (thuemg la vi cac
em c6 anh hay chi thu9c chuong trinh nay) hay trong nam dau dCri. M9t vai
em vt'ra m&i tham gia chuong trinh nhu:
>
Ryan Rossitto 3 tu6i
Trong so cac em da tham gia tren m(t nam, rat nhieu em da dU'Q'C m�
d9y t9i nha tir tru&c. M9t soem la con cua can b9 Vi�n, nhu Marlowe
Doman, Yuuki Nakayachi, Nicolas, Christopher va Chole Coventry. Ban
than tat cd cac tre nho deu thirc sirla can b9 Vi�n vi cac em, cung v&i cha
m� minh, la d9i di�n cho nhfrng phl huynh tham gia vao cac kh6a h9c cua
Vi�n. Cac em nho du&i 2 tubi thg hi�n each cac em dU'Q'C cha m� d9y dfi va
cac tre tir 2 tubi tr<'rlen thghi�n aieu cac em h9c dU'Q'C.
Cac em da h9c dU'Q'C dieu gi?
0, nhfrng dieu cac em h9c, va h9c m9t each hfrng thu, hao hrc, la cac
dfrki�n - nhfrng dfrki�n ma chung toi g9i la cac "bit" thong minh. T�p hgp
l9i v&i nhau, nhfrng "bit" thong minh nayhinh thanh nen tri thrc bach
khoa.
Cac dfrki�n, dgthirc sirla dfr ki�n, phai c6 nhfrng tinh chat sau: Chung
phai dung sir th�t (khong phai chi la cac ykien); phai chinh xac (tuy�t doi
ro net, kh6ng u&c dinh); phai d9c l�p (dfr ki�n rieng le); khong dU'Q'C ma ho
(dU'Q'C gQi ten chinh xac) Va phai du lan dg nhin thay dU'Q'C ro rang hay du
to dg nghe dU'Q'C ranh m9Ch.
Vi dl ve m9t so dfrki�n:
• M9t brc chan dung cua Washington la m9t dfr ki�n.
• M9t brc tranh nhubrcMona Lisa la m9t dfrki�n.
• Ban phac thao bang Pennsylvania la m9t dfr ki�n.
• Brc anh m9t con ran hb mang la m9t dfrki�n.
• M9t tir, duQ'c n6i ra hoi:cviet ra, la m9t dfrki�n.
• Mui gas la m9t dfrki�n.

• M9t not nh;:tc, dU'Q'C th�hi�n du&i d;:tng am thanh hayviet, la m9t dfr
ki�n.
Nhfrng con SOthfC, dU'Q'C n6i hay in, la cac dfr ki�n.
Va hang tram, hang ngan nhfrng dieu khac cung v?y.
Neu chung dU'Q'C th�hi�n don le va dap frng dU'Q'C tat ca nhfrng yeu cau
ma chung t6i vira mieu ta, thi m6i dfr ki�n d6 la m9t "bit" thong minh.
Nhfrng ba mli! cua Chuong trinh Phat tri�n s&in bat dau chuong trinh
ngaykhi d(ra tre dU'Q'C sinh ra, cang SOOn cang tot, truyen d;:tt nhfrng dfr
ki�n nay cho con minh b�ng nhfrng phuong phap Se dU'Q'C de c?p t&i trong
nhfrng chuong sau. HQ lam dieu d6 v&i rat nhieu Sf hai long, nhi�t tinh va
nhfrng d(ra tre dap l;:ti v&i d9 hai long va nhi�t tinh giong yh�t nhu each cha
mli! chung th� hi�n trong khi truyen d;:tt.
Lam nhuv?y se mang l;:ti ket qua gi?
Xin thua, khoang hai nam (tru&c ngay sinh nh?t Ian th(r ba cua cac be)
tat ca nhfrng tre dii bat dau tirnam 1 tu6i hoi).c nho hon deu c6 nhfrng di).c
di�m sau day.
1. Nh?n biet dU'Q'C hon bon nghin "bit" b�ng mat. (Vi hi�n nhien la cac em
biet nhfrng dieu d6 ca b�ng matva b�ng tai, nhu v?y nghia la tam nghin
"bit" thong minh).
2. E>9c duQ'C it nhat lahon nghin tirb�ng hai lo;:ti ng6n ngfr hoi).c hon. (Vi
hi�n nhien la cac em biet nhfrng tir d6 ca b�ng matva tai, nhuv?y
nghia la tam nghin "bit" thong minh).
3. C6 th� d9c rat nhieu sach.
4. E>a bat dau ch<ri dan violon.
5. C6 th�lam phep tinh soh9c.
6. Biet nhfrng b(rc tranh nbi tieng thegi&i va nhfrng ki�t tac ngh� thu?t
khac.
7. Quen thu9c v&i dia ly thegi&i.

8. Nh?n biet nhfrng ban nh9c n6i tieng thegi&i. (Cac em da dU'Q'C nghe
bang nh9c tir khi con &trong bvng m�).
9. Bietviet.
10. C6 th� n6i va hi�u cau b�ng it nhat m9t 109i ng6n ngfr.
11. C6 th�lam dU'Q'C rat nhieu vi�c nhu boi 19i, l�n va t?p th� dvc.
12. Cac em la nhfrng em be ng9t ngao, chu dao va v6 cling dang yeu, nhfrng
drra tre v6 cling to mo va nghi r�ng h9c t?p qua la m9t tro choi tuy�t
VOO nhat ma CUQC song ban t�ng.
Cac em s& hfru Sl't6ng hQ'P cua hang ngan dfr ki�n va c6 khao khat chay
bong dU'Q'C h9c tat ca cac dfrki�n tren thegi&i. Cac em se kh6ng bao gi(r
h9c dU'Q'C tat ca nhfrng dieu can biet tren thegi&i, nhrmg cac em Se muon
co gang d9t dU'Q'C dieu d6. Cac em tin r�ng thegi&i la m9t noi tuy�t di�u va
con ngu<'ri th?t vi d9i.

• A • /( A I
nguo1 to1 rat yeu quy
,
Gan nhtt' ml)t phep mau khi CUC phtt'O'llg phap giao df.C hi�n
dc;ti chU'U bop chet hoan toan SJ.l' to mo ht;JC hoi thieng lieng; Vl
cai mum nho be mong manh nay, ngoai sv kich thich ra, con
can tv do; khong co tv do ch&c ch&n no se thui chl)t. Qua la ml)t
sai lam tram tr9ng khi nghi rling niem vui thich dlt't;re nhin t(in
m&t vii tim toi lc;ii co thiduvc thoi thitc bling each ep bul)c hay ii
thit-c trach nhi�m.
-ALBERT EINSTEIN
Xin dtrQ'C gi&i thi�U v&i b9n m{jt SO ngtrCri ma toi rat yeu quytren toan
thegi&i. Si;rth�t la t6i rat muon b9n gi:p tat cd nhfrng ngrrCri ma t6i yeu
men. H<;> se lam b9n tran ng�p niem hyv9ng. Nhtrng gi&i h9n cua cuon
sach kh6ng cho phep dieu d6, vi v�y cho phep t6i ch9n l9c m{>t sorat it
trong v6 van cac em nho.
Khi dtrQ'C 5 tubi, nhfrng em nho do nhtrthenao?
Btr&c vao tubi thfr nam, cac em la nhfrng dfra tre xuat sac va da s�n
sang vao trubng Quoc te(neu cac em va cha m� cac em muon nhtrv�y).
Yao th<'ri di�m d6, tat ca cac em deu c6 nhfrng tinh chat sau:
Gae em d9c thanh tht;10 va eta d9c hang tram, thQ.m chi hang ngan cuon
sach. M{>t trong nhfrng th<'ri di�m ti;rhao nhat cua dCri t6i la khi m{>t doan
truyen hinh ghe tham va hoi Heather McCarty (m{>t trong nhfrng be t6i yeu
men), luc do m&i dtrQ'C 4 tubi, li�U be CO d<;>c dtrQ'C khong.
Sau m{>t thoang can nhac d� dam bao minh hi�u cau hoi, Heather n6i:
"Chau c6 th� d<;>cbat cucai gi".

Sau mi)t thoang can nhac d� dam bao minh hi�u cau tra Im, ngtrm d;:to
di�n cam mi)t cuon sach tren chiec ban gan d6 len va hoi xem co be da d9c
cuon sach d6 bao gier chtra. Heather tra Im em chtra d9c bao gier.
E>6 chinh la mi)t cuon sach cua toi - Dgy tre biet dQc s6m.
Ong d;:to di�n I�t qua cuon sachva de nghi co be d9c do;:tn cuoi cung.
Heather d9c do;:tn d6.
Tre nh6 dii bdt dau dQc va phat triin kien thU:c cua minh va du cuon
sach nay chigiup dtrQ'C cho mt)t em nho biet dQC SOm h07! hay tot h07! thz
n6 ciing sexU:ng dang v6i n6 Ive b6 ra. Ai c6 thin6i dtrQ'C rling mt)t em
nh6 VlfQ't trt)i nfra se c6 y nghia thenao v6i thegi6i?Ai la ngum c6 thi
n6i dtrQ'C cuoi cung thi tdng soIQ'i ich ma nhan logi c6 dtrQ'C nh<'Y Ian song
ngam tham /(Ing van dii bdt dau hznh thanh, CUQC each mgng mem nay, Se
la bao nhieu.
Heather d9c do;:tn d6 trn&c may quay nh� nhang, ro rang va ti.r tin. Roi
co be mim ctrm man nguy�n.
Ong d;:to di�n hang gi9ng va hoi: "Heather, chau hiiu do;:tn d6 chi'.r?"
"C6 ;:t", Heather n6i, "chi c6 dieu chau khong chac 'Ian song ngam' nghia
Ia gi".
Toi da khong thi.rc Sl' xem dtrQ'C do;:tn cuoi d6 vi con mac xi mui.
Toi thtr<rng phai xi mui khi nhfrng di'.ra tre xinh d�p lam nhfrng vi�c nhtr
th,, 'e nay.
Gae em c6 mum nghin "bit" thong minh (Shakespeare viet tat ca cac v&
kich cua minh SIT dvng t6ng ci)ng dtr&i mtrm nghin tir).
Gae em cam nh(ln dtrQ'C (khampha ra) nhfrng moi quan h� gifra cac
"bit" thong minh theo nhfrng each rat an tlfQ'Ilg. Vi dv, hau het b9n tre deu
rat gioi xtr&ng am (thi.rc chat la moi quan h� gifra cac "bit" thong minh
dtrQ'C gQi la cac not don) Va chung CO th� nghe nhfrng ban nh;:tc Ccl di�n
chtra tlrng dtrQ'C nghe Va noi dtrQ'Cv&i b;:tn ai la ngtrm viet ban nh;:tc do.
Mi)t ngtrm khac trong so nhfrng ngtrm toi VO cung yeu quy la Colleen

Brown. Colleen biet hang nghin ki�t tac h(ii h9a tir cua da Vinci den Picasso
va Wyeth.
Toi nh&m9t ngay, tnr&c khi Colleen dtrgc 5 tueli, cung v&i m�, c6 be da
th� hi�n nhfrng "bit" thong minh cua minh cho cac b�c phi;t huynh tham gia
kh6a h9c Tang cu&ng tri thong minh cua tre thay. Ba Brown da mang t&i
50 tac ph�m h9i h9a neli tieng trong so hang ngan bfrc ma ba c6. Colleen da
n6i ten nhfrng bfrc tranh d6 m9t each vui ve va d� dang. Sau khi c6 be neu
ten bfrc cuoi cung, ba Brown dtra cho be nam bfrc ve be chtra nhin thaybao
gi<'r va Colleen da xac djnh dtrgc ngtr<'ri ve.
Tat ca cac phi;t huynh deu rat an ttrgng, h9 cang an ttrgng hon khi thay
nam bfrcve - m6i bfrc cua m9t danh h9a khac nhau, la tranh den triing. Ai
cung thayla t6i da kh6ng qua sfrc an ttrgng b&i vi t6i con dang b�n xi mui.
E>6 la dieu xay ra khi b9n tre, nhfrng em c6 hang nghin "bit" thong
minh, bat dau kham pha (kh6ng can ai giup d&) ra moi quan h� gifra nhfrng
"bit" thong minh d6.
Cac em kh6ng chi c6 kha nang lam Toan (nhtr da so ngtr<'ri l&n) ma cac
em con c6 th� hi�u dtrgc Toan (da so ngtr<'ri l&n kh6ng nhtrv�y).
Cac em choi. dan violon tot.
Cac em viet sach.
Cac em viethay.
Cac em tf minh h9a sach cua minh.
Cac em n6i ng6n ngfr m� de tr6i chayva ranh mlj.ch cung it nhat m9t
ngolJ.i ngfrv&i trinh d9 tir dung dtrgc den tr6i chay.
Cac em d9c chfr kanji - chfr Han dung trong tieng Nh�t (thfr ng6n ngfr
mang tinh h9c thu�t cua Nh�t Ban) va nhieu em d9c dtrgc nhieu chfr kanji
hon tre em Nh�t Ban l&n hon cac em tir3 t&i 6 tueli.
Cac em lam dtrgc rat nhieu dieu khac m9t each tuy�tv<'ri, vi di;t nhtr
mua ba le va t�p nhfrng m6n th�thao Olympic.
Quan tr9ng hon ca, cac em la nhfrng dfra tre dang yeu nhat, cuon hut

nhat ma toi timg gi).p.
E>6 la nhfmg em nho th?t song d{>ng va thu vj, tai nang den d9 th?t d@
quen mat rKng thi;rc ra cac em m&i chi len 5.
Khi Marc Mihai Dimancescu, dtrgc 5 tutli, em dii chcri dan violon cho
m9t doan khach t&i tham.
Em dii chcri th?t tuy�t v<'ri, cling nhtr m9i vi�c khac em lam. Khi em chcri
xong, m{>t ph6ng vien hoi em vt'ra chcri do?n nh?c nao.
"E>i�u gavot ?", Marc Mihai n6i.
"Ai la tac gia?", ph6ng vien hoi.
"Lully", Marc Mihai tra l<'ri.
"Chau danh van tir d6 thenao?" ph6ng vien hoi, cui xuong d� c6 th�
nghe tieng Marc Mihai nho be.
"L-U-L-L-Y", c?u be Marc Mihai dong d?c.
Toi l?i thay mat minh ngan ngan ntr&c, nhtrng d6 la vi toi dii ctr<'ri rat to.
Anh ph6ng vien n6i cam on roi di ra, nhtrng anh ta dii khong hi�u vi sao
toi l?i ctr<'ri ngi).t ngheo nhtrv?y. Vai tuan trtr&c, chinh t<'r bao cua anh
ph6ng vien d6 dii dang tren trang nhat m9t bai bao n6i rKng hon 30% tre
em trong d9 tui:li tir 7 den 11 tui:li khong biet d9c va rKng rat nhieu h9c sinh
tot nghi�p trung h9c khong d9c dtrgc chinh bKng tot nghi�p cua minh hoi).c
nhiin mac dan tren cac 19.
Toi nghi si;r doi l?p do - m{>t mi).t thi th?t dang buon - nhtrng mi).t khac
thi l?i th?t thu vi va tuy�t v<'ri.
Nhfmg dra tre lam dtrQ"C nhfmg dieu nay la nhfmg ai? C6 phai cac em
xuat phat la nhfmg em nho thien tai dtrQ"C sinh thanh b&i nhfmg b?c cha
m� thien tai?
Khong he.
Neu bat Clr ai nghi rKng minh c6 th�xac djnh dra tre nao la thien tai tir
trn&c khi cac em dtrgc sinh ra thi toi chtrabao gi<'r dtrgc gi).p g&hay nghe

