Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Coğrafiyanın müasir problemləri 1
1. Coğrafiyanın müasir
problemləri
Bakı Dövlət Universiteti
Magistr: Əxtər Novruzova
Müəllim: Sahilə Allahverdiyeva
Mövzu: Dünyanın beynəlxalq təşkilatları və coğrafiya
cəmiyyətləri
2. Mövzu Tərkibi
1. Beynəlxalq təşkilat nədir
2. Beynəlxalq təşkilatların tarixi
3. Beynəlxalq təşkilatların funksiyaları
4. Azərbaycanın üzv olduğu beynəlxalq təşkilatlar
5. Dünyanın Coğrafiya Cəmiyyətləri
3. Beynəlxalq təşkilat nədir
Beynəlxalq təşkilat – müəyyən məqsədləri həyata keçirmək
üçün beynəlxalq müqavilə əsasında yaradılmış, daimi fəaliyyət
göstərən, müvafiq orqanlar sisteminə malik olan, üzv-
dövlətlərin hüquq və öhdəliklərindən fərqli hüquq və
vəzifələrə malik olan dövlətlər birliyinə deyilir.
4. Beynəlxalq təşkilatların tarixi
Dövlətlərarası əməkdaşlığın ən mühüm təşkilatı formalarnıdan biri
kimi beynəlxalq təşkilatlar XIX əsrin ikinci yarısında meydana
gəlməyə başlamışdır. İlk beynəlxalq təşkilatlar aşağıdakılar idi:
• Torpağın ölçülməsi üzrə Beynəlxalq ittifaq (1864)
• Beynəlxalq teleqraf ittifaqı (1874)
• Ümumdünya poçt ittifaqı (1874)
• Beynəlxalq ölçü və çəki komitəsi (1875)
• Sənaye mülkiyyətinin mühafizəsi üzrə Beynəlxalq ittifaq (1883)
• Ədəbi və bədii mülkiyyətin mühafizəsi üzrə Beynəlxalq ittifaq
(1886)
• Gömrük tariflərinin nəşri üzrə Beynəlxalq ittifaq (1890)
• Köləlik əleyhinə Beynəlxalq ittifaq (1890)
• Dəmiryol mal daşımaları üzrə Beynəlxalq ittifaq (1890)
5. Beynəlxalq təşkilatların ümumi funksiyaları
• Normayaratma funksiyası
• Məcəllələşdirmə funksiyası
• İnformasiya funksiyası
• Nəzarət funksiyası
• Perativ fuksiyalar
7. BMT
BMT bütün dünyada sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanması və dövlətlər
arasında əməkdaşlığınbinkişaf etdirilməsi məqsədilə yaradılmış universal
beynəlxalq təşkilatdır. BMT-nin Nizamnaməsi 1945-ci il iyunun 26-da imzalanmış
və 1945-ci il oktyabrında qüvvəyə minmişdir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
özünün xüsusi statusunu, siyasi çəkisini və beynəlxalq həyatdakı rolunu, onun
Nizamnaməsinin xüsusi növ (sui generis) beynəlxalq müqavilə olduğunu və
hüquqi qüvvəsini (bu barədə bax: Nizamnamənin 103-cü maddəsi) nəzərə
alaraq,Nizamnaməni beynəlxalq birliyin Konstitusiyası adlandırmaq olar.
Hazırda BMT-nin 191 üzvü vardır.BMT-nin altı əsas orqanı bunlardır: Baş
Assambleya, Təhlükəsizlik Şurası, İqtisadi və Sosial Şura, Qəyyumluq şurası,
Beynəlxalq Məhkəmə və Katiblik.
8. Azərbaycanın xarici siyasətində onun 1992-ci ildən üzv olduğu BMT-yə
müstəsna əhəmiyyətli universal beynəlxalq təşkilat kimi yanaşılır. Yuxarıda adı
çəkilən BMT TŞ-nın Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dair qətnamələrilə
yanaşı, BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının xəttilə Azərbaycan
qaçqınları və məcburi köçkünlərinin ağır şəraitinin qismən yaxşılaşdırılmasına
yönəldilmiş yardımını da qeyd etmək lazımdır. Azərbaycan-BMT münasibətləri
çərçivəsində ölkəyə müxtəlif layihələrlə bağlı yardım göstərən BMT-nin İnkişaf
Proqramının oynadığı mühüm rolu da misal gətirmək olar. Bundan əlavə,
UNESCO, UNİCEF və BMT-nin digər xüsusiləşdirilmiş təşkilatlarının fəaliyyəti
də diqqətdən yayınmamalıdır
9. ATƏT
Azərbaycanın 1992-ci ildən üzv olduğu Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq
Təşkilatı Avropa qitəsinin bütün ölkələrini əhatə edən yeganə təşkilatdır.
