SlideShare a Scribd company logo
Хичээл 1: Орхигдох эрсдэл бүхий
хүн амын бүлгийг тодорхойлох нь
Орон нутгийн эрүүл мэндийн тогтолцоог бэхжүүлэх
төслийн хүрээнд “Хэнийг ч орхигдуулахгүй байх” сэдэвт
чадавхи бэхжүүлэх цуврал сургалт
Монгол улс, 2016 оны 9-10 сар
Илтгэлийн агуулга
• Эрүүл мэндийн тэгш бус байдал, холбогдох
хүрээ
• Эрүүл мэндийн тэгш бус байдлын талаарх
мэдээлэл нь 4 жилийн төлөвлөлт дэх нөхцөл
байдлын үнэлгээг хийхэд яагаад чухал ач
холбогдолтой байдаг вэ?
• Жендэр гэж юу болох, жендэрийн норм, хэм
хэмжээ, үүрэг оролцоо, харилцаа нь эрүүл
мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Сургалтын үйл явц
Хэсэг I.
Орхигдсон
хүн амын
бүлэг
Хэсэг II.
Үр дүнтэй
хамраг-
далтад
нөлөөлж
буй саад
бэрхшээ-
лүүд
Хэсэг III.
Орон нутгийн
эрүүл мэндийн
тогтолцоог
бэхжүүлэх нь
Тусламж үйлчилгээ
Зайлшгүй
шаардлагатай эм,
технологи
Хүний нөөц
Санхүүжилт
Засаглал
Эрүүл мэндийн
мэдээллийн
тогтолцоо
Хэсэг IV.
Салбар
дундын
хамтын
ажиллагаа
ба нийгмийн
оролцоо
Хэсэг V.
Хяналт
шин-
жилгээ
үнэлгээ
4-жилийн төлөвлөлтийн орц Нөхцөл байдлын дүн
шинжилгээ
Хэрэгжилт Хяналт шинжилгээ үнэлгээ
Хэсэг VI.
“Хэнийг ч
орхигдуу-
лахгүй
байх”
зарчмыг
4 жилийн
стратеги
төлөвлө-
гөөнд
тусгах нь
Орц Орц Орц Орц Орц
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТЭГШ БУС
БАЙДАЛ
“Эрүүл мэндийн тэгш бус байдал”
гэж юу вэ?
• Эрүүл мэндийн тэгш бус байдал гэдэг нь нийгэм,
эдийн засаг, хүн ам зүй, газар зүйн болон бусад
шалгуураар хуваагдсан хүн амын дэд бүлгүүдийн
хооронд урьдчилан сэргийлэх, арилгах боломжтой
атлаа шударга бус ялгаатай байдал байсаар байхыг
хэлнэ.
• Эрүүл мэндийг тодорхойлогч нийгмийн хүчин зүйлс
гэдэг нь хүн амын төрж, өсөж, ажиллаж амьдрах
болон өтлөх бүхий л нөхцлийг хэлэх бөгөөд үүнд
эрүүл мэндийн тогтолцоо ч хамрагдана
Source: WHO http://www.who.int/hia/about/glos/en/
ДЭМБ-ын эрүүл мэндийг тодорхойлогч нийгмийн
хүчин зүйлсийн хүрээ
Source: WHO (2010). A conceptual framework for action on the social determinants of health. Social Determinants of Health Discussion Paper 2 (Policy
and Practice). By Solar and Irwin.
Нийгэм эдийн засаг улс
төрийн нөхцөл байдал
Засаглал
Макро эдийн
засгийн бодлого
Нийгмийн бодлого
/Хөдөлмөрийн зах
зээл, орон сууц,
газар/
Хүн амын бодлого
/Боловсрол, эрүүл
мэнд, нийгмийн
хамгаалал/
Соёл, нийгмийн
үнэт зүйлс
ЭМ-ийн тэгш бус байдлыг тодорхойлогч
бүтцийн болон нийгмийн хүчин зүйлс
ЭМ-ийг тодорхойлогч завсрын болон
нийгмийн хүчин зүйлс
Эрүүл мэнд,
сайн сайхан
байдалд
нөлөөлөх тэгш
байдлын
нөлөө
Эрүүл мэндийн
тогтолцоо
Нийгэм эдийн
засгийн байдал
Материаллаг ахуй /ажил амьдралын
нөхцөл, хоол хүнс г.м/, зан үйл,
