Jan Cober, de maestro van Limburg, is na 13 jaar terug als dirigent bij zijn eerste liefde, de Koninklijke van Thorn. Terugkijkend op zijn loopbaan komt de 66-jarige musicus tot verrassende conclusies.

1. © Copyright 2018 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW,
wordt uitdrukkelijk voorbehouden. Vrijdag, 12 januari 2018
De worsteling
van een topdirigent
H
Vader en musicus Jan Cober trekt lering uit goede en slechte periodes in zijn leven
Jan Cober, de maestro van Limburg, is na 13 jaar terug als dirigent bij
zijn eerste liefde, de Koninklijke van Thorn. Terugkijkend op zijn
loopbaan komt de 66-jarige musicus tot verrassende conclusies.
DOOR JAN CUIJPERS EN KIM NOACH
H
alverwege het interview stokt de spraak-
waterval die Jan Cober tot dat moment is.
Dan wordt het plotseling even stil, breekt
zijn kwetsbaarheid door en is hij de man
met twijfels. De andere Jan Cober, niet de
streber of de strenge leider die hij naar
eigen zeggen wel kon zijn. Hij vertelde hoe
hij door schade en schande heeft geleerd
dingen aan te pakken, als musicus,
dirigent en als rolmodel dat hij voor velen is in de
(Limburgse) blaasmuziekwereld. Maar het gevoelige
punt van dit moment huist op privé vlak. Wijzend
naar een ingelijste tekening van zijn vriendin, kinde-
ren en kleinkinderen aan de muur: „Soms voel je je
schuldig. Het werk bracht veel succes en daardoor
had ik minder aandacht voor mijn gezin.” Misschien
te weinig? „Je leert van het leven”, zegt de maestro
regelmatig tijdens het gesprek. Ook Cober heeft in
zijn leven periodes gekend dat hij werd geconfron-
teerd met een harde leerschool, vertelt hij met tranen
in zijn ogen. „Dat je écht van dingen leert.”
Zoals verbroken relaties? Of het feit dat je vanwege je
beroep veel van huis bent geweest?
„Laat ik het zo zeggen: ik heb niet de grootste bijdrage
aan de opvoeding van de kinderen geleverd. En toch
hebben de kinderen altijd een goed thuis gehad. En ik
ook. Na mijn werk of verblijf in het buitenland moet ik
terug kunnen naar een basis, mijn gezin. Ik heb dat,
denk ik, van mijn ouders meegekregen: normen en
waarden, veiligheid, vertrouwde situaties, maar ook
altijd een luisterend oor. Hoe ouder je wordt, hoe
vaker je refereert aan waardes die je ouders je hebben
gegeven.”
„In mijn klarinetspel doe ik veel intuïtief. Als docent is
het mijn taak die intuïtie te vertalen voor mijn
studenten. Ik moet uitleggen wat en waarom ik
dingen doe. Zo is het ook met opvoeden. Ik heb nog
steeds een goede verstandhouding met mijn vorige
relaties, mijn kinderen mogen geen last hebben van
de scheiding. Nu wil ik tijd vrij maken voor hen en de
kleinkinderen.” (Met een brede lach:) „De gezinsman
begint zich steeds meer te ontwikkelen. Op dit
moment ben ik vijf jaar samen met Henriëtte. Zij is
mijn baken thuis. Een inspiratiebron door haar
enorme relativerende vermogen en haar geduld. Dat
is de lerares in haar, denk ik. Dat geduld, het luiste-
rende oor; die eigenschappen heb ik pas de laatste
jaren ontwikkeld. Ik luister nu ook liever naar ie-
mand, dan dat ik mijn verhaal vertel.”
Je bent na zestien succesvolle jaren als
klarinettist naar dirigent geswitcht, waarom?
„Ik was elf jaar toen ik met mijn moeder
naar de Koninklijke Harmonie van Thorn
ging luisteren op het Wereld Muziek
Concours in Kerkrade. Dat was een openba-
ring voor me. De muziek greep me, emotio-
neerde. Ik was gefascineerd door het
dirigeren. Dat moment vergeet ik nooit
meer. Maar mijn vader was al klarinettist bij
de harmonie en zoals gebruikelijk ging dat
over van vader op zoon. Daar werd niet over
gediscussieerd. Naar huidige normen ben ik
laat begonnen met spelen, ik was twaalf.
Klarinet is een relatief makkelijk instru-
ment. We zeggen wel eens lachend dat je
een klarinet maar uit het raam hoeft te
houden en er komt wel geluid uit. De keuze
voor een instrument wordt niet alleen
bepaald door fysieke aanleg, maar is ook een
kwestie van karakter. Hoornisten zoeken
naar verbinding; trompettisten worden
vaak moedig genoemd, fagottisten en
hoboïsten gedistingeerd, handige techneu-
ten die altijd zelf rietjes in elkaar knutselen.
De dirigent bespeelt een allesomvattend
instrument, waarbij al die karakters van
instrumenten en persoonlijkheden moeten
worden verbonden door middel van muziek.
Een unieke communicatie, die mij altijd
heeft getriggerd.”
Je hebt de pensioenleeftijd bereikt. Toch start
je opnieuw bij de Koninklijke Harmonie van
Thorn. Nog één keer WMC-kampioen?