n6i t6i. ngrrCri d6.
Cac em d6 c6 phai la nhfmg dfra tre 5 tu6i nhrr m9i dfra tre khac khong?
Khong, tat nhien la khong. Nhfmg tre 5 tu6i khac CO lam dl.l'Q"C bat CU vi�c
gi, chrra n6i la tat ca, trong nhfmg vi�c k� tren khong? Cac em chac chan la
khong (y mrc trung binh - nhrmg tat ca tre em deu CO th� dl.l'Q"C nhl.l' cac em
Va nen dl.l'Q"C nhl.l' cac em.
Buckminster Fuller la m(>t thien tai - va la m(>t ngrrCri b9n cua chung toi.
Buckythich n6i rKng tat ca tre em sinh ra deu da la thien tai va chung ta da
dung sau nam dau dCri cua be d� huy ho9i kha nang d6.
Toi xin dl.l'Q"C n6i them rKng sau nam dau dCri do co y nghia Cl"C k)r quan
tr9ng b&i vi t6i. 6 tu6i, chung ta da hinh thanh nen tang CO"ban cho con
ngrrCri sau nay cua minh.
C6 phai nhfmg dfra tre nay khong phai la ket qua do di truyen cua
nhfmg cha ml;! thien tai?
A, cac em qua thvc la san phfim chrm d9t chat 11.l'Q"Ilg cua cha IDE;! minh,
nhrmg khong phai la San phfim di truyen trt'rthl"C tela cha IDE;! CaC em trao
cho cac em mon qua CUQC song Va mon qua gen di truyen binh thrr0ng CUa
nhan 109i.
Nhrmg cha IDE;! nao cfing trao cho con Cai minh hai mon qua nay.
V�y cha IDE;! cua nhfmg em nho nay Id ai?
A, h9 co m9t vai di�m chung.
Trrr&c het h9 chu yeu la nhfmg ngl.l'Cri c6 trinh d(>, dieu ki�n kinh teva
dja vi xa h9i (y mrc trung binh.
HQ bao gom tt'r nhfmg ngrrCri cong nhan cho t6i. nhfmg chuyen gia nhrr
bac si, lu�t SU'Va doanh nhan.
ME;! cua cac em gom ca tt'r nhfmg ngl.l'Cri tot nghi�p ph6 thong t6i. nhfmg
ngrrCri tot nghi�p d9i h9c, den ca nhfmg ngrrCri co bKng th9c sy hay trinh d9
sau d9i h9c trrO"Ilg drrO"Ilg.
C6 rat it ngrrCri thi.rc Sl" giau c6 trong cac chrrO"Ilg trinh cua Vi�n. Va

cung c6 rat it ngl.l'Cri thi.rc sirngheo. D6 la dieu dang buon cho ca hai thai
circ d6.
Nhfing ngl.l'Cri giau, bat hlj.nh thay, l9i c6 m{it y thfrc sai lam ve sirbao
dam cho con cai minh. Hau het hQ tin rl'.ing sir giau c6 se dam bao cho con
hQ thanh cong va hlj.nh phuc. M{it soit ngl.l'Cri nh�n thfrc dl.l'Q"C tot hon.
Nhfing ngl.l'Cri rat ngheo, bat hlj.nh thay, l9i c6 m{it y thfrc sai lam ve sir
bap benh cho con cai minh. HQ tin rl'.ing con cai hQ thi.rc sirbfim sinh dii
thap kem. Nhieu ngl.l'Cri ngheo nh�n thfrc dl.l'Q"c tot hon nhrmg khong thirc
sirbiet phai hanh d{ing thenao.
Vi v�y, so dong ngl.l'Cri & tang 16-p trung binh, nhfing ngl.l'Cri trao cho con
minh C<Yh{ii dlj.t dl.l'Q"C tiem nang gan nhl.l'VO hlj.n va m6n qua VO gia ma gen
nhan 109i dem l9i, c6 nhfing di).c digm chung sau:
1. HQ rat yeu con cua minh (cung nhl.l' da so cac b�c cha IDE;!).
2. HQ ton tr9ng con cua minh cung nhl.l' tiem nang trac tuy�t bfim sinh
cua cac be.
3. HQ say me con minh VO cung.
4. HQ danh cho con nhieu th<'ri gian va nang 11.l'Q'Ilg hon hau het cac gia
dinh khac.
5. HQ khong cam thay d6 la sirhy sinh ban than, ma coi d6 la m{it di).c
" ,
quyen cao ca.
6. HQ nghi rl'.ing d9y con thu vi hon la di ch<Yi bowlingC1) hayxem phim.
7. HQ yeu thich con hon la may chl.l'ong trinh truyen hinh an khach.
Dieu d6 li�u c6 dong nghia v&i vi�c hQ khong quan tam t&i tinh hinh
chinh tri thegi&i, nen kinh te, rlj.p hat, thg thao, ngh� thu�t, am nh9c, van
chl.l'ong Va nhfing dieu thu vi khac trong CUQC song haykhong?
Khong he.
HQ con yeu thich nhfing dieu d6 hon nhfing ngl.l'Cri binh thl.l'bng khac.

HQ la nhiing con ngl.l'Cri song d{ing, vui tl.l'O'i, hi�u biet, hl;lnh phuc, gioi
giang, nhiing ngl.l'Cri it b�n tam t6i nhiing lo toan cua thegi6i va quan tam
nhieu hon t6i vi�c lam dieu gi d6 d� cai thi�n thegi6i bl'.ing each nuoi dl;ly
nhiing tre em hl;lnh phuc hon, gioi giang hon.
Nhrmg bl;ln tim dau ra dl.l'Q'C nhiing ngl.l'Cri m� c6 th� d9c va viet tieng
Nh�t, dl;ly h{ii h9a, lich SU, dia ly, ch<ri dan violon, truyen cho con cai kien
thfrc ph6 thong ve vo so dieu va biet bi�u di�n th� dvc Olympic? Va d6 la toi
>
m(ri chi diem qua m{it vai nang lfC.
Khong m{it ngl.l'Cri m� nao cua nhiing em nh6 nay biet ch<ri violon, biet
dl.l'Q'C het kien thfrc ph6 thong, biet bi�U di�n th� dvc hay noi du chi m{it ttr
tieng Nh�t khi h9 m6i bat dau chl.l'ong trinh, trt'rm� Barbara Coventry, giao
vien violon &trnbng Quoc te; m� Patty Gerard, giao vien th� dvc Olympic;
va m� Miki Nakayachi, giao vien tieng Nh�t &trnbng Quoc te.
Quan di�m cua cacb�c phv huynh nay c6 m{it y nghia rat thv:c te'. E>6 la
m{it trong nhiing ly do chinh vi sao h9 l9i danh th<'ri gian dl;ly d6 con cai
minh.
E>� dl;ly con, m{itvai cha m� da h9c t�p v(ri Sf giup d&ttr nhiing CUOn
sach cua Vi�n ma h9 mua hay ml.l'Q'Il dl.l'Q'C tt'rthl.l'vi�n cong c{ing. M{it vai
ngl.l'Cri chi lam c6 v�y.
Quay tr&l9i v6i cac em nh6.
E>ieu gi xay ra v6i nhiing em nh6 tuy�t di�u va dang yeu d6 khi cac em
dl.l'Q'C 5 tu6i?
M{it vai dieu.
M{it vai em t6i trnbng, tt'r cac trnbng cong cho t6i nhiing trnbng tl.l' rat
cao cap, Va a do hau het cac em deu dl;lt dl.l'Q'C h9c b6ng toan phan Va h9c
VU'Q't m{it hoi).c hai l(rp. Nhl.l'v�y cac em c6 bi cac bl;ln khacva giao vien coi
la nhiing con m9t sach l�p di khong?
Trong mat cac bl;ln khac, cac em tr& thanh nhiing ngl.l'Cri liinh dl;l.O bgm
>
sinh cua nh6m vi nhiing ly do don gian va hien nhien la cac em dang yeu,
dang tin c�y va c6 tri tl.l'&ng tl.l'Q'Ilg VO cung phong phu. Cac em trong l(rp

kh6ng ghet nhiing b?n tl.l'oi vui, dang tin c?y ma cac em kh6ng l.l'a nhiing
b?n kh6n vi).t, to mom, bat an.
La b?n thi b?n se ch9n cho minh lo?i ngl.l'Oi nao d� ket b?n?
Trong mat cac giao vien thi cac em qua la nhiing h9c sinh dang ma U'&c.
Cac em kh6ng can hoi).c chi can m9t chut hfi trg, cac em giup d& nhiing b?n
>
nho khacva de cho giao vien them chut thm gian quan tam t&i nhiing b?n
kh6ng th� d9c hay lam Toan - cac em nay lavan de cua ca l&p, m9i giao
vien du it kinh nghi�m nhat ciing biet dieu d6.
Cuon sach nay hl.l'&ng t&i nhiing b?c phv huynh, muon danh m9t chut
thm gian trong ngay, hoi).c m9t tieng m9t ngay hay ca ngay, d� d6ng m9t vai
tro ca nhan Va thiet thl'C trong vi�c d?y dfi chinh con cai CUa minh.
B?n c6 th� trao cho con minh kien thfrc quybau va chia se niem vui
kh6n xiet trong lS phut mfii ngay. B?n se tim dl.l'Q'C niem h?nh phuc chan
thanh nhat khi lam dieu d6.
M9t trong nhiing vi�c b?n c6 th� lam dl.l'Q'Cv&i m9t chut dau tl.l'thm
gian la d?y dfra con nho cua b?n ve tl' nhien.
Vi vi�cbe biet ve so lo?i chim ph6 bien, so lo?i cay, so lo?i hoa, so lo?i
cay bvi, so lo?i d9ng v?t, so lo?i c6n trung va so lo?i ran se mang l?i cho be
mQt CUQC song VO cung thu tj.
E>ieu d6 con giup con b?n th?t dang ngl.l'&ng m9 trong mat b?n be & cac
d9 tu6i s, lS, so va 70 vi rat it ngl.l'Oi biet ve nhiing sinh v?t va cay co trong
dja phl.l'ang ma h9 sinh song. Th?t la qua kY l? vi cac trnang hiem khi d?y
nghien cfru ve tl' nhien.
M9t lQ'i thekhac la chinh trong luc d?y cho con cac tam the chfra cac
"bit" thong minh Ve thien nhien, b?n cfing Se hQC dl.l'Q'C nhieu dieu Va tr&
nen yeu thich thegi&i quanh b?n nhieu han. B?n se kh6ng h9c nhieu hoi).c
nhanh dl.l'Q'C nhl.l' dfra con 2 tu6i cua b?n, nhrmg trong qua trinh d?y be, b?n
Se hQC dl.l'Q'C rat nhieu dieu ma b?n khong biet.
Cuon sach nay giai quyet each d?y cho tre tri thfrc phcl thong. E>� lam
dl.l'Q'C nhl.l'v?y, b?n phai hi�u dl.l'Q'C hai dieu.
E>ieu dau tien la vi sao b?n nen lam vi�c d6.

Th{r hai labl).n nen lam vi�c d6 nhir thenao.
E>ieu dau tien con quan tr9ng hon dieu thr hai, thenen chung ta hay
bat dau v&i cau hoi vi sao bl).n nen lam vi�c d6.
Bl;ln nen lam vi�c d6 vi n6 la C<Y s&cho m9i kha nang higu biet ma kha
nang higu biet la di).c quyen tirluc sinh ra.

? , '
1uc sinh ra''
Mai drra tre sinh ra von da s�n c6 quyen dtrQ'C thong minh xuat chung.
E>6 khong phai la quyen do Chinh phu, lu?t phap trao cho ma d6 la Quyen
ll'C Toi thtrgng ma chinh Tl' nhien, hay Dang sang tlj.o ban ti).ng cho m(t
dfra tre.
E>i)_t ben c9nh quyen dtrQ'C thong minh higu biet, tat ca cac quyen khac
deu bj lu ma, tra thanh khong dang kgVa chi CO thg thl'C hi�n trong mQt
gi&i hlJ.n nhat djnh. Ma mrrc d9 cua gi&i hlJ.n d6 ttrong frng mrrc d9 gi&i hlJ.n
> ' '
cua tr1 tu�.
Tat ca cac tlj.o v?t khac tren Trai E>at, du xinh d�p va c6 kha nang phi
thtr<'rng den dau, deu la nhfrng chuyen gia trong linh VfC cua minh. Con
ngtr<'ri khong thg (neu khong CO SITC sang tlj.O tai tinh) bay nhtr dlj.i bang, bO'i
nhtr ca m?p, leo treo nhtrkhi, ch9y nhtrbao, nhao 19n nhtr chim ruoi, hay
th?m chi dao dat nhtr chu9t chlii. Nhiing sinh v?t nay, giong nhtr m9i loai
khac, ton tlj.i nh<'r kha nang di).c bi�t cua minh. Nhiing kha nang di).c bi�t d6
mang trong minh Sl' gi&i hlJ.n cua chinh chung.
Cac sinh v?t kem hon con ngtr<'ri ton tll.i nh<'rleo treo nhanh nh�n va d@
dang tren cay dg ch9y tron ke thu, chung lam dieu d6 m9t each xuat sac,
gi&i hlJ.n cua chung n�m chinh & d6. Neu thay d6i khi h?u khien cay coi
bien mat, thi nhiing sinh v?t ton tlj.i nh<'rleo cay cling se tuy�t di�t.
Khung long da thich frng rat tuy�t v<'ri v&i moi tru<'rng song cua chung
va khi moi trtr<'rng d6 bien mat, khung long cling bien mat theo; hang nghin
sinh v?t khac song dfa tren kha nang di).c bi�t cua minh cling v?y.
Mi).t khac, nh<'rvao tri tu�, con ngtr<'ri l9i higu biet rat ri)ng. Con ngtr<'ri la
sinh v?t duy nhat trong bon ti nam ljch su Trai E>at c6 s�n trong minh hll.t
giong cua Sl' di�t vong cling nhtr niem hlJ.nh phuc cho chinh minh. HQ lfa

ChQn thai Cl'C nao cfing la do san phfim tri tu� CUa chinh hQ.
MQi dfra tre dtrQ"C sinh ra v&i quyen c6 kha nang higu biet do tl'nhien
ban ti).ng.
Hon 200 nam trn&c, chi each Vi�n Nghien cfru Thanh tl'U Tiem nang
Con ngtr<'ri tam di).m theo dtr<'mg chim bay, m9t nh6m ngrr<'ri ki�t xuat dii
ngoi l9i va t90 ra m9t btr&c ngoi).t lich SIT. HQ dii m<Ym9t giac m<Y.
HQ dii thao m(lt van ban rat ngan, m(lt thfrtieng Anh tuy�t dinh kh6ng
chi do nhfrng dieu sieu pham ma van ban d6 nhac t&i, ma con do each thg
hi�n trang nhii, gian don cua n6.
Chung t6i coi nhfrng chan ly nayla hiin nhien;
RKng tat cd mQi ngtr<'ri deu binh dKng;
RKng hQ deu dtrQ"C Dang sang t90 ban cha m9t so quyen kh6ng ai xam
phgm dtr(Yc;
RKng nhfrng quyen d6 la quyen dtrQ"C song, quyen qr do va quyen mtrU
cau hgnh phuc.
Nhfrng chfr dtrQ"C in nghieng tat nhien la do t6i. Toi kh6ng he m<r den
chuy�n co gang cai thi�n van ban vi d9i ay, ma chi muon nhan m9nh den
tam quan trQng cua n(li dung trong d6. Mi).c du dii thu(lc long tirhoi 8 tu6i
nhtrng ngay ca den gi(r toi vfin khong thg cam dtrQ"C ntrCrC mat tuon r<Yi khi
n6i hayviet m9t phan van ban d6.
T6i vfin lu6n ap u niem tin rKng nhfrng ngtr<'ri khting lo viet nen n6 dii
coi quyen U'U tien tru&c nhat - quyen c6 kha nang higu biet - la dieu dtrong
nhien, khong can dtrQ"C nhac t&i.
Vi khong CO tri tu� Se khong CO CUQC song, tl' do, hay mtrU cau h9nh
phuc dich thfc.
M(lt tri tu� h9n chese chi c6 nhfrng each song, each tl' do va each mrru
cau h9nh phuc h9n che.
M(lt tri tu� trung binh se c6 nhfrng each song, each tl' do va mrru cau
h9nh phuc trung binh.