биологийн хүчин зүйлүүд, Нийгэм
сэтгэхүйн хүчин зүйлс
7
Эрүүл мэндийг тодорхойлогч хүчин зүйлсийн
альтернатив хүрээ
Боловсрол
Ажлын орчин
Амьдрах ажиллах орчин
Ажилгүйдэл
Ус ба ариутгал
ЭМ-ийн тусламж
үйлчилгээ
Орон сууцжуулалтХАА-н болон хүнсний
бүтээгдэхүүн Нас, Хүйс, Үндсэн
хуулийн хүчин
зүйлс
Нийгэм эдийн засаг, соёл,
орчны ерөнхий хүчин зүйлс
Нийгэм хамт
олны сүлжээ
Хувь хүний
амьдралын
хэвшилтэй
холбоотой
хүчин зүйлс
Source: Dahlgren and Whitehead, 1991.
Жишээ: Сүрьеэгийн шууд эрсдэлт хүчин зүйлс ба
нөлөөлөгч хүчин зүйлс
Source: Knut Lönnroth, Ernesto Jaramillo, Brian G. Williams, Christopher Dye, Mario Raviglione (2009). Drivers of tuberculosis
epidemics: The role of risk factors and social determinants. Social Science & Medicine, Volume 68, Issue 12, 2009, 2240–2246
http://dx.doi.org/10.1016/j.socscimed.2009.03.041
Тэгш бус байдлын янз бүрийн
хэлбэрүүд
Source: WHO (2007). Priority Public Health Conditions Scoping Paper. PPHC KN of the CSDH.
Нийгэм эдийн засгийн
нөхцөл байдал
Өртөлтийн ялгаатай
байдал
Эмзэг байдлын ялгаа
Эрүүл мэндийн
ялгаатай байдал
Үр дагаврын ялгаатай
байдал
ХБӨ-ний жишээ
Source: WHO (2010). Equity, social determinants and public healh programmes. Geneva
ЯАГААД БИДНИЙ 4 ЖИЛИЙН
ТӨЛӨВЛӨЛТӨД “ОРХИГДСОН ХҮН
АМЫН” ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЭЛ
ХЭРЭГТЭЙ ВЭ?
Оршил
• “Бүх нийтийг” хамарсан тогтолцоотой газарт ч зарим хүн
амын бүлэг чанартай тусламж үйлчилгээнээс орхигдсоор
байдаг нь тэдгээрт тулгарсан өвөрмөц бэрхшээлтэй
холбоотой байдаг.
• Орхигдсон хүн амын талаарх мэдээлэл нь “үе шаттай
дэвшил гарч буй бүх нийтийн хамралт”-ын байдлыг авч
үзэхэд чухал ач холбогдолтой бөгөөд энэ нь эрүүл
мэндийн үйлчилгээнд бүх нийтийг хамруулах үйл явцын
ашиг тусыг хүн амын эмзэг бүлгийнхэнд чиглүүлэх, дор
хаяж боломжтой бүлгийн хүн ам хүртэж байгаа шиг
хэмжээнд байлгахад чиглэсэн үйл ажиллагаа юм.
Үе шаттай дэвшил гарч буй бүх нийтийн хамралттай холбоотой
шийдвэрийн жишээ:
Замын аюулгүй байдлын хөтөлбөрт жендэрийн асуудлыг хөндөх
ёстой юу?
Source: World Health Statistics, 2016.
Үе шаттай дэвшил гарч буй бүх нийтийн хамралттай холбоотой
шийдвэрийн жишээ:
ЭМ-ийн тусламж үйлчилгээ болон интервенцийн загварыг хот хөдөөгийн
нөхцөлд ялгаатай авч үзэх ёстой юу?
Source: World Health Statistics, 2016.
Хүн амын бүлгүүдийг авч үзэх нь
Мэдээлэл өгөгдлийг нийгмийн байдлаар нь ялган авч
үзэх нь зүйтэй:
• Хүйс
• Орлогын түвшин
• Боловсрол
• Оршин суугаа газар (хөдөө/хот, газар зүйн байршил)
• Ажил эрхлэлт
• Яс үндэс/угсаа гарал
• Шилжин суурьшсан байдал
• Бусад шаардлагатай зохих өгөгдлүүд
