1. باستان مطالعهشناختیمعماری وکهگیلویه دیشموک قلعهگاه برای پیشنهادی وآن نگاری
زوتطضایٍب٘ی ٓاثطاٞی1
،ٝٔؾپیس٘ب ٗحؿی2
پیشدرآمد
رسیس قٟطٞبی اظ زیكٕٛنَقٕب ثرف زضثٛیطاحٕس ٚ ٝوٍٟیّٛی ٖاؾتب غطثی،زض ٖٚٔیبرٙٛة اضتفبػبتظاٌطؼ غطثیٜقس ٚالغ.اؾتتبضیری ٔٙبثغ
،ٝلبربضی ٜزٚضز ٔٛلؼیتیزض ،ٝوٍٟیّٛی زض ضٚؾتبیی ٖػٙٛا ٝث ضا كٕٛن14ٔی تٛنیف ٖثٟجٟب ٔكطق ٚ َقٕب ٝ٘ٔیب فطؾریوٙس(حؿیٙی-
،فؿبیی1378د2:1491).ٝو ٍٕٝ٘ٛ٘ٞبٔیٜزٚض زض ٓزا٘ییاؾالٔیٝٔٙغم اظ ،ٖانفٟب ٝث ٖٟٔطٚثب ٚ ٝرٙبث ؾبحّی ثٙبزض ٚ ٖاضرب اضتجبعی ٜضاٝوٍٟیّٛی
ٔیاؾت ٌٝصقت(ٔمسؾی1361:673؛حؿیٙیٔٙكی1385:22؛زٚثس1388:6–204وطیٕی ؛1329:41ثب )ؾّزٛلی ٜق(زٚض . ٞـ ٓپٙز ٜؾس اٚاذط زض .)
قٛضـظیع ٖٕٛٞچ ٝٔٙغم ٟٓٔ قٟطٞبی ٚیطا٘ی ٚ ّٝاؾٕبػی ٝفطل ْٚٔسا ٞبیثٖانفٟب ٝث ّٖربضا اضتجبعی ٔؿیط طٗاث (ثّری1374:351؛ٔمسؾی1361:
673ُپ ًالاحتٕب ٚ )ِٝظِع احط زض ٝٔٙغم اضتجبعی ٞبیٝ.ق(ٌبٚث ٞـ ٓپٙز ٜؾس قسیس ٞبی،1359:102اضتجبعی ٜضا )ٖانفٟب ٝث ٝوٍٟیّٛیتغییطٔؿیطٚ ٝیبفت
ثرف عطیك اظ زذتط ٝلّؼ ُپ اظ ػجٛض ثبٚ َٔحب چٟبض ٝٔٙغم ٝث زیكٕٛن ِیطاة ٜزض ٚ ٝوٍٟیّٛی قٕبِی ٞبیؾٕت ٝث آ٘زب اظ ٚ )ٖثرتیبضی(ِطزٌب
ٔی ٝٔازا ضا ذٛز ٔؿیط ٖانفٟباؾت ٜزازٝٔ(ؾپیس٘ب1390:84)ظیطاٜثطیس قٕكیط ًٙت اظ ٝٔٙغم ٗای اظ ذٛز ٔؿیط زض ٚ٘بنطذؿطِیطاة ٜزض ا٘تٟبی زض
زیكٕٛنٔی ْ٘بٚثطز(٘بنطذؿط1391:120)أطرٙٛة ثرف زض ٜٚظٝلّؼ ثمبیبی زیكٕٛن قٟط غطةایٓحبو یبزآٚض ٝو ٜٔب٘س ثطربیٝٔٙغم ٗای ٗ٘كی
ٝظ٘سی ٜزٚض عی–ٜؾس حتی ٚ پّٟٛیٖثبؾتب ثطضؾی ثطاؾبؼ تب قس ذٛاٞس ؾؼی پػٚٞف ٗای زض .اؾت ٗپیكی ٞبیتكطیح ٚ ٔؼطفی ٕٗض ،قٙبذتی
ٜزٚض ثطضؾی ٝث ،ٖآ ٔؼٕبضیپی ٖآ حیبت ٞبی.ٓثجطیػ ٗتؼیی عطح ضاؾتبی زض ٍٖ٘بض٘سٌبّل ٓحطی ٚ ٝطنتبضید اظ ،زیكٕٛن ٝؼ15/11/1393تب
09/12/1393ٜقٕبض ٔزٛظ ثطاؾبؼ39880/933141ٝٔٛضذ08/11/1393ٖثبؾتب ٜپػٚٞكىس اظثٙب ٗای ٝٔغبِؼ ٝث ْالسا ،قٙبؾیتبضیری ی.ٕ٘ٛز٘س
درآمد
موقعیتجغرافیایی
تبض ٝلّؼٔطتفؼی ٝتپ فطاظ ثط زیكٕٛن یریٔٙتٟی زضرٙٛة ٝاِیقٟط غطثی،زض39 R 442657.64, 3462273.66اضتفبع زض ٚ1775زضیب ؾغح اظ ٔتطیلطاض
ٗظٔی ؾغح اظ ٚ ٌٝطفتاعطاف ٞبیٗثی7تب47ٔتط.زاضز اضتفبعٔی ْاتٕب ٝث ٜقس یبز ٝتپ ٝو ربییٜزض ،ضؾسٔی آغبظ ثّٙستط اضتفبػبت ٚ ٚؾیغ آثٍیط ٞبی-
ٌطزٕ٘ی ؾىٛ٘ت ُلبث ٝو ٘سع اظ .ثبقٙسٛٔ ثب ثٙب ٗای طفیزق ُو ثط اقطاف تٛا٘بیی ذٛز ٔٙبؾت لؼیتاؾت ٜثٛز زاضا ضا زیكٕٛن ته(تهٛیط1).