M9t tri tu� VO bien (cling la d�c quyen tirluc sinh ra cua m9i di'.ra tre) se
c6 nhfing each song, each ti;r do va each ml.l'U cau h9nh phuc khong gi&i
h9n.
165 nam sau, m9t Ian nfra, trong m9t khoanh khac gifra nhfing si;rki�n
gay chan d9ng, Franklin Roosevelt<1l da dtrQ'C truyen cam hi'.rng dg de xuat
v&i Quoc h9i trong bai Di�n van lien bang thtrbng nien cua minh r�ng:
1. Chung ta htr&ng t&i m9t thegi&i dtrQ'C thiet l?p tren bon quyen ti;r do
chinh yeu cua con ngrrCri.
2. E>au tien la Ti;r do Ngon lu?n - & m9i noi tren thegi&i.
3. Thi'.rhai la Ti;r do Tin ngtr&ng theo each rieng cua mbi ngtrCri - & m9i
noi tren thegi&i.
4. Thi'.rba la Ti;r do Thoat khoi d6i ngheo - & m9i noi tren thegi&i.
5. Thi'.rtrrIa Ti;r do Thoat khoi sQ'hai - &bat icy dau tren thegi&i.
Toi cling vfin ap u suy nghi r�ng Telng thong Roosevelt, giong nhtr cac tj
Quoc Phl<2l, cling da coi quyen rm tien trn&c nhat - quyen c6 kha nang
higu biet - la dieu dtrong nhien, khong can dtrQ'C nhac t&i.
Vi khong c6 quyen dtrQ'c higu biet thi quyen ti;r do ngon lu?n, ti;r do ton
th(r, ti;rdo thoat khoi ngheo doi, ti;r do thoat khoi SQ'hai deu chi la nhfing
dieu khoi hai va sao r6ng.
Quyen bat kha xam ph9m nhat trong tat ca cac quyen cho m9i di'.ra tre
m&i chao d(ri la quyen dtrQ'C higu biet.
E>6 la quyen bil'.m sinh, n6 da dtrQ'C cayvao trong gen cua Nhan 109i. E>6
la d�c quyen tir khi m&i sinh ra cua con ngrrCri.
Tat ca tre em deu biet dieu d6 - ngaytirluc sinh ra.
Tat ca tre em deu doi hoi phai dtrQ'C ci;rc Icy higu biet.
Tat ca tre em deu co thitr& nen ci;rc Icyhigu biet.
Tat ca tre em deu co CO' h{)i tr& nen ci;rc Icyhigu biet.

Tat ca tre em deu nen tr&nen Cl'C kY higu biet.
Lan cuoi cung chung toi gi).p ong, vj thien tai qua co Buckminster Fuller,
ngtr<'ri ma nhfrng ngtr<'ri b9n CrVi�n VO cung thtrong tiec, da n6i mi)t cau ma
toi da trich d§:n. Cau n6i n6 xtl.ng dang dtrQ"c nhac l9i Ian nfra.
"Tat ca tre em sinh ra deu da la thien tai va chung ta dung sau nam dau
d<'ri cua cac be dg huy hoi;zi dieu d6".
Amen!
Tre em thich h9c hon an.
Tre em thich h9c hon choi rat nhieu.
H9c chinh la mi)t ey nang song con.
H9c la con dtr<'mg thu nh�n kien th!rc.
Chi c6 kien thfrc thoi thi chrra phai la c6 tri tu�.
Tuythe, kien thrrc la nen tang cua m9i tri tu�.
Khong c6 kien thfrc thi khong c6 tri tu�.
Cuon sach nay n6i cho b9n each trao cho con minh khoi ltrQ'Ilg kien
thfrc kh6ng Io m9t each nhanh chong, d� dang va d� chtu.
Tre c6 nen tang kien thrrc cang ri)ng, nen tang cho tri tu� cua tre cang
16n.
Chung toi c6 nh& n6i v&i b9n dieu nay chtra nhi? R.Ang:
M9i d!ra tre dirQ'c sinh ra, ngay vao giayphut chao d<'ri, dii c6 tiem
nang tri ru? cao hon cd ltrQ'ng tri ru? ma Leonardo da Vinci dii rung v(in
dl,lng.
Neu chung toi da nhac t&i cau nay trtr&c day, haytin rAng chung toi se
con nhac l9i n6 nhieu Ian nfra.
V�y thi tri tu� la gi?

Thfc ra thi tri thong minh la gi?
Nhling ngrrCri &Vi�n da danh nhieu nam nghien Clru cau hoi d6 gifra
hang ngan tre em va ngrrCri l&n t?i hon m9t tram quoc gia, v&i nhling dia
phrrong Va con ngrr(ri tt'rvan minh nhat cho t&i l?C h�u nhat.
Thl'C te, chung toi da nghien Clru hang tram djnh nghia dl.l'Q"C cac tt'r
di�n, cac lo?i bach khoa toan thl.l', cac nh6m va cac ca nhan drra ra.
Theo chung toi, nhling djnh nghia d6 bao gom ca tt'r VO nghia den thu
•
VJ.
Chung toi khong thay th6a miin v&i m9t djnh nghia nao ca.
M�c du luon gan b6 v&i vi�c tang cu&ng tri thong minh cua tre trong
gan 40 nam, nhrmg cho t&i nay, chung toi cling chrra bao gi<'r djnh nghia ve
'
no.
Chung toi da mieu ta n6, minh hQa n6, thao lu�n ve n6 rat lau, m6 xe
n6, do lrr<'rng n6 chinh xac va quan tr9ng nhat la chung toi da tang cu&ng
n6, nhrmg chung toi chrra bao gi<'rthl'C Sl' dinh nghia n6.
Trong chrrong nay, Ian dau tien, chung toi se drm ra djnh nghia ve n6.
C6 phai chung toi thl'C Sl' da nang tri thong minh cua cac em tt'r 0 len
t&i (trung binh) 100 hayhon thekhong?
Chung toi c6 th� drm ra bAng chtl.ng r5 rang chtl.ng minh chung toi da
thl'C hi�n dl.l'Q"C dieu d6 tren thl'C te. Neu thegi&i nhin nh�n m9t drra tre la
m9t ngrrCri c6 IQ bAng o va doi XU.-v&i be nhrr m9t ngrrCri c6 IQ bAng o, ket
qua la ch�ng tac d9ng gi t&i be het, li�u be c6 tiep tvc th�hi�n, hanh d9ng
va bi nhin nh�n la m9t ngrrCri ngoc nghech khong? Neu bay giir thegi&i
dong y rAng tri thong minh cua be & mire trung binh hay tren trung binh,
li�u chung toi c6 th�khong tuyen bo rAng minh da tang chi so thong minh

cua be len 100 digm hoi).c hon khong? Dieu nay khong chi xay ra m{it Ian,
ma la rat nhieu Ian.
Chung toi cung c6 thg l�p lu�n chac chan rKng khong phai la chung toi
da nang mfrc thong minh cua be len 100 digm hoi).c hon. C6 le la chung toi
da khong he nang len chut nao. C6 le be da bi ch�n doan nham. C6 le, do
ban dau chua biet n6i va chua thg hanh d{ing, be khong c6 each nao SIT
di;tng haybigu hi�n dU"Q"C tri thong minh cua minh ra hen ngoai, vi thebe bi
coi la ngoc nghech. Cung la cong bKng khi di).t ra cau hoi: Neu Leonardo bi
lam cho te li�t Va khong noi dU"Q"C nen khong thg bi€u hi�n tri thong minh
cua minh, li�u ong c6 khong bi coi la ngoc nghech khong? C6 le ngay ca neu
chi hoi bi nhin nh�n la nguCri ngoc nghech thi ong cung da khong thg d9t
dugcbat cfrdieu gi trong dCri.
Dieu nay lam day len hai cau hoi C<Yban ve tri thong minh, chinh xac
hon lave vi�c kigm tra tri thong minh. Li�u chung ta c6 nen chia tri thong
minh thanh hai 109i haykhong? Lo9i thfr nhat la Tri thong minh chU:c niing
(each m{it dfra tre hanh d{ing hay khong thg hanh d{ing trn&c m{it tinh
huong bi thay d6i), va thfrhai, Tri thong minh tiem tang (each thfrcbe c6
thg ho9t d{ing neu c6 dU"Q"C C<Yh{ii tr9n v�n dg lam dieu d6). Cong vi�c cua
chung toi v&i nhfrng tre em bi t&n thuong va cac be khoe m9nh cung nhu
cac tre S<Y sinh chfrng minh rKng & tat cd tre em deu c6 m{it khoang each
Cl'C 16-n gifra Tri thong minh chfrc nang va Tri thong minh tiem tang.
Cau hoi thfrhai dugc di).t ra la ve hi�u Ii.re cua cac bai kigm tra tri thong
>
minh hay th�m chi la li�u nhfrng bai kiem tra d6 c6 hfru ich hay khong. Cac
bai kigm tra d6, tren thi.rc te, l9i thu<'mg co hg_i. Mi).c du dung la nhfrng
nguCri c6 kha nang thu<'mg rat hay ghi dU"Q"C digm so cao trong cac bai kigm
tra tri thong minh, khong c6 nghia la tat ca nhfrng nguCri c6 digm so cao
trong cacbai kigm tra nay thg hi�n dU"Q"C kha nang tot trong CUQC song.
Hay chi cho chung toi m{it nguCri da song tich Cl'C, thanh cong - nguCri
da chinh phi;tc dugc nhfrng dieu vi d9i cho thegi&i nhrmg l9i khong c6 digm
so cao trong cac bai kigm tra tri thong minh, va v&i chung toi, nguCri d6
chinh la m{it vi di;t hoan hao cho nhfrng dieu khong &n trong vi�c kigm tra
tri thong minh.
Tri thong minh khong c6 nhieu, th�m chi khong he lien quan gi t&i cac
bai kigm tra ma lien quan tri.rc tiep t&i nhfrng dieu d9t dU"Q"C.

V�y lam sao chung ta nh�n ra dtrQ'C nhfrng thien tai va ai la thien tai ma
bl;ln yeu thich? La Leonardo? Shakespeare? Newton? Beethoven? Edison?
Rembrandt? Jefferson? Churchill? Bach? Gainesborough? Einstein?
Michelangelo? W.S. Gilbert? Arthur Sullivan? Socrates?...
Khong ai trong nhfrng ngtrCri nay tt'tng trai qua mi;>tbai kigm tra tri
thong minh nao.
Cac bai kigm tra tri thong minh dtrgc dtra ra trong thCri gian cui;>c The
chien thfrnhat nhtr mi;>t each thfrc dv aoan thanh tich. C6 luc chung doan
dung, c6 luc khong.
V�y lam sao chung ta nh�n ra nhfrng thien tai?
Chung ta da nh�n ra h9 chi tren mi;>t C<Y s&duy nhat ma thoi. D6 la
nhfrng thanh � cua h9.
Neu chung ta c6 thg dtra cho Leonardo mi;>t bai kigm tra IQ va neu ong
ghi dtrgc 98 digm thi li�u Mona Lisa c6 con xinh d�p khong? Neu Thomas
Edison chi ghi dtrgc 110 digm, li�u c6 chuy�n bong den di�n se chi sang le
16i hay khong? Neu Newton ghi dtrgc 87 digm trong bai kigm tra IQ cua
minh, li�U nhfrng trai tao CO vi the ma r<Yi ngtrQ'C len tren khong?
Tri thong minh ch£ng la gi ngoai Sf khac bi�t trong kha nang cua mi;>t
>
ngtrCri v&i nhfrng ngtrCri c6 kha nang trung binh (trung binh la 100 diem).
Dieu nay kha kh6 nh�n thayva do ltr<'>ng & ngtrm 16n song ll;li kha d� dg
nh�n thayva do ltr<'>ng &tre em dtr&i 6 tutli.
C6 chinh xac sau dieu d�c trung cho con ngtrCri.
Sau chfrc nang d6 la cac chfrc nang cua VO nao ngtrm. Gifra cac loai sinh
v�t, chi c6 loai ngtrCri c6 vo nao ngtrCri & nao, chi c6 con ngtrCri c6 thg thfc
hi�n sau chfrc nang thui;>c trach nhi�m cua VO nao ngtrCri. Sau chfrc nang d6
la:
1. Kha nang di, chl;ly, nhay v&i dang dfrng th£ng, SU di;tng canh tay va c£ng
chan trong chuygn di;>ng theo chieu ngang.
2. Kha nang n6i nhfrng ngon ngfrtriru ttrgng, ttrgng hinh, thong di;tng ma
chung ta da sang tl;l.O ra (tieng Anh, Phap, Tay Ban Nha,...)

3. Kha nang d?t ng6n cai va ng6n tro d� cam but viet ra thfrngon ngfr
triru tlfQ'Ilg, tlfQ'Ilg hinh, thong dvng ma chung ta da sang t?O ra do.
Ba chfrc nang dau tien cua VO niio nguCri di;>c nhat nay ve ban chat la
V�n di;>ng CO'hQC Va hoan toan phv thUQC vao ba chfrc nang CO ban chat
la cam giac sau:
4. Kha nang nhin d� d9c dugc thfrngon ngfr triru trrQ'Ilg, tlfQ'Ilg hinh,
thong dvng ma chung ta da sang t?O ra.
5. Kha nang nghe d� hi�u dugc thfr ngon ngfrtriru trrQ'Ilg, trrQ'Ilg hinh,
thong dvng ma chung ta da sang t?O ra.
6. Kha nang cam nh�n va nh�n ra nhfrng v�t th� phfrc t?p chi bl'.ing each
ch?m vao.
Roi l?i c6 sau nang Ii.re d?c bi�t cua VO niio nguCri, nhfrng nang Ii.re gan
lien v6i. con nguCri. Chung deu la cac chfrc nang duy chi c6 &vo niio nguCri.
E>6 chinh la:
• Nang Ii.reV�n di;>ng cua con nguCri
• Nang Ii.re Ngon ngfrcua con nguCri
• Nang Ii.re Thao tac cua con nguCri
• Nang Ii.re Nhin cua con nguCri
• Nang Ii.re Nghe cua con nguCri
• Nang Ii.re Tiep xuc, ch?m cua con nguCri
Nhfrng chfrc nang nay deu ho?t di;>ng dugc hoan chinh & nhfrng dfra tre
trung binh trong xii hi;>i khi dugc tam 6 tu6i.
Vi the, mi;>t dfra tre 6 tu6i se dugc kYv9ng c6 th� biet di, biet n6i, biet
viet, biet d9c, hi�u dugc ngon ngfr cua minh bl'.ing tai va g9i ten dugc cac do
v�t quen thui;>c bl'.ing each cam nh�n.
Tat nhien, be se tiep tvc nhan nhfrng chfrc nang nay len trong qua trinh
trn&ng thanh nhung nhfrng dieu nay se chi la phep nhan them vao, nhu be

tang kha nang d9c, higu bietva v?n d<}ng cua minh, chr khong phai la
nhling thanh tl'U m6i..
M<}t dra tre 6 tu6i thg hi�n nhling chrc nang nayhoan toan giong nhu
bl;ln be dong lfra thi Se t6i. truemg dU'Q'C cung cac bl;ln (va Se CO chi SOthong
minh chinh xac la 100).
M<}t dra tre khong thglam nhling dieu nay cung v6i. bl;ln be minh thi se
khong thg t6i. trnemg v6i. cac bl;ln. (Neu be khong hoan thi�n dugc nhling
I<y nang nay cho t6i. khi dU'Q'C 12 tu6i thi be Se CO chi SOthong minh la 50).
M<}t dra tre lam dugc nhling dieu nay s61n hon cac bl;ln dong lra rat
nhieu se thu<}c nh6m Vll'Q't tr<}i. (Neu be hoan thi�n dugc tat ca cac I<y nang
nay chinh xac & 3 tu6i thi be se c6 chi sothong minh la 200).
B&i vi c6 sau chrc nang & con ngu<'ri, nen keo theo d6 se la sau 109i tri
thong minh loai ngu<'ri.
E>6 la:
1. Tri thong minh V?n d<}ng
2. Tri thong minh Ngon ngfr
3. Tri thong minh Thao tac
4. Tri thong minh Thi giac
5. Tri thong minh Thinh giac
6. Tri thong minh Xue giac
Cuon sach nay khong de c?p t6i. tat ca cac 109i hinh thong minh d6 ma
chi n6i t6i. 109i hinh ma hau het m9i ngu<'ri thubng nhac t6i. khi n6i ve tri
thong minh, d6 la tri thong minh tri tutffe.
Tri thong minh la m9t chiec gheba chan. Ngu<'ri ta dl;lt dugc n6 thong
qua:
• Kha nang d9c
• Kha nang thu nh?n tri thrc ph6 thong