Эдгээрийн ялгаа заагийг анхаарах хэрэгтэй
“Хэрэгцээ”-ний онол
Source: WHO (2016c). Innov8 approach to reviewing health programmes to leave no one behind. Geneva.
Тусгал:
Бага орлоготой, бүртгэлгүй, дотоодын шилжин суурьшигчид ерөнхийдөө “хэт
хэрэглээ”, “зохистой хүртээмж”-тэй эсвэл “муу хүртээмж”-тэй гэж үзэх үү?
Бага орлоготой хамгийн алслагдсан хөдөө орон нутагт амьдарч буй малчдын
хувьд ямар байх вэ?
Хэрэгцээ
Хэрэглээ
ӨНДӨР БАГА
ӨНДӨР ЗОХИСТОЙ
ХҮРТЭЭМЖ
ХЭТ ХЭРЭГЛЭЭ
БАГА МУУ ХҮРТЭЭМЖ ЗОХИСТОЙ
ХҮРТЭЭМЖ
Хэрэгцээ болон ялгаатай хэрэглээний
түвшний хамаарал
ЖЕНДЭР
Яагаад ийм ялгаатай
байна вэ?
Монгол улсын хүн амын дундаж
наслалт хэд вэ?
Эр Эм
65 73
Яагаад жендэрийн асуудлыг хөндөж
байна вэ?
Биологийн болон нийгэм соёлын хүчин
зүйлийн нөлөөгөөр эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс
ялгаатай байдаг:
 Эрүүл мэндийн байдал,
 Эрсдэлд өртөх болон эмзэг байдал,
 ЭМ-ийн үйлчилгээ авах, үйлчлүүлэх байдлаар,
 Эрүүл зан үйлийг эрэлхийлэх байдлаар,
 ЭМ-ийн үйлчилгээ авч байсан туршлага,
 Эрүүл мэнд нийгмийн үүднээс гарах үр дагаврууд
Хүйс ба жендэр
Хүйс: Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүсийн биологийн болон физиологийн
шинж чанарууд тухайлбал, нөхөн үржихүйн эрхтэн, хромосомын
болон дааврын ялгаа. Үүнийг өөрчлөхөд хэцүү.
≠
Жендэр:
Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүсийн норм, хэм хэмжээ, чиг үүрэг, харилцаатай
холбоотой асуудал. Энэ нь нийгмээс нийгэмд өөр өөр байдаг ба
өөрчлөх боломжтой байдаг.
Жендэр нь норм хэм хэмжээг
тодорхойлдог
• эмэгтэй, эрэгтэй хүн, эрэгтэй,
эмэгтэй хүүхдийн талаарх итгэл
үнэмшил
• хууль эрх зүйн баримт бичигт
ил тодоор бичигдэхгүй байх нь
элбэг
• нийгэмших явцад үеэс үед
шилжин явдаг
• цаг хугацааны туршид
өөрчлөгддөг
• янз бүрийн соёл, хүн амд өөр
өөр байдаг
Жендэр нь үүрэг оролцоог
тодорхойлдог
• Тухайн нийгэмд
эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс
юу хийж чадах, юу
хийх ёстойг заадаг
• Гэр бүл, хамт олон,
ажлын байран дээр
эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс
ямар үүрэгтэй болохыг
тодорхойлдог
Жендэрийн харилцаа …
… эмэгтэй эрэгтэй хүмүүсийн өөр
хоорондын болон хүйс
хоорондын нийгмийн харилцаа
… Жендэрийн норм хэм хэмжээ
болон үүрэг оролцоонд
суурилсан эрэгтэй эмэгтэй
бүлэг хүмүүсийн хоорондын
шатлан захирах хүндлэх ялгааг
тодорхойлж болно
… тэгш бус эрх мэдлийн харилцааг
бий болгоход хувь нэмрээ
оруулж болно.
Жендэр нь нийгмийн өөрийнх нь
бүтээл
Жендэрийн бүрэлдэхүүн
хэсгүүд
Нийгэмших үйл явц
Жендэрийн норм
хэм хэмжээ
Жендэрийн
үүрэг Жендэрийн
харилцаа
Жендэрийн
Хэвшмэл ойлголт
Жендэрт суурилсан
хөдөлмөрийн хуваарилалт

