Research or investigation is the "systematic examination or investigation of a subject, event, etc." [1] Research is creative and systematic work, done to expand knowledge ." [2] It covers the collection, organization, and analysis of information to further expand knowledge about a topic or issue. It may be an extension of knowledge. It is often carried out in schools and universities, as well as in the private sector . Researchers aim to determine whether an instrument is of good quality Is a method , is the experiment correct , or is a proposition and theory true ?

1. SIYENSYA SA MODERNONG MUNDO
SALIP NI LAWRENCE SANTOS
Kabanata I
PANIMULA
Sa modernong mundo, ang siyensya ay naglalarawan ng isang pangunahing papel sa pag-
unlad at pagbabago ng lipunan. Ito ay nagbibigay-daan sa atin na mas maintindihan ang kalikasan
at matukoy ang mga solusyon para sa mga hamon na hinaharap natin sa kasalukuyang panahon.
Ang siyensya ay nagbibigay inspirasyon sa mga tao upang magpatuloy sa pagtuklas ng bagong
kaalaman at teknolohiya na makakatulong sa pagpapabuti ng kalidad ng buhay ng tao at ng mundo.
Ang modernong siyensya ay nagbibigay-daan rin sa atin na mas mapalawak ang ating kaalaman
tungkol sa kalikasan, kalusugan, teknolohiya, at iba pang larangan. Ito ay naglalayong mapabuti
ang ating pamumuhay sa pamamagitan ng mga bagong imbensyon, gamot, at proseso na
nagbubukas ng mga bagong oportunidad at solusyon sa mga suliranin ng lipunan. Sa pamamagitan
ng siyensya, marami tayong natututunan tungkol sa ating sarili, sa ating kapaligiran, at sa iba't
ibang aspeto ng ating mundo. Ito ay nagdudulot ng pag-unlad at pagbabago na nagbubukas ng mga
bagong pintuan ng kaalaman at pag-asa para sa kinabukasan. Subalit, mahalaga rin na tandaan
natin na ang siyensya ay dapat na gamitin sa tamang paraan upang mapanatili ang kaligtasan at
kabutihan ng sangkatauhan at ng ating planeta.
BACKGRAWD NG SIYENSYA
Ang siyensya ay isang sistematikong paraan ng pagsasaliksik at pagsusuri na naglalayong
maunawaan ang kalikasan at ang mga proseso na nagaganap sa ating paligid. Sa pamamagitan ng
siyensya, ang tao ay nagkakaroon ng kakayahang mag-obserba, magpormula ng mga tanong, at
magtukoy ng mga sagot batay sa ebidensya at lohika. Ang unang hakbang sa proseso ng siyensya

2. ay ang pagmamasid at pag-oobserba ng mga bagay sa paligid. Mula dito, nagiging batayan ang
mga obserbasyon para makabuo ng mga tanong at magsagawa ng mga eksperimento o pagsusuri.
Sa pamamagitan ng eksperimentasyon at pagsusuri, maaaring matukoy ang mga batayan at
ebidensya na maaaring magsilbing basehan para sa pagbuo ng mga konklusyon. Ang siyensya ay
nahahati sa iba't ibang larangang pang-agham tulad ng pisika, kimika, biyolohiya, agham
pangkalikasan, agham ng kalalakihan, at marami pang iba. Bawat sangay ng siyensya ay may kani-
kanilang paksa at pamamaraan ng pagsusuri. Ang siyensya ay may malaking kontribusyon sa pag-
unlad ng teknolohiya, medisina, agrikultura, at iba't ibang aspeto ng buhay. Ito rin ang nagbibigay
ng pundasyon para sa pag-unawa ng kalikasan at ng ating sariling katawan. Sa kabuuan, ang
siyensya ay naglalarawan ng isang mahalagang bahagi ng ating buhay, nagbibigay-daan sa atin na
mas maunawaan ang mundo, at nagtutulak sa atin na magpatuloy sa pagsusuri at pagsasaliksik
para sa ikauunlad ng lipunan.
PANGKAYARIANG KONSEPTUAL/THEORITIKAL
Ang mga teorya ay napaka tiyak at lohikal na ang modernong agham na hindi alam ang bawat
pagkakaroon ng mga posibilidad sa bawat pag-iisip ng agham. Sinasabi sa kanila ng mga teorya
kung ano ang kanilang gagawin sa mga paliwanag na isinasagawa.
Ang rebolusyonaryong siyentipiko na si Albert Einstein ay isinilang sa Alemanya noong 1879, at
ang kanyang mga natuklasan ay nagpabago sa mismong tela ng kontemporaryong siyensiya.
Mayroon na tayong ganap na bagong pag-unawa sa espasyo, oras, at gravity salamat sa kanyang
mga rebolusyonaryong teorya, lalo na ang relativity. Dahil ang equation na E = mc2 ay unang
iniharap noong 1905, ito ay kilala bilang ang espesyal na teorya ng relativity, at pinatunayan nito
na ang masa at enerhiya ay katumbas.
Sa pamamagitan ng muling pagtukoy sa gravity bilang curvature ng spacetime, ang
pangkalahatang teorya ng relativity ni Einstein—na unang iminungkahi noong 1915—ang higit
pang nagbago sa physics. Ang pundasyon para sa mga teknikal na pag-unlad sa hinaharap tulad ng
GPS at nuclear energy ay itinatag ng mga ideyang ito, na nagbigay din ng paliwanag para sa ilang
napaka-puzzling astronomical na pangyayari.
Si Einstein, na nanalo ng Physics Nobel Prize noong 1921, ay gumawa ng higit pa sa theoretical
physics. Tumakas siya sa Nazi Germany at lumipat sa Estados Unidos, kung saan patuloy niyang
sinuportahan ang mga pagsusumikap sa kapayapaan habang tumutulong din sa paglikha ng atomic
bomb noong World War II. Ang Einstein ay isang simbolo ng kultura na nauugnay sa kadakilaan,
sa kabila ng kanyang sikat na magulo na hitsura. Ang kanyang pagkamakatao, pagkamaimbento,
at katalinuhan ay patuloy na nagbibigay inspirasyon sa mga siyentipiko at pilosopo sa buong
mundo. Pagkamatay niya noong 1955, nag-iwan si Albert Einstein ng isang pangmatagalang
pamana na higit pa sa larangan ng agham.
Si Marie Curie ay isang visionary chemist at physicist na isinilang sa Warsaw, Poland, noong
1867. Nakagawa siya ng mga makabuluhang pag-unlad sa pag-aaral ng radioactivity. Ibinahagi
niya ang Physics Prize sa kanyang asawang si Pierre Curie at Henri Becquerel noong 1903, na