• Kha nang lam Toan
Vi the, Ve CO'ban no lien quan t&i:
• Tri thong minh Thi giac
• Tri thong minh Thinh giac
• Tri thong minh Ngon ngfr
Bat cfrm{>t dfra tre 3 tuBi trung binh nao cung c6 thg dtrQ'C giup dg d;:tt
dtrQ'C trinh d{> cua m{>t tre 6 tuBi trung binh. Doi v&i nhfrng b�c cha m�
muon lam dtrQ'C nhtrv�y, dieu nay CO thg, th�m chi chdc chdn, thi day Se la
m{jt trai nghi�m CfC ki h;:tnh phuc Va thu tj.
Mi;tc dich cua cuon sach nay la d;:ty cho cac phi;t huynh each truyen cho
con hang nghin, th�m chi hang chi;tc nghin dfrki�n r5 rang, chinh xac, rieng
bi�t Va Cl thg, nhfrng dfr ki�n dung Sfth�t, d�p de Va luon luon hap d§:n.
M{>t dfra tre khi dtrQ'c 3 tu6i dii c6 m{>t ngan hang kien thfrc khBng lo se
dtrQ'c nhin nh�n la ci.rc kYthong minh.
Neu dfra tre tiep tvc lam day ngan hang kien thfrc d6, thi len 6 tu6i (la
luc kha nang nh�n them thong tin ma khong can phai cogang chut nao dii
khong con nfra) be Se dtrQ'C nhin nh�n la CfC k)' thong minh Va Se CO dtrQ'C
nen tang can thiet cho kha nang va tri thong minh rat cao khi trtr6ng thanh.
Chi sothong minh cao c6 y nghia thenao v&i be?
Gi<'r chung ta se dinh nghia tri thong minh dtr&i anh sang cua nhfrng gi
minh dii biet.
Tri thong minh la muc khd nang ma mQt ngu&i co atr{YC - althay SV
khac bi�t gifra nhfrng dieu dang la v&i nhfrng dieu c6 thg la va keo nhfrng
dieu ct6 IQ.i gan nhau h07l het sue c6 thl.
• D6 la dieu Leonardo dii lam.
• D6 la dieu Shakespeare dii lam.
• D6 la dieu Jefferson dii lam.

• E>6 la dieu Rembrandt dii lam.
• E>6 la dieu Edison dii lam.
• E>6 la dieu Gilbert va Sullivan dii lam.
• E>6 la dieu tat ca cac thien tai dii lam.
• E>6 la dieu Nhfrng dfra tre thCri k)' Phl,lc hung cuaVi�n Evan Thomas
dang trong qua trinh thfc hi�n.
Cuoi cung, dieu d6 dii lam chung toi thay thoa man!

Co biet bao nhieu dieu t'3n tt;ii trong thegim nay. Toi ch&c
ch&n rling chung ta ai cung CO CO' hQi ditrtYnen ht;inh phuc nhtt'
nhfrng ong hoang.
- ROBERT LOUIS STEVENSON
Nha van nguOi Scotland,
tac gid cuon sach n6i tieng Dao giau vang
Ve mi).t tri giac, Sl' thu nh?n kien thfrc chinh la mi;tc tieu cua CUQC song.
Kien thfrc chinh la kh<'ri nguon cua m9i thfr nhrrkhoa h9c, ngh� thu?t, am
nhlj.c, ngon ngfr, van h9c va tat ca nhfrng dieu c6 y nghia doi v&i loai ngrrCri.
Kien thfrc c6 dl.l'Q'C di;ra tren nen tang thong tin va thong tin chi c6 th�
>
dl.l'Q'C thu th?p tlr nhfrng dfr ki�n. Nhfrng dfr ki�n do chinh la nhfrng mau
thong tin. Khi nhfrng dfr ki�n do dl.l'Q'C truyen tai t(ri con tre theo each thfrc
phu hQ'P, chung se tr&thanh cac "bit" thong minh theo ca hai nghia: Lam
phat tri�n tri niio cua tre va tr&thanh nen tang cua tat ca nhfrng tri thfrc
trong trrong lai. Chrrong nay se d�n <lat cac b?c cha m� va con tre den v&i
"bit" thong minh va tir d6 den v&i tat ca tri thU:c.
Nhin be ngoai, doi tll'Q'Ilg di;>c gia ma chrrong nay c6 ve hrr6ng t&i la
nhfrng nguOi m� chuyen nghi�p toan thOi gianC1l vi vi�c ma nhfrng ngrr<'ri
m� nay c6 th� lam la khong c6 gi&i hlj.n. Day hoan toan khong phai la mi;>t
l<'ri de d9a doi v&i nhfrng ngrr<'ri m� chi danh it th<'ri gian ben con cua minh.
Chi don gian la, v&i nhfrng ngrr<'ri m� nay, chrrong trinh <lll.Y con cua h9 se
di�n ra trong khoang th<'ri gian dai hon ma thoi. Ch�ng phai la rat tuy�t vCri
neu c6 nhieu thfr d� chung ta h9c hoi trong suot CUQC dCri hay sao? Se th?t
dang buon neu dieu ngl.l'Q'C llj.i xay ra.
Chrrong trinh kien thfrc ph<l thong nen drrgc bat dau cang s&rn cang tot
va c6 th�tien hanh song song v&i chrrong trinh <lll.Y d9c. Hai chrrong trinh
nay chiem vi tri quan tr9ng nhat trong tat ca cac chrrong trinh. Chung

kh6ng chi la nhfrng chl.l'ong trinh thu tj nhat ma con dem l9i cho dra tre
nhfrng cam giac thoa man nhat trong SUOt CUQC d(ri, boo chung la nhfrng
kien thrcve ngh� thu�t, am nh9c, thien nhien, sinh h9c, ljch SITva tat ca
nhfrng dieu hap dfin khac ma CUQC song mang l9i. Cac ba m� nen d9Y con
cac chl.l'ong trinh the "Bit" va chl.l'ong trinh d9c trn&c khi d9Y con Toan h9c.
Chl.l'ong nay bao gom n(li dung sau:
• "Bit" thong minh la gi?
• Cac Mlc phan 109i tri tu� la gi?
• SU- dl,lng the "bit" thong minh d� d9Y tre nhl.l'thenao?
''BIT'' THONG MINH LA GI?
M9t "bit" thong minh tl.l'ong mg v&i m9t mii:u thong tin. N6 dl.l'Q'C t9o
nen bKng each SIT dl,lng nhfrng brcve va nhfrng minh h9a chinh xac ho�c la
nhfrng brc anh chat 11.l'gng tot. Chae chan n6 phai dam bao nhfrng d�c di�m
mau chot sau: Chinh xac, rieng le, Cl th�va m&i me, dong th<'ri cilng phai to
' - '
va ro rang.
Tinh chinh xac
Khi chung t6i n6i den tinh chinh xac, n6 nhKm chi si;rv�t mang chi tiet
chinh xac va phu hQ'P. N6 phai chinh xac het mrc con ngl.l'Cri c6 th� lam.
Neu "bit" thong minh la m9t brc chan dung cua George Washington, n6
phai th�t si;rla m9t brc chan dung chat 11.l'gng tot.
Tinh rieng le
Tinh rieng le ma chung t6i de c�p la d� chi m(it thU:. Chi nen c6 duy
nhat m9t doi tl.l'gng trong m6i"bit" thong minh.
Neu nhl.l' "bit" thong minh la chan dung cua Washington thi trong d6
khong dl.l'Q'C CO bat k)' mQt nhan V�t nao khac.
Tinh ci.i thi
Tinh cµ th€& day muon n6i t&i nhfrng thr c6 ten d�c thu va c6 y nghia

chiic chiin. B&i v?y, m6i "bit" thong minh dircrc giin m9t nhan ma chi co thg
higu theo m9t each duy nhat.
Neu do la m9t bfrc chan dung cua Washington, no phai dircrc giin cai ten
chinh xac la "George Washington" chfrkhong phai la "m9t vj t6ng thong".
svmm me
Sv m&i me la nhiing thfr ma be chira he biet den.
Bfrc tranh & cuoi chirong nay co ti.ra de Quang cdnh budi ky ket Hien
phap Hoa Ky va George Washington la m9t trong sonhiing nhan v?t n6i
b?t nhat. Neu nhirbfrc tranh nay cua tac gia Horward Chandler Christy
dircrc SIT dv.ng nhir m9t "bit" thong minh mang ten "George Washington"
thi no se tr&thanh m9t "bit" thong minh khong chinh xac, b&i vi no khong
thoa man dircrc yeu cau.
1. Cai ten do khong chinh xac, b&i vi bfrc tranh naykhong phai la chan
dung cua George Washington; no la bfrc tranh ve vi�c kYket hien phap.
2. E>o la cai ten khong di).c thu, vi daykhong phai la bfrc h<;>a ve rieng m9t
nhan v?t (George Washington) ma la ve rat nhieu ngirCri.
3. No se khong dam bao tinh Cl thg, b&i no se t90 cam giac maho va be
hoan toan co cas& dgtin r�ng "George Washington" la m9t nhom
ngirCri ngoi rai rac trong m9t can phong.
Bfrc h<;>a nay se la m9t the thong tin hoan hao neu dircrc giin cai ten
thu9c Mv.c "Nhiing si;rki�n Itch sIT n6i tieng."
Bfrc chan dung theo sau no phan anh chinh xac m9t "bit" thong minh.
Bfrc h<;>a d9t tieu chufin chinh xacb&i chan dung do dircrc tai hi�n rat chi
tiet va ro rang, va do dung la hinh anh cua George Washington.
No co tinh rieng le vi chi truyen tai m9t chu de.
No Cl thgb&i si;r th?t do chinh la George Washington va se dircrc giin
dung ten nhirv?y & mi).t sau cua tam the.
B&i v?y, bat cfr manh thong tin nao dircrc di;r dtnh dung lam "bit" thong
minh cho con cua b9n cung phai dam bao du sau tieu chufin sau:

1. Phai c6 ni;>i dung chinh xac
2. Chi mo ta duy nhat mi;>t doi tl.l'Q'Ilg, khong dl.l'gc c6 phan nen d� gay
nham l§:n
3. Phai c6 mi;>t cai ten d�c tnrng
4. Phai mm me
s. Phai du l&n
6. Phai ro rang
Neu thieu bat kY tieu chufin nao trong sau tieu chufin tren, tam the d6
se khong dl.l'gc g<;>i la mi;>t the "bit" thong minh va n6 se khong dl.l'gc SIT
di;tng trong chl.l'ong trinh nay. Con neu n6 thoa man tat ca cac tieu chufin
tren, n6 se la tam the "bit" thong minh phu h<;rp va cac con cuabl;ln se c6 th�
d� dang tiep nh�n khi n6 dl.l'gc sIT di;tng trong qua trinh tien hanh chl.l'ong
trinh nay.
Hay chac chan la bl;ln da hi�u thenao la mi;>t tam the "bit" thong minh
trn&c khi bat dau t�p h<;rp va t6 chrc chl.l'ong trinh giang dl;ly cua minh.
Mi;>t "bit" thong minh dl.l'gc djnh nghia rat ro rang la bat kY mfiu thong
tin nao dl.l'Q'C truyen tai mi;>t each chinh xac, rieng le, va Cl th�. D6 chinh la
nen tang CO'ban cua tri thrc. Si;rket h<;rp nhiing cau true nayv(ri nhau tl;l.O
nen cac Mi;tc phan 109i cua the "bit" thong minh.
Mi;>t Mi;tc la mi;>t nh6m gom it nhat 10 the "bit" thong minh c6 moi lien
h� tri;rc tiep v(ri nhau. Vi di;t "cac loai con trung" la mi;>t Mi;tc phan 109i.
cAc LOAI CON TRUNG
1. B9 rua canh crng hai cham
2. B9 que kh6ng lo
3. Chuon chuon
4. Ruoi

5. Chau chau
6. Kien
7. Moi
8. Ve sau
9. Btr6m vua
10. Ong ngh�
Mi;tc phan 109i con trung nay c6 thg dtrQ'C m<'rr{ing trong ph9m vi cac
loai con trung song tirth<'ri tien SU t&i ngay nayho�c c6 thg chot danh sach
& 30 loai.
N6i tom l9i, m6i Mi;tc phan 109i phai c6 it nhat 10 the "bit" thong minh
Va chi dtrQ'C gi(ri h9n b(ri SOltrgng thanh phan hay cac yeu toton t9i trong
nh6m d6.
Vi di;t, nam 2011, so ltrgng tbng thong Mi la 43 vi. Mi;tc phan 109i cacvi
t6ng thong Mi se dtrQ'C m<'rr{ing chi khi c6 cacvi t6ng thong m&i dtrQ'C bau.
TAI SAO NHO'NG THE ''BIT'' THONG MINH LAI• •
CO LIEN QUAN VOi NHAU?
Nhling chi tiet sap xep ttr<'rng chirng nhtr don gian nay l9i c6 anh htr<'rng
het src quan tr9ng doi v&i tre nh6. Neu chung ta dtra cho tre nh6 10 tam
the "bit" thong minh khong c6 moi lien h� gi v&i nhau nhtrng m6i tam l9i
dam bao tinh chinh xac, rieng le, Cl thgVa m(ri me thi CO nghia la ta da
cung cap cho tre 10 manh kien thrc tuy�tv<'ri. E>6 qua la m{it dieu tuy�t
di�U, Va dra tre Se ltrU gifr dtrQ'C 10 Sfki�n nay mai mai.
Neu su di;tng dung phtrong phap, b9n c6 thg chi ra cho m{it dra tre nh6
ca 10 tam the d6 chi trong vong 10 giay. E>ra tre von dikhong thg t�p trung
chu y dtrQ'C den 30 giay.
E>ieu nay qua thl'C la rat tuy�t v<'ri! Khi b9n SU di;tng 10 giay cua b9n
theo each thrc d6 chirng ba den bon Ian, tre se lrru gifr thong tin d6 trong
suot CUQC d<'ri. B9n se thay dieu do neu thinh thoang b9n gQ'i nhac l9i thong