More Related Content

What's hot

Nem 1
Nem 1 Nem 1
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратегиХ.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Unuruu Dear
 
Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129
Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129
Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129
Gantulga Nyamdorj
 
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүнАрхаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Ankhbileg Luvsan
 
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Ankhbileg Luvsan
 
бнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систем
бнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систембнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систем
бнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систем
Serenity Sea
 
Trad nurs 2019
Trad nurs 2019Trad nurs 2019
Trad nurs 2019
Sh Mikah
 
хүний нөөцийн бодлогын шинэчлэл
хүний нөөцийн бодлогын шинэчлэлхүний нөөцийн бодлогын шинэчлэл
хүний нөөцийн бодлогын шинэчлэл
Tumuruu Shiileg
 
Suvilahui 2018
Suvilahui 2018 Suvilahui 2018
Suvilahui 2018
Gantulga Nyamdorj
 
1101 pre-tsolmon
1101 pre-tsolmon1101 pre-tsolmon
1101 pre-tsolmonSmile Tsoom
 
стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12
стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12
стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12
admiral_mgl
 
Niigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjee
Niigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjeeNiigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjee
Niigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjee
Gantulga Nyamdorj
 
Эрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчин
Эрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчинЭрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчин
Эрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчин
BatzusemSharkhuu
 
эрүүл мэндийн яам
эрүүл мэндийн яамэрүүл мэндийн яам
эрүүл мэндийн яамBayar Tsend
 
Эх баригч - 196
Эх баригч - 196Эх баригч - 196
Эх баригч - 196
Gantulga Nyamdorj
 
аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа
аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаааймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа
аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааNaraa Bayarsaikhan
 

What's hot (19)

Nem 1
Nem 1 Nem 1
Nem 1
 
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратегиХ.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
 
Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129
Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129
Эрүүл мэндийн тухай хууль - 129
 
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүнАрхаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
 
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
 
Es zui
Es zuiEs zui
Es zui
 
бнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систем
бнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систембнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систем
бнсу ын үндэсний эрүүл мэндийн мэдээллийн систем
 
Trad nurs 2019
Trad nurs 2019Trad nurs 2019
Trad nurs 2019
 
хүний нөөцийн бодлогын шинэчлэл
хүний нөөцийн бодлогын шинэчлэлхүний нөөцийн бодлогын шинэчлэл
хүний нөөцийн бодлогын шинэчлэл
 
Suvilahui 2018
Suvilahui 2018 Suvilahui 2018
Suvilahui 2018
 
Havsralt 1
Havsralt 1Havsralt 1
Havsralt 1
 
1101 pre-tsolmon
1101 pre-tsolmon1101 pre-tsolmon
1101 pre-tsolmon
 
стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12
стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12
стратеги төлөвлөгөө 2017.12,12
 
Niigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjee
Niigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjeeNiigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjee
Niigmiin eruul mend, huuli erh zui,8 emnelgiin mergejiltnii es zuin hem hemjee
 
Эрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчин
Эрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчинЭрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчин
Эрүүл мэндийн тогтолцоо,тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн орчин
 
Week, 09.23
Week, 09.23 Week, 09.23
Week, 09.23
 
эрүүл мэндийн яам
эрүүл мэндийн яамэрүүл мэндийн яам
эрүүл мэндийн яам
 
Эх баригч - 196
Эх баригч - 196Эх баригч - 196
Эх баригч - 196
 
аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа
аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаааймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа
аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаа
 

Similar to Day 1 session 1 concepts_version of 20_october2016 (mng)

Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам
Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам
Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам
Unuruu Dear
 
Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2 slides)
Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2  slides)Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2  slides)
Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2 slides)
mapc88812
 
амьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
амьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөрамьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
амьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
Lhamlhundev Baljaa
 
Дотуур байрны багш нар
Дотуур байрны багш нарДотуур байрны багш нар
Дотуур байрны багш нар
Odbayar Odgii
 
SWON205-20160504
SWON205-20160504SWON205-20160504
эм ба хүнс нэгэн гаралтай
эм ба хүнс нэгэн гаралтайэм ба хүнс нэгэн гаралтай
эм ба хүнс нэгэн гаралтай
khulan55
 
Популяцийн нас ба хүйсний бүтэц
Популяцийн нас ба хүйсний бүтэцПопуляцийн нас ба хүйсний бүтэц
Популяцийн нас ба хүйсний бүтэц
Kherlen Shinebayar
 
Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...
Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...
Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...batnasanb
 
Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн дү...
Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн  дү...Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн  дү...
Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн дү...batnasanb
 