میدانی عملیات شرح
ٖظثب ُتحّی ثطاؾبؼٜٚاغ قٙبذتی"زیكٕٛن"ضأیزیف ٖتٛاثب ضا.زاز تغجیك ُغٔ ثب ضا ٔٛن ٚ زغٜٚاغ تطویجی ُقى ٗایٜقس یبزٔبٖٔىب یه ٝث ضا
ٔمسؼٔی ٖٕٛٙٞضٝو وٙسٔؼٙبی«ٔغ زغٞب»ٔی ٔؿتفبز ٖآ اظٌطززٔٛضز زیكٕٛن ٝلّؼ ذهٛل زض پػٚٞف ٗای زض ٝو ْاؾال اظ پیف ٔؼٕبضی ٚرٛز .
ٌطفت ذٛاٞس لطاض ثطضؾی،ٔیا تٛا٘سزٞس لطاض تبویس ٔٛضز ضا ٝفطضی ٗی.ثطضؾی زض ٝو اؾت آٚضی یبز ٝث ْالظٖثبؾتب ٞبیٝٔٙغم زض ٝوٍٟیّٛی قٙبذتیی
زیكٕٛنظ تؼسازیبزیقٙب ٔٛضز ٖاؾتٛزاآظازی (اؾت ٌٝطفت لطاض ؾبیی1391؛ضرجی1382:73اظ پیف ٖٔغب ٗآیی ٚرٛز ثط زِیّی قبیس ٝو )ٗای زض ْاؾال
آیس قٕبض ٝث وٛٞؿتب٘ی ٝ٘بحی.اظ ٝو افطازی ّٕٝر اظزیكٕٛن ٝٔٙغمٕٛ٘ ػجٛضز،ٖٛٚیّؿ آضِ٘ٛس ْ٘ب ٝث فطزی3
ْ٘ب ٝث ٔىب٘ی اظ ذٛیف ٌٝفت ٝث ٝو ثٛز
اضٚپ ٞیچ پبی ٖٛٙتبو ٝو اؾت ٜوطز ٖػٙٛا افتربض ثب ٚی .اؾت ٜٕ٘ٛز ؾفط ٔؿیط ٗای زض ْتٕب ضٚظ ٚز ٚ ٌطزیس ضٞؿپبض زقٕٛن ؾٕت ٝث ٗٔبٔبتیٝث بیی
ٟانف ٚ ٖثٟجٟب ٜضا ؾط زض ٚ ٝوٍٟیّٛی ذبن ٚؾظ زض زقٕٛن ٝو ٕ٘ٛز ٖػٙٛا ٚ اؾت ٜ٘كس ثبظ زیكٕٛنفطاتط ٚؾؼت ٜ٘كب٘سٞٙس ٝو اؾت ٜقس ٚالغ ٖب
.اؾت ٜثٛز ٜ٘بٔجطز قرم ثبظزیس ٖظٔب زض ٝوٍٟیّٛی(،ٖٛٚیّؿ1363:70-69)ٖٛٞبضیؿ .4
ٜوطز ٖزیس زیكٕٛن ٝلّؼ اظ ٝو اؾت اضٚپبیی قرم ٗزٚٔی
.اؾتٜٛ٘ح،تٛنیفٝاضائتهبٚیطربِتٚٝ٘مكُلبثاؾتٙبزٚیزضٗایٝٙظٔیثیٕٞتبؾت.ٝو وطز ٖػٙٛا زیكٕٛن ٝلّؼ نیف ٛت ٝٔازا زض ٖٛٞبضیؿ
لالعٝوٍٟیّٛیُٔقبیهثطدثبزیٛاضٞبییفٛقٜاِؼبزنبفرٟتؾرتیزضأطٗثبالضفتٝوظیجبییا٘سویزاض٘سِٚیثؿیبضٓحزیُٚلبثٝتٛرٔی-
ثبقٙس(,1936:26noiirraH.)زضیهتهٛیطٖٛٞبضیؿ اظٝلّؼثطٝتپضفیؼیٔكطفثطزقتهزیكٕٛنّٝثٛؾیٔهبِحیؾبذتٌٜطزیسٝوٝثعٛض
َٕٛٔؼًٙؾٌٚچُلبثتكریماؾت(تهٛیط2).