3. naging unang babae na nakakuha ng Nobel Prize para sa kanilang rebolusyonaryong gawain sa
radyaktibidad. Ang kanyang pagtuklas sa mga elementong polonium at radium ay nakakuha sa
kanya ng pangalawang Nobel Prize noong 1911—ito sa kimika.
Ang matatag na debosyon ni Marie Curie sa pag-aaral at pag-unlad ay nagsilbing patunay sa
kanyang walang patid na dedikasyon sa pagsisiyasat sa siyensya. Siya ay nagpatuloy sa pagtatatag
ng Radium Institute para sa siyentipikong pag-aaral at naging unang babaeng propesor sa
Unibersidad ng Paris, sa kabila ng nakakaranas ng diskriminasyon batay sa kanyang kasarian.
Ang kanyang groundbreaking na trabaho ay naglatag ng pundasyon para sa paglikha ng radium
therapy bilang isang paggamot sa kanser, bukod sa iba pang mga pagsulong sa pangangalagang
medikal. Namatay siya noong 1934 bilang resulta ng mga epekto ng pinahabang pagkakalantad sa
radiation; samakatuwid, ang kanyang mga nagawa ay dumating sa isang malaking personal na
halaga. Bilang karagdagan sa kanyang mga nagawang pang-agham, nag-iwan si Marie Curie ng
isang pangmatagalang pamana na naghikayat at nagbigay ng kapangyarihan sa mga susunod na
henerasyon ng mga babaeng siyentipiko.
Isa sa mga pinakadakilang siyentipiko sa kasaysayan, si Isaac Newton, ay isinilang sa
Woolsthorpe, England, noong 1643. Ang kanyang mga mahalagang kontribusyon sa matematika
at pisika ay nagtatag ng saligan para sa klasikal na mekanika at nagkaroon ng malaking epekto sa
rebolusyong siyentipiko.
Binalangkas ni Newton ang kanyang mga prinsipyo ng paggalaw at unibersal na gravity sa
kanyang magnum opus, "Philosophiae Naturalis Principia Mathematica" ("Mathematical
Principles of Natural Philosophy"), na inilathala noong 1687. Ang mga patakarang ito ay
nagbibigay ng magkakaugnay na paliwanag para sa iba't ibang mga pangyayari sa langit, na
nagbibigay ng isang masusing balangkas para sa pag-unawa sa galaw ng mga bagay sa Mundo at
sa sansinukob.
Higit pa sa pisika, ang mga kontribusyon ni Newton ay kasama rin ang matematika, kung saan
nagtrabaho siya nang nakapag-iisa kasama si Gottfried Wilhelm Leibniz, isang kilalang
matematiko noong panahong iyon, upang magtatag ng calculus. Ang kanyang mga pagtuklas sa
matematika ay napakahalaga sa mga susunod na pag-unlad sa agham at inhinyero.
Si Newton ay ginawang kabalyero ni Reyna Anne noong 1705, at nagpatuloy siya sa pamunuan
ang Royal Society bilang presidente pagkatapos maglingkod bilang Master of the Mint. Kahit na
sa kanyang napakalawak na katalinuhan, si Newton ay kilala sa kanyang mga kakaiba at nag-iisa
na pag-uugali.
Ang kanyang mga kontribusyon ay umalingawngaw sa paglipas ng mga panahon, na nag-uudyok
sa mga bagong henerasyon ng mga siyentipiko at inhinyero, at ang kanyang mga prinsipyo ng
paggalaw at grabidad ay patuloy na mahalaga sa klasikal na mekanika. Pagkaraan ng kanyang
kamatayan noong 1727, nag-iwan si Newton ng isang intelektwal na pamana na permanenteng
nagbago sa kurso ng siyentipikong pananaliksik.

