ETWIE-studiedag 'Van Affiche tot Zakenkrant' (27 september 2014, Middelkerke)

1. De ‘gidsen voor
badgasten’: een
boeiende bron
{
Marc Constandt,
gemeentebestuur
Middelkerke

2. De toeristische nijverheid levert
heel wat papieren bronnen op:
1. Seizoenskranten
2. Affiches
3. Aandelen
4. Brochures
5. Prentbriefkaarten
…

4. Definitie van toeristische gids:
De reisgids omschrijven we als een
praktisch handboek dat de toenmalige
gebruiker toeliet om zelfstandig een
toeristische uitstap in de betrokken
regio te ondernemen.
Toen een praktisch handboek, nu
een historische bron.

6. De voorgeschiedenis
De eerste gids: ‘Guide des Chemins
de France’ (Charles Estienne, 1552)
Reizen was toen nog een voorrecht
voor de happy few.

8. De internationale uitgevers:
- 1836: gids van John Murray over Nederland,
België en Noord-Duitsland
- 1839: gids van Karl Baedeker over de Rijn
- 1841: gids over Zwitserland van Adolphe Joanne
-> Andere bekende uitgevers zijn Grieben en
Michelin.
-> In ons land zijn er geen internationale spelers,
wel vanaf ca 1839 de gids voor België van Ferrier.

11. De lokale gidsen
- Meestal lokaal samengesteld,
specifiek voor een streek of een
stad. Bvb. 1836 gids van Ferrier over
Brugge
- Profiel van de auteur: onderwijzer
(Gaston van Steene), journalist
(Georges Paquot), fotograaf (Le
Bon) of artiest (Heins)

13. Georges Paquot

15. Bijzondere gidsen:
Hotelgidsen, gidsen voor een
museum, gidsen voor de frontstreek
na WO I.
Wereldtentoonstelling niet alleen
aanleiding voor gidsen voor de
attractie, maar ook voor de stad en
het land.

18. Uitgevers:
Meestal belangengroepen:
kusttram, musea, hoteliers,
bandenproducenten,
gemeentebesturen.
Commerciële uitgevers: Alfred
Castaigne, Marco Marcovici en
firma’s zoals Omnia Publicity.

22. Inhoud van de lokale gidsen:
- Beschrijvend gedeelte: wat valt er
te zien?
- Praktische info: hoe vind ik logies
of een garage?
- Publiciteit: bvb. de kustbazaar
- Straatnamenplan: hoe vind ik
mijn weg?
- Illustraties: evoluerend van
tekening naar foto.

26. Historische waarde
- Een unieke momentopname, zij
het niet altijd te dateren.
- De waarde wordt verhoogd door
publiciteit en illustraties.
- Het heeft een wervend doel met
een ideaal beeld voor ogen.
- Helaas werd de informatie niet
altijd up-to-date gehouden.

27. Voorbeelden van toepassing
-Reisgidsen bleken interessante instrumenten om het negentiende eeuwse
museumlandschap in kaart te brengen. Er werden in de negentiende eeuw talloze
reisgidsen van België gepubliceerd en van heel wat andere steden verschenen ook
stadsgidsen. Al die gidsen droegen bij tot het ontstaan van een canon van
toeristische bezienswaardigheden.
(Liesbeth Nys, Museumbezoek in België 1830 – 1914)
- Evolutie van het aantal hoteluitbatingen per badplaats
(Marc Constandt, De reisgidsen voor België)
- Het fronttoerisme
(Marc Constandt, Het aandeel van Oostende en Brugge in het ''Oorlogstoerisme‘)

28. Bewaring en registratie:
- Waarde werd ingezien door Paul
Otlet (Mundaneum) en Ferdinand
Vanderhaeghen (Gent) en later door
Luc Schepens (Provinciale
bibliotheek Brugge).
- Niet systematisch verzameld.
- Dringend nood aan registratie.

29. Paul Otlet