1-زا٘فتطثیت ٜزا٘كٍب ثبؾتب٘كٙبؾی زوتطی ٝآٔٛذتٔسضؼ.09179877592-raigani.khalefe@gmail.com
2-.ٖانفٟب ٞٙط ٜزا٘كٍب ،ثبؾتب٘كٙبؾی زوتطی زا٘كزٛی09171492971-H_sapid@yahoo.com
3-Wilson, Arnold Talbot
4-J.V. Harrison
195 ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﮔﺮﺩﻫﻤﺎﻳﻲ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻤﻴﻦ ﮔﺰﺍﺭﺷﻬﺎﻱ
2. ٌٝبٚثٕٗضٔغبِؼبتثبؾتب٘كٙبؾیزضتٕبٔینفحبتٝوٍٟیّٛیٖٚاضربٝثٔؼٙبی،ْػباظزیكٕٛنٝثٖػٙٛإٝؾطچكیهٝ٘ضٚزذبٚیبٕٝچك
زیكٕٛنٜ٘بٔجطزٚحتیٖٔىبًٙتٜقٕكیطثطیسضإ٘یزا٘س،ٝ(ٌبٚث1359:223.)زٔٛضیٙی٘یعٝوٝثٍ٘بضـاٚضبعػكبیطفبضؼزضػهطٗٔظفطاِسیٜقب
ٝپطزاذتاظزیكٕٛنٝثٖػٙٛأُحؾىٛ٘تٜتیطثٟٕئیاظّٕٝرعٛایفِیطاٚیٜٛوٝوثركیاظایالتٝوٍٟیّٛیضاُتكىیٔی،زاز٘سزضوٙبض
ضٚؾتبٞبییٖٛچ،ٕٔجیفبضتهٚٝلّؼاػالٜیبزٕ٘ٛزاؾت،(زٔٛضیٙی1375:46).ٝلّؼ ٝث ٝٚاثؿت تبضیری آحبض ٓحطی ٚ ٝػطن ٗتؼیی عطح ضاؾتبی زض
ٜپػٚٞكىس ٔٛافمت ثطاؾبؼ زیكٕٛنثاظ ٓاػ فطٍٞٙی آحبض ٌؿتطـ حس عطیك اظ ٚ ٔیسا٘ی نٛضت ٝث ٍٖ٘بض٘سٌب ،ٜقس اذص ٔزٛظ زض ٔٙسضد بؾتب٘كٙبؾی
ٝٔٙغم قٙبؾبیی ٝث ،ٔؼٕبضی ٚ َؾفبٝؾ ٓحطای ٚ ٝػطن زلیك قٙبؾبیی رٟت تٛپٌٛطافی ٝ٘مك ٝاضائ ٝث ٟ٘بیت زض ٚ ٝپطزاذتْالسا تبضیری احط ٗای ٌٝ٘ب
.ٕ٘ٛز٘س
یافتهها
زیكٕٛن ٝلّؼزاضایرٟتغطثی-قطلیٚٔؿبحتیثیفاظ1500ٔتطٔطثغٔیثبقسٚٔهبِحٖآ،ًٙؾٌچٚچٛةاؾت.ثرفٞبیرّٛییٝلّؼُحبن
تطاؼثٙسیؾغحعجیؼیٝتپایاؾتٝوثبقیتظیبزذٛز،ٔٛرتُتحٕیقطایظٔٛرٛزٝثٖثب٘یبٝلّؼٌطزیسٗای .ٝلّؼزاضایٚزثرفلسیٕیٚرسیس
اؾت.آحبضلسیٕیتطٝثٝٚاؾغٜؾبظٞبیٟٗوٚآحبضٜپطاوٙسؾفبِیزضذبضداظٜٔحسٚزانّی،ثٙبییٝوٝثٜزٚضٞبیٝظ٘سیٚلبربضٔٙتؿتٜثٛز،تبضیری
ثؽلسیٕیتطٚٔتؼّكٝثیىیاظٜزٚضٞبیٖثبؾتبتبضیدٗایْٛٔطظٚثٔی ٖ٘كب ضازٞس.زضٝٔازاٝثٝاضائقٛاٞسیچٙسزضٗایٝٙظٔیٓذٛاٞیپطزاذتٚ
ٜزٚضٗایآحبضضاثطاؾبؼ٘ٛعٔؼٕبضیٚٔهبِحٝثوبضٝضفتٔٛضزثطضؾیلطاضٓذٛاٞیزاز.
ؾبذتٕب٘یٝوًالاحتٕبزضػهطٝظ٘سییبٝلبربضیثطپبٌطزیس٘یعذٛزٚزثرفرسیسٚلسیٕیزاضزٝوثرفلسیٕیتطزضٝٔزٕٛػقطلیٟٕٚٗٔتطی
لؿٕتٞبیٝلّؼزضٗایٝٔزٕٛػاحساثٌطزیس٘س.ٗایثرفزاضایتبقٞبیضٚٔیٚتٝبلچٞبیرٙبغیُقىاؾت.تٕبٔیٖؾبذتٕبٞبیثرفقطلی
ٝلّؼزیكٕٛنٝثنٛضتٝزٚعجمٝؾبذتقس٘س.ٚضٚزیثرفیبز،ٜقساتبلىیاؾتٝوٜأطٚظثركیاظؾمفٖآثطربیٜٔب٘سٚزاضایتبقٞبیپٙذ
اٚٞفتاؾت.زضثرفثبالیزیٛاضٞبیٚزعطفقٕبِیٚقطلیٜپٙزطٞبییُٔؿتغیُقىثبَٛع100ٚػطو60ؾب٘تیٕتطٝتؼجیٌطزیس.ثرف
زاضای زیكٕٛن ٝلّؼ قطلیتبق ٚ اؾت ٌٜطزیس ثٙب ٝلّؼ ٔهبِح ثب ٍٕٗٞ٘ب ٔهبِح ثب ٝو اؾت ٗظیطظٔی ٝعجم زض ُانغجٜ٘یٕساض ٞبیّٜٛل ٚ ایًٙؾٞبی
ٝ٘ضٚزذبٝالق ًبثؼض ٚ ایًٙؾٔی ٖ٘كب ضا ٝلّؼ اظ لؿٕت ٗای ٖثبؾتب ػٟس ٔؼٕبضی تهٛض ،ثٙب ٗای زض ٝضفت وبض ٝث ٞبیٜقس یبز ٗظیطظٔی ٖٔیب زض .زٞس
اظ آحبضیٔی ٜزیس ظیطظٔیٙی ُ٘ٛت یه٘یبظ ،آضأف ٚ نّح ٖظٔب زض ُ٘ٛت ٗای عطفی اظ .ثبقس ٜثٛز ٔس٘ظط ثبیس ٖآ حیبتی ٚ اؾتطاتػیه وبضثطزٞبی ٝو قٛز
ٔی ثطعطف ضا ٝلّؼ آثیٔی َا٘تمب ٜٔحبنط زیٛاضٞبی اظ ذبضد ؾالٔت ُؾبح ٝث ضا ٝلّؼ افطاز ،ٜٔحبنط ٚ ًٙر ٖظٔب زض ٚ ٕ٘ٛزٝ٘تیز ٝاِجت .زازٔؼىٛؼ
ٗای تبضید زض تّٟٛ٘بیی ٗچٙی،ٜ٘یؿتٙس(ؾتٛز ٓو ْٛث ٚ ٔطظ1340:353.)