Azərbaycan Respublikası təşkilatın əsas sənədləri olan ATƏM-in Helsinki Yekun
Aktına 1992-ci, Paris Xartiyasına 1993-cü və Avropa Təhlükəsizliyi Xartiyasına
1999-cu ildə qoşulmuşdur. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həll
edilməsindəki roluna görə, ATƏT çərçivəsində əməkdaşlıq Azərbaycan
Respublikasının xarici siyasətində xüsusi yer tutur. Azərbaycan ATƏT-lə həmçinin
demokratikləşdirmə sahəsində də əməkdaşlıq edir və bu sahəyə seçkilərin
müşahidəsi, ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosunun xəttilə
həyata keçirilən layihələr və s. daxildir.
10. Avropa Şurası
Avropa institutlarına inteqrasiya Azərbaycanın xarici siyasətinin başlıca
prioritetlərindən biridir. Bu səbəbdən Azərbaycan 2001-ci ildən üzv olduğu Avropa
Şurası ilə əməkdaşlıqda öz milli qanunvericiliyinin yüksək beynəlxalq standartlara
uyğunlaşdırılması istiqamətində tədbirlər görür. Belə ki, Azərbaycan milli
qanunvericiliklərin demokratikləşdirilməsinə köməklik göstərən AŞ-nin Venesiya
Komissiyası ilə sıx əlaqələr qurmuş, Avropa Şurasının başlıca sənədi sayılan İnsan
Hüquqları və Əsas Azadlıqlarının Qorunması üzrə Konvensiyası və onun
Protokollarını 25 yanvar 2001-ci il tarixində imzalamış, 15 aprel 2002-ci ildə isə
onları ratifikasiya etmişdir. Azərbaycan nümayəndə heyəti Avropa Şurası
çərçivəsində, ilk növbədə bu təşkilatın Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dair
ədalətli mövqeyinin formalaşdırılmasında məqsədyönlü və məhsuldar fəaliyyətilə
seçilir
11. İslam Konfransı Təşkilatı
1991-ci ildə İKT-yə üzv olduqdan sonra Azərbaycan bu təşkilat
çərçivəsində fəal iştirakçıya çevrilmiş və İslam Konfransı Təşkilatı ilə
mühüm önəm kəsb edən münasibətlərinin daha da möhkəmləndirilməsinin
tərəfdarı kimi çıxış edir. İslam Konfransı Təşkilatı Ermənistanı təcavüzkar
qismində tanıyan və pisləyən ilk beynəlxalq təşkilatdır. İKT-nın bu həyat
əhəmiyyətli məsələyə dair aydın və ədalətli mövqeyi həmin təşkilatla
münasibətlərimizin yüksələn xətlə inkişafına əlverişli zəmin yaratmışdır.
12. Dünya coğrafiya cəmiyyətləri
Avropa
• Royal ve IBG Coğrafiya
Cəmiyyəti
• Coğrafiya Assosiasiyası
• İrlandiya Coğrafi Cəmiyyəti
• Rus Coğrafiya Cəmiyyəti
• Société de Geographie
• Alman Coğrafiya Cəmiyyəti
• Societa Geografica Italiana
• Antropologiya və Coğrafiya üçün
İsveç Cəmiyyəti
Avstraliya
• Avstraliya Coğrafiya İnstitutu
Afrika
• Cənubi Afrikalı Coğrafiya
Cəmiyyəti
Asiya
• Asiya Coğrafiya Cəmiyyəti
• Hong Kong Coğrafi Assosiasiyası
• Yapon Coğrafiyaçılar Birliyi
• Yaponiyanın İnsan Coğrafiya
Cəmiyyəti
Şimali Amerika
• Amerika Coğrafiya Cəmiyyəti
• Amerika Coğrafiya Sənayesi
Birliyi
• Kanada Coğrafiya Dərnəyi
