Muzea prywatne, kolekcje lokalne. Raport z badańFundacja Ari Ari
Przedstawiamy raport pt. „Muzea prywatne, kolekcje lokalne. Badanie nowej przestrzeni kulturowej”, który powstał dzięki dofinansowaniu w programie „Obserwatorium Kultury” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dotacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Badania przeprowadziliśmy między marcem a listopadem 2012 roku na terenie województw: kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego oraz w przestrzeni internetowej obejmującej omawiane zagadnienia i miejsca.
Głównym celem badań pozostawało uzyskanie wiedzy i zrozumienie współczesnych praktyk kulturowych, związanych z żywiołowo zakładanymi prywatnymi muzeami w Polsce. Dążyliśmy do pozyskania możliwie pełnej dokumentacji tego zjawiska w trzech zasadniczych wymiarach:
diagnozy procesu tworzenia, organizowania i funkcjonowania prywatnych muzeów,
charakterystyki prywatnej działalności muzealniczej i różnych aspektów z nią związanych,
analizy recepcji prywatnych muzeów w lokalnych i ponadlokalnych środowiskach, rozpatrując konteksty społeczne, ekonomiczne, polityczne i kulturowe.
Podmiotem raportu są ludzie prowadzący własne muzea, najczęściej jednoosobowo i pomimo niesprzyjających okoliczności prawnych, ekonomicznych i społecznych. Tworzą w praktyce prywatne mini instytucje kultury, daleko wybiegające poza schematy i przyzwyczajenia związane z działalnością „klasycznego” muzeum.
Patronat medialny: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów
www.muzeaprywatne.blogspot.com
--
While conducting an ethnological study in 2012 titled “Private museums, local collections. Researching new cultural space” we have looked at the activity of over 50 private museums in two provinces: Cuiavia & Pomerania and Mazovia (Poland).
Projekt badawczy "Cyfrowe praktyki i strategie udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014".
Celem projektu jest syntetyczna analiza cyfrowych praktyk i strategii udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014. Dostęp do zasobów dziedzictwa kulturowego jest kluczowym aspektem określania jednostkowej i zbiorowej identyfikacji. Jednocześnie rozwój cyfrowej infrastruktury kultury, digitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz mediatyzacja komunikacji społecznej to słabo rozpoznany obszar zmian kulturowych wpływających na uczestnictwo w kulturze oraz społecznie przeżywane i konstruowane formy tradycji, historii i pamięci.
Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Programu Obserwatorium kultury.
Muzea prywatne, kolekcje lokalne. Raport z badańFundacja Ari Ari
Przedstawiamy raport pt. „Muzea prywatne, kolekcje lokalne. Badanie nowej przestrzeni kulturowej”, który powstał dzięki dofinansowaniu w programie „Obserwatorium Kultury” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dotacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Badania przeprowadziliśmy między marcem a listopadem 2012 roku na terenie województw: kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego oraz w przestrzeni internetowej obejmującej omawiane zagadnienia i miejsca.
Głównym celem badań pozostawało uzyskanie wiedzy i zrozumienie współczesnych praktyk kulturowych, związanych z żywiołowo zakładanymi prywatnymi muzeami w Polsce. Dążyliśmy do pozyskania możliwie pełnej dokumentacji tego zjawiska w trzech zasadniczych wymiarach:
diagnozy procesu tworzenia, organizowania i funkcjonowania prywatnych muzeów,
charakterystyki prywatnej działalności muzealniczej i różnych aspektów z nią związanych,
analizy recepcji prywatnych muzeów w lokalnych i ponadlokalnych środowiskach, rozpatrując konteksty społeczne, ekonomiczne, polityczne i kulturowe.
Podmiotem raportu są ludzie prowadzący własne muzea, najczęściej jednoosobowo i pomimo niesprzyjających okoliczności prawnych, ekonomicznych i społecznych. Tworzą w praktyce prywatne mini instytucje kultury, daleko wybiegające poza schematy i przyzwyczajenia związane z działalnością „klasycznego” muzeum.
Patronat medialny: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów
www.muzeaprywatne.blogspot.com
--
While conducting an ethnological study in 2012 titled “Private museums, local collections. Researching new cultural space” we have looked at the activity of over 50 private museums in two provinces: Cuiavia & Pomerania and Mazovia (Poland).
Projekt badawczy "Cyfrowe praktyki i strategie udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014".
Celem projektu jest syntetyczna analiza cyfrowych praktyk i strategii udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014. Dostęp do zasobów dziedzictwa kulturowego jest kluczowym aspektem określania jednostkowej i zbiorowej identyfikacji. Jednocześnie rozwój cyfrowej infrastruktury kultury, digitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz mediatyzacja komunikacji społecznej to słabo rozpoznany obszar zmian kulturowych wpływających na uczestnictwo w kulturze oraz społecznie przeżywane i konstruowane formy tradycji, historii i pamięci.
Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Programu Obserwatorium kultury.
Projekt badawczy "Cyfrowe praktyki i strategie udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014".
Celem projektu jest syntetyczna analiza cyfrowych praktyk i strategii udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014. Dostęp do zasobów dziedzictwa kulturowego jest kluczowym aspektem określania jednostkowej i zbiorowej identyfikacji. Jednocześnie rozwój cyfrowej infrastruktury kultury, digitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz mediatyzacja komunikacji społecznej to słabo rozpoznany obszar zmian kulturowych wpływających na uczestnictwo w kulturze oraz społecznie przeżywane i konstruowane formy tradycji, historii i pamięci.
Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Programu Obserwatorium kultury.
Nowa Polna raport z konsultacji społecznych 2015PNU2014
Raport przedstawia wyniki konsultacji przeprowadzonych w związku z przebudową ul. Polnej w Toruniu na odcinku Szosa Chełmińska - Szosa Okrężna. Konsultacje odbyły się w ramach projektu Przepis na ulicę.
Prezentacja nt. budowy Ogrodu "Zielono mi" przygotowana na spotkanie KRAKÓW MIASTEM OGRODÓW SPOŁECZNYCH na zaproszenie Ośrodka Kultury im. C.K. Norwida. Prezentacja aktualna na dzień 9.02.2016 r.
Społeczna Koncepcja Rozwoju Zakrzówka powstała jako efekt ogólnego niezadowolenia społeczeństwa z sytuacji przestrzennej miasta i braku jakiejkolwiek wizji jego rozwoju
Społeczna Koncepcja Rozwoju Zakrzówka powstała w oparciu o pracę społeczną mieszkańców całego Krakowa, dla których rozwój tego miasta i Dębnik nie jest obojętny
W pracach projektowych udział brali architekci, urbaniści, socjologowie miasta i przyrodnicy
W pracach opierano się o istniejące badania naukowe np.: mapę roślinności rzeczywistej Krakowa
Rewitalizacja obszarów śródmiejskich w bydgoszczypzr
Pani Dyrektor z Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy opowiedziała o dotychczasowych działaniach rewitalizacyjnych w Śródmieściu oraz o planach miasta dotyczących dalszej rewitalizacji Śródmieścia Bydgoszczy oraz o rozpoczęciu procesu ożywiania Starego Fordonu.
Pan Andrzej Potoczek, naczelnik wydziału planowania strategicznego i przestrzennego w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu, zaprezentował wymagania, jakie będą stawiane przed samorządami, które będą chciały pozyskać środki na ożywanie zdegradowanych przestrzeni.
W Radomsku, nieopodal Częstochowy. Stowarzyszenie Centrum Integracji Młodzieży Radomsko przystąpiło do zadania Wspólna Przestrzeń, koordynowanego przez PZR, z zamiarem włączenia mieszkańców dzielnicy Folwarki do wspólnego zaplanowania przestrzeni placu zabaw i terenu przy Szkole Podstawowej nr 3 w Radomsku. W trakcie pracy okazało się jednak, że oczekiwania mieszkańców są znacznie większe, na tyle, że razem z mieszkańcami konsultowaliśmy program na działania Centrum Integracji Dzielnicy, który lada moment rozpocznie działalność w przyszkolnym budynku.
