1. T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
ÇIRAKLIK VE YAYGIN EĞİTİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DİKSİYON EĞİTİMİ
MODÜL PROGRAMI
(Halk Eğitim Merkezi)
TEMEL EĞİTİME DESTEK PROJESİ
Programla İlgili Temel Bilgiler:
Alanı : Güzel Konuşma/Yazma
Kurs Süresi : 200 Saat
ANKARA – 2005

2. DİKSİYON KURSU
Programın Tanımı:
Programın amacı; Nefes güçlendirme, anlaşılır ses çıkarma, heceleri doğru
vurgulayabilme, düzgün cümle kurma, konuşmaları vücut diliyle destekleme ve etkili
konuşma planını yapma becerileri kazandıran kişi yetiştirmektir. Program altıı
üniteden oluşmaktadır ve süresi toplam 200 saattir. Bu programı başarı ile
tamamlayan ve belgesini alan kişi Türkçe’yi iyi kullanma ve etkili konuşma becerilerini
kazanmış olur.
Programın Uygulanması ile ilgili Genel Açıklamalar
1. Kursiyerlerin her birinin kişisel özellikleri, giriş yeterlilikleri ve öğrenme
ihtiyaçları belirlenecek, her kursiyer için bireysel öğretim planı (BÖP)
hazırlanacaktır.
2. Her kurs için ünitelendirilmiş yılık plân (ÜYP) ve ders plânı (DP)
hazırlanacaktır. Bütün planlarda hızlı öğrenen, geç ve güç öğrenen, zihinsel ya
da bedensel özürlü, deneyimli ve deneyimsiz, kadın ve erkek, yaşlı ve genç ile
farklı statülerdeki kursiyerler için yapılacak farklı uygulamalara bu planlarda
yer verilecektir.
3. Öğretimin yapılmasında öğrenci merkezli öğretime yer verilecek, öğrenmenin
öğrenci tarafından gerçekleştirildiği dikkate alınacak, aktif öğretim stratejileri
öğretimde esas alınacaktır. Temel becerilerin kazandırılmasında ve
geliştirilmesinde davranışçı öğretim esas alınırken daha ileri düzeydeki bilgi
ve becerilerin kazandırılmasında bilişsel öğretim stratejilerine yer verilecektir.
4. Kursiyerlerin bireysel gelişimleri esas alınırken, sosyal gelişimleri de dikkate
alınacak, bu amaçla probleme dayalı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme,
grup çalışmaları gibi stratejilere de yer verilecektir.
5. Öğretim materyallerinin seçiminde görsel, işitsel öğretim materyalleri ile
dokunmaya dayalı öğretim materyallerinin seçimine özen gösterilecektir.
Kursta kullanılacak öğretim materyalleri öğretmen tarafından belirlenecektir.
6. Öğretim etkinliklerinin belirlenmesinde, öğretimin amacı, öğretim sürecinin
gerekleri ve çoklu zeka esas alınacaktır.
7. Öğretimin yapılması sırasında mümkün olduğu kadar planlara sadık kalınacak,
zaman içinde değişen ihtiyaç, imkan ve şartlara bağlı olarak gerekli değişiklik
ve düzenlemeler yapılacaktır.
8. Öğretim süreci boyunca sürekli değerlendirmeler yapılacak, bireylerin
öğrenmeleri ile ilgili eksiklikler ve yanlışlıklar zamanında fark edilecek gerekli
düzeltici ve tamamlayıcı öğrenme etkinlikleri devreye konulacaktır.
9. Öğretim sürecinin sonunda öğrencinin başarısı uygun ölçme araçları ile
ölçülecek ve değerlendirilecektir. Bilişsel alandaki öğrenmeler için gerektiğinde
kağıt kalem testlerine yer verilecektir. Ancak öğrencinin gerçek performansı iş
ve performans testleri ve bu bağlamda hazırlanacak olan kontrol listeleri ile
ölçülecek ve değerlendirilecektir. Bu değerlendirmelere ek olarak öğretim
sırasında oluşturulmuş olan öğrenci dosyaları (portföy) da değerlendirmenin
ayrılmaz bir parçası olarak kullanılacaktır.
10. Bu program 15 kişilik bir öğrenci grubu, alanında uzman bir öğretmen, bu
öğretimi yapmak için yeterli sayıda alet, makine ve teçhizat ve gerekli
malzemenin bulunduğu; öğretim materyallerinin ya hazır ya da ilgili halk eğitim
2