اظ ا٘سوی زیكٕٛن ٝلّؼ غطثی ثرفٝٔزٕٛػٌٝ٘ٛ ٝث ٚ اؾت رسیستط قطلیٌطزیس ُتحٕی ٝلّؼ انّی ٖپال ٝث اِحبلی ای(تهٛیط3)ثرف .ٞبی
ٔی ْا٘زب ٖٔىب ٗای زض پع ٚ پرت ُلجی اظ ٝلّؼ ذسٔبتیافطاز ٚ ٌطفتحبرت ضفغ رٟت ٘یبظ ٔٛضزحضٛض ٝلّؼ اظ ثرف ٗای زض ،ٚی ٜذب٘ٛاز ٚ ٖذب ٞبی
زاقتٙس.تٟٙبثركیٖزضذتب اظ ٜپٛقیس ٝو اؾت ٜثٛز ٝلّؼ ثٙبی ثط ٔكطف غطثی ٝتپ ،٘جٛز٘س ٗٔغٕئ حفبظت رٟت ٖآ اظ زیكٕٛن ٝلّؼ ثٙبی ٖؾبظ٘سٌب ٝو
ث تمٛیت ٝث ٝو ٌطزیس ثبػج ُٔػب ٕٗٞی .اؾت ٜثٛز ٘یع ثّٛططدٔٙتٟی ثرف زض ٝلّؼ ٗای ٞبی.ٕ٘بیٙس ْالسا غطثی ٝاِی
ًالاحتٕبؾبذت زض ٔحّی ٖٔؼٕبضا.زاقتٙس ٓٔؿتمی زذبِت ٝلّؼ ثٙبیٔی ٝاضائ ضا چٙسی ُزالی ٘ظط ٗای احجبت ثطای.ٕٓ٘بیی1-ٞیذ ثٙب ٗای زضٌٝ٘ٛ
ثطد رع ٝ٘ظبٔی(ث ؾبظ ٚ ؾبذت اظ آحبضیَقٕب ٌٝٛق ٞبی)غطثیٕ٘ی ٜزیسٛقٝ٘ذب نٛضت ٝث ٚ زٞبٔؿىٛ٘ی یٓٞػهطُّٔز ٚ ثعضٌتط ِٚیٝؾبذت تط
.قس2-ٝلّؼ ،ِیطاة ٝٔٙغم زض ٕٞب٘ٙس لالع زیٍط ٚ ثٙب ٗایتبق زض تفبٚتی ٍٝ٘ٛٞیچ ،ٕٔجی ٝلّؼ ،ضیؿیٕ٘ی ٜزیس آٟ٘ب تطتیت ٚ ثٙبٞب چیٙف ،ٞب.قٛز3-عجك
ثرف زض ،ٜٔب٘س ثبلی تهبٚیطقطلی ٚ رٙٛثی ٞبی،ا ٍٝ٘ٛٞیچٕ٘ی ٜزیس زفبػی ؾبذتبض یب ثطد اظ حطیزض زفبػی ٚ ٘ظبٔی ٚشوبٚت ٞٛقٕٙسی ٗثٙبثطای .قٛز
ٔٙبؾت ٔٛلؼیت ا٘تربة رع ٝث ،ٝلّؼ ؾبذت(تهٛیط4)ٕ٘ی ٜزیس ٜقس یبز ثٙبی اظ زیٍطی ٖٔىب زض ،ثطد اظ ثطذی ٝو ٌفت ثبیس ٝاِجت .قٛززیٛاض زض ٝلّؼ ٞبی
ٝضفت ثبال ؾٕت ٝث ٝپبی اظ قٕبِیاؾت.ثطد أطٚظی فضبٞبی ٝو اؾت ٔؼٙی ٗای ٝث ٔٛضٛع ٗایٔی ٝپبی اظ ؾبذت ٜ٘كب٘سٞٙس ٜٔب٘س ثبلی ٞبیثب ٝو ثبقٙس
ّٝپٔی ٞسایت ثبال ؾٕت ٝث ٔبضپیچ ٖوبلؿٕت زض ٔٛضٛػی ٗچٙی عطح .ٌطزیسثی ًبتمطیج زیكٕٛن ٝلّؼ رٙٛثی ٚ غطثی ٞبیضا ثطرٟب ظیطا اؾت ٜثٛز اؾبؼ
اؾت ٚثبض زیٛاضٞبی ثطثرف ٚیطا٘ی ُزِی ٟٕٗٔتطی ٚ ٕ٘ٛز٘س ٛاضٔصوٛضثطد ٖٚظ ؾٍٙیٙی ُزِی ٝث ،ٌچی ٚ ًٙؾ زیٛاضٞبی ٔمبٚٔت ْػس ٚ ٜقس یبز ٞبی