Kampania społeczna Damy Rady promowała wybory do czwartej kadencji Rad Okręgów w Toruniu, które odbyły się
w dniach 17 października - 13 listopada 2012 roku. Była to największa kampania społeczna dotycząca
funkcjonowania samorządu w Toruniu.
Prowadziła ją fundacja Pracownia Zrównoważonego Rozwoju we współpracy z Biurem Rady Miasta Torunia.
Kampania została sfinansowana w całości ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich i zasobów PZR.
Projekt został realizowany przez Toruńską Fundację STARE MIASTO we współpracy
z Pracownią Zrównoważonego Rozwoju. Toruńska Fundacja STARE MIASTO – inicjator
projektu – powierzyła Pracowni Zrównoważonego Rozwoju opracowanie metodologii
projektu i przeprowadzenie badań. Obie organizacje współpracowały ściśle na wszystkich
etapach realizacji projektu.
Partnerem projektu z ramienia administracji samorządowej było TCM Biuro Toruńskiego
Centrum Miasta – jednostka organizacyjna Urzędu Miasta Torunia.
Z okazji Dnia Ziemi bezpłatny tygodnik miejski „Teraz Toruń” przygotował specjalne, ekologiczne wydanie na papierze z odzysku.
Dzień Ziemi obchodzony jest 22 kwietnia. Jutro więc torunianie dostaną specjalne wydanie miejskiego tygodnika "Teraz Toruń".
– Znalazły się w nim teksty poruszające tematykę ekologiczną z perspektywy lokalnej. Pokażemy, gdzie kupić ekologiczną żywność w Toruniu, przedstawimy organizacje działające na rzecz środowiska w mieście – mówi Kamil Sakałus, redaktor prowadzący „Teraz Toruń”. W gazecie, która w całości została wydrukowana na papierze z odzysku nie zabrakło miejsca na opisy inicjatyw ekologicznych toruńskich firm. Redakcja przybliżyła też torunianom ideę czerwcowego Śniadania na Trawie, gdy Rynek Staromiejski w sercu gotyckiej Starówki Torunia zamieni się w wielki, naturalny trawnik.
Jest to dodatkowe wydanie. „Teraz Toruń” ukazuje się w czwartek, w nakładzie 34 tysięcy egzemplarzy.
Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych
Najlepszy podręcznik na świecie dla tych, którzy chcą coś zmienić wokół siebie.
Jak przetworzyć Miejsce. Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych to tłumaczenie książki How to Turn a Place Around wydanej przez Project for Public Spaces, tłumaczenie na język polski: T. Jeleński, W. Kosiński.
Publikacja udostępniona dzięki uprzejmości Międzynarodowego Centrum Kształcenia PK i Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, w ramach współpracy w sieci "Wspólna Przestrzeń"
Projekt badawczy "Cyfrowe praktyki i strategie udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014".
Celem projektu jest syntetyczna analiza cyfrowych praktyk i strategii udostępniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004-2014. Dostęp do zasobów dziedzictwa kulturowego jest kluczowym aspektem określania jednostkowej i zbiorowej identyfikacji. Jednocześnie rozwój cyfrowej infrastruktury kultury, digitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz mediatyzacja komunikacji społecznej to słabo rozpoznany obszar zmian kulturowych wpływających na uczestnictwo w kulturze oraz społecznie przeżywane i konstruowane formy tradycji, historii i pamięci.
Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Programu Obserwatorium kultury.
Nowa Polna raport z konsultacji społecznych 2015PNU2014
Raport przedstawia wyniki konsultacji przeprowadzonych w związku z przebudową ul. Polnej w Toruniu na odcinku Szosa Chełmińska - Szosa Okrężna. Konsultacje odbyły się w ramach projektu Przepis na ulicę.
Prezentacja nt. budowy Ogrodu "Zielono mi" przygotowana na spotkanie KRAKÓW MIASTEM OGRODÓW SPOŁECZNYCH na zaproszenie Ośrodka Kultury im. C.K. Norwida. Prezentacja aktualna na dzień 9.02.2016 r.
Społeczna Koncepcja Rozwoju Zakrzówka powstała jako efekt ogólnego niezadowolenia społeczeństwa z sytuacji przestrzennej miasta i braku jakiejkolwiek wizji jego rozwoju
Społeczna Koncepcja Rozwoju Zakrzówka powstała w oparciu o pracę społeczną mieszkańców całego Krakowa, dla których rozwój tego miasta i Dębnik nie jest obojętny
W pracach projektowych udział brali architekci, urbaniści, socjologowie miasta i przyrodnicy
W pracach opierano się o istniejące badania naukowe np.: mapę roślinności rzeczywistej Krakowa
Rewitalizacja obszarów śródmiejskich w bydgoszczypzr
Pani Dyrektor z Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy opowiedziała o dotychczasowych działaniach rewitalizacyjnych w Śródmieściu oraz o planach miasta dotyczących dalszej rewitalizacji Śródmieścia Bydgoszczy oraz o rozpoczęciu procesu ożywiania Starego Fordonu.
Pan Andrzej Potoczek, naczelnik wydziału planowania strategicznego i przestrzennego w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu, zaprezentował wymagania, jakie będą stawiane przed samorządami, które będą chciały pozyskać środki na ożywanie zdegradowanych przestrzeni.
W Radomsku, nieopodal Częstochowy. Stowarzyszenie Centrum Integracji Młodzieży Radomsko przystąpiło do zadania Wspólna Przestrzeń, koordynowanego przez PZR, z zamiarem włączenia mieszkańców dzielnicy Folwarki do wspólnego zaplanowania przestrzeni placu zabaw i terenu przy Szkole Podstawowej nr 3 w Radomsku. W trakcie pracy okazało się jednak, że oczekiwania mieszkańców są znacznie większe, na tyle, że razem z mieszkańcami konsultowaliśmy program na działania Centrum Integracji Dzielnicy, który lada moment rozpocznie działalność w przyszkolnym budynku.
Kampania społeczna Damy Rady promowała wybory do czwartej kadencji Rad Okręgów w Toruniu, które odbyły się
w dniach 17 października - 13 listopada 2012 roku. Była to największa kampania społeczna dotycząca
funkcjonowania samorządu w Toruniu.
Prowadziła ją fundacja Pracownia Zrównoważonego Rozwoju we współpracy z Biurem Rady Miasta Torunia.
Kampania została sfinansowana w całości ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich i zasobów PZR.
Projekt został realizowany przez Toruńską Fundację STARE MIASTO we współpracy
z Pracownią Zrównoważonego Rozwoju. Toruńska Fundacja STARE MIASTO – inicjator
projektu – powierzyła Pracowni Zrównoważonego Rozwoju opracowanie metodologii
projektu i przeprowadzenie badań. Obie organizacje współpracowały ściśle na wszystkich
etapach realizacji projektu.
Partnerem projektu z ramienia administracji samorządowej było TCM Biuro Toruńskiego
Centrum Miasta – jednostka organizacyjna Urzędu Miasta Torunia.
Z okazji Dnia Ziemi bezpłatny tygodnik miejski „Teraz Toruń” przygotował specjalne, ekologiczne wydanie na papierze z odzysku.
Dzień Ziemi obchodzony jest 22 kwietnia. Jutro więc torunianie dostaną specjalne wydanie miejskiego tygodnika "Teraz Toruń".
– Znalazły się w nim teksty poruszające tematykę ekologiczną z perspektywy lokalnej. Pokażemy, gdzie kupić ekologiczną żywność w Toruniu, przedstawimy organizacje działające na rzecz środowiska w mieście – mówi Kamil Sakałus, redaktor prowadzący „Teraz Toruń”. W gazecie, która w całości została wydrukowana na papierze z odzysku nie zabrakło miejsca na opisy inicjatyw ekologicznych toruńskich firm. Redakcja przybliżyła też torunianom ideę czerwcowego Śniadania na Trawie, gdy Rynek Staromiejski w sercu gotyckiej Starówki Torunia zamieni się w wielki, naturalny trawnik.
Jest to dodatkowe wydanie. „Teraz Toruń” ukazuje się w czwartek, w nakładzie 34 tysięcy egzemplarzy.
Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych
Najlepszy podręcznik na świecie dla tych, którzy chcą coś zmienić wokół siebie.
Jak przetworzyć Miejsce. Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych to tłumaczenie książki How to Turn a Place Around wydanej przez Project for Public Spaces, tłumaczenie na język polski: T. Jeleński, W. Kosiński.
Publikacja udostępniona dzięki uprzejmości Międzynarodowego Centrum Kształcenia PK i Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, w ramach współpracy w sieci "Wspólna Przestrzeń"
1. Za Śródmiastem
O historii, przestrzeni, mieszkańcach i potencjale
Długich Ogrodów w Gdańsku
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów
w ramach Festiwalu Narracje 2013
Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Toruń, lipiec 2013
2. autorzy:
Anna Dudek
Paweł Kołacz
Joanna Suchomska
skład:
Aleksandra Rolnicka
Diagnoza lokalna okolicy Długich Ogrodów w Gdańsku według autorskiej metody Pracowni
Zrównoważonego Rozwoju została zrealizowana dzięki współpracy i powierzeniu zadania przez
Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku
Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury
w ramach programu Dom Kultury+ Inicjatywy lokalne 2013
Pracownia Zrównoważonego Rozwoju
ul. św. Katarzyny 5/3, 87-100 Toruń
fundacja@pzr.org.pl | www.pzr.org.pl | tel. 695 254 739
3. spis treści
1 długie ogrody z perspektywy. analiza danych zastanych 7
2 okolica długich ogrodów od wewnątrz. badanie przestrzeni 9
Charakterystyka Długich Ogrodów 9
Użytkownicy przestrzeni. Gdzie są mieszkańcy? 14
Funkcjonalność dzielnicy Długich Ogrodów 19
3 długie ogrody, jakie widzą mieszkańcy 21
Analiza sondy wśród mieszkańców oraz wywiadów indywidualnych
Identyfikacja obszaru 21
Mieszkańcy Długich ogrodów. Potencjał społeczny miejsca 24
Działania kulturalne i aktywność społeczna na Długich Ogrodach 27
Potencjał Długich Ogrodów. Co można tu zmienić i jak? 29
4.
5. Diagnoza lokalna obejmująca dzielnicę w obrębie ulicy Długie Ogrody w Gdańsku (na po-
trzeby diagnozy używamy skrótowej nazwy dzielnica Długich Ogrodów) została przeprowa-
dzona w ramach programu Dom Kultury + Inicjatywy lokalne 2013, którego realizację przy
współpracy z różnymi instytucjami nadzoruje Narodowe Centrum Kultury.
Rozpoznanie, którego wyniki prezentujemy w niniejszym raporcie powstało na po-
trzeby Instytutu Kultury Miejskiej (IKM) w Gdańsku.
Kontekstem dla diagnozy lokalnej Długich Ogrodów stała się tegoroczna edycja Fe-
stiwalu Narracje 2013 realizowanego przez IKM. Festiwal Narracje – Instalacje i Interwencje
w Przestrzeni Publicznej to międzynarodowy festiwal sztuki współczesnej odbywający się
w każdego roku w innej części Gdańska. W tym roku festiwal realizowany będzie na terenie
Długich Ogrodów w rozszerzonej formule włączającej mieszkańców w działania, które sami
mogą zrealizować.
Diagnoza lokalna okolicy Długich Ogrodów i jej mieszkańców miała na celu rozpozna-
nie tej przestrzeni, jej potencjału, deficytów oraz potrzeb mieszkańców. Została przepro-
wadzona w okresie od maja do czerwca 2013 roku.
Diagnoza objęła kilka etapów. Każdy z nich pozwolił nam na wejście głębiej w ba-
dany obszar weryfikując i uzupełniając informacje pozyskane we wcześniejszych etapach
badawczych.
Analiza danych zastanych – objęła badanie materiałów prasowych oraz dostępnych w in-
ternecie informacji dotyczących faktów historycznych oraz aktualnych wydarzeń z okolicy
Długich Ogrodów i życia jej mieszkańców.
Dokonana analiza danych zastanych pozwoliła na poznanie historii badanego miejsca
stanowiąc cenne odniesienie do wydarzeń dzisiejszych.
Zastosowanie tej techniki badawczej stanowi spojrzenie z perspektywy na przedmiot
badania stawiając nas – badaczy w pozycji zewnętrznego obserwatora przytaczającego
pewne fakty i opowiadającego historię badanego miejsca.
6. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje6
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Badanie przestrzeni – objęło spacer badawczy po okolicy Długich Ogrodów, obserwację
obszaru oraz zliczanie na głównej ulicy – Długich Ogrodach.
Pozwoliło rozpoznać funkcje badanego obszaru, jego deficyty oraz umożliwiło zaob-
serwowanie, jakie potrzeby mieszkańcy mogą zaspokajać w przestrzeni.
Ta technika pozwoliła spojrzeć na przedmiot badania od wewnątrz, stawiając nas – ba-
daczy w pozycji osoby bardziej zaangażowanej i bezpośrednio dotykającej badanego obszaru.
Sonda uliczna – została przeprowadzona wśród mieszkańców okolicy Długich Ogrodów
oparta była na dostępności badanych w przestrzeni. Przebadanych zostało około stu
mieszkańców.
Sonda pozwoliła na uzyskanie informacji o tym, jak mieszkańcy postrzegają okolice
Długich Ogrodów i co chcieliby w jej obszarze i funkcjonowaniu zmienić.
Ta technika zbierania danych pozwoliła na uchwycenie przedmiotu badania z per-
spektywy osób bezpośrednio związanych z badaną przestrzenią. Pozyskane w ten sposób
informacje pozwoliły na uzupełnienie obrazu funkcjonowania okolicy Długich Ogrodów
o głos samych zainteresowanych – mieszkańców.
Wywiady indywidualne – wywiady zostały przeprowadzone z mieszkańcami okolicy Dłu-
gich Ogrodów zidentyfikowanymi w trakcie realizacji wcześniejszych etapów badawczych.
Metodą doboru respondentów był dobór za pomocą kuli śnieżnej. Przeprowadziliśmy 10
wywiadów, które pozwoliły na pogłębienie i weryfikację uzyskanych danych w pozostałych
etapach badawczych oraz szczegółowe rozpoznanie sytuacji dzielnicy Długich Ogrodów.
Zastosowanie tej techniki badawczej pozwoliło na uzyskanie szczegółowych infor-
macji dotyczących przedmiotu badania za pośrednictwem lokalnych liderów.
Raport prezentuje zbiorczo wyniki poszczególnych etapów badania zrealizowanych w ra-
mach diagnozy lokalnej Długich Ogrodów prowadząc czytelnika od informacji ogólnych do
coraz bardziej szczegółowych.
Przeprowadzenie diagnozy lokalnej wśród mieszkańców miało także, poza po-
znawczym, wymiar informacyjno – promujący dla działań podjętych w ramach Festiwalu
Narracje 2013.
Dzięki przeprowadzonym z mieszkańcami rozmowom udało się nam zachęcić niektóre
z osób, do realizacji działań na Długich Ogrodach w ramach Festiwalu Narracje.
Pokazuje to, jak ważne dla powodzenia i wartości podejmowanych przez nas działań
jest poznanie przestrzeni i użytkowników miejsca, w którym chcemy „interweniować” jako
osoby czy instytucje zewnętrzne.
7. Długie Ogrody to dzisiaj zaniedbana, zapomniana i często przypisywana przez mieszkań-
ców Gdańska do Dolnego Miasta dzielnica. Położona jest we wschodniej części dzielnicy
Śródmieście nad Nową Motławą, poprzez którą od zachodu graniczy z wyspami Ołowianka
i Wyspą Spichrzów. Od wschodu dzielnica graniczy z Rudnem, od północy z Sienną Groblą,
od południa natomiast z Dolnym Miastem.