3. merkezinde üretilebileceği varsayılmıştır. Bu varsayımın geçersiz olduğu
durumlarda öğretmenler gerekli bazı değişiklik ve düzenlemeler yapabilirler.
Yine öğretim üniteleri belirlenirken mesleğin ya da işin yapılma süreci esas
alınmıştır. Bu sıraya uymak esastır. Ancak bu süreci etkilemeyecek ünitelerin
öğretiminde ünitelerin sıralamasında gerekli değişiklikler yapılabilir.
Genel Amaçlar:
Diksiyon eğitimi ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarı ile tamamlayan her
kursiyer :
− Nefesini güçlendirebilecektir.
− Anlaşılır ses çıkarabilecektir.
− Heceleri doğru vurgulayabilecektir.
− Düzgün cümle kurabilecektir.
− Konuşmaları vücut dili ile destekleyebilecektir
− Etkili konuşma planı yapabilecektir.
Ünite Dağılım Tablosu
Ünite Adı Süresi
(Saat)
Nefes Güçlendirme 30
Anlaşılır Ses Çıkarma 30
Heceleri Doğru Vurgulama 40
Düzgün Cümle Kurma 40
Konuşmaları Vücut Diliyle Destekleme 30
Etkili Konuşma Planı Yapma 30
Toplam 200
Ünite 1. Nefes Güçlendirme
Ünitenin Amaçları:
Bu ünite ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarıyla tamamlayan her kursiyer:
− Diyaframdan kontrollü soluk alabilecektir.
− Konuşmada söz noktalaması kullanabilecektir.
− Durak yerlerine uyabilecektir.
− Nefesini tutumlu kullanabilecektir.
Ünitenin İçeriği:
Ses organları-diyaframın kullanılması
− Boğaz, dil, çene, dudak ve diyafram tanımı
− Diyaframın yeri ve işlevi
− Diyafram hareketleri
Soluk alma - durak-solunum
− Soluk alma kuralları
− Tonlama
− Durak yerleri
− Nefes kullanma teknikleri
3

4. Ünitenin Etkinlikleri:
− Nefes güçlendirme ile ilgili bilgileri sunma/edinme
− Nefes güçlendirme ile ilgili işlem basamaklarını yaparak gösterme
− Diyaframdan kontrollü soluk alma
− Konuşmada söz noktalamasını kullanma
− Durak yerlerine uyma
− Nefesini tutumlu kullanma
Ünitenin değerlendirilmesi:
− Nefes güçlendirme kontrol listesi
Ünite 2. Anlaşılır Ses Çıkarma
Ünitenin Amaçları:
Bu ünite ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarıyla tamamlayan her kursiyer:
− Yuvarlak, düz ünlüleri ve ünsüzleri doğru söyleyebilecektir.
− Yuvarlamayı ve ağız tembelliğini tekerlemelerle giderebilecektir.
− Aksiyonu hızlandırabilecektir.
− Zor söylenişleri başarabilecektir.
− Farklı durumlara uygun ses tonlayabilecektir.
− Yazı ile konuşma arasındaki farkı açıklayabilecektir.
Ünitenin İçeriği:
Türkçe’nin ses yapısı, Ünlü ve Ünsüzler
− Sesin tanımı
− Türkçe’deki sesler ve harfler
− Tüm sesli harfler ve söyleniş özellikleri
− (R-Ş) doğru söylenmesi
− (R-L), (S-Ş), (K-G), (Ğ-G) ve (J-C) ünsüz kusurları
− Ş’leme, ıslıklama kusurları
− Diyalekt kusurları
Söyleniş, boğumlama, dil, dudak ve ağız kullanımı
− Ağız boşluğu ve rezonansın tanımı
− Ünlü ve ünsüzlerde dudak, dil ve ağız kullanımı
− Yuvarlama ve ağız tembelliği
− Boğumlamanın anlaşılırlığı
Sesin niteliği, karakteri ve tonlama
− Aksiyonu ve anlama göre ses
− Duyguya ve konuya göre ses
− Sağdeyi sözcükleri ve cümlede değer sözcükleri
− Sesle abartı, küçümseme, önemseme, duygu ve final
Aksiyon ve ses olayları
− Konuşmanın yazıdan farklılıkları
− Konuşmadaki ses değişiklikleri
− (Yor-en) eklerinden kaynaklanan ses daralması
− Sert ünsüzlerin yumuşatılması
− Dar ünlülerde hece düşmesi
− (G-H-Y) gibi zayıf ünsüzlerin hafifliği
4