4. Ang naturalist na si Charles Darwin ay isinilang sa Shrewsbury, England, noong 1809, at ang
kanyang seminal na pananaliksik ay nagtatag ng batayan para sa hypothesis ng ebolusyon sa
pamamagitan ng natural selection. Ang kanyang mga groundbreaking theories na sumasalungat sa
tinanggap na mga paniwala tungkol sa iba't ibang buhay sa Earth ay unang inilathala sa "On the
Origin of Species," na kanyang inilathala noong 1859.
Ayon sa hypothesis ni Darwin, ang mga species ay nagbabago sa paglipas ng panahon bilang isang
resulta ng mga hayop na may mga paborableng katangian na naiiba at naiiba ang pagpaparami.
Bilang isang pinag-isang teorya para sa pagiging kumplikado at pagkakaiba-iba ng buhay, ang
prosesong ito—na kilala bilang natural selection—ay naging isang haligi ng kontemporaryong
biology.
Ang kanyang mga ekspedisyon sa HMS Beagle sa mga lokasyon tulad ng Galápagos Islands ay
nagbunga ng mahalagang mga obserbasyon sa iba't ibang uri ng hayop, na tumulong sa kanyang
pag-unawa sa pagkakaiba-iba ng populasyon at kakayahang umangkop. Bagama't may ilang
paunang pagdududa tungkol sa kanyang ideya, sa lalong madaling panahon ito ay nakakuha ng
traksyon at binago ang pag-aaral ng biology.
Higit pa sa kanyang mga kontribusyon sa agham, ang gawain ni Darwin ay nagkaroon ng malaking
epekto sa pilosopiya, relihiyon, at sa ating pakiramdam sa ating papel sa natural na mundo. Nag-
publish siya ng mas makabuluhang mga papel habang hinahabol ang kanyang mga interes sa pag-
aaral, sa kabila ng mga kritisismo.
Ang mga biyolohikal na agham ay lubhang naapektuhan ng mga pagtuklas ni Charles Darwin, na
naging dahilan upang siya ay isang siyentipikong icon. Ang kanyang pagbabago sa buhay na
epekto ay patuloy na nakakaimpluwensya sa ating pag-unawa sa buhay at sa mga proseso ng
ebolusyon nito kahit na pagkamatay niya noong 1882.
Si Stephen Hawking, isang kilalang theoretical physicist at cosmologist na isinilang sa Oxford,
England, noong 1942, ay gumawa ng mga rebolusyonaryong pagsulong sa ating kaalaman tungkol
sa kosmos. Nalampasan ni Hawking ang mga pagsubok matapos makatanggap ng amyotrophic
lateral sclerosis (ALS) na diagnosis sa edad na 21, na nagpapakita ng hindi kapani-paniwalang
katatagan sa harap ng mga pisikal na paghihirap.
Nai-publish noong 1988, ang kanyang pinakakilalang gawa, "Isang Maikling Kasaysayan ng
Panahon," ay naging isang bestseller at ginawang mas madaling ma-access ng mas malaking
mambabasa ang mahihirap na ideyang siyentipiko. Ang kakayahan ni Hawking na i-demystify ang
masalimuot na mga teorya ay nakabihag sa mga mambabasa habang sinusuri niya ang likas na
katangian ng oras, mga black hole, at ang pinagmulan ng uniberso sa aklat na ito.
Si Hawking ay gumawa ng mga ground-breaking na pagtuklas sa pag-uugali ng mga black hole sa
pamamagitan ng kanyang pag-aaral ng koneksyon sa pagitan ng pangkalahatang relativity at
quantum mechanics. Sa pamamagitan ng kanyang trabaho, ang mga umiiral na teorya sa pisika ay
hinamon ng posibilidad na ang mga itim na butas ay maaaring makabuo ng radiation, na tinatawag
ngayon bilang Hawking radiation.

5. Si Hawking ay isang prolific na may-akda ng mga artikulong pang-agham, hawak ang Lucasian
Professorship of Mathematics sa Unibersidad ng Cambridge, at itinuloy ang kanyang mga interes
sa siyensiya sa kabila ng mga isyu sa kalusugan. "Ang Teorya ng Lahat" ay isang pelikula tungkol
sa kanyang buhay at trabaho.
Si Stephen Hawking ay isang siyentipikong alamat salamat sa kanyang katalinuhan,
pagkamapagpatawa, at tiyaga. Nag-iwan ng legacy ng mga intelektwal na tagumpay na patuloy na
nag-uudyok sa mga siyentipiko at baguhan, pumanaw siya noong 2018, na nagpapakita ng
kapasidad ng pag-iisip ng tao na maunawaan ang uniberso.
PROBLEMA SA PANANALIKSIK
Bagama't ang siyensya ay nagdulot ng maraming positibong epekto sa ating lipunan, hindi
maiiwasan na may ilang negatibong epekto rin ito. Ilan sa mga negatibong epekto ng siyensya ay
maaaring maganap sa mga sumusunod na paraan: 1. Epekto sa kalikasan: Ang ilang aspeto ng
siyensya tulad ng industrialisasyon at teknolohiya ay maaaring magdulot ng polusyon at pagkasira
ng kalikasan. Paggamit ng fossil fuels at iba pang mapanirang paraan ng produksiyon ay
nagdudulot ng pagbabago ng klima at pagkasira ng mga ekosistema. 2. Epekto sa kalusugan:
Bagamat ang siyensya ay nagdadala ng mga bagong gamot at pamamaraan sa paggamot, may mga
teknolohiya rin na maaaring magdulot ng mga negatibong epekto sa kalusugan. Halimbawa, ang
labis na paggamit ng mga teknolohiyang komunikasyon at paglalaro ng video games ay maaaring
magdulot ng mga isyu sa kalusugan ng mga tao, tulad ng pagkakaroon ng mga problema sa mata
at kalamnan. 3. Epekto sa lipunan: Ang mga bagong teknolohiya at kaalaman mula sa siyensya ay
maaaring magdulot ng mga pagbabago sa lipunan, lalo na sa larangan ng trabaho. Ito ay maaaring
magresulta sa pagkawala ng ilang tradisyunal na trabaho at pagkakaroon ng mga isyu sa
ekonomiya at lipunan. 4. Epekto sa etika: Ang ilang mga pag-aaral sa siyensya, tulad ng genetic
engineering at artificial intelligence, ay nagdudulot ng mga isyu sa etika at moralidad. Ang
paggamit ng teknolohiyang ito ay maaaring magdulot ng mga kontrobersyal na usapin ukol sa
tamang paggamit nito at sa pangangalaga sa karapatan ng tao. Sa kabuuan, bagama't ang siyensya
ay may mga negatibong epekto, mahalaga pa rin na bigyang halaga ang pag-unlad at pagsulong
nito, at tiyakin na ang mga teknolohiya at kaalaman na nagmumula dito ay ginagamit sa tamang
paraan at para sa kabutihan ng sangkatauhan at ng kalikasan.
Narito ang pupuntahan natin para sa mga tanong na ito tungkol sa modernismo ng agham:
1. Ano ang maaari mong maunawaan ang pamamaraan sa agham na nagsasaad ng
detalye?
2. Ano ang mga layunin ng agham na maipapakitaa para sa epekto sa buhay?
3. Bakit nagbabago ang positibo at negatibong epekto sa agham panlipunan? Sa
anong mga paraan nadama nila na napabuti sila upang matuto?