Niegdyś dzielnica tętniła życiem odgrywając znaczącą rolę dla miasta. Pierwsze
wzmianki o Długich Ogrodach jako osadzie ludzkiej zostały zanotowane już w II połowie XIV
wieku. Było to wówczas wiejskie przedmieście Gdańska. Ludność zamieszkująca ten teren
zajmowała się uprawą warzyw i ogrodnictwem. II połowie XIV wieku jest mowa o dziesięciu
długich ogrodach, w II dziesięcioleciu XV wieku było ich już 150.
W tamtych czasach nie funkcjonowała później przyjęta nazwa, którą posługujemy się
dzisiaj. Teren nazywano „Ogrody za wyspą”, „Przy Św. Barbarze” lub „Za mostem Kogi”
„Ogrody za Motławą” lub „Ogrody przy Drodze na Żuławy”. Dopiero w XVI wieku zaczęła
funkcjonować nazwa „Długie Ogrody”. Określenie było nieprzypadkowe i miało związek
z topografią przestrzeni. Domostwa usytuowane były wzdłuż drogi, a przy każdym znaj-
dował się ogród długi na około stu do kilkuset metrów długości przy kilkunastometrowej
szerokości. Ogród i targowisko to określenia, które w dużej mierze charakteryzują funkcje,
jakie aż do XIX pełniły Długie Ogrody.
Istotne zmiany dla dzielnicy przyniósł już wiek XVII. Nowe umocnienia, które powstały
w obronie przed przewidywanymi atakami rozdzieliły osadę, tworząc prostokąt. Od zacho-
du Długie Ogrody ograniczała Nowa Motława, od wchodu Brama Żuławska, natomiast od
północy i południa Groble Angielska i Szkocka (dzisiaj ul. Sadowa). Długie Ogrody zaczęły
funkcjonować jako dzielnica Gdańska, zachowując swoją pierwotną strukturę wsi ulicówki.
Oddalenie dzielnicy od zachodniego skraju miasta uczyniło z niej bezpieczne miejsce do
zamieszkania przez zamożnych mieszczan, którzy zamieniali pierwotne ogrody warzywne
w parki przylegające do domostw.
Długie Ogrody w znacznym stopniu zmieniły swój charakter w XIX wieku, kiedy całe
Dolne Miasto stawało się obszarem przemysłowym. W 1894 roku przy ulicy Angielska
1
Długie Ogrody z perspektywy. Analiza danych zastanych
8. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje8
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Grobla powstały Zakłady Mięsne, które działały prawie nieprzerwanie do 1989 roku. W la-
tach 80‑tych do rejestru zabytków trafiły 22 budynki Zakładów Mięsnych ze względu na
jednorodność urbanistyczną zespołu, wspólne architektoniczne cechy stylowe, materiałowe
oraz dekoracyjne, stanowiąc interesujący zespół reprezentacyjny dla przemysłowej sztuki
budowlanej końca XIX wieku1
Do 2012 roku pozostało ich jedynie 7. Dzisiaj teren jest miejscem symbolicznym dla dzielnicy
Długich Ogrodów, przypominającym także o aktywności pracujących w Zakładach Mięsnych
mieszkańców (na terenie Zakładów Mięsnych zbudowano kino Związku Zawodowego Pra-
cowników Przemysłu Mięsnego „Piast”).
Obecnie możemy zaobserwować duże zmiany w okolicy Dlugich Ogrodów. Dawne czasy
przypominają już tylko nielicznie zachowane zabytki: XIV‑wieczny Kościół Św. Barbary oraz
Brama Żuławska zamykająca dzielnicę od wschodu. W ostatnich latach zauważyć można
ożywienie urbanistyczne, które znacząco zmienia charakter i wygląd Długich Ogrodów dając
dzielnicy zupełnie inne kierunki rozwoju.
Przy ulicy Szafarnia, na Nowej Motławie zlokalizowana jest Marina Gdańska, która
została wybudowana na 1000‑lecie Gdańska w 1997 roku. Nad Nową Motławą w 2006 roku
rozpoczęto także budowę apartamentowców, w których znaleźć ma się 200 mieszkań, zanie-
dbany do tej pory spichlerz Nowa Pakowania ma zostać zaadoptowany na potrzeby hotelu.
Niewątpliwą atrakcją, która przyciąga przyjezdnych w okolice Długich Ogrodów, jest Polska
Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina, będąca największą tego typu instytucją mu-
zyczną w północnej Polsce. Zachwyt budzi nie tylko piękny budynek oraz bogaty repertuar
instytucji, ale również odnowione okolice filharmonii, gdzie mieszkańcy oraz przyjezdni
chętnie spędzają czas wolny.
Niewielka odległość Długich Ogrodów do Głównego Miasta sprawia, że na tym sto-
sunkowo niewielkim obszarze znajduje się sporo hoteli i hosteli, które cieszą się zaintere-
sowaniem przyjezdnych. Wymienić można chociażby Hotel Gdańsk i hotel Podewils, Hostel
City Center oraz Old Town Hostel.
Jak twierdzą sami gdańszczanie:
Wprawdzie teren w sąsiedztwie Motławy z roku na rok coraz bardziej się urbanizuje, powstają
tam piękne mieszkania i apartamenty, które skutecznie zastępują pustą i bezużyteczną
przestrzeń, jednak osiedla budowane wzdłuż brzegów Motławy stanowią zamknięte enklawy,
które postrzegać należy bardziej jako sypialnie niż obiekty mające przywrócić do życia
przestrzeń miejską Dolnego Miasta2
1 [http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/500‑wolow‑na‑tydzien‑Historia‑rzezni‑w‑Gdansku‑n55136.html, dostępny: 05.07.2013r.]
2 [Nasz Gdańsk: 01/2011]
9. Badaniem przestrzeni została objęta część Gdańska, zwana
Długie Ogrody. Rozpoznanie obszaru tej części Gdańska
stanowi jedynie część wspomagającą badania społeczne,
stąd jego ograniczony zasięg.
Całość koncepcji badawczej oparta jest na autorskiej me-
todzie oceny jakości przestrzeni, wypracowanej przez au-
torów projektu.
Badanie dzielnicy Długich Ogrodów polegało m.in.
na obserwacji przestrzeni, jej czytelności, sposobach użyt-
kowania i obserwacji zachowań jej użytkowników. Prze-
prowadzone zostało także zliczanie, które określiło liczbę
osób obecnych w przestrzeni ulicy Długie Ogrody. Badanie
zostało przeprowadzone w czerwcu 2013 roku.
Najważniejszą przestrzenią tej okolicy jest bardzo szeroka i w całości wyasfaltowana ulica
(przypominająca plac) Długie Ogrody. Swoją szerokość zawdzięcza czasom kiedy cały
ruch tranzytowy wraz z torowiskiem tramwajowym odbywał się właśnie tędy. Dziś cała
przestrzeń pełni funkcję bezpłatnego parkingu (Długie Ogrody leżą poza strefą płatnego
parkowania). Poprzez bezpośrednią bliskość Śródmieścia oraz łatwy dojazd od strony
wschodniej Gdańska, jest także miejscem gdzie zatrzymują się (stale) autobusy turystyczne
obsługujące wycieczki zwiedzające Główne Miasto.
2
Okolica Długich Ogrodów od wewnątrz. Badanie przestrzeni
Charakterystyka Długich Ogrodów
Kościół św. Barbary, lata 1910-1920
Źródło: Kościół św. Barbary w Gdańsku 2011. Portal fotopolska.eu
10. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje10
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Dzisiaj w wielu miastach w przestrzeni
publicznej dominują samochody. Ograniczenie
ruchu stwarza szanse na powstanie nowych
otwartych miejsc publicznych, obecność zieleni
i strefy spotkań. Na Długich Ogrodach to
właśnie samochody zawłaszczyły przestrzeń
w takim stopniu, że to piesi muszą dostosować
się do samochodów.
Autobusy i samochody: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
Długie Ogrody jako droga krajowa PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
11. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 11
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Tu w kosza nie pograsz: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
Kiedyś mieszkańcy przed samochodami próbowali się bronić, dziś takich działań już nie ma
PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
12. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje12
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Parkowanie jest chyba jedyną z najpilniejszych do uregulowania kwestii w dzielnicy.
Samochody wykorzystują praktycznie całą przestrzeń dzielnicy jako bezpłatny parking.