(Glimlacht:) „Ik ben begonnen bij de Konink-
lijke en nu keer ik weer terug. Ja, de cirkel is
bijna rond. Ik heb deze stap gezet, omdat er
behoefte is aan een toekomstbestendige
vereniging. Bij een grote vereniging in een
klein dorp moet je een basis bouwen die
garandeert dat je voor langere tijd verze-
kerd bent van kwaliteit en betrokkenheid. Je
moet het gevoel geven dat iedereen belang-
rijk is. De Bokken leunen op sociale contac-
ten en activiteiten voor de gemeenschap,
zoals muziekles op scholen en serenades bij
jubilea. Je ziet bij zulke orkesten de hoogste
artistieke prestaties op de lange termijn. Als
je die wortels loslaat en mensen van buiten
haalt - die vaak verbonden zijn aan een
dirigent - die alleen maar komen voor het
muzikale niveau, dan heb je niets meer op
het moment dat die wegvallen.”
Terugkijkend: waar ben je het meest trots op?
„Je bent zo goed als je laatste concert. Je
creëert iets op dat moment. Trots ben ik
zeker. Dat ik kan delen, kennis en ervaring
kan doorgeven, investeren in jeugd. Dat vind
ik belangrijk. Te lang stilstaan, doe ik niet.
Ik investeer in de toekomst. Dat is het
rusteloze in mij: de drang om het beste uit
mezelf en anderen te halen. Uiteindelijk gaat
het om de beleving en moet prestatie niet
het enige doel zijn. Je moet een klimaat
scheppen waarin mensen optimaal kunnen
voldoen, maar ook zelf voldaan zijn over hun
prestatie. Ik zie op concoursen te vaak
muzikanten die hun lesjes opzeggen in een
strak keurslijf. Magie ontstaat als het orkest
zelfstandig uitvoert wat ik ze heb geleerd,
waardoor een inspirerende wisselwerking
ontstaat. Dan kan ik ze loslaten.”
Brengt jouw positie als maestro van Limburg
verplichtingen met zich mee?
„Er zijn mensen die mij een grootheid en
macht toedichten die ik niet zo ervaar. Maar
ik ben me ervan bewust dat ik voor velen
een voorbeeldfunctie heb. In mijn beginja-
ren dacht ik dat ik me alles kon permitteren,
dat hoorde bij het imago en ‘de sterallures’.
Ik streefde naar perfectie, waardoor ik me
wel eens erg venijnig uitdrukte.”
Wat staat nog op je wensenlijst?
„Een professioneel harmonieorkest in
Limburg. Dat wordt node gemist. Kijkend
naar mijn leven weet ik dat ik ooit mijn werk
moet loslaten. Dat zal heel moeilijk zijn.
Maar het heeft me ook een enorme rijkdom
opgeleverd. Inmiddels zijn ontzettend veel
van mijn wensen vervuld. (Opnieuw la-
chend:) Ja, en natuurlijk de gezinsman
ontwikkelen en opa zijn.”
Jan Cober dirigeert de Koninklijke
Harmonie Thorn in The Armed Man op
28/1, 15 uur, Franciscushuis Weert
SUCCESHEEFT
KEERZIJDES.
DAARMOETJE
BIJSTILSTAAN
OMVERDERTE
KUNNEN.
JanCober
Jan Cober
Dirigent en klarinettist.
Geboren in Thorn op
16 augustus 1951. Zes-
tien jaar solo-klarinettist
bij het Radio Omroep
Orkest en het Residentie
Orkest. Docent klarinet
en orkestdirectie aan de
conservatoria van Maas-
tricht, Utrecht en Til-
burg. Gastdirigent bij
veel orkesten over de
hele wereld. Scholing van
dirigenten binnen Europa
en zeer succesvol bij het
WMC-Kerkrade. Hij heeft
uit twee huwelijken vier
kinderen en drie kleinkin-
deren. Hij woont in Thorn
en deelt zijn leven met
Henriëtte.
Liefde of loopbaan?
1
„Ik wist dat die vraag zou komen en ik
heb er al over nagedacht. Maar daar
kom ik echt niet uit. Het is bij mij altijd
een wirwar geweest die tot verande-
ring heeft geleid. Moet ik kiezen? Dan
zeg ik: liefde. Maar dat is wel anders
geweest.”
Wie is je inspiratiebron?
2
„Of wat? De vele aspecten van het
dagelijkse leven vormen een ontmoe-
ting met ervaringen die mij aanspre-
ken en bezighouden. Zo schreef
Hector Berlioz het krankzinnige stuk
Symphonie fantastique. Muziek
waarin je voelt hoe Berlioz worstelde
met de waan van de liefde. Je voelt
die emotie achter de muzieknoten.”
3
Wat is je grootste
fout geweest?
„Alles wat ik te veel heb gedaan.
Eigenlijk is het een dubbel gevoel.
Ik was bezig met te veel aspecten
van muziek maken. Maar ik ben
ook blij dat ik dit heb mogen doen.”
Jan Cober: „Magie ontstaat als het
orkest zelfstandig uitvoert wat ik ze
heb geleerd.” FOTO LAURENS EGGEN