6. 4. Ano ang maaaring tiyak tungkol sa mga teoryang ito na may hindi kilalang mga
detalye?
IPOTESIS
1. Upang maunawaan ang bawat detalye, ang siyentipikong pamamaraan ay nagsasaad ng
natural at sira-sirang mga kaisipan ng isang gumawa ng mundong ito. Sa bawat oras, ito
ay naging kasiyahan at kahusayan sa mga kaalaman na nakakuha ng kahalagahan ng pag-
aaral. Bumuo sila ng isang lipunan na humantong sa kanila sa perpektong ningning ng
isang mataas na batas ng pagtuklas upang matutunan ang pangunahing paraan ng
kahalagahan sa siyentipikong pagsusuri. Isang sistema na gumugugol ng halos buong
mundo.
2. Ang bawat layunin ay may perpektong pakiramdam ng marangal na mga kakayahan na
nagbibigay-aliw sa isa sa mga pinakapang-agham na tungkulin bilang isang benepisyo ng
mundo. Ito ay nangangailangan lamang ng ilang mga personal na layunin upang maabot
kapag nagpapatunay na ang sunod-sunod sa buhay ay bahagi ng solusyon. Sa madaling
salita, kinakatawan nila ang isang pagkakataon na nagbibigay-aliw sa mahalagang bagay
bilang pagharap sa natitirang mga ideya samantalang ang mga paraan ng pagpapabuti ng
mga kasanayan sa pangkalahatan.
3. Minsan ang isang problema ay nalulutas sa isa't isa kahit na ito ay nagdudulot ng mabuti
o masamang resulta na nagpapatunay kung ang pahayag ay tama o hindi. Upang gawin
kung ano ang pinamamahalaan, kumuha at matuto nang higit pa sa karanasan nito sa
edukasyon at sugpuin ang iyong sarili nang may katalinuhan bilang patas na kahalagahan
patungkol sa anumang tubo na kahit papaano, makakaapekto ito sa iyong pag-aaral.
4. Ang bawat katiyakan ay tinalakay sa lahat ng mga paksang naipaliwanag na
nagpapatunay sa ilang mga kawili-wiling bagay na ang kaalaman sa panlipunan, pisikal,
lohikal, pangunahing, at makatotohanang mga teorya na nagiging isang umiiral na mundo
ng mga tanong na sa wakas ay nagbigay ng hamon. Ito ay isang nakatuong ideya na
kumukumpleto sa buong solusyon.
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL
Ang siyensya ay may napakahalagang papel sa ating lipunan at sa pang-araw-araw na
buhay. Narito ang ilan sa mga mahahalagang dahilan kung bakit mahalaga ang siyensya:
1. Pag-unawa sa Kalikasan: Ang siyensya ay nagbibigay sa atin ng kaalaman tungkol sa
kalikasan, kung paano ito gumagana, at kung paano tayo maaaring makipag-ugnayan sa ating
kapaligiran. Ito ay mahalaga upang maunawaan natin kung paano natin mapangalagaan at
mapanatili ang kalikasan para sa kinabukasan.
2. Medisina at Kalusugan: Ang siyensya ay nagdulot ng malalim na pag-unlad sa
larangan ng medisina, nagbibigay sa atin ng mga bagong gamot, pamamaraan ng pagsusuri, at mga
teknolohiya na nagtutulak sa pagsulong ng kalusugan ng tao.