Report food rigth consumer
Report food rigth consumerReport food rigth consumer
Report food rigth consumerub_old
 
эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинө
эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинөэрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинө
эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинө
Enkhbaatar G
 
2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon
2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon
2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon
tuyagerel
 
2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf
2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf
2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf
DugerjavNominchimed
 
Enewsletter 2013.01.03-mon (1)
Enewsletter 2013.01.03-mon (1)Enewsletter 2013.01.03-mon (1)
Enewsletter 2013.01.03-mon (1)tumenzul batjargal
 
Шийрэв- Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...
Шийрэв-  Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...Шийрэв-  Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...
Шийрэв- Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...
erdmiinshuvuu
 
To rs middle income group in mic_mon_final
To rs middle income group in mic_mon_finalTo rs middle income group in mic_mon_final
To rs middle income group in mic_mon_finalBaterdene Batchuluun
 
Niigmiin eruul mend
Niigmiin eruul mendNiigmiin eruul mend
Niigmiin eruul mend
Gantulga Nyamdorj
 

Similar to Day 1 session 1 concepts_version of 20_october2016 (mng) (20)

Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам
Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам
Ж.Цолмон: Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам
 
Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2 slides)
Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2  slides)Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2  slides)
Day 1 session 2 barriers_version of 31_october2016 (mng+2 slides)
 
амьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
амьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөрамьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
амьдарлын буруу хэвшилээс сэргийлэх, тэмцэх үндэсний хөтөлбөр
 
Дотуур байрны багш нар
Дотуур байрны багш нарДотуур байрны багш нар
Дотуур байрны багш нар
 
NA ANANA 2
NA ANANA 2NA ANANA 2
NA ANANA 2
 
SWON205-20160504
SWON205-20160504SWON205-20160504
SWON205-20160504
 
эм ба хүнс нэгэн гаралтай
эм ба хүнс нэгэн гаралтайэм ба хүнс нэгэн гаралтай
эм ба хүнс нэгэн гаралтай
 
Популяцийн нас ба хүйсний бүтэц
Популяцийн нас ба хүйсний бүтэцПопуляцийн нас ба хүйсний бүтэц
Популяцийн нас ба хүйсний бүтэц
 
Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...
Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...
Л. Энх-Орчлон А. Ундрал Ч. Алтан-Өлзий Г. Батзориг - Хүний хөгжлийн мөнгө олг...
 
Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн дү...
Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн  дү...Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн  дү...
Л.Балчинлувсан Ө.Будзаяа - Их дээд сургуулиуд дахь авилгын түвшинд хийсэн дү...
 
Report food rigth consumer
Report food rigth consumerReport food rigth consumer
Report food rigth consumer
 
Lekts1
Lekts1Lekts1
Lekts1
 
эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинө
эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинөэрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинө
эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй нь энэрэн нигүүлсэхүйн сэтгэл дээр хөгжинө
 
2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon
2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon
2010 08 06_gender_desktop_analysis_odgerel_mon
 
2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf
2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf
2 хүртэлх насны хүүхдийн хоололт М.Оюунбилэг.pdf
 
Enewsletter 2013.01.03-mon (1)
Enewsletter 2013.01.03-mon (1)Enewsletter 2013.01.03-mon (1)
Enewsletter 2013.01.03-mon (1)
 
Шийрэв- Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...
Шийрэв-  Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...Шийрэв-  Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...
Шийрэв- Монголын даатгалын салбарын потенциалыг тодорхойлох нь: Олон улсууды...
 
To rs middle income group in mic_mon_final
To rs middle income group in mic_mon_finalTo rs middle income group in mic_mon_final
To rs middle income group in mic_mon_final
 
Cavmoz7 p
Cavmoz7 pCavmoz7 p
Cavmoz7 p
 
Niigmiin eruul mend
Niigmiin eruul mendNiigmiin eruul mend
Niigmiin eruul mend
 

Day 1 session 1 concepts_version of 20_october2016 (mng)