. '
tin nay.
Tuy nhien, cling v&i 10 giay d6, chung ta cling c6 th� dtra ra cho tre 10
tam the "bit" thong minh c6 moi lien h� v&i nhau. Vi�c nay se cung cap cho
tre it nhat ba tri�u sau tram ngan moi lien h�(2) ma be se s&hfru trong suot
CUQC d<'ri. Dieu nay m&i thi;rc Sl' la thu tjva het sfrc phi thtrbng. Vang thtra
cac d9c gia than men, d6 chinh la li do vi sao ma chung ta SU di;tng cac Mi;tc
phan lolj.i cua the "bit" thong minh.
Chung ta g9i nhfrng tam the "bit" thong minh c6 moi lien quan v&i
nhau nay la: Cac Mi;tc tri thfrc.
LVA CHON cAc MUC• • •
Chung toi quyet dinh phan chia nhfrng kien thfrc s�n c6 thanh 10 lolJ.i:
1. Sinh h9c
2. Lich su
3. Dia ly
A
4. Am nhlj.C
5. Ngh� thu�t
6. Toan h9c
7. Giai phfiu sinh ly ngtr<'ri
8. Khoa h9c chung
9. Ngon ngfr
10. Van h9c
Ro rang la chung ta hoan toan c6 kha nang phan chia tat ca cac thong
tin thanh nam, th�m chi m9t tram lolJ.i. Li do ma chung ta lfa ch9n nhfrng
each phan chia nay Se ro rang hOTI khi chung ta tiep ti;tc tien trinh.
Bll.n nen di).t ra mi;tc tieu cung cap cho con nen tang kien thtrc r9ng l&n

nhift trong kha nang cua minh. Se la ril'.t khon ngoan ne'u bi;tn li.ra ch9n m(it
phan loi;ti tir 10 loi;ti kie'n thfrc tren d� bat dau.
Dtr6i. day la m(itvai vi dl:
M11c:
''Bit·· tl1811g mi1tl1:
(Bao gom 1u1ung lit'tc
traiu1 cia n11tmg
COll con triu1g)
Sin11 l1QC
BQ rua CollUl Ct11g 11ai cl1am
BQ qtte kl1011g Io
01uon cl1uo11
Ruoi
Ki
•
.
El1
l-Ioi
Ve satt
Btt6m ''"a
• • •

Mn11g T..iei1 thtl'C:
''Bit'' tl1011g mi1il1:
(Bao gom aru1 a.ia
1u1t111g 1u1a pI1at miiu1)
T11omas Edison
Alexai1der Gral1am Bell
Gt1glielmo ltia1·coni
James Watt
Bei1jainin Franklii1
Jol1aimnes Gute11berg
George Waslili1gto11 Caiver
An11 em n11a Wrigl1t
Samuel ltiorse
• • •

Mti11g /..ieii thfi·c:
M11c:
''Bit'' tho11g mi1th:
(Bao gom 1u1ung
pl1ac 11Qa ,,e'llinl1 d911g
etia cac qttoc gia)
Dia ly
Cac quoc gia
t11ttQc cl1au IYli
Canada
IYiexico
Gt1atemala
Belize
El Sal•ador
Costa Rica
Nica1·agua
Pai1ama
• • •

Ma11g T..iei1 tf1(1·c:
M11c:
''Bit'' tl1011g mi1tl1:
(Bao gom 1Un11 anl1
a.ia cac loe}i n119c a.t)
•
Am nl19c
Cac loe}i 1u19c Ct
D' d
•'
an ttong cam
Dan riolon
Dan guitar
Sao
Tro11g
Ke11 Ha1monica
Ke11 Tiumpet
Ke11 Saxopl1011e
Ke11 cto11g
Dan Orgai1
• • •

Mfl11g T..ieii thri·c: Ngl1� t11t1�t
NI1tn1g tac pl1run
11gl1� t11u�t vi d9i
''Bit'' tl1011g mi1u1: Mona Lisa
(Bao gom cac b"11 sao Nw Sait1te-Victoire
cia 1'111tmg bt'tc t1·aru1 11a)') Hoa 11tr6i1g dtrong
Aiistotle
Gliem 11gtrOi1g
bt'rc nrQng b"11 t11ru1
cia Homer
Gia dinl1 t11ru1 t11aiu1
01u 1110
Erasmus aia Rotterdam
11'4 ti·a!t lVfedici
Dam ar6i aia Ste11l1ei1
Beckingl1am ''a lVIa11' Cox
• • •

Mn11g kiei1 tltfl'c:
''Bit'' tl1011g mi1tl1:
(Bao gom n11fu1g
l1ttC Ve aia cac
co quai1 co t11e)
-
Giai pl1au situ1 l}' ngtrOi
Nao bQ
D9 day
Gilll
111�
T"}'en tt}'
Tim
RuQt
Buong tn'n1g
Titu1 l1oai1
• • •

Mti11g J.ieii thrt·c:
M11c:
''Bit·· tl1011g mi1ih:
(Bao gom
cac lilitl1 re mittl1 l1Qa)
Toan l1Qc
Hin11 l�p 1-1lllTOng
Hlltl1 ttt giac
Hlltl1 bat giac
Hlltl1 k116'i 1:? m1't
Hlltl1 k11oi :?O m1't
Hlltl1 c�u
Hlltl1 cl16p
Hlltl1 lfil1g m,1 xien
' . .

Mn11g kiei1 tf1(1'C:
''Bit'' tl1011g mi1i11:
(Bao gom lili1l1 aru1
a.ta cac pl1at minl1)
lYla)' ii1 Clia Gutei1berg
Kinl1 t1ue11 ,,di:
D911g co 11oi 11TOC
lYla)' tia 119t liong
lYfa)r d�t SQi
lYiay di�11bao
lYia)' c11u
lYia)' gl)t
TI1ai1g may
Di�11 tl109i
• • •

Mti11g /.:iei1 tJ1(t·c:
Mite:
''Bit'' tl1011g mi1th:
(Bao gom cac l1t'tc 1Unl1 c6 10
'
Cai te11 dlt<;JC riet bang CaC
11go11 11glr kl1ac 1u1au o mi).t
salt Clia tam tl1e)
Ngon ngu
111tC pl1am
Qi.1a tao
Qi.1a dau ta}'
Qi.1a cl1l10i
Ti-t'n1g
Bruu1 my
Cu ca rot
•
Cay ba1:-1 cai
Cu I1aru1 ta}'
G90
Qi.1a cam
• • •

Mh11g kiei1 tl1i1·c:
M(Jc:
··Bit'' tl1011g mi1tl1:
(Bao gom cl1ai1 dung
11o�c "1tl1)
Van l1oc•
Cac tac gia
,,ai1 119c tlueu 1tlu
William Blake
Ogde11 Nasl1
He1u1r W. Lo11gfello'''
William M. TI1acke1·ay
Ed,..,.ard Lear
Jolu1 Keats
Pe1·C)' Bysl1e Sl1ell)'
Sir Walte1· Scott
Aesop
• • •
Chtrong trinh phat trign va nuoi dtr6ng tri tu� cho tre can bao quat
dtrQ"C nhieu van de. Chung ta cang d9y tre nhieu Mvc phan 109i, tre se cang
c6 tam nhin r(lng l&n hon ve thegi&i. Mvc dich cua chung toi khong phai la
htr6ng tre theo htr6ng nayhay htr6ng khac ma la hoan toan ngtrQ"C l9i,
chung toi mong muon cung cap cho tre m9t hinh mfiu ve toan thg thegi&i.
Va sau d6, quyet djnh di theo htr&ng di nao la phv thu9c vao chinh ban
than tre. Tuy nhien, nhfrng li;ra ch9n nay se di;ra tren nen tang cua m9t kien
thfrc r(lng chrkhong phai tren nen tang CUa Sf thieu higu biet. Khong
giong nhtrhau het ngtr<'ri 16n chung ta - luon CO XU htr6ng 109i bo rat nhieu
linh VfC r(lng 16n vi thieu nang lfC - tre Se li;ra ch9n nhieu linh VfC dfa tren
nang lfC r9ng l&n cua minh.
cAcH sO'DUNG THE ''BIT'' THONG MINH DE•
DAYTRE•
Phan nay dtrQ"Cviet ra v&i mvc dich h6 trQ" cac b9n SIT dvng the "bit"
thong minh dg d9y con minh. Mi).c du nhfrng thong tin nay rat hfru ich,

nhrmg ye'u t6quan tr9ng nha'.t va c6 gia tri nha'.t trong chuong trinh giang
d9yl9i nKm chinh ben trong ban than b9n. D6 chinh la tinh yeu thuong va
Sl" tran tr9ng ma b9n th� hi�n trong qua trinh giang d9y. Nhfrng thong tin
kYthu?t nay chi co tac dlng dam bao rKng m6i quan h� than thie't gifra b9n
va be se dan 16n m9nh va phat tri�n trong tie'n trinh d9y.
B9n diing to ra lo lang ve ban chil'.t ti;r nhien thi;rc si;r cua nhfrng til'.m the,
dan dan b9n se bie't ta'.t ca nhfrng dieu b9n can bie't ve n6. Chi can bie't rKng,
m9t ta'.m the d9t yeu cau can phai dugc gan tren m9t cai ta'.m nhi;ra cfrng,
m9t mi).t la hinh anh, con mi).t d6i di�n v&i b9n la ten cua bfrc anh.
Dau tien b9n ch9n Mlc kie'n thfrc ma b9n mu6n cung ca'.p cho tre. Hay
nh& rKng, Mlc d6 phai bao gom 10 the "bit" thong minh.
?
MOTBUOI HOC• •
Ch9n vi tri phu hQ"P d� b9n va con d6i di�n v&i nhau m9t each thoai
mai. Khoang each gifra ta'.m the va tre la khoang 45cm.
B9n bat dau bKng each n6i dayhfrng kh6i., "M� se cho con xem m9t s6
loai con trung nhe!" Va sau d6 nhanh tay l?t mi).t trn&c (c6 hinh anh) cua
ta'.m the ra va n6i, "Con con trung nay la con bQ rua hai chil'.m"; "Con con
trung nayla con bQ que khbng lo"; "Con con trung nayla con chuon
chuon." Nh<'r l?t ta'.m the sau cung ra phia trn&c, b9n c6 th� lie'c nhanh ten
cua tiing 109i con trung. Khi b9n dua hinh anh d6 ra trn&c mi).t be, b9n n6i
ngay cho be ten loai con trung d6. B9n Ian luQ"t dua ra cho be 10 ta'.m the
mQt each day nhi�t tinh, hfrng kh6i. Va mlC tieu CUa b9n la phai lam cang
nhanh cang t6t. Th<'ri gian t6i da la 10 de'n 15 giay, khong hon, c6 nghia la
b9n c6 m9t giay d� chi cho tre m6i ta'.m the va nam giay d� la'.y the. Ky nang
cua b9n se nhanh ch6ng tr& nen thanh thlC nhu ngu<'ri chia bai 6- Las Vegas
A
v9y.
Sau vai ngay dau gi&i thi�u cho tre m9t MlC m&i, b9n SU dlng each n6i,
"Con con trung nay la...," nhrmg sau d6, b9n chi can n6i "b9 rua hai cha'.m,"
"b9 que khbng lo," "chuon chuon,"... v&i t6c d9 cang nhanh cang t6t. Tre se
bat kip ra'.t nhanh v&i quylu?t d6.
B9n can chac chan rKng ta'.t ca cac ta'.m the deu dugc xoay dung chieu va
mi).t c6 ghi ten phai quay ve phia b9n trn&c khi b9n bat dau d9y tre, b6i. vi

nhU'v�y se tie't ki�m dU'Q'C th<'ri gian slip xe'p l9i cac tilm the. B9n ciing nen
dao tjtri cac tilm the sau m6i bu6i h9c dg Ian sau cac tilm the kh6ng dU'Q'C
drm ra theo tr�t tl' cii nfra.
Khi d9ytre d9c, b9n can 109i bo he't nhfrng tac d<}ng co thg gay xao
nhang tir moi trU'Ong xung quanh. E>ieu nay thl'C Sl'di).cbi�t quan tr9ng khi
Ian dau tien b9n d9y cho tre nhfrng dieu m6i me. Vi the', khi b9n biit dau SIT
di;tng chITong trinh the "bit" thong minh, b9n nen di).cbi�t chu yt90 ra m9t
kh6ng gian yen tinh.
Tan suat
Vi�c gian each cac buBi d9ytre "bit" thong minh trong suot m<}t ngayla
rilt quan tr9ng, vi v�y, b9n se thl'C Sl'thl'C hi�n nhieu bu6i h9c ngiin chrr
kh6ng phai la cac bu6i h9c lien tie'p nhau, nhU' v�y chAng khac gi m9t bu6i
h9c dai. Hay dan xen chung v6i phan d9y d9c hoi).c sau khi b9n hoan thanh
m9t bu6i h9c, hay chuygn sang m9t vi�c gi do khac. Ne'u con b9n doi h9c
them nfra (thIT0ng thi be se doi nhU'v�y), b9n hay noi: "Tilt nhien roi, ngay
sau khi chung ta d9n ban an nhe!" Be se thily hao hrrc ve dieu do. B9n phai
la ngU'Cri dam bao rKng be kh6ng bao gierh9c v6i the qua nhieu bKng each
dirng l9i sau m6i bu6i va lu6n gifr l<'ri hfra rKng lat nfra se l9i mang the ra.
Tot nhilt b9n nen d9y tre vao buBi sang hoi).c buBi toi vi th<'ri gian naytre
d� thu nh�n kie'n thfrc. Bu6i chieu thi kh6ng phai th<'ri gian thu�n lQ'i,
nhrmg buBi toi thi se thu�n lgi. Tom l9i, trong hilt kY trnang hgp nao, b9n
ciing nen ch9n th<'ri digm ma con tre dang tinh tao, ho9t bat va chu ytranh
tuy�t doi nhfrng luc chung thily kh6ng dITgc nhITv�y.
CmYng dl)
B9n nen chu y cao d9 dg dam bao rKng tilm the "bit'' thong minh phai
to, ro rang va phai dITQ'C dong khung vira vi).n. Co nhITv�y tre m6i co thg d�
dang nhin dU'Q'C tilm the Va b9n thi khong can phai lo liing Ve chuy�n do.
Hay nh&, khoang each gifra b9n va tre la 45cm. B9n hay chu y dirng dg tay
minh che khuilt hilt err phan nao cua tilm the. Khong gian noi b9n d9ytre
phai du anh sang va kh6ng co nhfrng v�t tre co thg nhin thily, nghe thilyhay
cam len choi nghjch.
M<}t khia c9nh khac cua CU'Ong d<} la am lITQ'Ilg gi9ng noi cua b9n. Khi
b9n biit dau, tre cang nho thi gi9ng cua b9n cang phai to va ro rang. Theo

ban nang, cac ba m� thu<'>ng SU di;tng am lll'Q'Ilg to hon khi h9 n6i chuy�n
cung con minh. Khi b9n ket hQ"P Cll'Ong dQ 16n hon nayv&i bau nhi�t huyet
ti;r nhien trong b9n, thi ch�ng con c6 nghi ng<'rgi ve vi�c con b9n se tiep
nh�n dU'Q"C thong tin ca.
Thin luvng
Toe di;> mab9n thi;rc hi�n m6i bu6i d9y c6 vai tro Cl"C kY quan tr9ng doi
v&i thanh cong cuoi cung.
B9n phai dua ra cac tam the "bit" thong minh rat, rat, rat nhanh.
Ngay ca ngu<'ri 16n, nhiing ngu<'ri tiep nh�n thong tin m&i ch�m hon
nhiing dfra tre, hau nhu cung khong thu dugc dieu gi neu nhin chKm chKm
vao tam the.
E>ieu nay dU'Q"C minh chrng rat r5 rang trong suot Chien tranh thegi&i
th{rhai. v6i toe di;> ch6ng mi).t cua cac maybay tri;rc thang th<'ri d6 (khoang
hon 200 di).m mi;>t gi<'r), vi�c quan sat va quyet dinh xem li�u d6 la tri;rc
thang CUa d}ch hay CUa ta d� tieu di�t la van de het SlrC quan tr9ng doi v&i
m9ng song cua nhiing ngu<'ri linh, thuy thu, linh thuy danh bi;> va li;rc lll'Q'Ilg
khong quan tren tuyen dau cua mi).t tr�n.
Khi li;rc lll'Q'Ilg quan Sl"dan nhfing bfrc anh Ve cac 109i maybay (y khap
ncri d� cac chien sy nh�n biet, hau het trong soh9 thay rat kh6 khan d�
nh�n di�n. Va h9 rut ra duQ"c rKng, neu h9 nhin cac brc tranh trong th<'ri
gian cang ngan thi kha nang nh�n di�n cua h9 l9i cang nhanh.
Hau het ngu<'ri 16n deu lam m9i thrth�t ch�m d�tre c6 th� theo kip.
Nhrmg phuong cham cua b9n nen la "cang nhanh cang tot." B9n chi nen SU
di;tng toi da mi;>t giay cho m6i tam the "bit" thong minh. Va b9n cung chi
nen cho tre h9c it hon sothe tre muon b9n d9y. Neu b9n biet rKng tre thich
dU'Q"C h9c 15 tam the, b9n Se chi cho tre h9c 10 tam; Va neu tre chi CO th�
h9c dU'Q"C 10 tam the, b9n chi nen d9y tre nam tam ma thoi.
Nhiing ba m� thong minh se ti;r t90 ra cho minh nhiing tam the th�t 16n
va dan & nhiing ncri nao ma h9 c6 th� liec thay nhieu Ian trong ngay, cho
den khi n6 in sau vao tri nh&. Tam the d6 c6 th� la, "Luon luon diing l9i
trn&c khi con muon minh diing!" Neu nhub9n tuan theo nhiing quy tac d6,
b9n se khong bao gi<'rl9m di;tng th<'ri gian quybau cung nhU'kha nang t�p