تطن زچبض ضا ٚثبض زیٛاضٞبی ،ٗؾٍٙی ثبضٞبی ُٕتح ْػس ٚ ٜٚاضز فكبضٞبی احط ثط ٝ٘تیز زض ٚ فكبض ایزبز ٔٛرت لغٛض.اؾت ٜٕ٘ٛز ػٕٛزی ٚ افمی ٞبی
ز ٝلّؼ ٔهبِحٜنرط یب قٟط اعطاف ٌچ ٖٔؼبز اؾترطاد ُحبن یكٕٛنّٜٛل اظ ،ٗثطای ٜٚػال .اؾت ٌٜطزیس ثٙب ٖآ ضٚی ٝلّؼ ٝو اؾت ٜثٛز ٌچی ٞبی
ًٙؾ ٝالق ٚ ًٙؾثرف اظ ثیكتط ا٘سوی ضربٔت ٗای زیٛاضٞب ٗپبیی زض ٚ ٜثٛز ٔٙبؾت ضربٔتی زاضای زیٛاضٞب .ٕ٘ٛز٘س ٜاؾتفبز ٘یع ٔحّی ٞبیٞبی
ٜثٛز فٛلب٘یٔی ٘یع ٔتط یه اظ ثیف ٝث ٔٛاضز ثطذی زض زیكٕٛن تبضیری ٝلّؼ زیٛاضٞبی ػطو ٝاِجت .اؾتاضتفبع ٚ لغط ٝو ٔٛاضزی زض .اؾت ٜضؾیس
ٔی ٖٕ٘بیب حس اظ ظیبز زیٛاضٞبپكت ؾبذت ثب ضا زیٛاضٞب ٗای ؾمٛط یب وذ ٖأىب ،ٌطزیسز ٚ ؾتٛ٘ی ثٙسٞبیٔی ُحسال ٝث یٛاضیضؾب٘یس٘س.اتبق ؾمفٞبی
اٝ٘ذب اظ ثطذی زض ٞٙٛظ ٝو ٕ٘ٛز٘س تیطپٛـ ضا ٝلّؼ ٗیؾمف ٗچٙی ،زیكٕٛن ٞبیچٛة اظ .اؾت ٜٔكبٞس ُلبث ٞبییٚ چٙبض ،ؾپیساض اظ ٓاػ ٔحّی ٖزضذتب
196ﮔﺰﺍﺭﺷﻬﺎﻱﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻤﻴﻦﮔﺮﺩﻫﻤﺎﻳﻲﺳﺎﻻﻧﺔﺑﺎﺳﺘﺎﻥﻥﺷﻨﺎﺳﻲﺍﻳﺮﺍ
3. ٜزیس ٝذغ ٗای َوٟٙؿب ِٖزضذتب اظ ٜاؾتفبز زض ضا ٜچبض ٘یع ٓضری زیٛاضٞبی ثؿت ٚ چفت زض حتی ٚ ثطز٘س ٜثٟط ذٛثی ٝث ثّٛطُزِی ٝث .ا٘سٖثٛز وٛٞؿتب٘ی
ٝلّؼ ٝٔزٕٛػ زض ِٓؾب ؾمف ٕٝ٘ٛ٘ یه حتی ،اؾت ٌٜطزیس ٌعاضـ ٘یع ٗؾٍٙی ثؿیبض ٝو ثطف نٛضت ٝث رٛی ٘عٚالت زضیبفت ثبالی ٖٔیعا ٚ ٝٔٙغم
ذٕیسٌی زچبض ،ثبال ٝعجم آٚاض فكبض ثطاحط ٝو اؾت ٝقىؿت ٕٝ٘ی چٛثی تیطٞبی نٛضت ٝث اؾت ٜٔب٘س ثطربی ٝآ٘چ ٚ ٘كس ٝٔالحظ زیكٕٛنٌطٝث ٚ ٜزیس
.قس ذٛاٞٙس ٝقىؿت ظٚزیٜػسیس ٔٛاضز زض .اتبق ٖٚزض ٞٛای ٝتٟٛی رٟت ٌطزیس ٝٔالحظ ایؾٛضاخ ،ٞبوبضثٙسی ظیط زض ٞبییٔی ٝتؼجی ٞبثبلی تب ٕ٘ٛز٘س
اتبق فضبی زض ٝو ثّٛط ٖزضذتب ْٞیع ؾٛذت اظ ُحبن زٚز ٜٔب٘سٔی ٞبٞسایت ٖٚثیط ٝث پیچیسٌطزز.
قطل ثرف ٔؼٕبضی زضٚضٚزی اتفبق ٝث لطیت اوخط زیكٕٛن ٝلّؼ ی،ٞبتٝبلچٜپٙزط ٚ ٞبنٛضت ٝث ٞبتبلساضاحساثٌطزیس٘س5
ٝو اؾت حبِی زض ٗای .