  • 1. Хичээл 1: Орхигдох эрсдэл бүхий хүн амын бүлгийг тодорхойлох нь Орон нутгийн эрүүл мэндийн тогтолцоог бэхжүүлэх төслийн хүрээнд “Хэнийг ч орхигдуулахгүй байх” сэдэвт чадавхи бэхжүүлэх цуврал сургалт Монгол улс, 2016 оны 9-10 сар
  • 2. Илтгэлийн агуулга • Эрүүл мэндийн тэгш бус байдал, холбогдох хүрээ • Эрүүл мэндийн тэгш бус байдлын талаарх мэдээлэл нь 4 жилийн төлөвлөлт дэх нөхцөл байдлын үнэлгээг хийхэд яагаад чухал ач холбогдолтой байдаг вэ? • Жендэр гэж юу болох, жендэрийн норм, хэм хэмжээ, үүрэг оролцоо, харилцаа нь эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
  • 3. Сургалтын үйл явц Хэсэг I. Орхигдсон хүн амын бүлэг Хэсэг II. Үр дүнтэй хамраг- далтад нөлөөлж буй саад бэрхшээ- лүүд Хэсэг III. Орон нутгийн эрүүл мэндийн тогтолцоог бэхжүүлэх нь Тусламж үйлчилгээ Зайлшгүй шаардлагатай эм, технологи Хүний нөөц Санхүүжилт Засаглал Эрүүл мэндийн мэдээллийн тогтолцоо Хэсэг IV. Салбар дундын хамтын ажиллагаа ба нийгмийн оролцоо Хэсэг V. Хяналт шин- жилгээ үнэлгээ 4-жилийн төлөвлөлтийн орц Нөхцөл байдлын дүн шинжилгээ Хэрэгжилт Хяналт шинжилгээ үнэлгээ Хэсэг VI. “Хэнийг ч орхигдуу- лахгүй байх” зарчмыг 4 жилийн стратеги төлөвлө- гөөнд тусгах нь Орц Орц Орц Орц Орц
  • 5. “Эрүүл мэндийн тэгш бус байдал” гэж юу вэ? • Эрүүл мэндийн тэгш бус байдал гэдэг нь нийгэм, эдийн засаг, хүн ам зүй, газар зүйн болон бусад шалгуураар хуваагдсан хүн амын дэд бүлгүүдийн хооронд урьдчилан сэргийлэх, арилгах боломжтой атлаа шударга бус ялгаатай байдал байсаар байхыг хэлнэ. • Эрүүл мэндийг тодорхойлогч нийгмийн хүчин зүйлс гэдэг нь хүн амын төрж, өсөж, ажиллаж амьдрах болон өтлөх бүхий л нөхцлийг хэлэх бөгөөд үүнд эрүүл мэндийн тогтолцоо ч хамрагдана Source: WHO http://www.who.int/hia/about/glos/en/
  • 6. ДЭМБ-ын эрүүл мэндийг тодорхойлогч нийгмийн хүчин зүйлсийн хүрээ Source: WHO (2010). A conceptual framework for action on the social determinants of health. Social Determinants of Health Discussion Paper 2 (Policy and Practice). By Solar and Irwin. Нийгэм эдийн засаг улс төрийн нөхцөл байдал Засаглал Макро эдийн засгийн бодлого Нийгмийн бодлого /Хөдөлмөрийн зах зээл, орон сууц, газар/ Хүн амын бодлого /Боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалал/ Соёл, нийгмийн үнэт зүйлс ЭМ-ийн тэгш бус байдлыг тодорхойлогч бүтцийн болон нийгмийн хүчин зүйлс ЭМ-ийг тодорхойлогч завсрын болон нийгмийн хүчин зүйлс Эрүүл мэнд, сайн сайхан байдалд нөлөөлөх тэгш байдлын нөлөө Эрүүл мэндийн тогтолцоо Нийгэм эдийн засгийн байдал Материаллаг ахуй /ажил амьдралын нөхцөл, хоол хүнс г.м/, зан үйл, биологийн хүчин зүйлүүд, Нийгэм сэтгэхүйн хүчин зүйлс
  • 7. 7 Эрүүл мэндийг тодорхойлогч хүчин зүйлсийн альтернатив хүрээ Боловсрол Ажлын орчин Амьдрах ажиллах орчин Ажилгүйдэл Ус ба ариутгал ЭМ-ийн тусламж үйлчилгээ Орон сууцжуулалтХАА-н болон хүнсний бүтээгдэхүүн Нас, Хүйс, Үндсэн хуулийн хүчин зүйлс Нийгэм эдийн засаг, соёл, орчны ерөнхий хүчин зүйлс Нийгэм хамт олны сүлжээ Хувь хүний амьдралын хэвшилтэй холбоотой хүчин зүйлс Source: Dahlgren and Whitehead, 1991.
  • 8. Жишээ: Сүрьеэгийн шууд эрсдэлт хүчин зүйлс ба нөлөөлөгч хүчин зүйлс Source: Knut Lönnroth, Ernesto Jaramillo, Brian G. Williams, Christopher Dye, Mario Raviglione (2009). Drivers of tuberculosis epidemics: The role of risk factors and social determinants. Social Science & Medicine, Volume 68, Issue 12, 2009, 2240–2246 http://dx.doi.org/10.1016/j.socscimed.2009.03.041
  • 9. Тэгш бус байдлын янз бүрийн хэлбэрүүд Source: WHO (2007). Priority Public Health Conditions Scoping Paper. PPHC KN of the CSDH. Нийгэм эдийн засгийн нөхцөл байдал Өртөлтийн ялгаатай байдал Эмзэг байдлын ялгаа Эрүүл мэндийн ялгаатай байдал Үр дагаврын ялгаатай байдал
  • 10. ХБӨ-ний жишээ Source: WHO (2010). Equity, social determinants and public healh programmes. Geneva
  • 11. ЯАГААД БИДНИЙ 4 ЖИЛИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТӨД “ОРХИГДСОН ХҮН АМЫН” ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЭЛ ХЭРЭГТЭЙ ВЭ?