7. 3. Teknolohiya: Ang siyensya ang nagbibigay-daan sa pagbuo ng iba't ibang teknolohiya
na nagpapabuti sa ating pamumuhay, tulad ng komunikasyon, transportasyon, at produksiyon ng
enerhiya.
4. Agrikultura: Sa tulong ng siyensya, mas maiibsan ang kakulangan sa pagkain sa buong
mundo sa pamamagitan ng mas mabisang mga paraan ng pagtatanim, pag-aani, at pangangalaga
sa mga tanim.
5. Pang-ekonomiya: Ang siyensya ay nagbibigay ng pundasyon para sa industriyalisasyon
at pang-ekonomiyang pagsulong sa pamamagitan ng pagbuo ng mga bagong produkto at serbisyo.
6. Pagpapalawak ng Kaalaman: Ang siyensya ay patuloy na nagbubukas ng mga bagong
oportunidad para sa pagsusuri at pagtuklas ng bagong kaalaman, na nagtutulak sa pagsulong ng
lipunan at teknolohiya.
Sa kabuuan, mahalaga ang siyensya sa ating lipunan dahil ito ang nagbibigay sa atin ng
kaalaman, inspirasyon, at solusyon para sa mga hamon at oportunidad na hinaharap natin sa
kasalukuyang panahon at sa hinaharap.
SAKLAW AT DELIMITASYON
Ang delimitasyon ng siyensya ay tumutukoy sa pagtatakda ng saklaw at limitasyon nito.
Ito ay mahalaga upang mabatid kung ano ang saklaw ng pagsusuri at kung hanggang saan
umabot ang bisa ng mga konklusyon ng isang siyentipikong pagsusuri. Narito ang ilang
halimbawa ng delimitasyon ng siyensya:
1. Saklaw ng Pagsusuri: Ang isang pagsusuri ay maaaring naglalayong masuri lamang
ang isang partikular na aspeto ng isang phenomenon o paksa. Halimbawa, sa larangan ng
biyolohiya, ang isang pag-aaral ay maaaring naglalayong masuri lamang ang epekto ng isang
partikular na sangkap sa katawan ng tao.
2. Metodolohiya: Ang mga pamamaraan at teknik na gagamitin sa pagsasagawa ng
pagsusuri ay dapat na tiyak at delimitado. Halimbawa, sa pisika, ang eksperimento ay dapat na
maayos na nailarawan at delimitado ang mga parameter na tinitingnan.
3. Konteksto: Ang siyentipikong pagsusuri ay maaaring may espesipikong konteksto o
sitwasyon kung saan ito gagamitin. Halimbawa, ang pagsusuri sa epekto ng isang bagong gamot
ay maaaring delimitado sa isang partikular na grupo ng mga pasyente o kondisyon sa kalusugan.
4. Generalisasyon: Sa pagbuo ng konklusyon, mahalaga rin na tiyakin kung hanggang
saan maaaring magamit ang mga natuklasan sa mas malawak na konteksto. Hindi lahat ng
konklusyon ay maaaring generalisahin sa lahat ng sitwasyon.

8. Sa pamamagitan ng pagtatakda ng delimitasyon, ang siyentipikong komunidad ay nagiging
mas maingat sa pagpapatupad ng mga pagsusuri at sa pagtukoy ng bisa ng mga natuklasan. Ito rin
ay nagtutulong sa pagpapalawak ng kaalaman sa loob ng saklaw ng siyensya.
Kabanata II
MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL
Ang kabanatang ito ay naglalahad ng mga sandigan ng pag-aaral at literatura. Tatalakayin sa
kabanatang ito ang: (1) Siyensya, (2) Likas na Siyensya, Technolohiya vs. Siyensya Panlipunan at
Sining, (30 Mga Displina sa Larangan ng Siyensya at Technolohiya, (4) Mga Kaugnay na
Pananaliksik, at (5) Buod
SIYENSYA
Payak, simple at karaniwan, mga katagang naglalarawan kung paano nabubuhay ang mga tao
noon. Simple ang pamumuhay ng mga ito, yung mga pagkain nila sa araw araw hindi nila
masyadong pinoproblema, noon may piso ka na madami ka ng mabibili, noon ang mga bata ang
nilalaro ay tumbang preso, taguan, patintero, habulan, etc.. noon ang paraan ng panliligaw, noon
pagsusulat ang paraan ng pakikipag komunikasyon, noon napakalaking bagay sa mga tao kapag
nakapagaral ka, ganyang kasarap at kasimple ang buhay noon walang masyadong problema
walang masyadong stress.
Sa makabagong panahon, kapansin-pansin ang pag-unlad ng paraan ng pamumuhay ng ating
itinatamasa kumpara sa ating mga ninuno. Hindi maitatangi na kalimitan sa mga pagbabagong ito

9. ay ang pagusbong ng Siyensya. Sa simula ay sapat ito ay kuntento tayo sa biyayang dulot nito sa
aking buhay subalit sa paglipas ng panahon dumarami ang ating mga pangangailangang ito. Ito
ang naging dahilan upang umisip ng paraan ang tao kung paano matutugunan ang mga
pangangailangang ito. Ang mga imbentor ay walang humpay sa paglikha dahil hindi nauubos ang
pangangailangan ng tao.
Ayon kay Jacob Brownoski, ang siyensya, tulad ng sining, ay hindi kopya sa kalikasan, kundi
isang muling paglikha nito. Sa madaling sabi, ang Siyensya sa payak na kahulugan ay
pagsasalikisik upang masusing maunawaan ang kalikasan at ang mga patakaran nito. Ito ay isang
sistematikong paraan ng pag-aaral na gumagamit ng mga pagsusuri, eksperimento, at lohikal na
pagsusuri para lumikha ng kaalaman at maipaliwanag ang mga natural na pangyayari.
Ang iba’t ibang sangay ng siyensya ay nagtatrabaho sa iba’t ibang aspeto ng kalikasan, kabilang
ang pisikal na siyensya (tulad ng pisika at kimika), buhay na siyensya (tulad ng biyolohiya), at
agham pangkalusugan (tulad ng medisina). Ang layunin ng siyensya ay hindi lamang ang pagkuha
ng kaalaman kundi rin ang pag-unlad ng teorya at konsepto na maaring magamit upang
maunawaan at malutas ang mga isyu o problema.
Likas na Siyensya, Technolohiya Vs. Siyensya Panlipunan at Sining
Ang salitang siyensya o science ay galing sa salitang Latin na “Scientia”, ibig sabihin ay
Karunungan.