Często parkują w miejscach, gdzie powinny bawić się dzieci, stają na podwórkach
kamienic.
Kiedyś Długie Ogrody były najbezpieczniejszym miejscem w Gdańsku, dziś sprawiają wraże-
nie miejsca, w które bezpieczniej sie nie zagłębiać. Brak pieszych na uliczkach, brak miejsc
gdzie mogliby się spotykać a także próby zabezpieczania się i odgradzania są w przestrzeni
dzielnicy bardzo wymowne.
Zmiana miejsc parkingowych jest stosunkowo łatwym do wykonania działaniem.
Trudniej będzie ze zmianą mentalności kierowców, którzy pewnie jeszcze długo będą
zatrzymywać się w miejscach przeznaczonych dla pieszych i mieszkańców dzielnicy.
Brama Żuławska z 1628 roku: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
13. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 13
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Klatka monitorowana, domofon zabezpieczony przed wyrwaniem: PZR_Długie
Ogrody, czerwiec 2013
Na bramie tylko informacja, że obiekt chroniony. Informacji, że to przedszkole brak: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
15. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 15
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
PZR: Długie Ogrody, czerwiec 2013: Mieszkańcy są i zmieniają przestrzeń jak umieją.
Kiedyś tu był skwer i plac zabaw: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
16. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje16
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Park przy ul Św. Barbary jest pozostałością po ogrodzie otaczającym wybudo-
wany w XVII wieku pałac, zwany Pałacem Mniszchów. Współcześnie niewiele zostało
po samym ogrodzie jak i pałacu. Park na Długich Ogrodach to obecnie duży, zielony
i mocno zaniedbany teren (o powierzchni blisko 2 ha). Służy mieszkańcom w bardzo
ograniczonym stopniu. Funkcjonuje głównie jako toaleta dla psów, miejsce odpoczynku
osób starszych i spotkań młodzieży oraz lokalnych „pijaczków”.
Opalanie. Mieszkańcy mają bardzo różne oczekiwania co do parku. Nie można o tym zapomnieć przy planowanych
zmianach: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
Odpoczynek. Niewiele więcej można tu robić przy dobrej pogodzie: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
17. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 17
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
PZR: Długie Ogrody, czerwiec 2013: Te zarośla służą bardzo ograniczonej
i specyficznej grupie mieszkańców.
Główni użytkownicy parku: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
18. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje18
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
W ramach badania przestrzeni policzyliśmy osoby, które przechodzą ulicą Długie Ogrody
(w jej wschodniej części). Okazało się, że na godzinę pojawia się aż 500 osób. To bardzo
duża liczba pieszych: mieszkańców ale także turystów. Taka liczba osób mówi o dużym po-
tencjale dla rozwoju lokalnego handlu. Na ulicy pojawia się także niewielka liczba rowerzy-
stów (mimo istniejącej wzdłuż całej ulicy ścieżki rowerowej), w trakcie badania ich liczba
nie przekraczała 5% wszytskich użytkowników. Symboliczna jak na jakość dostosowania
przestrzeni liczba osób na rowerach może być związana z brakiem jakiejkolwiek dodatko-
wej infrastruktury dla rowerzystów (brak stojaków, parkingów rowerowych). Jednocześ-
nie na ulicach bocznych ludzi jest niewiele.
Przestrzeń oddalona od głównego traktu – ulicy Długie Ogrody sprawia przygnębiające wrażenie.
19. Fakt, że mieszkańcy nie spędzają czasu na zewnątrz łatwiej
zrozumieć jeśli uzmysłowimy sobie, że właściwie nie mają po-
wodu, aby wyjść ze swoich domów.
Przestrzeń publiczna dzielnicy Długich Ogrodów nie ofe-
ruje mieszkańcom właściwie żadnych dodatkowych funkcji do
spędzania czasu poza domem, nie zaspokaja podstawowych
potrzeb mieszkańców. Brakuje miejsc do siedzenia, spotkań i
zabaw. Dzieci nie mają wielu miejsc, aby się pobawić. Mieszkań-
cy mają problem z psimi odchodami, w związku z tym powinny
pojawić się wydzielone toalety i wybiegi dla zwierząt.
Młodzież także pozbawiona jest miejsc, gdzie możne spędzać
czas bardziej aktywnie niż przesiadując na ławce w parku: boi-
sko do koszykówki zamienione jest na parking, a boisko do
piłki nożnej zamknięte.
PZR: Długie Ogrody, czerwiec 2013
Funkcjonalność dzielnicy Długich Ogrodów
Tu często się nie gra: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
20. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje20
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Przestrzeń dzielnicy wokół Długich Ogrodów sprawia wrażenie, jakby nie była przeznaczona
dla jej mieszkańców. Okolica pełni głównie funkcję parkingu dla samochodów i autobusów.
Boisko za kratami: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
Plac zabaw: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013
21. Długie Ogrody stanowią dzielnicę Śródmieścia Gdańska – administracyjnie jest to pewien
wytyczony obszar.
Mieszkańcy identyfikują Długie Ogrody, jako nazwę ulicy, nie jako jakiś wydzielony
obszar, czy dzielnicę.
Okolica Długich Ogrodów ma swoje granice, które wykształciły się w sposób naturalny
poprzez codzienne funkcjonowanie mieszkańców w tej przestrzeni. Oficjalnie wytyczony
obszar nie do końca pokrywa się z tym, w jaki sposób postrzegają go mieszkańcy, jest też
wewnętrznie podzielony.
Podzieliliśmy w radzie ten rejon od Zielonej Bramy wzdłuż ulicy Stągiewnej, od Dolnego Miasta
oddziela Pobrzeże podmiejskie, idzie nabrzeżem (jest Marina i Ołowianka) i zamyka się przed
mostem, do Bramy Żuławkiej. [w4]
W ogóle nie funkcjonuje ta nazwa. Jest to tylko nazwa ulicy, chociaż i tak wszyscy mówią
elbląska. U nas wszyscy mówią dolne miasto. Chociaż jest to bardziej śródmieście. Nie ma to
jakiejś swojej nazwy. [w1]
Jak pani pyta mieszkańców to oni Długie Ogrody uważają to za główną ulicę. [w4]
3
Długie Ogrody, jakie widzą mieszkańcy.
Analiza sondy wśród mieszkańców oraz wywiadów indywidualnych
Długie Ogrody zostały odcięte od takiego ruchu kulturalno – społecznego, bo te wszystkie
ważne punkty są po drugiej stronie. A jak już ten parking zrobili, to już w ogóle. [w9]
Identyfikacja obszaru
Specyfikategoregionujesttaka,żejesteśmybliskocentrum,
a jednak poza centrum. Zupełnie inny świat [w71
]
1 Symbolem [w] zostały oznaczone kolejne wywiady przeprowadzone w ramach diagnozy lokalnej z mieszkańcami Długich Ogrodów,
z których pochodzą przytoczone cytaty.
22. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje22
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Miejsca wskazywane przez mieszkańców Długich Ogrodów, jako te, w których bywają
najczęściej to dom albo okolice domu – na ławkach czy schodach. Mieszkańców można
spotkać też w parku czy w okolicach Filharmonii Bałtyckiej – miejscach, gdzie jest zieleń.
Udają się również na spacery w stronę Mariny, Ołowianki, Motławy czy pobrzeża. Znaczna
część osób przechadza się także samą ulicą Długie Ogrody robiąc codzienne zakupy czy
przemieszczając się w stronę Śródmieścia albo Dolnego Miasta.
Obszar Długich Ogrodów ma bogatą historię. Na terenie obecnego parku znajdował
się kiedyś ogród Pałacu Miniszchów, który...
Wiele kamienic to secesyjne budynki lub odtwarzane na XIX – wieczne. Archi-
tektura jest bardzo niespójna, jest wiele wyburzeń i znaczna część zabudowy z lat 70.