trung chu y cua tre.
Tre c6 kha nang chu yVO cung tuy�t v<'ri, vi v�y b9n hay chac chan rAng
b9n thu hut dtrQ"C tre v(ri nhfulg bai h<;>c ngan, nhanh, CO keho9ch tot Va
day nhi�t huyet.
?
cAc BUOI HOC CHO MOTNGAY• •
B9n haybat dau bAng vi�c gi6i thi�u nam mv.c khac nhau, m6i mv.c bao
gom 10 tam the "bit" thong minh. B9n phai chac chan rAng b9n da d9y du
m6i mv.c ba lan tru&c khi ket thuc m9t ngay. Khi da cam thay ti.rtin hon,
m6i ngayb9n hay them vao m9t mv.c cho den khi b9n c6 thg d9ytre 10 mv.c
khac nhau. M9t lan nfra, hay nh&rAng, m6i mv.c dtrQ"C d9y 10 giay m9t lan,
ba lan m9t ngay.
THEM NHO'NG THONG TIN MOI VALOAI BO•
NHO'NG THONG TIN CU
Khi da tien t6i giai do9n d9ytre 10 mv.c m6i ngay, 10 ngay sau, b9n hay
bat dau vi�c m6i ngay 109i bo m(lt tam the tl'r m6i mv.c. Hay lrm nhling tam
the ma b9n 109i ra vao m9t ch6 dg sau nay SIT dv.ng va them m9t tam the
m6i thaythetam the 109i ra & m6i mv.c. Kgtlr th<'ri digm nay, m6i ngay b9n
tiep tv.c them vao m6i mv.c m9t tam the ho�c c6 thg them ca 10 tam the
m6i. D6 la soltrQ'Ilg toi thigu chfr khong phai toi da. Neu b9n c6 kha nang
them cac tam the v6i toe d9 nhanh hon, chac chan con b9n v§:n tiep thu
dtrQ"C nhtr thtr6ng. Chung toi dtra ra soltr<{Ilg toi thigu & dayvi vi�c nay con
phv. thu9cvao khoang th<'ri gian b9n can dg tim higu va cat dan cac tam the
chfrkhong he phan anh kha nang tiep thu cua nao b9 tre nh6. V&i tat cd
cac y nghia hay mµc dich thi b(i niio cua tre la khong c6 gi&i hQ.n.
Khi da SIT dv.ng het cac tam the trong m6i mv.c, b9n chi can thay then6
bAng m9t mv.c gom 10 tam the hoan toan m6i. Sau d6, khi b9n tim dtr<rc du
sothe m6i thu9c mv.c dabi thay the, b9n hoan toan c6 thg gi6i thi�u l9i
mv.c d6 cho tre. Trong th<'ri gian tim kiem the m6i, b9n haylrm gifr c�n th�n
nhling the cu vi sau nay, b9n se con can den chung.
?
TUOI THO CUAMOT TAM THE ''BIT'' THONG• •

MINH
Mfii ngtr<'ri m� nen higu rat ro chtrong trinh d;:ty con cua minh. Vi dv,
ngtr<'ri m� nao cling can phai biet chinh xac h9 can d;:ty con nhfrng tam the
"bit" thong minh bao nhieu Ian trn&c khi tam the d6 tr& nen cli kY doi v&i
tre. B;:tn can phai biet ro dieu nay b&i vi nhfrng tam the luon can dzr<)'c thay
a6i.
Vi dv b;:tn hay tra 101 cau h6i, trong chtrong trinh giang d;:ty dtrQ'C len ke
ho;:tch s�n & tren day, tre se dtrQ'C quan sat tam the bao nhieu Ian trn&c khi
tam the d6 bi lo;:ti? Neu dgytheo doi, b;:tn se nh�n ra rl'.ing vong d<'ri cua mfii
tam the la 30 Ian, vi mfii tam the m&i se dtrQ'C dtra ra d;:tytre ba Ian mfii
ngaytrong thCri gian 10 ngay. Tuy nhien, neu b;:tn thfC hi�n chtrong trinh
nayv&i nguon nang ltrQ'Ilg va nhi�t huyet doi dao, b;:tn se nhanh ch6ng phat
hi�n thay rl'.ing 30 Ian trong 10 ngay la qua mfrc can thiet cho con cua b;:tn.
T;:ti sao tr? B&i vi b;:tn da thfc hi�n chtrong trinh nay thanh cong va ket qua
la tre chi can quan sat m9t thfr m&i 15 lan trong vong nam ngay. Day qua
thfC la m9t thay deli dang kg trong tan suat! Tuy nhien, dg d;:tt dtrQ'C den
trinh d9 nay, it nhat b;:tn cling can ap dvng chtrong trinh tren trong vong
vai thang.
B;:tn can luon luon di).t ra cho minh cau h6i: "Minh c6 can thay deli th<'ri
gian ton t9i cua thong tin khi nh�n ra rl'.ing con minh da nh�n thfrc hinh anh
tot hon khong?" Neu b;:tn va be deu dang cam thay hai long ve chinh minh,
thi s&m hay mu9n b;:tn cling se nh�n ra la tre c6 nhu cau thu nh�n thong tin
m&i khi da nam ro cac thong tin cli. Doi khi dieu nay cling tr&thanh van de
v&i cac ba m�, nhrmg sau d6, h9 thay rl'.ing minh da d;:tt dtrQ'c mvc dich b&i
Ian dau tien, dfra tre da c6 kha nang h9c h6i rat nhanh va khong m�t m6i.
B9 nao cua be phat trign rat nhanh qua tiing ngay.
Nhtrng, lam each nao dgb;:tn c6 thg t90 ra nhfrng tam the "bit" thong
minh?

•
• •
11; , -. I
.
,,
�·-�
.
. " •
I
Quang canh bu6i ky ket Hien phap Hoa Ky

' .
-
'
·-
•
" • '
'
�-
.. •
• •
-
,.
..
•
.
. '
• ..
'
.. .
, ·=
•
•
•
,.
' •
. . . •
'
.
'
.
-
-
.
.
·..: .
_...:
. ,
. . •
. .
•
• •
·,
•
•
•
•
•
·•
•
'
•
•
•
'
•
-·.. . .
•
•
'
•' •
•
•
•
. . .
. .
•
•
•
•
•
'
'
-
"
•
-
•
•
••
-
•
•
.
,.
•
1- ' •
' . •
�· . .
•
....
.
.
•
• •
..
•
•
. .
•
•
•
'
.
•

George Washington - B(rc anh &bao tang ngh� thu�t New York

CHAT LVONG•
Tl).o ra nhfrng tam the "bit" thong minh d�p tl;li nha khong he kh6. Thi.re
tema n6i, chat ltrQTig cua tam the phai d�p vi n6 se dtrQ'C SIT dvng nhtr
nhfrng v?t quy gia danh cho mi;>t doi ttrQTig quy gia hon - d6 la con cua bl).n.
Bl;ln nen chufin bi nhfrng tam the v6i mi;>t trU tien trn&c nhat trong dau - d6
la chat ltrQTig. Daykhong phai la mi;>t tro choi dang yeu gifra bl).n va be, va
cung khong phai la vi�c phun kem len banh, n6 la qua trinh dtra tre den v6i
tri thfrc cua thegi6i. Tam the "bit" thong minh cua bl).n phai th� hi�n dtrQ"C
sir ton tr9ng cua bl).n doi v6i nhfrng bai h9c ma bl).n dinh dl).y tre va v6i
nhfrng dieu ma tre chufin bi dtrQ"C h9c. Khong CO gi quy gia hon tri thfrc.
Mi;>t thfrVO cung gia tri ma bi lam cho re rung con toi t� hon ca nhfrng thfr
re tien c6 VO b9cben ngoai d�p de. Cac tam the "bit" thong minh cua bl).n
phai drrgc coi la nhfrng gia san quy gia drrgc truyen ll).i cho con chau, drrgc
bao ton va lrru gifr cho d<'ri sau nfra.
VAT LIEU• •
Bl;ln se can den nhfrng v?t li�u sau, da so chung deu c6 s�n:
1. Tam the "bit" thong minh tho (nhfrng bfrc anh haybfrcve)
2. Bang da nang (bang viet ghim tirtinh)
3. "But than Icy" mau den hoi).cbut ngoi to khong tham ntr&c
4. Keo dan cao su
5. Giay dan trr6ng trong hoi).c tam formica (khong batbui;>c)

Tam the ''bit'' thong minh tho
M9t Ian nfra, b9n se muon m9t tam the tho chinh xac, rieng le, cv th�va
m&i me. Ban dau, chung nhat djnh phai chinh xac va phai m&i, con ve tinh
rieng le Va CV th� thi b9n CO th� t90 ra cho chung Ve sau. ThfC telab9n Se
s&rn tr&thanh m9t chuyen gia trong vi�c xac djnh tam the tho d6 c6 tiem
nang hay khong. Neu nhrrb9n c6 m9t bfrc tranh tiem nang nhrmg n6 l9i c6
nen roi ram, b9n chi can cat nguyen phan b9n can va 109i b6 phan roi ram
d6 di. Hoi).c neu bfrc tranh d6 c6 h�n m9t nh6m cac v?t th�khac nhau, b9n
hay cat rieng chung rava bien chung thanh nhfrng tam the rieng bi�t. B9n
cung can catb6 nhfrng dong chfrben drr&i hayxung quanh hoi).c neu tam
the tho c6 tfa de chung chung, maho hay d� gay nham l§n, b9n can phai
tim cho n6 m9t cai ten ro rang va hoan chinh nhat. Vi dv, cai ten "b9 canh
cfrng" qua chung chung. B9n can cai ten ro rang hO"Il nhrrla "b9 rua hai
cham." Va cuoi cung, trrr&c khi b6 di nhfrng phan khong can thiet, b9n can
lU"U l9i tat ca nhfrng thong tin c6 lien quan den tam the tho cua minh. B&i vi
b9n se dung den chung khi b9n d9Ytre, b9n hay di).t chung & m9t nai d�
tim.
Being da nang
Chung toi khuyen b9n nen dan nhfrng tam the vao nhfrng manh bia cac
tong trang hai mi).t. Bang nay con c6 cac d9ng trrO"Ilg tl" nhrr "bang dan ap
phich", "bang mvc Ive", "bang mo ta,"..., ten g9i d6 phv thu9c vao thanh
phan cau t9o va chat lrrgng cua v?t li�u. Giay thi khong du cfrng d� dung
lam the. M9t each ki�m tra chat lrrgng bia cac tong la khi b9n cam n6 b�ng
m9t tay, n6 khong bi cong V�O. Du la v?t li�u nao thi n6 cung phai du khoe
d� SIT dvng di SIT dvng l9i nhieu Ian (di).cbi�t la neu b9n c6 y djnh c6 them
em be nfra trong trrO"Ilg lai).
Trong tru<'mg hgp tam bang trang khong t9o drrQ"c d9 trrO"Ilg phan v&i
tam the b9n da chufin bj, hay SIT dvng bang dan ap phich mau den hoi).c m9t
mau nao d6 phu hgp d� lam tang d9 tl.l"O"Ilg phan.
E>� cong vi�c dU"Q"C thu?n lQ"i hO"Il, b9n nen cat bia cac tong tru&c. Neu
b9n mua chung tt'r CITa hang van phong phfim hay nha may giay thi b9n nen
nh<'rh9 cat. Kich c& cua tam bia la 28 x 28cm.
But danh dau miiu den, khong tham nu-6-c

B?n se can caybut ngoi to, ml,l'C den dgviet chfrvao mi).t sau cua tam the
"bit" thong minh. Lo?i but nay c6 rat nhieu ten, nhung cai ten di.rgc SITbiet
den nhieu nhat la "But than kY·" N6 khong tham ni.r&cva SIT dvng lo?i IDfC
son dau. B?n nen d6ng nap but l?i khi khong SIT dvng dgtranh hi�n ti.rgng
kho dau va dgxa tam tay cua tre.
Keo dun cao su
Chung toi phat hi�n ra rilng keo dan cao su la chat li�u tuy�t v<'ri dg gan
nhfrng tam the tho len bia cac tong. B?n chi can thoa m<}t l(rp mong keo
dan len tam the va len tam bia. Khi be mi).t cua ca hai dii du kho, b?n dinh
tam the vao bia la xong. Neu muon chung dinh chi).t hon, b?n c6 thg di).t
m9t tagiaytrang len tren tam the va laytay cha xat quanh be mi).t.
Fo1•111ica
M<}t tam the "bit" thong minh ly ti.r6ng thi.r(rng di.rgc ep plastic.
Formica giup lam cho tam the tr& nen chac chan, khong bi hong, khong bi
in hinh dau van tayhaybi barn bvi. Khi b?n li.ru tam den th(ri gian Va Sf t�p
trung ma b?n b6 ra dglam m6i tam the, trong b?n se xuat hi�n mong muon
di.rgc gin gifrn6 tot nhat c6 thg, dg danh cho dli-a con tiep theo trong ti.rong
lai hoi).c dg danh ti).ng cho gia dinh c6 con nh6 khac.
Hau het cac gia dinh khong thg chi tra khoan phi dg lam nhfrng tam the
ep plastic biJ.ng may. Tuy v�y, nhfrng cu<}n giay dan ti.r(rng to ban hfru dvng
thi hoan toan nilm trong kha nang chi tra. Doi v&i bat kY ai muon can mong
tam the cua h9 thi day la m<}tv�t dvng d@ kiem dglam vi�c d6. B?n c6 thg
mua giay dan ti.r(rng & cac ell-a hang do gia dvng hoi).c ell-a hang son noi. c6
ban do dung trong nha bepva k� ngan keo sach.
GAN CHUNG LAI v6'rNHAU•
Giathi b?n dii biet di.rgc tat ca cac v�t li�u ma b?n can dg t?O nen m9t
tam the "bit" thong minh th�t d�p. Dii den luc b?n thiet l�p m<}t "day
h "
>
N'
" d" , d
>
h" N'
h""c uyen san xuat e co i.rgc san p am tot n at.
Dau tien, hay chu�n bi m<}t brrc anh. B?n phai chac chan rilng b?n nh�n
di�n di.rgc n6 tri.r&c khi gan n6 vao tam bia cac tong va b?n dii li.ru tat ca
nhfrng thong tin c6 lien quan den n6.