10. Ang Likas na Siyensya o (Natural Selection) ay ang larangang nagtutuon sa pag-aaral ng mga
penomenang likas sa mundo, sistematikong identipikasyon, obserbasyon, deskripsyon,
klasipikasyon, esksperimentasyong, imbestigasyon, at teoritikal na paliwanag sa mga penomenang
ito.
Ang Likas na Siyensyang Panlipunan o Agham Panlipunan ay tumutuon naman sa lipunan ng mga
tao. Umiiral ang mga penomenong panlipunan dulot o resulta ng interbensiyon at interaksiyon ng
mga tao sa lipunan. Bagamat magkahiwalay may mahalagang elemento na sangkot sa dalang
larangan-tao.
Ang Technolohiya naman ay kaakibat ng siyensya. Ito ang praktikal na aplikasyon ng mga
impormasyon at teoryang pan siyensiya. Galing ang salitang teknolohiya sa salitang Griyego na
teknologia na “sistematikong paggamit ng sining, binuong bagay, craft o teknik”. Pinagsamang
salita ito ng Griyego na techne (sining, kakayahan, craft o paraan kung paano ginagawa ang bagay
at logos o salita, pahayag, o bigkas na pahayag).
Ang sining ay isang paglikha upang makabuo ng isang ideya o interpretasyon mula sa babasa,
titingin, o makikinig dito. Enosyon ang nililikha ng sining. Sa kabila ng mga pagkakaibang ito,
ang sining, siyensiya, at teknolohiya, noon pa mang simula ng sibilisasyon hanggang sa
modernong panahon, ay nagpapabago sa kasaysayan, pagkatao, at kamalayan ng sangkatauhan.
Ayon nga kay Elbert Hubbard, magagawa ng isang makina, ang gawain ng 50 ordinaryong tao.
Walang makinang makakagawa ng gawain ng isang ekstraordinaryong sa mundong ito.

11. Mga Disiplina sa Larangan ng Siyensiya at Teknolohiya
Ilan sa mga disiplinang kabilang sa larangan ng Siyensiya ang Biyolohiya, Kemistri, Pisika,
Astronomiya, Earth Science, Space Science, at Matematika. Sa kabilang dako, kabilang naman sa
Teknolohiya ang Inhinyeriya, akitektura, information technology (IT), at Aeronautics.
Narito ang ilang katangian ng mga disiplinang ito:
Biyolohiya- Nakatuon sa mga bagay na buhay - ang estruktura, pinagmulan, ebolusyon, gamit,
distribusyon, at paglawak ng mga ito.
Kemistri- nakatuon sa komposiyon ng mga substance, properties, at mga reaksiyon at interaksiyon
sa enerhiya at sa sarili ng mga ito.
Pisika- Nakatuon sa ito sa mga property at interaksyon ng panahon, espasyo, enerhiya, at matter.
Mula ito sa Griyego na Phusike o kaalaman sa kalikasan.
Earth Science o Heolohiya- Sistema ng Planetang daigdig sa kalawakan- klima, karagatan, planeta,
bato, at iba pang pisikal na element kaugnay ng pagbuo, ekstruktura, at mga penomena nito. Kung
minsa’y tinatawag din itong Heolohiya.

12. Astronomiya- Pag-aaral ito ng mga bagay na selestiyal- mga kometa, planeta, galaxy, bituin, at
penomenang pangkalawakan.
Information Technology (IT)- Pag-aaral at gamit ng teknolohiya kaugnay ng pagbibigay at pag
lipat ng impormasyon, datos, at pagpoproseso. Ito rin angpag-unawa, pagplano, pagdidisenyo,
pagbuo, distribusyon, pagpoprograma, suporta, solusyon, at operasyon ng mga software at
kompyuter.
Inhenyeriya- Nakatuon sa aplikasyon ng mga prinsipyong siyentipiko at matematiko upang bumuo
ng disenyo, mapatkbo, at mapagana ang mga estruktura, makina, proseso, at Sistema.
Arkitektura- Itininuturing itong kabilang sa teknolohiya dahil isa itong proseso at produkto ng
pagpaplano, pagdidisenyo, at pagtatayo ng mga gusali at iba pang pisikal na estruktura. Ngunit
ibinibilang din ito sa larangan ng sining dahil ang mga gusali ay kadalasang iyinuturing na sining
at kultura na simbolo. Hindi lamang ang gamit, silbi, teknikal, sosyal, at pangkapaligiran ang
binibigyang konsiderasyon kundipati ang estetika, pagiging artistiko o malihain, at kultura.
Ayon kay Karl Marx, darating ang panahon na magiging bahagi ng siyensiyang pantao ang likas
na siyensiya. Gayundin ang siyensiyang pantao ay nagiging bahagi ng likas na siyensiya. At sa
huli, nagiging iisang siyensiya na lamang sila.
Mga Kaugnay na Pananaliksik