یه ٖػٙٛا ٞیچ ٝث غطثی ثرف زضتیب ٚضٚزی بقتٝبلچٕ٘ی ٝٔالحظ آظاز ٚ زیٛاضی اظ ٓاػ ایثطضؾی اظ پؽ .قٛزٝ٘تیز ٗای پیٍیط ٚ ْٚٔسا ٞبیُحبن
ٌطزیسٝوثرف اظ ٞطیه ؾبذت ظٔب٘ی تأذط ٚ ْتمس ثب اضتجبعی ثبیس ٔؼٕبضی تفبٚت ٗچٙی ُزِیثرف ٝو ٘ٛػی ٝث .ثبقس ٝزاقت ٜقس یبز ٝلّؼ ٝ٘زٌٚب ٞبی
لسیٕی ٝو قطلیزاضای اؾت تطتبقاؾت رسیستط ٝو غطثی ثرف ٚ ٖفطاٚا ٞبی؛ٌٝ٘ٛ ٝثٚضٚزی ایٚ ٞبتٝبلچٔطثغ ٚ ُٔؿتغی اظ ٓاػ ٞٙسؾی ٞبی
ؾبذتٝٙقٛٔی ؾبذت زض تفبٚت ٗای حتی .اؾت ٜقس ٝثربضی ٚ ٞب.اؾت ٜٔكبٞس ُلبث ٚضٛح ٝث ٘یع زیٛاضی ٞبی
قٕبض ،ٖآ ٌبٍٞٙبضی ٚ زیكٕٛن ٝلّؼ ثٟتط ٝچ ٞط قٙبذت ثطای18ٝتپ قیت ٚ ؾغح اظ َؾفب ٝتىقس ٌطزآٚضی ٜقس ثٙب ٖآ ثط ٝلّؼ ٝو ای(تهٛیط
5).اظَؾفب ٝٔزٕٛػ ٗثیٝتى یه تٟٙب ٞبٝو آٔس ثسؾت اؾالٔی ٜزٚض ٝث ٔتؼّك ْ٘ط ٝٔبؾ قبٔٛت ثب ٘بض٘زی ٝث ُٔبی ٘رٛزی ٜذٕیط ،ؾجع ِؼبة ثب َؾفب
ًالاحتٕبَؾفب ٝثمی .اؾت ثكمبة یه ٝث ٔطثٛطَؾفب .ٞؿتٙس ؾبؾب٘ی ٚ اقىب٘ی ٜزٚض ٝث ا٘تؿبة ُلبث ٝلّؼ ٞبیَؾفب ٌٜٚط ٚز ٝث ٝلّؼ زض ٜزٚض ٗای ٞبی-
ٔبی ٘بض٘زی ٚ ذبوؿتطی ٞبیلطٔع ٝث ُ٘رٛزی َٚؾفب ٕٝٞ .ٞؿتٙسذبوؿتطی ٞبی،زؾت،ٌیبٞی قبٔٛت ٚ ذبوؿتطی پٛقف ،ٜتیط ٜذٕیط زاضای ٚ ؾبظ
َؾفب .٘ساض٘س وبفی پرت ٝو اؾت ٖزضذكب شضات ٚ ضیع ٗقلطٔع ٝث ُٔبی ٘بض٘زی ٞبیٜزٚض ٝث ا٘تؿبة ُلبث چطذؿبظ ٚ ٌیبٞی قبٔٛت زاضای ٘رٛزی ٚی
اقىب٘ی ّٕٝر اظ تبضیریٔی ؾبؾب٘ی ٚثبقٙسَٚ(رس1).
نتیجهگیری
اؾالْ(اقىب٘ی اظ پیف تبضیری ٜزٚض ٚز زاضای زیكٕٛن ٝلّؼ-ٜؾس ٚ )ؾبؾب٘یٖثبؾتب قٛاٞس ٝو اؾت )پّٟٛی ٚ ٝلبربضی ،ٝاؾالٔی(ظ٘سی ٔتبذط ٞبی-
تحّی ثطاؾبؼ .اؾت ٝلّؼ ٗای ثطای ٌبٍٞٙبضی ٌٛیبی ٔؼٕبضی ٜٔب٘س ثطربی ثمبیبی ٚ َؾفب ٖٛچ قٙبذتیٖظثب ُْ٘ب قٙبذتیٕزیك ٜٚاغٔی ٘ظط ٝث ،ٛنضؾس
ٝلّؼ انّی ْ٘بٔغ ٜربیٍب ٝث ٝو اؾت ٜثٛز ُغٔ زغ ،َؾفب ٚ ٔؼٕبضی ٚرٛز .زاضز ٜاقبض ْاؾال اظ پیف ٖزٚضا زض ٞبٞبیٖٚزض ٔٛرٛزٝلّؼزیٛاضٞبی اعطاف ٚ
،ٖآٝٔزٕٛػ ٗای ٝٙپیكی ا٘تؿبةؾبؾب٘ی ٚ اقىب٘ی ٖزٚضا ٝثٔی ٖ٘كب ضاا ،زٞسزض اؾتٛزاٟ٘ب ٚرٛز ثؿبٔس عطفی ظٝٔٙغمزیكٕٛن ی،زِیّیزیٍطیثط
.ٔسػبؾت ٗایٝ٘ٛقت ،آٟ٘ب ٖٔیب اظ ٝو ٕ٘ٛز٘س ثبظزیس زیكٕٛن ٝلّؼ اظ زاذّی ٚ ذبضری ٖؾیبحب اظ ثطذیثٙبی .اؾت ٝتٛر ُلبث ٖٛٞبضیؿ ٚ ٖٛٚیّؿ ٞبی
لسیٕی قطلی ثرف ٝو اؾت ٝیبفت ُتكىی غطثی ٚ قطلی زٚثرف اظ ٝلّؼرسیس غطثی ثرف ٚ تط.اؾت تطٔ رع ٝثِقطافا ٚ ٝلّؼ احساث ُٔح ضفیغ ٖىب
ٝلّؼ ثٙبی ٔؼٕبضی زض ،زیكٕٛن زقت ثط،ٕ٘ی ٜزیس ثٙب ؾبذت ٚ عطاحی زض شوبٚت ٝٙظٔی زض تٛرٟی ُلبث ٝ٘ىتٝٔٙغم لالع ٝثمی ؾجه ٝث ٚ قٛز