Charakterystycznymi punktami są Brama Żuławska oraz pozostałości po budynkach Za-
kładów Mięsnych. Rzeźnia mocno funkcjonuje w świadomości mieszkańców. Występuje
raczej w negatywnym kontekście podpaleń i niszczenia zabytków, ale jednocześnie jest
Na pewno miejscem granicznym jest trasa na Warszawę i potem są tunele, które podzieliły
mieszkańców. My nie chodzimy tam, oni nie przychodzą tu. I Motława też oddziela. [w1]
był najładniejszym pałacem barokowym w Gdańsku i z zupełnie niewiadomych przyczyn, na
początku XX wieku został rozebrany (…) są jeszcze resztki murów. [w6]
Gdzie w okloicy bywa Pani/Pan najczęściej?
23. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 23
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
swoistym symbolem tej części Śródmieścia, stanowi nawet swego rodzaju atrakcję i miejsce
spotkań dla mieszkańców.
Miejsca, które mieszkańcy wskazują, jako warte uwagi w okolicy Długich Ogrodów to
niezupełnie miejsca należące do tej przestrzeni: Główne Miasto czy Filharmonia Bałtycka.
Pojawiają się jednak nazwy stricte wchodzące w obszar Długich Ogrodów: Brama Żuławska,
rzeźnia, kościół Św. Barbary czy Marina.
Długie Ogrody nie funkcjonują w świadomości mieszkańców, jako przestrzeń ma-
jąca swoje jasno określone granice. Płynnie łączy się z przestrzenią Głównego czy Dol-
nego Miasta głównie z tego względu, że mieszkańcy postrzegają te okolice jako bardziej
atrakcyjne i pozwalające w większym stopniu zaspokajać ich potrzeby – dlatego tam też
często przebywają.
Na pewno każdy słyszał o rzeźni, bo na pewno ileś razy się paliła w czasie jego życia, więc na
pewno ludzie o tym słyszeli. [w3]
W jakiś sposób te zakłady mięsne. Pokazują urok tej historii. Tam nawet jest bardzo dużo par,
które przyjeżdżają robić sobie zdjęcia ślubne. Jest tam tez masa takich lumpów, którzy piją
tam piwo. [w1]
Co w okolicy Pani/Pana zdaniem warto zobaczyć?
24. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje24
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Mieszkańcy okolicy Długich Ogrodów są mocno zróżnicowani. Nigdy nie zamieszkiwali
tego terenu rdzenni gdańszczanie, w większości byli to robotnicy, którzy pracowali w za-
kładach mięsnych i tutaj zamieszkiwali. Dzisiaj okolicę zamieszkują różni mieszkańcy:
znaczna część to ludzie starsi często mieszkający tutaj od urodzenia, kolejną dużą grupę
stanowią osoby borykające się z problemem bezrobocia, jest też znaczna część nowych
mieszkańców.
Miasto przyciąga mieszkańców z jednej strony budując wysokiej klasy lokale miesz-
kalne, gdzie wprowadzają się zamożniejsze rodziny z dziećmi, z drugiej strony sprzedaje
pojedyncze budynki na uliczkach tego rejonu na preferencyjnych warunkach młodym
rodzinom w zamian za to, że przeprowadzą renowację mieszkania. „Nowi” wyróżniają
się wśród, jak mówią tutejsi, przeciętnych mieszkańców.
Mieszkańcom Długich Ogrodów trudno jest wskazać osoby, które w jakiś sposób
działają w przestrzeni dzielnicy. Najczęściej wskazują, że nie znają takich osób.
Osoby, które są zauważane i identyfikowane przez pozostałą część mieszkańców,
jako aktywne społecznie to Radna Dzielnicy Gdańsk - Śródmieście, pani Marta Mężyk oraz
proboszcz parafii św. Barbary, ks. Rajmund Lamentowicz.
Mieszkańcy Długich Ogrodów. Potencjał społeczny miejsca
Ci ludzie, którzy mieszkają tracą przestrzeń życiową na rzecz nowej formuły Gdańska,
jako Starego Miasta tej oficjalnej narracji. [w10]
Tutaj mieszkają tacy przeciętni ludzie, taki statystyczny Kowalski. Raczej jest przewaga
ludzi starszych., Miejsc w przedszkolu jest dużo, w kościele jest tylko jedna msza dla dzieci.
Mieszkania też mają raczej ludzie starsi. [w1]
To są bardzo różni ludzie. Niesamowita różnorodność, ale zmienia się przekrój mieszkańców
(…). Teraz przekrój społeczny zmienia się, mamy apartamentowce parę metrów dalej, gdzie
raczej margines społeczny się nie wprowadzi. [w6]
Mieszkają starsi, małżeństwa z dziećmi i tez młodzież, która nie ma się gdzie podziać. Nie mają
pracy i tak kombinuje, bo nie ma co ze sobą zrobić. [w9]
Widać, że to są ludzie jakby z zupełnie innej klasy społecznej. Chodzą na spacery z tymi małymi,
drogimi pieskami, mężczyźni w kaloszach typu Hunters. [w1]
25. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 25
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Ksiądz współpracuje z młodzieżą ze szkoły muzycznej ucząc gry na organach, często
jest organizatorem koncertów i pomaga we wszelkich inicjatywach.
Aktywnie działa też lokalny Klub Seniora „Motława”, który obecnie skupia około 80
członków.
Podejmowane są także próby wskrzeszenia działalności byłego Dzielnicowego Domu
Kultury „Gedanus”, działającego w okolicy Długich Ogrodów. Kroki w tym kierunku podej-
muje prezes Stowarzyszenia Kulturalno – Sportowego Perfekt, pan Zdzisław Gregorkiewicz
wraz z radną oraz osobami skupionymi wokół Klubu Seniora.
Radaosiedlazaczynawygrywaćwalkęo renowacjęparku.Zapierwszepieniądzejużobsadzono
tujami, postawiono ławki. [w6]
A najbardziej mi pomaga ksiądz. Mówi w kościele jak trzeba coś zorganizować. I ludzie wtedy
słuchają, są. [w4]
Pani, która po 25 latach wróciła z Australii jest aktywną działaczką, utworzyła Klub Seniora,
w tej chwili działa tam ok. 70 osób. 30 osób działa cały czas. Część z tych osób przychodzi
na spotkania, które my organizujemy (biblioteka). Pani Helena Turk zaraziła mieszkańców, nie
tylko seniorów. [w6]
Radna jest dosyć widoczna tutaj, bardzo często chodzi, rozmawia z ludźmi. Myślę, że to jest
znana osoba, często zostawia też jakieś ogłoszenia w sklepie. [w1]
Kto tutaj działa/coś organizuje?
26. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje26
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Pomimo zidentyfikowanych przez nas aktywnych obszarów działań w okolicy Dłu-
gich Ogrodów większość mieszkańców jest zdania, że nic się tutaj nie dzieje, dlatego też
spędzają czas wolny siedząc w domu bądź idą w okolice Głównego czy Dolnego Miasta.
Długie Ogrody funkcjonują jedynie jako obszar indywidualnej rekreacji mieszkańców,
którzy w okolicy nie mają możliwości uczestnictwa w organizowanych wydarzeniach.
W przestrzenie dzielnicy najczęściej chodzą na spacery, jeżdżą na rowerze, wędkują czy
po prostu spotykają się w parku siedząc na ławkach.
Potencjału dla rozwoju tego miejsca mieszkańcy Długich Ogrodów upatrują raczej
w nowych mieszkańcach. Są zdania, że tutejszym nie zależy na zmianie tego miejsca i ak-
tywności społecznej czy kulturalnej.
Mieszkańcy zauważają jednak powolną zmianę w kwestii aktywności społecznej
w okolicy, głównie za sprawą wspomnianych wcześniej osób, które są swoistymi „mo-
torami zmian”, potrafiącymi zaktywizować mieszkańców i zachęcić do uczestnictwa
w lokalnych wydarzeniach. Co warto podkreślić tegoroczne Dni Sąsiada (11 maja 2013
Teraz teren jest zaniedbany, nie rozwija się tu kultura. Z kilku powodów. Jednym z nich jest
brak kapitału ludzkiego. Starsi ludzie, którzy są samotni, starają się wyjechać, młodsi na ogół
reprezentują klasę średnią niższą ze względu na braki ekonomiczne nie interesują się kulturą,
która jest potrzebą wtórną. [w5]
Były jakieś konflikty (o park), bo ktoś chciał boisko do siatkówki, ktoś plac zabaw, ktoś się
zaczął burzyć, że będzie za głośno. Wydaje mi się, że teraz nie ma tutaj takich ludzi, którym by
się chciało coś robić dla dzieci na przykład (…). Dopiero zaczyna się taki ruch, dopiero się ktoś
zaczyna tutaj wprowadzać. Więc może będzie więcej osób, którym zależy chociażby na tym
parku. [w2]
Jak Pani/Pan spędza tutaj czas wolny?
27. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 27
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Oni tacy są zastraszeni, wstydliwi, bo tu nigdy nic nie było. Tak z niedowierzaniem podchodzą.
Jak pójdą gdzieś na miasto to za wszystko trzeba płacić, a tu ktoś ich za darmo częstował
ciastem. [w4]
roku) były pierwszą inicjatywą organizowaną w tym miejscu przy udziale mieszkańców i dla
mieszkańców.
Aktywiści z Długich Ogrodów potrafią jednak znaleźć sprzymierzeńców swoich działań
wśród mieszkańców. Są zdania, że mieszkańcy, gdy chcą potrafią się zmobilizować.
Mieszkańcy zapytani, czy coś się dzieje w ich okolicy (wydarzenia kulturalne, imprezy, ini-
cjatywy, akcje) bez zastanowienia odpowiadają, że nie dzieje się nic albo też oni nie wiedzą,
że coś się dzieje. Mieszkańcom zapadły jednak w pamięć organizowane po raz pierwszy
w ich okolicy Dni Sąsiada. Ośrodkami, które coś organizują są także szkoła podstawowa
i Filharmonia Bałtycka.
Działania kulturalne i aktywność społeczna na Długich Ogrodach
Teraz jest to miejsce całkowicie martwe. Tutaj graliśmy w piłkę, park był właściwie
całkiem wydeptany, teraz jest całkiem zarośnięty. To dużo mówi. [w2]
Jest akcja jakaś i ja potrzebuje roznieść ulotki. To do nich dzwonię, mailuję dostarczam im
ulotki, oni powrzucają do skrzynek, rozwieszą plakaty i jeszcze poinformują sąsiadów (…).
Ludzie chcą pomagać tylko trzeba ich pokierować. [w4]
Co sie tutaj dzieje? Czy są organizowane jakieś wydarzenia?
28. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje28
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Mieszkańcy bardzo często podkreślają jak okolica Długich Ogrodów była żywa kiedyś,
teraz funkcjonuje w dużej mierze jak opustoszała dzielnica.
Mieszkańcom brakuje miejsc spotkań. Jednym z nielicznych miejsc gdzie można ko-
goś spotkać jest główna ulica, na której mieszczą się sklepy, poczta czy apteka oraz drobne
kawiarnie czy bary.
Brakuje również miejsc zabaw dla dzieci.
Część mieszkańców skupia biblioteka publiczna (Filia nr 43 Wojewódzkiej i Miejskiej
Biblioteki Publicznej) znajdująca się przy Angielskiej Grobli kierowana przez Zofię GołubKo-
walską, która stara się aktywizować czytelników. Biblioteka jest dobrym punktem informa-
cyjnym, organizuje różne spotkania (na przykład z podróżnikami), dyktanda dla dorosłych,
ma także specjalny kącik dla dzieci. Z rozmów z mieszkańcami wynika jednak, że nie każdy
tam dociera a odbiorcy organizowanych wydarzeń to niekoniecznie mieszkańcy okolicy
Długich Ogrodów.
Mieszkańcy zauważają także, że ich okolica funkcjonuje w jakiś sposób, jako obszar
Piaskownica żyła, tutaj ktoś grał w piłkę, myśmy robili wyścigi na rowerach po tych ścieżkach.
Pijaczkowie zawsze tu byli w tej alejce. [w2]
Ja pamiętam ze swoich młodych lat były tam (w świetlicy) półkolonie, dzieciaki dostawały
nawet posiłki, miały zajęcia w świetlicy czy w parku. A teraz nic, nikt się nimi nie zajmuje. Nie
ma sportu, nie ma niczego. [w4]
Brakuje jakiegoś centralnego punktu, gdzie by się spotkać. Jak chce się gdzieś kogoś spotkać,
to właśnie tutaj na Elbląskiej. [w1]
Tutaj niestety nie ma nic. Tam (w parku) nawet strach jest iść, nie ma oświetlenia, siedzą tam
jacyś lokalni i piją piwo. Raczej życie tutaj kwitnie na ulicy przy kościele. [w1]
Dla dzieci nie ma nic. Jedyny plac zabaw jest na Siennickiej, ale to trzeba iść jakieś 10 minut i to
właściwie nie jest tu. [w1]
Biblioteka jest bardzo fajna, tylko ma bardzo nieprzyjazne godziny pracy. Ja ją odkryłam
dopiero jak byłam na macierzyńskim, bo ona jest otwarta wtedy, jak ja jestem w pracy. A tam
się dużo dzieje, są jakieś spotkania, jest specjalny kącik dla dzieci. [w1]
Na spotkania przychodzą w 60% ludzie między 50‑70 rokiem życia. Na wiele spotkań przychodzą
też młodzi ludzie, zależy od tematyki. [w6]
29. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 29
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
turystyczny – miejsce noclegowe i parking dla autobusów oraz samochodów. Nikt jednak
nie zatrzymuje się, aby poznać okolicę Długich Ogrodów, jest to miejsce tranzytowe, prze-
siadkowe i przechodnie.
Ważną kwestią jest też to jak okolica Długich Ogrodów, jako część Śródmieścia, jest
zarządzana przez miasto i instytucje publiczne. Zdaniem mieszkańców jest to obszar w znacz-
nym stopniu zapomniany i pomijany, także jeżeli chodzi o organizację jakichkolwiek wydarzeń.
Pytając mieszkańców jak ich zdaniem można w łatwy i tani sposób zmienić okolice Długich
Ogrodówmożnazauważyć,żewskazująnazmiany,któreniesąinnowacyjne,a w jakimśstopniu
miałyby wspomagać działania, które mieszkańcy podejmują w przestrzeni na co dzień. Miesz-
kańcypotrzebująprzestrzenispotkańzarównodladorosłych,młodzieżyjaki dzieci.Potrzebują
przyjaznej przestrzeni gdzie będzie można usiąść, będzie czysto, zielono i cicho. Z wskazań
mieszkańców wydaje się, że takim miejscem mógłby być na nowo zagospodarowany park.
Wyłaniający się na pierwszy rzut oka marazm okolicy Długich Ogrodów nie przeszka-
dza mieszkańcom w dostrzeżeniu potencjału okolicy, w której żyją.
Mieszkańcydostrzegająatrakcyjnośćokolicyszczególniew- obszarzezieleni,którymóg-
łby być użyteczny zarówno dla mieszkańców jak i dla osób mieszkających na Śródmieściu czy
Nic tu się nie dzieje. Jest to dzielnica zapomniana przez miasto, miasto nic tu nie organizuje
i dlatego ludzie są tacy. [w4]
Jako takie, kulturalne fety, to nie. Odbywają się na Długim Targu. Tylko Łaźnia. Festyny są
jeszcze na terenie Ołowianki, na terenie Muzeum Morskiego. Jednorazowe, przy Marinie.
Cieszą się zainteresowaniem, bo są bezpłatne, przeważnie jakieś dobre rockowe zespoły. [w7]
Potencjał Długich Ogrodów. Co można tu zmienić i jak?
Wspomaganie rytuałów codzienności (…) Trzeba ponownie poznać doświadczenia
tych ludzi, na przykład jak ma wyglądać plac zabaw: gdzie ma być cień, że musi być
blisko sklep żeby kupić dziecku coś do picia. [w10]
Tu stawiają się autokary, czyli w jakiś sposób przemysł turystyczny zawłaszczył to miejsce.