5. − Sözcükler arasında ulama ve hız
− Çift ünlülerin kaynaştırılması
Ünitenin Etkinlikleri:
− Anlaşılır ses çıkarma ile ilgili bilgileri sunma/edinme.
− Anlaşılır ses çıkarma ile ilgili işlem basamaklarını yaparak gösterme.
− Yuvarlak, düz ünlüleri ve ünsüzleri doğru söyleme.
− Yuvarlamayı ve ağız tembelliğini tekerlemelerle giderme.
− Aksiyonu hızlandırma.
− Zor söylenişleri başarma.
− Farklı durumlara uygun ses tonlama.
− Yazı ile konuşma arasındaki farkı açıklama.
Ünitenin değerlendirilmesi:
− Anlaşılır ses çıkarma kontrol listesi
Ünite 3. Heceleri Doğru Vurgulama
Ünitenin Amaçları:
Bu ünite ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarıyla tamamlayan her kursiyer:
− Sözcükleri anlamına göre vurgulayabilecektir.
− Vurguda diyalekt yanlışlıklarını giderebilecektir.
Ünitenin İçeriği:
Hecelerin doğru söylenişi ve vurgusu
− Sözcük, cümle, sağdeyi ve ayrım vurgusu
− Uzun (A-İ) vurgusu
Diksiyon kusurları ve düzeltilmesi
− Yanlış tonlama
− Yanlış vurgulama
− Sesi yanlış kullanma
− Diyalektten kaynaklanan yanlış vurgu ve ünsüzler
− (J-C), (G-Ğ), (K-G), (S,Ş) ve (R-L) karışıklığının giderilmesi
− Çift ünlülerin kaynaştırılması
Ünitenin Etkinlikleri:
− Heceleri doğru vurgulama ile ilgili bilgileri sunma/edinme
− Heceleri doğru vurgulama ile ilgili işlem basamaklarını yaparak gösterme
− Sözcükleri anlamına göre vurgulama
− Vurguda diyalekt yanlışlarını giderme
Ünitenin değerlendirilmesi:
− Heceleri doğru vurgulama kontrol listesi
5