13. Ang pag-aaral ng agham ay napakahalaga para sa lahat, ngunit ito ay lalong mahalaga para sa mga
taong gustong magtrabaho sa agham o teknolohiya. Araw-araw, ang mga bagong siyentipikong
pagtuklas ay nagagawa at ang teknolohiya ay umuunlad sa bilis na hindi pa nakikita.
Ang kamalayan ng isang indibidwal sa mundo sa kanilang paligid ay magbibigay-daan sa kanila
na maging mas handa para sa mga bagong pagbabago sa mundo. Ang pag-aaral ng agham, ay
makakatulong sa isang indibidwal na maunawaan ang mundo sa kanilang paligid. Magkakaroon
ka ng mas malalim na pag-unawa sa mga paraan kung saan naiimpluwensyahan ng agham at
teknolohiya ang mundo sa paligid mo, makakuha ng mga kasanayan sa pag-iisip na analytical, at
magkakaroon ng kakayahang magsuri ng mga bagong ideya.
Isinaad sa online site na CRJ Online, na mahalaga amg papel ng Agham at Teknolohiya sa
industriya, partikular sa mga pabrika sapagkat napapayabong nito ang mga nagagawa sa bansa. Ito
umano ang dahilan kaya’t maganda ang takbo ng ekonomiya.
Ayon din sa mismong site, binibigyang pansin ni Kalihim Arsenio Balisacan, ang Socio-Economic
Planning Secretary at National Economic Development Authority director general na kitang-kita
sa 7.8% growth noong 2012. Nangunguna na rin ang industriya sa larangan ng economic
expansion.

14. Sa isang isinagawang Forum na may paksa na “Mga Pagsulong sa Agham, Teknikal na Puro para
sa pantay na Pagbawi ng Pandemiko, Paglago ng Pandaigdig, Stress ng Mga Nagsasalita, bilang
Economic at Social Council na Nagbubukas sa Multi-Stakeholder Forum”, pinapaalalahanan ni
Munir Akram (Pakistan), Pangulo ng Economic and Social Council, ang mga kalahok na ang
platform ng diyalogo ay inatasan upang mapabilis ang pakikipag-ugnayan at paggawa ng posporo
sa mga kasosyo sa agham, teknolohiya at pagbabago para sa napapanatiling pag-unlad. Hihimok
ko sila na galugarin ang mga ang mga paraan upang magamit ang agham at teknolohiya upang
pagyamanin ang kasamang pagkilos. Kaugnay nito, sinabi niya, ang intelektwal na pag-aari ay
maaaring tugunan ang mga hindi pagkakapantay-pantay na pinalawak ng COVID-19 pandemya,
na nananawagan para sa pagbabahagi ng bukas na agham, open-source na teknolohiya at digital
na pampublikong kalakal. Dagdag pa rito nakakamit nga agham ang mabilis na mga tagumpay,
isinaad rin ni Akram, na binibigyang diin ang pangangailangan para sa naka-target na
pagsasaliksik upang mapabilis ang pag-unlad tungo sa napapanatiling pag-unlad.
Sinabi ni G. KNUDSEN na ang walang uliran na pagpapakilos ng mga sistema ng agham at
pagsasaliksik sa buong mundo sa panahon ng pandemya ay isang pagbilis ng mga uso na
nagsisimula na. Ang ilang mga 75,000 pang-agham na papel na nagsisimula na. Ang ilang mga
75,000 pang-agham na papel na nauugnay sa COVID-19 ay nai-publish, higit sa 70 porsyento na
magagamit sa pamamagitan ng bukas na pag-access. Bilyun-bilyong dolyar ang ibinubos upang
mas maunawaan ang virus at sa pagbuo ng mga bakuna na may walang uliran antas ng pagbabahagi
ng data, sinabi niya na, habang maraming mga bakuna ang naaprubahan at ang mga kampanya sa

15. pagbabakuna ay isinasagawa, isang matinding tugon sa COVID-19 ay kinakailangan sa lahat ng
mga bansa at hindi lamang sa isang may sinabi niya na dapat suriin ng mga Pamahalaan ang
kanilang mga patakaran, kabilang ang pagpopondo para sa agham at teknolohohiya, upang ituon
ang pansin sa mga pandemiko at pagbabago ng klima. Ang internasyonal na pakikipagtulungan ay
dapat palakasin at sapat na mapondohan. Malinaw, walang bansa, lipunan o ekonomiya ang
maaaring harapin ang pandemya - o iba pang mga pandaigdigang krisis - nag-iisa, aniya.
Ang kinatawan ng United Nations Educational, Scientific at Cultural Organization (UNESCO)
sinabi na ang literasiyang pang-agham ay higit na mahalaga kaysa dati. Ang kaalaman ay dapat
makinabang sa lahat at hindi lumikha ng mga bagong paraan ng pagbubukod at paggawang
marinalization. Kaugnay nito, ang mga rekomemdasyon ng UNESCO para sa bukas na agham ay
maaaring maging isang changer ng laro sa pagtupad ng karapatan sa agham. Sa pagsipi sa darating
na UNESCO Science Report, sinabi niya na may kagyat na pangangailangan upang mapabuti ang
katayuan ng mga siyentista at mananaliksik “na tunay na mga canary sa minahan”.
Ang mga pamayanang pang-agham ay hindi ipinanganak nang magdamag, ngunit ang bunga ng
pangmatagalang pamumuhunan, sinabi niya na binibigyang diin ang “malambot na kapangyarihan
ng agham” at nanawagan para sa pangunahing edukasyon sa agham para sa lahat ng mga bata.
Sintesis