W jakiś sposób ci ludzie są odsunięci, bo obok jest Stare Miasto, które musi być obsługiwane,
dlatego czasami przejść z wózkiem z dziećmi albo zrobić zakupy w Biedronce jest prawie
niemożliwe. [w10]
Wycieczki tu przywożą (…) wysadzą wycieczki i wycieczki tu idą, ale nikt im tu nie opowiada,
no może wspomną o Bramie Żuławskiej. [w4]
30. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje30
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
turystów. Jest to jedyny tak duży teren zieleni w obszarze Śródmieścia, który doceniają sami
mieszkańcy.
Atutem okolicy podkreślanym przez mieszkańców jest lokalizacja Długich Ogrodów –
w pobliżu Głównego Miasta oraz nowo powstające budynki mieszkalne – jest to potencjał,
o którym mieszkańcy wiedzą, że należy wykorzystać.
Według mieszkańców potrzebne jest miejsce, gdzie mieszkańcy mogliby się po prostu
spotkać ze sobą, poznać a przy okazji zrobić cos wspólnie. Często podkreślana jest potrzeba
stworzenia miejsca zabaw dla dzieci.
Ta przestrzeń jest atrakcyjna, też dla ludzi, którzy spacerują po starówce, bo tam nie ma nic
zielonego. Ale coś by tu musiało istnieć takiego żeby ludzie chcieli tu przyjść. To byłoby idealne
miejsce na taki teren rekreacyjny. [w2]
Stworzyć miejsce, park, plac zabaw dla dzieci. Powinno się odnowić, wyszłoby to z korzyścią
dla mieszkańców. Tam jest bardzo dobra lokalizacja, budują się nowe osiedla, nowi mieszkańcy
mogliby się włączyć. [w4]
Jakieś miejsce gdzie dzieci mogłyby się integrować, chociaż jakieś boisko. Na pewno jakąś
sportową przestrzeń, wtedy też rodzice się spotykają. [w1]
Nie ma takiego miejsca, chcemy je stworzyć właśnie w tej świetlicy. Może ktoś się wtedy
wypromuje, bo my nie znamy tych ludzi. Może ktoś się pokaże. Coś państwo robicie, to proszę
to przynieść i się pokazać. [w4]
Jak łatwo i tanio poprawić przestrzeń Długich Ogrodów?
31. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 31
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
Trzeba by zacząć od dzieci, które są w najtrudniejszej sytuacji, podjęcie działań, które sprawią,
że one poczują się dowartościowane. [w10]
Potrzebne są też działania, które z jednej strony pokazałyby okolicę Długich Ogrodów,
niejako odkrywając ją na nowo a z drugiej włączyłyby lokalną społeczność do działania.
Mieszkańcy zauważają i podkreślają, że potrzebne jest zarządzanie tym miejscem. Bez
instytucjiczykonkretnychosób,którepodejmąsięinicjatywyw kierunkuzmianokolicyDługich
Ogrodów nic się nie zadzieje. Okolica i jej mieszkańcy potrzebują wsparcia instytucjonalnego
żeby móc nauczyć się jak zmieniać miejsce, w którym żyją, aby odpowiadało na ich potrzeby.
Okolica Długich Ogrodów na przestrzeni lat zatraciła swoje pierwotne funkcje, co jest przy-
padłością wielu zabytkowych miast w Polsce. Może stanowić wyzwanie dla zarządzania
przez lokalnych przedstawicieli administracji – ze względu na różnorodność mieszkań-
ców tej dzielnicy oraz kontekst, w jakim funkcjonuje – głównej narracji Starego Miasta
Gdańska. Przestrzeń dzielnicy nie pozwala zaspokajać mieszkańcom ich podstawowych
potrzeb: odpoczywania, spotykania się, zabawy, aktywnego spędzania czasu czy poczucia
bezpieczeństwa.
Dzielnicy Długie Ogrody potrzeba przede wszystkim dobrej jakości przestrzeni pub-
licznej. Oferującej nowe funkcje, które będą odpowiadać na potrzeby mieszkańców. Takiej,
która będzie zmieniać się wraz z mieszkańcami. Obszar dzielnicy wymaga przede wszyst-
kich oddania jej pieszym i mieszkańcom. W przeciwnym razie mieszkańcy, tak jak dzieje się
to dzisiaj, będą stąd uciekać albo pozostawać w swoich domach nie uczestnicząc w życiu
publicznym z pozostałymi mieszkańcami.
Budynki w większości wymagają remontu, jednak Długie Ogrody mają swój specyficzny
urok i duży potencjał rozwoju. Bliskość Głównego Miasta, turyści, którzy pojawią się tu
głównie, aby odwiedzić kościół Św. Barbary, czy zabytkowe kamienice, to atuty które
należy wykorzystać myśląc o kierunkach zmian. Ogromne możliwości stwarza także ilość
Nikt tą okolicą specjalnie nie zarządza, być może jest kilku radnych, ale póki co nie ma planu na
tę dzielnicę. Wszelkie plany jakiejś restrukturyzacji czy czegoś takiego omijają tę dzielnicę. [w3]
Musi powstać jakaś rada osiedla, która by to zaktywizowała. Sami mieszkańcy tego nie
zrobią. [w7]
Na pewno nie poprawiałabym tej przestrzeni w sensie takim architektoniczno – estetycznym,
bo jest doskonała w swojej autentyczności. Natomiast wprowadzanie działań, które mogłyby
pokazać mieszkańcom jakie to może być piękne miejsce. [w3]
Na pewno jakieś zajęcia, warsztaty można by zorganizować, ponieważ tu, na tej części
w zasadzie nic się nie dzieje. Oni korzystają z projektów organizowanych przez Miasto Gdańsk
i przez Instytut Łaźnia, natomiast z tej strony nie ma nic. [w7]
32. www.pzr.org.pl/gadansk-narracje32
Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska
niezagospodarowanych terenów, w tym zieleni. Jednocześnie to wielkie wyzwanie, aby tak
dużą przestrzeń dopasować do potrzeb mieszkańców.
Obecnie zauważa się trend na swoiste odnajdywanie historii zapomnianych prze-
strzeni, którym współcześni rządzący nadali zupełnie nowe funkcje. Wśród mieszkańców
Długich Ogrodów pamięć o tętniącej życiem dzielnicy jest silnym wyznacznikiem identyfikacji
tego miejsca. Można zauważyć powolne ruchy mające przywrócić dawny charakter Długich
Ogrodów. Co ważne, inicjatywy te nie wychodzą ze strony Urzędu Miasta, a właśnie samych
mieszkańców. Identyfikując aktywnych społecznie mieszkańców czy ich grupy, obraz Dłu-
gich Ogrodów, który na pierwszy rzut oka wydaje się przestrzenią martwą i zapomnianą,
nabiera innego znaczenia.
Rozszerzenie formuły tegorocznego Festiwalu Narracje, rozpoznawalnego wśród
mieszkańców Gdańska i Trójmiasta, o działania kulturalno – społeczne podejmowane przez
samych mieszkańców Długich Ogrodów, możemy potraktować jako swego rodzaju szansę
ożywienia tego miejsca. Być może organizowane w tej przestrzeni wydarzenie, pokaże ją
z innej strony, takiej, o której pamiętają jeszcze mieszkańcy. mieszkańcy. Pozwoli także
w jakimś stopniu zaktwyizować i zintegrować ze sobą mieszkańców dzielnicy.
Trzeba jednak zaznaczyć, że tego typu działania często okazują się działaniami krótko-
trwałymi, jednorazowymi, które pozbawione prób kontynuacji nie przynoszą trwałej zmiany
wśród społeczności lokalnych. Dla powodzenia tego przedsięwzięcia potrzeba lokalnych
animatorów, aktywistów, którzy będą chcieli kontynuować pobudzanie aktywności kultural-
no – społecznej wśród mieszkańców. Potrzeba także dobrej jakości przestrzeni publicznej,
przestrzeni oferującej nowe funkcje, które będą odpowiadać na potrzeby mieszkańców,
przestrzeni zmieniającej się razem z mieszkańcami.
Wydaje się, że na Długich Ogrodach jest to możliwe, konieczna jest jednak współpraca
pozostałych mieszkańców i przedstawicieli administracji miejskiej.