6. Ünite 4. Düzgün Cümle Kurma
Ünitenin Amaçları:
Bu ünite ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarıyla tamamlayan her kursiyer:
− Biçim bakımından düzgün cümle kurabilecektir.
− Mantık bakımından düzgün cümle kurabilecektir.
− Yabancı sözcükleri doğru okuyabilecektir.
Ünitenin İçeriği:
Türkçe’nin özellikleri ve kuralları
− Hece ve sözcük özellikleri
− Yazım kuralları
− Ses olayları
− Türkçe’nin güzelliği ve ana dil bilinci
Anlatım bozuklukları
− Türkçe’yi doğru kullanma
− Cümlenin biçim ve teknik bozukluğu
− Cümlenin mantık yönünden anlatım bozukluğu
Yabancı sözcükler
− Okunuşları
Ünitenin Etkinlikleri:
− Düzgün cümle kurma ile ilgili bilgileri sunma/edinme
− Düzgün cümle kurma ile ilgili işlem basamaklarını yaparak gösterme
− Türkçe’yi doğru kullanma ve düzgün cümle kurma
− Mantık bakımından düzgün cümle kurma
− Yabancı sözcükleri doğru okuma
Ünitenin değerlendirilmesi:
− Düzgün cümle kurma kontrol listesi
Ünite 5. Konuşmaları Vücut Diliyle Destekleme
Ünitenin Amaçları:
Bu ünite ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarıyla tamamlayan her kursiyer:
− Anlatılanları jest, mimik ve vücutla canlandırabilecektir.
− İkili diyalog ve bireysel anlatım çalışmaları yapabilecektir.
− Şiiri etkili bir şekilde okuyabilecektir.
Ünitenin İçeriği:
Vücut dili ve imaj
− Konuşurken bedenin anlamı
− Jest ve anlamları
− Mimik, yüzde imaj, anlatılanla yüz ve bakış uyumu
Anlatım
− Tanımı
6

7. − Çeşitleri
Şiir okuma ve yorum
− Şiir okumada kurallar
− Ölçü, uyak ve şiirin söz müziği
− Şiirde durak, soluk, vurgu, sesi kullanma ve yorum
Ünitenin Etkinlikleri:
− Konuşmaları vücut diliyle destekleme ile ilgili bilgileri sunma/edinme
− Konuşmaları vücut diliyle destekleme ile ilgili işlem basamaklarını yaparak
gösterme
− Anlatılanları jest, mimik ve vücutla canlandırma
− Sempatik, doğal, güvenli ve güler yüzlü bir imaj kazanma
− İkili diyalog ve bireysel anlatım çalışmaları yapma
− Şiiri etkili bir şekilde yorumlama
Ünitenin değerlendirilmesi:
− Konuşmaları vücut diliyle destekleme kontrol listesi
Ünite 6. Etkili Konuşma Planı Yapma
Ünitenin Amaçları:
Bu ünite ile ilgili eğitim ve öğretim etkinliklerini başarıyla tamamlayan her kursiyer:
− Konuşma çeşitlerine göre plan yapabilecektir.
− Konuşmasını etkili bir şekilde sunabilecektir.
Ünitenin İçeriği:
Konuşma sanatı
− Hazırlık
− Planlama ve planlama çeşitleri
− Konuşma teknikleri
− Konuşma çeşitleri
− Canlandırma, ortak zemin, ortaksama ve cümle çalımı
− Konuşmada sesi kullanma, duraklar, finali kullanma
Spikerlik, sunuculuk ve muhabirlik
− Haber okuma
− Program, tören sunma
− Sunuş çeşitleri, planları ve hazırlık
− Haber aktarma, haber yazma ve olay anlatım planı
Ünitenin Etkinlikleri:
− Etkili konuşma planı yapma ile ilgili bilgileri sunma/edinme
− Etkili konuşma planı yapma ile ilgili işlem basamaklarını yaparak gösterme
− Konuşma çeşitlerine göre plan yapma
− Örnek konuşma uygulamaları ve düzeltmelerini yapma
− Konuşmasını etkili bir şekilde sunma
Ünitenin değerlendirilmesi:
− Etkili konuşma planı yapma kontrol listesi
7

8. Programın Değerlendirilmesi:
Her ünitedeki ürün ve süreç kontrol listeleri ve kursiyer dosyası esas alınarak
kursiyerin başarısı belirlenecektir. Bu bilgilerin ışığı altında programın eksik ve
yanlışları düzeltilecektir.
Programda Kullanılacak Araç Gereç Listesi
Araçlar:
Kamera
Mikrofon
Konuşma kürsüsü
Spiker masası
Ses kayıt aracı
Monitör
Gereçler:
Ders notları
Örnek metinler
8