Th{r hai, neu nhtrtam the khong dam bao tinh rieng le, blj.n phai cat b6
het cac phan nen den khi chi con m{it v�t thg tren tam bia.
Tiep theo (btr&c nay thtr<'mg bi b6 qua b&i nhling ngtr<'ri thieu kinh
nghi�m va ch6ng chan), hayviet ten vao mi).t con l9i cua tam bia trtr&c khi
dong khung xung quanh. E>ieu nay se giup blj.n tranh kh6i vi�c b6 di san
phfim neu blj.n laghi nham ten. B9n phai dung 109i but ngoi to SIT dvng 109i
ml"C den ben mau dg ghi l9i nhfulg dij_c digm CUa V�t thg a mi)_t sau CUa tam
the. Ca chfr phai la 2,5cm tr&len, cachfr cang to cang tot.
Sau cling, hay dung keo dan cao SU dg gan tam the tho va bia cac tong c6
ten ttrong mg l9i v&i nhau. B9n chi nen thoa m{it 16-p m6ng keo dan, di).c
bi�t la neu tam the da c6 chfrviet a mi).t sau, b&i vi, neu thoa qua nhieu c6
thg lam day ml"C vao phan khung Va nhtr thethanh qua ti mfin CUa blj.n Se bi
pha h6ng.
Gi<'rthi blj.n da c6 m{it cong Cl giang dlj.yvling chac v&i chat ltrQ"Ilg tuy�t
hao roi. Trong trtr<'mg hgp muon lrru gifr n6 trong nhieu nam, bll.n haylam
them m{it btr&c la can m6ng n6 nhtr mo ta ben tren.
,
sA.Px:EP
Nhling tam the "bit" thong minh luon dtrQ"C sap xep theo cac mvc. B9n
se thay m6i mvc deu c6 kh&i digm rat r{ing. Vi dv, 10 mvc ban dau la cac
loai con trung, nhling nha phat minh vi dlj.i, nhling tac phfim ngh� thu�t vi
dlj.i, nhling phat minh vi dlj.i, nhling tt'r chi thl"C phfim b�ng ngo9i ngfrva
cac tac gia van h<;>c thieu nhi.
18 thang sau, neu blj.n nhin vao m{it chtrong trinh ttrong tl", blj.n se thay
Sl" gia tang ve d{i phrc tlj.p trong tb chrc thong tin. "Cac loai con trung"
dtrQ"C thaytheb�ng loai "dvc g6" hay loai "biet bay". Sl" sap xep l9i CO" cau
t6 chrc chung cua thtrvi�n the "bit" thong minh se phan anh kha nang tien
b9 cua tre trong vi�c lien h� va ket noi mvc nay v&i mvc khac.
M6i mvc phai c6 it nhat 10 tam the "bit" thong minh, khong gi&i hll.n so
ltrQ"Ilg toi da. SoltrQ"Ilg the a m6i mvc phv thu{icvao Sl" sKn sang, moi quan
tam Va Sl" nhi�t tinh CUa tre.
Khi blj.n SIT dvng xong tam the nao, blj.n cung nen lrru gifr n6 cfin th�n dg
sau nay con dung den.

TOM TAT
1. Nam bat djnh nghia ve tam the "bit" thong minh
2. Tim kiem th�t nhieu dfr li�u tho
3. Sap xep dfrli�u thanh cac lo;:ti tri thfrc
4. Catb6t dfrli�u tho khong can thiet
5. LU11 trfr thong tin dfr li�u dg dung trong chtrong trinh d;:ty kien thfrc
ph6 thong trong ttrong lai
6. E>jnh d;:tng kich ca cua bang dan ap phich la 28 x 28cm
7. Dung but danh dau mau den dgviet ten & mi).t sau tam the
8. Thoa m9t l&p keo len mfiu tranh
9. Gan tam the tho vao bia cac tong kich thtr&c 28 x 28cm
10. Gan giay dan ttr<'>ng trong hoi).c ep plastic ca hai mi).t cua tam the
11. T;:to ra ho S<Y 1U11 trfr nhfrng tam the cu
,
cAcH THUC TIM KIEM cAc ''BIT'' THONG MINH
Ngoai nhfrng tam the dtrQ'C ban s�n tren thi tru<'>ng, cac ba m� cling da
t;:to ra hang tram nghin tam t;:ti nha danh cho cac con cua h9. Nguon cung
cap dfrli�u tot nhat dgt;:to ra nhfrng tam the lam bKng tayla tir nhfrng cuon
sach, t;:tp chi, ban do, ap phich quang cao, the giang d;:tyva nhfrng tam the
tirvi�n bao tang.
Thglo;:ti sach tot nhat la sach in mau toan b<} thu<}c d;:tng "B9 sach kho
tang..." Kho tang cac loai chim, cac loai hoa, cac loai con trung va d<}ng v�t
c6 vU la nhfrng nguon dfr li�u tuy�t v<'ri. Nhfrng lo;:ti sach nay se cung cap
cho b;:tn day du thong tin ve tirng ml,lC ma b;:tn can. Ml,lC dich xuat ban lo;:ti
sach nayla htr&ng dfin va gi&i thi�u nen chat ltrQ'Ilg hinh anh va minh h9a
ci.rc kY tot.
Cac cuon t;:tp chi cling cung cap nguon dfrli�u quy gia dgt;:to nen tam

the "bit" thong minh. Tuy nhien, khong phai chi c6 m9t lo;;ti t;;tp chi c6 thg
giup b;;tn. Neu b;;tn muon d;;ty tre ve CUQC song hoang dii thi c6 rat nhieu lo;;ti
t;;tp chi Ve linh VfC nay Se cung cap cho b;;tn nhieu thong tin dat gia.
Ban do cac quoc gia, cac bang, cac chau Ive thl'C tel;;ti khong hfru ich
khi b;;tn can t;;to ra nhiing tam the dia ly. B<'ri vi nhieu mvc c6 thg co lien
quan t&i dia ly nen ban do tr&thanh nguon dfrli�u cho cac m� khi thiet ke
m9t mvc kien thfrc c6 lien quan.
Tat ca cac lo;;ti ap phich quang cao deu mang den nguon dfrli�u thong
tin tuy�t v<'ri. Cac C<Yquan chinh phu thtr6ng dan ap phich tren cac khu VfC
thong tin va nhiing ap phich nay c6 thg g6p phan lam nen nhiing tam the
rat d�p.
E>a so cac bao tang deu cung cap nguon dfrli�u tho rat tot. Nhiing ban
sao cua cac tac phfim ngh� thu�t, cac tac phfim dieu khac, cac mo hinh kien
true luon c6 sAn & n<Yi nay. Ngoai ra, cacbao tang khoa h<;>c cling la dia
digm tiem nang.
Khong c6 gi gi&i h;;tn nguon dinh dtr&ng danh cho tri niio, trai tim va
tam hon CUa tre ngoai Sl' kheo leo CUa ban than b;;tn Va gi(ri h;;tn tri thfrc CUa
' .
con ngtrm.
Chucb;;tn vui ve, h;;tnh phuc.

? ,
To chuc kien thuc
Khi cac can bi;> cua Vi�n Nghien cru Thanh t111 Tiem nang Con ngtr<'ri
sang t�o ra chtrong trinh tang ctr<'>ng tri thong minh cua tre, m9t yeu cau
quan tr9ng di).t ra cho h9 la phai t6 chi'.rc thong tin lam sao dgthu�n lQ'i cho
vi�c d�ytre; dong th<'ri cac b�c cha m� - nhfrng ngtr<'ri khong phai la chuyen
gia trong tat ca cac linh VfC kien thfrc cfing CO thg higu dtrQ'C.
Chtrong nay cua cuon sach se cung cap cho chung ta each thi'.rc t6 chi'.rc
thong tin sao cho phu hQ'P v&i nhfrng IDlC dich d6.
Chung ta da bat dau bl'.ing vi�c phan chia tat ca cac kien thi'.rc thanh 10
mang chung, tiep tlc chia nh6 chung nhtr sau:
Cac mru1g kie11 tlltfC
!vllc
Cac lie? t11e
TI1e ''bit·· tl1011g mi11!1
01tr011g tiliu1 <l9}'
De? 16n etia t11ong ru1
(!vlttbi)
(Hang 11glili1)
(Hat1g cl1tC 11glili1)
(!vI6i be? mtrbi t11e)
(!vI6i t11e mtroi la'i1)
-
(!vloi cl1trong tiliu1
mqt do11 vi)
Chung ta se bat dau v&i Cac mdng kien thi'rc.
cAc MANG KIEN TH0c

111t n11at:
111t 11ai:
111r ba:
111r 11am:
111t sau:
111t? ba}•:
111r tam:
111t ffitOi:
Licl1 sit
,
Am 1u19c
Ngl1� t11u�t
Toan l19c
-
Giai i-1l1au siiu1ly 11gtr0i
Kl1oa 119c cl1w1g
Ngon ngtr
Van l19c
Mai mang kien thfrc nay l?i dU'Q'C chia ra thanh cac nh6m nh6 hon
dU'Q'C g9i la cac Mv.c.
CAC MUC•
Mai mv.cbao gom nhfrng tam the "bit" thong minh c6 moi quan h� chi;i.t
chev&i nhau.
C6 hang ngan mv.c trong mai mang kien thfrc.
Vi dv. nhu: Cac lo?i chim, cac loai bo sat, cac loai d(lng v�t c6 vli va cac
loai ca - deu la cac mv.c trong mai mang kien thfrc.
E>� thu�n ti�n cho cac b�c cha m� khi giang d?y hay SIT dv.ng cac v�t li�u,
cac mv.c dU'Q'C chia nh6 thanh cac Bf). V�y cac b9 dU'Q'C t?O ra nhuthenao?
cAC BO THE•
Mai b9 thuemg bao gom 10 tam the, mai tam the c6 phan hinh anh
chfra thong tin a mi).t tru&c va c6 ten chinh xac a mi).t sau (10 the v&i kich
c& 28 x 28cm la solll'Q'Ilg phu hgp d� cac ba m� d� dang SITdv.ng trong khi
d?y tre).

Dtr6i. day lavi dv m9t b9 gom 10 the "bit" thong minh thu(>c mvc "Cac
lol;li con trung":
1. BQ rua hai cham
2. BQ que khbng lo
3. Chuon chuon
4. Ruoi
5. Chau chau
6. Kien
7. Moi
8. Ve sau
9. Btr6m vua
10. Ong ngh�
Chi c6 rat it b9 c6 sothe it hon 10. (Chi c6 bay chau Ive; b&i v?y, mvc
"Cac chau Ive" trong phan kien thfrc dia lychi c6 bay tam the "bit" thong
minh.)
M9t vi dv khac nfra la mvc "Cac bang cua MI". Mvc nay chi c6 nam bi),
m6i m9t b9 bao gom 10 bang - each phan chia nhtrv?yla dg dam bao bao
trum ca 50 bang.
B&i v?y, m6i b9 trong m9t mvc thtr6ng c6 10 tam the "bit" thong minh
(rat hiem trn6ng hQ'P c6 it hon 10 the, nhtr da de c?p &tren).
N6i m(>t each ngan gQn, m(>t "Bit" thong minh dtrQ'C dinh nghia nhtr
sau:
TAM THE ''BIT'' THONG MINH
M(>t tam the "bit" thong minh la m(>t dfrki�n dtrQ'C thghi�n a dl;lng mo
ta, dtrQ'C gan vao mQt bang dan chat ltrgng cao Va dtrQ'C dung dg dl;ly tre.

Kich CCYCUa bang dan do la 28 X 28cm Va no phai du CUng dgbfrc tranh
kh6ng bi g�p cong khi dtra ra cho tre quan sat.
Ban than mfii "bit" thong minh dtrQ'C gan len bang la mi;>t bfrc ve chinh
xac hay mi;>t bfrc anh cua v�t thg, vi dl nhtrbfrc h9a nang Mona Lisa cua
danh h9a Leonardo daVinci ch£ng h9n.
Ban sao nayphai chinh xac, rieng le va Cl thg.
>
N6 phai c6 di).c diem sau:
1. Chinh xac
2. Chi c6 mi;>t v�t thg dtrQ'c m6 ta
3. C6 mi;>t cai ten di).c trnng
4. Kich c&du l&n (thrr0ng la 28 x 28cm)
5. Ro rang
Neu nhtr "bit" thong minh nay la mi;>t phan trong thtrvi�n gia dinh va
dtrQ'c srr dlng kh6ng chi dg d9y cho nhling dfra tre - thanh vien m&i trong
gia dinh - ma con cho ca con chau d(ri sau nfra thi chung nen dtrQ'C bQC mQt
l(rp nhfa can mong ben ngoai dg CO thg ltrU gifrdtrQ'C lau dai.
Nhling tam the cang d�p thi vi�c d9y cho tre nho cang hi�u qua va tri
thfrc d6 cang c6 gia tr}.
Nhfulg gia dinh thl"C hi�n thanh Cong chtrong trinh d9y tre nay da thtra
nh�n quan digm lien quan den nhling tam the "bit" thong minh cua cac can
bi;> trong Vi�n. Khi nhling tam the nay dtrQ'C tim kiem trong Sfhao hfrc,
dtrQ'C dong khung Va ltrU gifr cfin th�n, chung Se tr(rthanh mQt thtrvi�n 16n
chfra nhling thong tin chufin xac va d�p nfra. Chung thl"C Sf la cuon tir dign
bach khoa danh cho tre nho va la nen tang cho nguon tri thfrc khbng lo
trong ttrong lai.
Nhfulg mfiu tri thfrc quy gia naythl"C Sf dtrQ'C cac can bQ CUa vi�n cfing
nhtr cac b�c cha m� CfC k)' tran tr9ng, b&i vi day la ket qua tir Cong vi�c kho
khan ma cac can bi;> cua vi�n dii dam nhi�m va sau d6 la qua trlnh kien tri
ap dlng CUa cacb�c cha m� dg t90 ra hang ChlC nghin nhfulg tam the "bit"

thong minh.
Tirket qua thanh cong ro rang cua viec SIT dvng nhiing tam the "bit"
�o� m�h � � �. � � bO �en ri � b� �a � � � nen �
sung chung.
Neu nhu "ton sung" la tir qua ml).nh dg n6i ve nhiing mfiu tri thirc nay,
chung toi xin lam ro hon rl'.ing tir nay chinh la danh cho nhiing cuon sach
tuyet v<'ri v&i nhiing bia sach tuyet d!;!p; hayla danh cho nhiing tac phfim
nghe thu�t dang gia nhubirc h9a nang Mona Lisa ho?c la Sl'ton sung danh
cho viec h9c t�p hay ton sung chan ly.
Mai "bit" thong minh deu co lien quan t&i Nhfmg chu071g trinh truyen
tdi kien thi'rc.
NHUNG CHVONG TRINH THONG MINH
MOt chuong trinh thong minh dugc tl).o ra tir mOt dfrkien don le co lien
quan t&i mOt "bit" thong minh.
10 chuong trinh nhuv�y duQ'c sap xep theo m0t trinh tl' d?c biet va
dU'Q'Cbiet den nhula Di) 1671 cua thong tin.
DO LON COA THONG TIN•
Mai dfrkien dugc g9i la m0t Chuong trinh thong minh. Nhiing dfr kien
nay dU'Q'C sap xep theo mire dO phi'.rc tl).p v&i ten g9i la DO 16n cua thong tin.
Nhfing chuong trinh nay dU'Q'C bat dau v(ri dfrkien nho, don gian dau tien
va sau do phat trign phirc tl).p dan len cho den mire dO phi'.rc tl).p nhat la mire
10.
C6 10 mire d0 cho mai tam the "bit" thong minh. Vi dv, loai chim cat Mi
la mOt "bit" thong minh trong mvc cac loai chim va thuOc mang kien thirc
sinh h9c.
Sl' kien & mire dO dau tien trong chuong trinh thong minh ve loai chim
nayla: "Loai chim cat Mi sinh song va san moi & ca thanh phova nong
thon." Dfr kien & mi'.rc dO thir 10 la Sl' phan lol).i khoa h9c ve loai chim nay,
bao gom l(rp (sinh h9c), hang, h9, giong, loai.