.اؾت ٌٜطزیس احساث ٝوٍٟیّٛیث ٝٔحٛع ٚ ٝلّؼ ثٙبی ٖٔیب اضتجبعی ُ٘ٛتؾبذت ٚ عطاحی زض ُٔػب غیط پسافٙس َٛان ضػبیت ٔٛاضز ّٕٝر اظ ٝتپ ٗپبیی بظ
ٔی قٕبض ٝث ٌچی ٚ ًٙؾ ؾتطي ثٙبی ٗای.ضٚزت غطثی ثرف زضٕ٘ی ٜزیس لٛؼ ٚ بقٕ٘ی ٜزیس ٞٙسؾی ٚضٚزی ٘یع قطلی ثرف زض ٚ قٛزٜزٚض ٝو قٛز
یبزآٚضی ضا ٝلّؼ زٚثرف ٖٔؼٕبضا تفىط ٚ ؾجه فبحف تفبٚت ٚ ؾبذتٔیَؾفب .ٕ٘بیستب اقىب٘ی ٜزٚض اظ آحبضی ،ٝلّؼ ٚ ٝتپ ؾغح اظ ٜآٔس زؾت ٝث ٞبی
ٜؾسٔی ٖ٘كب ضا اؾالٔی رسیس ٞبی.زٞس
کتابنامه
احٕس ،آظازی1391،.ٜ٘كس ٔٙتكط ،ثبؾتب٘كٙبؾی ٜپػٚٞكىس ٛآضقی ،ٝوٍٟیّٛی ثبؾتب٘كٙبذتی ثطضؾی ْچٟبض ُفه ٌعاضـ
التساضی،احٕس1359ٝ،ذٛظؾتبٖ،وٍٟیّٛیٕٚٔؿٙی،ا٘تكبضاتٕٗا٘زآحبضٚٔفبذط،ّٔی،ٖتٟطا(رّسْٛؾاظٝٔزٕٛػآحبضٖذٛظؾتب)،چبحَٚا.
ٗاثثّری1374،فؿبیی ضؾتٍبض ٔٙهٛض :ٝتحكی ٚ تٛضیح ،ِؿتط٘ذ ٚ ٖٛ٘یىّؿ :ٗٔهححی ،ثّری ٗاث ٝٔفبضؾٙب ،،قیطاظا٘تكبضاتفبضؼ ثٙیبزچبح ،قٙبؾی
َٚا.
حؿیٙیٗفؿبیی،ٔیطظاحؿ1378،ٝٔفبضؾٙب،٘بنطیتهحیحٔٙهٛضضؾتٍبض،فؿبیی،ٖتٟطاا٘تكبضات،أیطوجیطرّس2،چبحْٚز.
حؿیٙیٔحٕسٔیطن ،ٔٙكیٔؿؼٛز ٗث1385،ٖنطافب ٝفطقت ٚ افكبض ایطد وٛقف ٝث ،ذب٘ی اِفطزٚؼ ضیبو ،،ٖتٟطاز ٔٛلٛفبت ا٘تكبضاتٔحٕٛز وتط
.َٚا چبح ،افكبض
1-مىتُی درجىًب ٍالیدر ي ٍقلع شرقیباح زیرزمیه بخش ريی اتاقکی ،شرقی خشذاتمامی ٍک بًد ٌشذ ثتٍاقچيريدی ي َاي َىذسی وًع از َایش
است(وگاروذ ٌبًد شکل مستطیلگان.)
197 ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﮔﺮﺩﻫﻤﺎﻳﻲ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻤﻴﻦ ﮔﺰﺍﺭﺷﻬﺎﻱ
4. ػّیطضب ،ٜذؿطٚظاز1383ٌعاضـ ،.ٜ٘كس ٔٙتكط ،وكٛض ثبؾتب٘كٙبؾی ٜپػٚٞكىس ٛآضقی ،ْٚز ٚ َٚا ُفه ،ثطزؾیط ٖقٟطؾتب ثبؾتب٘كٙبؾی ثطضؾی
زٔٛضیٙی،غ1375،ٕٝػكبیطفبضؼ،تطرَرالٗاِسیضفیغفط،ا٘تكبضاتٜزا٘كٍب،ٖتٟطاچبح.َٚا
ٖٚثبض ،زٚثس1388آضیب ٗٔحٕسحؿی :ٕٝتطر ،ٖذٛظؾتب ٚ ِٖطؾتب ٝٔؾفط٘ب ،،ٖتٟطا ،.فطٍٞٙی ٚ ػّٕی ا٘تكبضات
٘ٛضٚظ ،ضرجی1382َِیطاة(قٕب ٜزض ٚ زیكٕٛن ٔیب٘ىٛٞی زقته ثبؾتب٘كٙبذتی ضٚقٕٙس ثطضؾی ،ٖپبیب ،)ثٛیطاحٕس ٚ ٝوٍٟیّٛی ٖاؾتب غطثیٝٔ٘ب
وبضقٙبؾیتطثیت ٜزا٘كٍب ،اضقس.ٜ٘كس ٔٙتكط ،ٔسضؼ
ٗحؿی ،ٝٔؾپیس٘ب1390،ٚ ٝوٍٟیّٛی اضتجبعی انّی ضاٟٞبی قٙبؾبییثطضؾی لبربض(ثطاؾبؼ ٜزٚض ٖپبیب تب ٜ.ق ٓپٙز ٖلط اظ ٕٞزٛاض اؾتبٟ٘بی ثب ثٛیطاحٕس
ُپ ٝٔغبِؼ ٖٚپبیب ،)وبضٚا٘ؿطاٞب ٚ ٞبوبضقٙبؾی ٝٔ٘ب.ٜ٘كس ٔٙتكط ،ٖانفٟب ٞٙط ٜزا٘كٍب ،ثبؾتب٘كٙبؾی اضقس
ؾتٛزٜ،ٔٙٛچٟط1340،اؾتحىبٔبتٗؾطظٔیٖایطازضٜزٚض،اؾالٔیّٝٔزٔىتت،تكیغٜقٕبض6،نم35-348.
