The presentation provides a general overview of issue of use of copyright in context of education and teachers' work.

1. PRAWO
AUTORSKIE W
OŚWIACIE
Damian Skawiński
szkoła doktorska
UKW

2. Współczesna oświata
• korzystanie z wszelkich tekstów kultury
• wymóg atrakcyjności procesu dydaktycznego
• nacisk na działania pozaprogramowe
• innowacyjność i interaktywność
konieczność
poznania i stosowania
zasad prawa
autorskiego

3. TRZY MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA Z
TREŚCI W EDUKACJI
Dozwolony
użytek
edukacyjny
Prawo cytatu
Korzystanie w
czasie imprez
i wydarzeń

4. Szkoła a prawo autorskie
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja:
CC BY-SA
• wyrozumiałe, pobłażliwe podejście
ustawodawcy do oświaty
• identyczne prawa placówek publicznych i
prywatnych
• przepisy NIE DOTYCZĄ
organizacji/instytucji, dla których edukacja
nie jest głównym polem działania

5. Dozwolony użytek edukacyjny
• Tylko w instytucjach oświatowych!
ale bez względu na miejsce i czas działania
tych instytucji
• Wyłącznie w celach dydaktycznych!
• Korzystanie z utworów już rozpowszechnionych!
• Kopiowanie fragmentów dzieł!
albo całości małych dzieł

6. Dozwolony użytek edukacyjny
„Instytucje oświatowe mogą na potrzeby
zilustrowania treści przekazywanych w celach
dydaktycznych korzystać z rozpowszechnionych
utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz powielać
w tym celu rozpowszechnione drobne utwory lub
fragmenty większych utworów”
(Art. 27. ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych)

7. Dozwolony użytek edukacyjny
• Kserowanie (wyłącznie fragmentów!)
książek/podręczników/ćwiczeń
• Oglądanie z uczniami ekranizacji lektury
• Wykorzystanie znanego utworu muzycznego w
przedstawieniu
• Wystawienie przez uczniów sztuki teatralnej
jakiegoś pisarza
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-SA

8. Dozwolony użytek edukacyjny
• Jeśli kopiujemy całość – trzeba posiadać oryginał, a kopię udostępnić
konkretnej osobie
• Nawet jeśli tekst jest w Internecie za zgodą autora – nie można go
wydrukować i rozpowszechnić, nie mając egzemplarza
• Poszanowanie dla autorskich praw osobistych (nigdy nie tracą ważności!)
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY

9. Dozwolony użytek edukacyjny a
e-learning
• nauczyciel może legalnie kopiować, skanować,
udostępniać mailowo czy na Facebooku treści
edukacyjne dla uczniów
• udostępnienie musi dotyczyć tylko konkretnej,
zamkniętej grupy uczniów
• wskazana jest akceptacja akcesu ucznia do
internetowej grupy przez moderatora To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-SA

10. Dozwolony użytek edukacyjny –
w bibliotece
• Bezpłatne udostępnianie rozpowszechnionych
już utworów
• Sporządzanie/ zlecanie sporządzania
egzemplarzy utworów rozpowszechnionych
• Udostępnianie zbiorów za pomocą terminali –
na miejscu!
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-SA

11. Korzystanie w czasie imprez i wydarzeń
„1. Wolno korzystać z utworów podczas ceremonii religijnych
oraz oficjalnych uroczystości organizowanych przez władze
publiczne, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub
bezpośrednio korzyści majątkowej. 2. Wolno nieodpłatnie
publicznie wykonywać lub odtwarzać przy pomocy urządzeń lub
nośników znajdujących się w tym samym miejscu co publiczność
rozpowszechnione utwory podczas imprez szkolnych oraz
akademickich, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub
bezpośrednio korzyści majątkowej i artyści wykonawcy oraz
osoby odtwarzające utwory nie otrzymują wynagrodzenia”.
(Art. 31 ust. 1. ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

12. Korzystanie w czasie imprez i wydarzeń
• Odtwarzanie utworów w czasie imprez
szkolnych!
• Warunki – bez korzyści, bez reklamowania, bez
polityki!
• Jeśli są wątpliwości, czy jednak kupić licencję –
dokładnie sprawdzić.
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY

13. Korzystanie w czasie
imprez i wydarzeń
• Odtworzenie utworu z nośnika czy wykonanie na
żywo? rozbieżności!
• wykonawcy cudzej piosenki nie powinni
otrzymywać wynagrodzeń, ale można je przyznać
pracownikom technicznym (akustyk,
oświetleniowiec, itd.)
• Ten sam utwór muzyczny – można użyć na lekcji,
a niekoniecznie w czasie imprezy szkolnej!

14. Korzystanie w czasie imprez i wydarzeń
Publikowanie na Youtube/Facebook:
• Gdy publikuje się materiał z
piosenką/podkładem – wymagana licencja!
• Jeśli cel edukacyjny – łatwiej o wolną licencję!
• Piosenka czy podkład muszą być już
rozpowszechnione!
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-SA

15. Prawo cytatu w edukacji
„Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość
urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione
utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w
całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak
wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub
prawami gatunku twórczości”.
(Artykuł 29. ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych)
„Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać
rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych
utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach”.
(Artykuł 27. ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych)

16. Prawo cytatu w edukacji
• Obejmuje wiele przejawów działalności twórczej
człowieka:
teksty literackie, obrazy, fotografie, plakaty, filmy
• Oznacza możliwość użytku fragmentu utworu
bez zgody autora.
To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-SA

17. Prawo cytatu w edukacji
• Wykorzystywanie fragmentów dzieł (tekstów,
filmów, plakatów, obrazów, piosenek) do
stworzenia czegoś nowego!
• Dzieło musi być samodzielne – funkcjonować
po odjęciu cytatu!
• Cytat nie może przeważać!
• Użycie cytatu musi być uzasadnione!

18. Korzyści z prawa cytatu w edukacji
• Fragmenty utworów w podręcznikach i
zeszytach ćwiczeń
• Możliwość zamieszczenia fragmentów tekstów w
tworzonych testach
• Cytowanie lektur w wypracowaniach
• Rozpowszechnianie prac uczniów – za ich zgodą
• Możliwość tworzenia parodii, pastiszu

19. Podsumowanie
• Nie rozpowszechniamy poza szkołę materiałów chronionych,
użytych w celach edukacyjnych!
• Dozwolony użytek edukacyjny dotyczy tylko instytucji oświaty!
• Cel edukacyjny sam w sobie nie daje nam bezpośrednio zezwolenia
na wykorzystanie chronionego utworu!
• Korzystamy z otwartych zasobów edukacyjnych (wolne licencje)!
• Edukujemy i przypominamy innym o zasadach dozwolonego użytku
edukacyjnego!
• Nie podpisujemy zgód i oświadczeń dot. prawa autorskiego, dopóki
nie zbadamy sprawy ze specjalistą!

20. Wszystkie ilustracje umieszczone w niniejszej prezentacji
wykorzystane zostały na podstawie licencji creative commons
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
To zdjęcie, autor: Nieznany autor,
licencja: CC BY-SA