Gifra cac chtrong trinh thong minh n�m trong m9t mi;tc thu9c m9t
mang kien thirc c6 VO van moi lien h�. Vi di;t, khi tre h9c t&i mire thir 10
trong chtrong trlnh thong minh ve cac loai d9ng v?t c6 vU, cac loai chim,
cac loai bo sat, cac loai ca, cac loai con trung Va d(>ng v?t ltr6ng Ctrthi tre
cfing dong th(ri dtrQ'C hQC Ve nganh sinh v?t hQC, l(rp, hang, hQ, giong Va
loai.
Nh(r v?y, tre biet dtrQ'C r�ng d(>ng v?t CO vU, cac loai chim, bo sat, ca Va
d(>ng v?t ltr6ng Ctr deu thUQC nganh d(>ng v?t CO XtrOTig song; con con trung
thi thu(>c nganh d(>ng v?t chan dot. Ket qua la tre nho se h9c dtrQ'C each
phan lolj.i tren CO' s<'rkhoa h9c cua cac loai sinh v?t m9t each VO thirc. Tre se
chi don gian nghi r�ng minh dang cung m� t?n htr<'rng m9t thCri gian tuy�t
vCri, va dtrong nhien, d6 dung la khoang thCri gian d�p. Cung luc d6, cacbe
cfing dtrQ'C hQCVe Sl,l'phan tang d(>ng v?t - dieu ma rat it ngtrCri l<'rn biet.
Phan nay cua cuon sach li�t ke ra 10 mi;tc trong mfii mang kien thirc,
nhtrv?y la c6 tbng som9t tram mi;tc. Chae chan m9t dieu la, khi cacb?c cha
m� SIT di;tng m9t tram mau nay, h9 c6 thgtlj.O ra m9t tram, th?m chi m9t
nghin mi;tc khac ma khong phai tbn hao qua nhieu sire 11,l'c. D6 chinh la li do
vi sao chung toi li�t ke ra cac vi di;t Cr day.
Mii11g /..iei1 thu·c:
M11c:
Si.Jtl1 ltQC
1. DQ11g v�t c6 vu
2. Cac loAf cllim
3. Cac loAf bo sat
4. DQ11g v�t ltro11g ett
5. Cac loAf ca
6. Cac loAf giap xac
7. Cac loAf con triu1g
8. Cac loAf l1oa
9. Cac loAf ca)'
10. Cac loAf tl1tc v�t
Ta cay btl

Ma11g f..iei1 t/t(t"C: Liclt su
1. Cac n11a laiu1 d90 vi deµ
l. Cac nlta pltat miitlt vi dc,i
3. Cac 1t11a k11oa 11Qc '>i dc,i
4. Cac n11a t11.ftm luein ,>i deµ
s. Nl1fulg ,i to11g t11ong Nii
6. Cac ClQC cl'liel.1 noi tieng
i. Cac t1ie'u dc,i An11
S. Ng1t0i da do Nfi
9. Nl1ung 'rl Quoc 1:-1111,1
cia 111t6c Nfi
10. Ngitbi tie'n 51.t

Mti11g /.:ieii thri·c:
Mti11g T..ieit tl1r1·c:
Dia ly
1. Cac cl1att l1C va d9i dtt011g
.,
- ·
3.
4.
-
o.
6.
-
/ ,
8.
9.
Cac qtioc gia tl1uqc cl1at1 Jv!i
•
Cac 11tt6c cl1au At1
Cac 11tt6c cl1au Plti
•
Cac 11tt6c cl1au A
Cac bang cia Jvli
Quoc ky aia cac ntt6c tre1
t11egi6i
Tin lti� giao tl16ng va cac
bieu tttQng (aia Jv!i)
Cac 11gq11 11Ui
10. Nl1tn1g do11g s611g 16n tren
t11e'gi6i
•
Am nl1i).c
1. Cac lo9i 1u1iJ.c C1
.,
- ·
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Cac 11ot 11l1;;tc
Cac bifu tttQ11g am 11l1;;tc
Cac 1u1a soi).11 1u1iJ.c ,>i d9i
Cac qt1ai1g 1u1iJ.c
Cac b"11 l1Q1, am
Nl1u11g ca sy 11oi tieng
-
N11fu1g 11gttoi biei1 die11 ,>i d9i
Cac loi).i 1u1iJ.c C1 co
10. Cac do"11 kl1uc

Mfl11g /..-ieii thri·c:
M11c: 1. Nl1tmg ngl1� tl1t1�t gia >i d<).i
.,
Cac tac pl1am ngl1� tl1u�t- ·
aia Van Gogl1
3. Cac tac pl1am ngl1� tl1t1�t
a.ia Picasso
4. Cac tac pl1am ngl1� tl1u�t
aia Da Tiz1ci
-
Cac tac pl1am ngl1� tl1t1�t:;,,
aia Cezaiu1a
a.ia Rembrai1dt
-
/ , Cac tac pl1am ngl1� tl1u�t
aia :tvlic11elai1gelo
a.ia Diirer
a.ia Botticelli
10. Cac tac pl1am ngl1� tl1u�t
aia Holbeii1

Ma11g kiei1 th(t'C:
M('c:
Ma11g kiei1 thri·c:
M11c:
Toan l19c
1. Cac k11oi ltin11 l1Qc
:?. Cac g6c
3. Cac 1:-il1ep tittl1 toan
va do ltren1g
4. Nl1itng bieu ntqng tofu1 l1Qc
5. Cac k11oi lilitl1 l1Qc l�p t11e·
6. Cac cl1t1 soLa lv!a
i. Cac d011 'rl do ltren1g
8. N11tn1g n11a tofu1 l1Qc vi ct.µ
9. TQa dq ltin11 l1Qc
10. Cac tl1e cltam (soc6 t11�t)
Giai pl1�11 sittlt ly
1. Cac co quan trong co t11e·
:?. Cac k116p xtr011g
3. Cac co
4. Cac pl1an c:Ua tebao
5. H� tieu l16a
6. H� turu1 l1oitt1
i. Rrutg
8. H� tltan kinl1
9. H� si.itlt s.U1 ntt
10. H� si.itlt s.U1 11am

Mti1ig J:ieii thr1·e:
Mite:
Mti1ig /..iei1 thft·e:
Mlle:
Kl1oa 119c tong 119·p
1. Cac 11aru1 wu1
:?. Cac cl1om sao
3. Cac ngu)ren tol16a 119c
4. Cac lo9i kl1oiti1g cl1a't
5. Cac lo9i xe gii1 may
6. Cac lo9i tau di�11
i. Cac lo9i may bay
8. Cac lo9i tau t1111ye'i1
9. Cac pl1at miiu1
10. Cac cong a.i
Ngon ngt"f
1. 111tC pl1am
:?. V�t dlflg si.iu1 11o;;tt
3. Cac lohl ''�t 11uoi
5. Cac 11aru1 d¢ng
6. Nl1iing tit trai nglua
i. Do may m1'c
8. TI1aru1 vien tro11g gia dinl1
9. Cac lo9i 1:il11T011g ti�11
giao t11011g
10. Hru1g x6m liti1g gie11g

Van 119c
1. Cac tac gia vat1 119c
tlueu 1uu co <.'lien
..,
-·
3.
4.
-
o.
6.
-
I.
8.
Cac tac gia vat1 119c
tltleu 1utl
Cac tac gia vat1 119c !vli
Cac n11a tl10 J1i
Cac n11an v�t tro11g kic11
cia Sl1akespeare
Cac tac gia vat1 119c Aiu1
Cac tltl si 11Sl.t0i Aiu1
�
Nl1tmg ngtrOi bieu die11
rl dai•
9. Cac 1u1a tiiet 119c vi d9i
10. Cac 1u1a tl10 116i tieng
tI1egi6i
Chung toi da li�t ke ra m9t tram mv.c kien thfrc.
Neu tl).O ra cac b9 the trong m6i mv.c nay, chung ta se c6 m9t ngan "bit"
thong minh (vi m6i b9 c6 10 "bit" thong minh lien quan v&i nhau).
Vab&i vi m6i m9t "bit" nl'.im trong t6ng so 10 "bit" thong minh (10 mire
d9) co lien h� t&i m9t chtrong trinh thong minh, v�y la chung ta dang lam
vi�c v&i mtr<'ri ngan dfr ki�n. Neu tinh ca cac "bit" thong minh, chung ta
thi;rc si;r se c6 dtrgc con so mtr<'ri m9t ngan.
Tirtam quan tr9ng cua ltrQ'Ilg kien thfrc to 16n c6 dtrQ'C tir mfii bQ the
cua m6i mv.c (trong t6ng som9t tram) c6 thgthay rl'.ing, vi�c dtra ra cacvi
dl,l dign hinh Ve each thirc tl).O ra mQt chtrong trinh thong minh cfing nhtr
cac vi dv. ve each thfrc quy dinh mire d9 cua thong tin la m9t hanh d9ng rat
, ,.,
sang suot.

Khi da thietl�p dtrQ'C m;:tng ltr&i the "bit" thong minh r(>ng 16n, cac b;:tn
hay m& r(>ng Chtrong trinh Thong minh cua minh.
Khi b;:tn da d;:ty tre dtrQ'C mQt ngan mfiu tri thfrc, b;:tn nen biit dau t;:to ra
Chtrong trinh Thong minh.
Mi;tc tri thfrc thi thiet l�p nen be r(>ng cua kien thfrc trong m9t linh Vl'C,
con cac Chtrong trinh Thong minh thi t90 ra nhfrng mfrc d9 tri thfrc tang
dan trong mi;tc d6. M6i Chtrong trinh m&i trong m9t mi;tc se them vao m9t
mire d9 cao hon, biit dau tir thong tin don gian nhat va ket thuc b�ng thong
tin phfrc t9p nhat. Hayxem vi di;t sau:

lVIang kie11 tl11?c:
''Bit'' tl1611g minl1:
-
ivl1rc tfo tl11r 11l1tit:•
lvl1rc tf6 tl11(11ai:•
ivl1rc tfo tl11rb1i:•
ivl1rc tfo tl11r t1r:•
ivl1rc tfo tl11r 11ii111:•
Sin11 l1QC
Cac lohl con t1"itng
Ve dµtl1 ky
Kltl c6 11ltleu con ''e d�p
caru1, fun tl1ai1l1 pl1at ra ngl1e
giong n111r tieng 11l19c.
N111ing con ve tnr611g tl1iu1l1
k116ng an gi ca, 11l11n1g 6 giai
doc:in n11q11g, c11w1g uong
�
1U1ta tir re Ca}'·
Nl1q11g 'e song 6 t1·011g da't
n'r 13 t6i li 1-wn tnt6c kltl
le11 m�t da't va t1·6 tl1iu1l1 c611
ti"itng c6 citi1l1.
Kltl co11 ve t1·1ro11g tl1iu1l1
c11ui i·a k11oi m�t da't, c11fulg
lqt bo 16p vo 11l1qng di.
L6}i xac 11l1q11g ci.ia c11fulg
c6 tl1e" tim tl1a'y tren cac ca}'
l1o�c tre11 cac lie'm�t a'.n1g.

111rc ,fa tl11r tti11i:•
1vf1(c ifo tl11( cl1i11:•
111rc ,fa tl11r 11i1rcn:•
Lohl ''e 11ay so11g cl1ti }'el.1 6
k11u ''IC iilua d611g 11tr6c :tvli.
Jv!qt con ve sa'u c6 clliel.1 dhl
1
... ,. """ --....
e11 t01 .:>cm.
Con ''e tii.rong tl1ruu1 de
tii.'1ng satt klli le11 m�t dat
dtrqc ba ngay.
Te11 k11oa 119c ctia lohl nay c6
i1glua la ,,detl1a11 k)r'' va tlltf
11911g k11oa 119c ctia lohl 11a}'
la ''mttOi liay''.
L6p:
Bo:•
Ho:•
Gioi1g:
Lohl:
Co11 t1Ui1g
C6 caru1
Te sa'u
Mngicicndn
Mngicicndn
septe11decim
Hay hinh dung den canh dfra con m&i 2 tu6i cuabl).n c6 thgbiet dtrQ'C
hang ngan thong tin Va con nam bat dtrQ'C Sf phan lol).i theo each CUa
Linnaeus!
Toi tin m9t dieu rAng, ngai Carolus Linnaeus (1707- 1778) - ngtr<'ri dau
tien mang thfrtl'phan lol).i khoa h9c den v&i sinh h9c - se rat tl' hao khi
biet dtrgc rAng c6 hang tram dfra tre m&i 2 tu6i (c6 thg dii c6 hang ngan va
ttrong lai Se CO hang Ch1,lC ngan tre) nh�n biet Va higu dtrQ'C Cong trinh ma
ong la ngtr<'ri tien phong. E>ieu nay chac chan se lam ong VO cung vui str6ng.
C6 rat it ngtr<'ri tru6ng thanh biet dtrQ'C khai ni�m la mave Sf ton tl).i cua
nganh, l&p, thfrtl', giong va loai sinh h9c; h9 cung ch�ng quan tam la c6
nhfing gi trong cac tang phan lol).i d6.
E>a SOtre nho deu rat hfrng kh&i khi biet dtrQ'C ten khoa hQC day du CUa
loai gau xam Bae Mi dfrtgn la Ursus Horribilis. E>�c bi�t la tre rat thich khi

bom� dtra ra tam the c6 hinh cua chung ket hQ'P v6i. b9 mi).t hung dfrva
chat gi9ng day de d9a khi n6i rKng 109i gau d6 la thu9c loai URSUS
HORRIBILIS.
Ro rang la cac mU-c d9 cua thong tin se tiep tv.c phat tri�n va chi bi gi6i.
h?n b&i trinh dQ kien thfrc trong mQt linh VfC nao do CUa con ngu(ri a th(ri
di�m hi�n t?i ma thoi.
Khi bat dau cac Chuong trinh Thong minh, b?n nen nham vao vi�c thiet
l�p ph9m vi kien thU-c trong cac mLC ma b?n SIT dlng chU-khong phai chi
don thuan hoan thi�n cac mfrc dQ CUa mfii tam the rieng le hoi).c mfii mLC.
Ban dau, b?n t�p trung vao vi�c thfc hi�n m9t Chuong trinh Thong minh &
mfrc dQ dau tien doi v6i. tat ca cac the mab?n da 109i ra (y tat ca cac mLC.
Roan thanh xong bu&c nay, b?n se bat dau xay dfilg cac mfrc d9 kh6 hon &
,, > ,
tat ca cac mLC.
V6i. mfrc dQ tang dan nhuthe, cac thong tin trong mfii MLC se bat dau
c6 nhieu di�m trung nhau. Ket qua la b?n da c6 m9t chuong trinh v6i. h�
thong kien thU-c to 16n ma trong d6 khong c6 thong tin m6i. nao l9i khong
c6 lien quan t6i. cac thong tin khac.
Yao thCri di�m tien den giai do9n nay, b?n se nh�n ra rKng b?n cang d9y
tre nhieu bao nhieu thi kha nang tiep thu cua tre cang tang bay nhieu.
Va day qua la giai do9n tuy�t vCri doi v6i. ca b?n va tre.
NHO'NG DAC DIEM KHAC CUA CHVONG TRiNH•
THONG MINH
1. Ml)t Chu:07!g trinh Thong minh phdi c6 tinh chinh xac. N6 la m9t dfr
>
ki�n, chU-khong phai la m9t quan diem hay m9t gia djnh. Vi dl, "George
Washington la vi t6ng thong dau tien cua nu&c Mi" la m9t Chuong trinh
Thong minh; nhung "Jachary Taylor la m9t vi t6ng thong toi" thi l9i khong
phai, vi day la m9t quan di�m.
2. Ml)t Chu:071g trinh Thong minh phdi ro rang. Ngon tt'r phai dugc
dung m9t each ro rang va trvc tiep d� tranh bat kY Sf hi�u sai nao. Vi dl
"Bao gepa la loai d9ng v�t c6 vt1 nhanh nhat tren Trai Dat" la m9t lCri phat
bi�u ro rang va khong ai c6 th� hi�u sai dugc.

Dạy trẻ về thế giới xung quanh - Phương pháp Glenn Doman

Dạy trẻ về thế giới xung quanh - Phương pháp Glenn Doman

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (15)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Dạy trẻ về thế giới xung quanh - Phương pháp Glenn Doman