  • 12. Оршил • “Бүх нийтийг” хамарсан тогтолцоотой газарт ч зарим хүн амын бүлэг чанартай тусламж үйлчилгээнээс орхигдсоор байдаг нь тэдгээрт тулгарсан өвөрмөц бэрхшээлтэй холбоотой байдаг. • Орхигдсон хүн амын талаарх мэдээлэл нь “үе шаттай дэвшил гарч буй бүх нийтийн хамралт”-ын байдлыг авч үзэхэд чухал ач холбогдолтой бөгөөд энэ нь эрүүл мэндийн үйлчилгээнд бүх нийтийг хамруулах үйл явцын ашиг тусыг хүн амын эмзэг бүлгийнхэнд чиглүүлэх, дор хаяж боломжтой бүлгийн хүн ам хүртэж байгаа шиг хэмжээнд байлгахад чиглэсэн үйл ажиллагаа юм.
  • 13. Үе шаттай дэвшил гарч буй бүх нийтийн хамралттай холбоотой шийдвэрийн жишээ: Замын аюулгүй байдлын хөтөлбөрт жендэрийн асуудлыг хөндөх ёстой юу? Source: World Health Statistics, 2016.
  • 14. Үе шаттай дэвшил гарч буй бүх нийтийн хамралттай холбоотой шийдвэрийн жишээ: ЭМ-ийн тусламж үйлчилгээ болон интервенцийн загварыг хот хөдөөгийн нөхцөлд ялгаатай авч үзэх ёстой юу? Source: World Health Statistics, 2016.
  • 15. Хүн амын бүлгүүдийг авч үзэх нь Мэдээлэл өгөгдлийг нийгмийн байдлаар нь ялган авч үзэх нь зүйтэй: • Хүйс • Орлогын түвшин • Боловсрол • Оршин суугаа газар (хөдөө/хот, газар зүйн байршил) • Ажил эрхлэлт • Яс үндэс/угсаа гарал • Шилжин суурьшсан байдал • Бусад шаардлагатай зохих өгөгдлүүд Эдгээрийн ялгаа заагийг анхаарах хэрэгтэй
  • 16. “Хэрэгцээ”-ний онол Source: WHO (2016c). Innov8 approach to reviewing health programmes to leave no one behind. Geneva. Тусгал: Бага орлоготой, бүртгэлгүй, дотоодын шилжин суурьшигчид ерөнхийдөө “хэт хэрэглээ”, “зохистой хүртээмж”-тэй эсвэл “муу хүртээмж”-тэй гэж үзэх үү? Бага орлоготой хамгийн алслагдсан хөдөө орон нутагт амьдарч буй малчдын хувьд ямар байх вэ? Хэрэгцээ Хэрэглээ ӨНДӨР БАГА ӨНДӨР ЗОХИСТОЙ ХҮРТЭЭМЖ ХЭТ ХЭРЭГЛЭЭ БАГА МУУ ХҮРТЭЭМЖ ЗОХИСТОЙ ХҮРТЭЭМЖ Хэрэгцээ болон ялгаатай хэрэглээний түвшний хамаарал
  • 18. Яагаад ийм ялгаатай байна вэ? Монгол улсын хүн амын дундаж наслалт хэд вэ? Эр Эм 65 73
  • 19. Яагаад жендэрийн асуудлыг хөндөж байна вэ? Биологийн болон нийгэм соёлын хүчин зүйлийн нөлөөгөөр эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс ялгаатай байдаг:  Эрүүл мэндийн байдал,  Эрсдэлд өртөх болон эмзэг байдал,  ЭМ-ийн үйлчилгээ авах, үйлчлүүлэх байдлаар,  Эрүүл зан үйлийг эрэлхийлэх байдлаар,  ЭМ-ийн үйлчилгээ авч байсан туршлага,  Эрүүл мэнд нийгмийн үүднээс гарах үр дагаврууд
  • 20. Хүйс ба жендэр Хүйс: Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүсийн биологийн болон физиологийн шинж чанарууд тухайлбал, нөхөн үржихүйн эрхтэн, хромосомын болон дааврын ялгаа. Үүнийг өөрчлөхөд хэцүү. ≠ Жендэр: Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүсийн норм, хэм хэмжээ, чиг үүрэг, харилцаатай холбоотой асуудал. Энэ нь нийгмээс нийгэмд өөр өөр байдаг ба өөрчлөх боломжтой байдаг.
  • 21. Жендэр нь норм хэм хэмжээг тодорхойлдог • эмэгтэй, эрэгтэй хүн, эрэгтэй, эмэгтэй хүүхдийн талаарх итгэл үнэмшил • хууль эрх зүйн баримт бичигт ил тодоор бичигдэхгүй байх нь элбэг • нийгэмших явцад үеэс үед шилжин явдаг • цаг хугацааны туршид өөрчлөгддөг • янз бүрийн соёл, хүн амд өөр өөр байдаг
  • 22. Жендэр нь үүрэг оролцоог тодорхойлдог • Тухайн нийгэмд эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс юу хийж чадах, юу хийх ёстойг заадаг • Гэр бүл, хамт олон, ажлын байран дээр эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс ямар үүрэгтэй болохыг тодорхойлдог
  • 23. Жендэрийн харилцаа … … эмэгтэй эрэгтэй хүмүүсийн өөр хоорондын болон хүйс хоорондын нийгмийн харилцаа … Жендэрийн норм хэм хэмжээ болон үүрэг оролцоонд суурилсан эрэгтэй эмэгтэй бүлэг хүмүүсийн хоорондын шатлан захирах хүндлэх ялгааг тодорхойлж болно … тэгш бус эрх мэдлийн харилцааг бий болгоход хувь нэмрээ оруулж болно.
  • 24. Жендэр нь нийгмийн өөрийнх нь бүтээл Жендэрийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд Нийгэмших үйл явц Жендэрийн норм хэм хэмжээ Жендэрийн үүрэг Жендэрийн харилцаа Жендэрийн Хэвшмэл ойлголт Жендэрт суурилсан хөдөлмөрийн хуваарилалт