لجبزیب٘ىٚٔطٚظى،٘بنطذؿط1391،ٝٔؾفط٘ب،ٚ٘بنطذؿط،ٖتٟطاچبحٞفتٓ،ا٘تكبضات.ظٚاض
ٕٟٗث ،وطیٕی1329پبیترت ثبؾتب٘ی ضاٟٞبی ،،ٖایطا غطة لسیٕی ٞبی،ٖتٟطإٗا٘ز ا٘تكبضاتَٚا ّٔی،چبح ٔفبذط ٚ آحبض.
٘ویبٕٝفبع ،وطیٕی ٚ ٔحٕسیٛؾف ،ی1364ٜزٚض زض ؾفبٍِطی ٞٙط ،،اؾالٔی،ٖتٟطاثبؾ ٔطوع.َٚا چبح ،ٖایطا تب٘كٙبؾی
ٌبٚثٝ،ٞب٘یؽ1359ٖ،اضربٝٚوٍٟیّٛی(اظفتحػطةتبٖپبیبٜزٚضٝنفٛی)،،ٖتٟطاا٘تكبضاتٕٗا٘زآحبضٚٔفبذط،ّٔیچبح.َٚا
ٔحٕسیاِٙبظ ،عٟٕبؾجی ٚ یؼمٛة ،فط1393ٝعجم ،ؾی ٝلّؼ :ٔٛضزی ٝٔغبِؼ ،ٜؾیٕط ٜزض ؾبؾب٘ی َؾفب ثٙسیپػٚٞف ّٝٔز ،ٜقب ْط،ٖایطا ثبؾتب٘كٙبؾی ٞبی
ٜقٕبض7،نم ،ٖظٔؿتب ٚ پبییع ،ْچٟبض ٜزٚض ،152-133.
ٔزیسی،٘ٛضٔحٕس1371،تبضیدٚرغطافیبیٝوٍٟیّٛیٚثٛیطاحٕس(ظیط٘ظطایطدافكبض)،،ٖتٟطاا٘تكبضات،ػّٕیچبح.َٚا
ٔمسؾی،اثٛػجساهللٗٔحٕسثاحٕس1361ٗ،احؿٓاِتمبؾیفیٝٔؼطفٓااللبِی(د2)،ٕٝتطرزوتطػّیٙمی،ٔٙعٚیقطوتِٖٔٛفبٖٚٔتطرٕب،ٖایطاچبحَٚا.
تبِجٛت آضِ٘ٛس ،ٖٛٚیّؿ1363رٙٛة التهبزی ٚ ؾیبؾی تبضید یب ٖٛٚیّؿ ٝٔؾفط٘ب ،ؾؼبزت :ٕٝتطر ،ٖایطا غطثی٘ٛض.ٚحیس ا٘تكبضات ،ٖتٟطا ،ٗحؿی ،ی
اض٘ی ،ٞطیٙه1376،اقىب٘ی ٜزٚض زض ٖایطا َؾفب ،،ٜحٕیس ،چٛثه :ٕٝتطر،ٖتٟطاٖؾبظٔب ا٘تكبضاتٔیطاث.َٚا چبح ،فطٍٞٙی
Decardi,B,A. 1975, Archaeological Survey in Northern Oman,1972.East and West,25:9-76.
Harrison, J.V. 1936, Kuhgalu: South – West Iran. The Geographical Journal, Vol. 88, pp. 20-36.
Henrickson, R., 1987b, The Godin III chronology for central western Iran 2600-1400 B.C., Iranica Antiqua, XXII: 33-117.
Kervran, Monique 2004, Archaeological Research at Suhar 1980-1986” in the Journal of Oman Studies vol. 13: 263-381. Ministry
of Information and Culture, Sultanate of Oman.
Mehrafarin.R. Mousavi-Haji.S.R., Banijamali.S.L 2011, Archaeological Survey of kooh-e khajeh in systan, the international Journal
of Humanities, pp. 43-65 vol18 Number1-winter.
Whitcomb, D. 1991, 1991, Pseudo-prehistoric ceramics from southern Iran, in: K. Schippmann et al., (Eds.),Golf- archaeologie
Mesopotamien, Iran, Bahrain, Vereinigte Arabische Emirate und Oman,Bucham Erbach: M.L.Leidorf, pp. 95-112.
ٛتهیط1.ٔٛلؼیتٝلّؼزیكٕٛنزضٔیٖبٜؾبظٞبیقٟطی
198ﮔﺰﺍﺭﺷﻬﺎﻱﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻤﻴﻦﮔﺮﺩﻫﻤﺎﻳﻲﺳﺎﻻﻧﺔﺑﺎﺳﺘﺎﻥﻥﺷﻨﺎﺳﻲﺍﻳﺮﺍ