Editor's Notes

  1. Subpopulations may be characterized by sex, social class, income, education, ethnic minority, migrant status, place of residence (rural/urban), gender identity and sexual orientation, or other relevant characteristics, with due attention to the intersections between these that make some subpopulations at different or more risk of ill health.
  2. Why do more men than women die from road traffic injuries? Higher risk from road traffic injuries and fatality is associated to a significant extent with greater exposure to driving, in addition to patterns of high-risk behaviour among men when driving. Gender role socialization and the association of masculinity with risk-taking behaviour and a disregard of pain and injury may be factors leading to hazardous actions by men. Men may spend substantially more time in moving vehicles than women and may be more likely to own cars than women in some contexts. Men are also more likely to be employed as drivers and mechanics. Conclusions: Q: Does gender really matter in health? A: Yes. Health differences between women and men exist beyond sexual and reproductive health – e.g. road traffic injuries. Biological differences between men and women are not enough to explain different disease patterns. Gender (socially defined norms, roles and relations for men and women) determines both men’s and women’s health. Gender norms, roles and relations affect women and men—and their health—differently. For example, some norms encourage men and boys to engage in high-risk behaviour that harms both themselves and others. Other norms and roles that undervalue women lead to decreased access to important resources to protect their health. Gender analysis can help to identify these issues and appropriate actions. Many differences in health outcomes between men and women can be either mitigated or prevented altogether.