16. Ang agham at teknolohiya ay magkaugnay na mga konsepto sa pang-araw-araw na pamumuhay
ng tao. Ang agham ay tumutukoy sa pag-aaral ng kalikasan at mga likas na pangyayari sa mundo,
kabilang ang mga batas ng pisika, kimika, at biyolohiya. Ang teknolohiya, sa kabilang banda, ay
tumutukoy sa mga ginawang kagamitan o produkto na nagpapadali sa buhay ng tao. Sa madaling
salita, ang agham ay ang pangunahing batayan para sa paglikha ng mga teknolohikal na solusyon
sa mga suliranin.
Ang pagpapalawak ng agham at teknolohiya ay naging mahalaga sa kasaysayan ng tao. Sa
pamamagitan ng agham, nakapagbuo ang tao ng iba't ibang kagamitan na nagpapadali ng buhay,
tulad ng makina, sasakyan, kompyuter, at iba pa. Sa teknolohiya naman, nakakatipid ang tao ng
oras, lakas, at pagod sa iba't ibang aspeto ng buhay, tulad ng transportasyon, komunikasyon, at
pangangalakal.
Ngunit, ang pagpapalawak ng agham at teknolohiya ay hindi walang mga epekto. Sa pagbuo ng
mga bagong kagamitan, maaaring magdulot ito ng mga suliraning pang-kalikasan, tulad ng
polusyon, pagkasira ng kalikasan, at pagkawala ng iba't ibang uri ng halaman at hayop. Dahil dito,
mahalaga na balansehin ang pag-unlad ng agham at teknolohiya upang masigurong hindi ito
makakasira ng kalikasan at hindi magdudulot ng iba pang suliranin sa kinabukasan.
Kabanata III
Pamamaraang Gagamitin
Ang disenyo ng pananaliksik ay tumutukoy sa pangkalahatang diskarte na pipiliin mong
pagsamahin ang iba't ibang bahagi ng pag-aaral nang magkakaugnay at lohikal, sa gayon, tinitiyak

17. na mabisa mong matutugunan ang problema sa pananaliksik; bumubuo ito ng blueprint para sa
pagkolekta, pagsukat, at pagsusuri ng data. Tandaan na tinutukoy ng iyong problema sa
pananaliksik ang uri ng disenyo na maaari mong gamitin, hindi ang kabaliktaran!
Instrumento ng Pananaliksik
Ginamit ng mga mananaliksik ang serbey kwestyoner bilang pangunahing instrumento upang
maipakita ang datos at impormasyon na kinakailangan sa pag-aaral ng mga mananaliksik.
Respondente sa Pananaliksik
Ang mga napiling respondente sa pag-aaral na ito ay mga estudyante ng Senior High School nq
kasalukuyang naka enroll sa kursong HUMS sa kasalukuyan ay dalawangpung porsyento (20%)
na mag-aaral sa kursong HUMS ng senior High School ang kanilang kinuha bilang maging
respondente sa talatanungan. Ang napiling maging respondente ng msnanaliksik upang malaman
kung paano makakaapekto sa kanila bilang isang mag-aaral at kabaatan ang mqdernisasyon
kaugnay sa Pag-aaral nila ng wikang Filipino ang nilalaman ng tanong ay kung paano
maaapektuhan ang modernisasyon ang wikang Filipino.
Instrumento ng Pananaliksik
Ginamit ng mga mananaliksik ang serbey kwestyoner bilang pangunahing instrumento upang
maipakita ang datos at impormasyon na kinakailangan sa pag-aaral ng mga mananaliksik.
Paraan ng pananaliksik
Ang mananaliksik ang mismong kumalap ng mga impormasyon upang lubos na maunawaan ang
mga saklaw at mga posibilidad sa pag-aaral upang matiyak ang kalidad ng ipipresentang datos
ginamit nito ang talatanngan sa pagkolekta ng mga datos upang mas mapadali sa mga
mananaliksi maging sa mga tagasagot. Ang mananaliksik ay nagsagawa ng maikling oryentasyon
sa mga mag aaral at sinisiguro ang pagiging kompidensyal ng mga nakakalap na datos bago ang
pamamahagi ng mga talatanungan upang mas makapagpahayag ang mga sasagot sa tanong.
Istadistika

18. Ang kasangkapan na ginagamit ng mga mananaliksik ay isang gawa sa pagsisiyasat ng
palatanungan para sa respondent. Ibinigay ang pormula para sa komputasyon upang malaman ang
resulta ng pananaliksik. Sa pagsusuri ng mga pahayag ng epekto mapaglarawan buod istatistika
tulad ng porsyeto 1na ginamit upang pag-aralan at bigyang kahulugan ang mga data na nakalap
mila sa survey at questionarries. Ang mga mananaliksik ay ginagamit ang mga sumusunod na tool
ng istatistika.
>Porsyento ng pahayag ng epekto para sa demograpikong propayl ng mga respondent ayon
sakanilang edad at kasarian.
Pormula: P= £/n ×100
p: Porsyento
f: prikwensiya
n: kabuuan bilang ng mga respondente
Kabanata IV
RESULTA, ANALYSIS, AT INTERPRETASYON
Ang datos ay buong husay na sinuri at inilagay sa figure at talahanayan para sa mas malinaw na
interpretasyon ng pag-aaral ang datos ay nahahati saa limang bahagi ang una may kinalaman sa
propayl ng mga tagasagot ang ikalawa ay ang antas ng ,ha tagatugon sa ibat ibang epekto ng
computer games sa pag-aaral ang ika-tatlo ay tumutukoy sa mga marka ng tagatugon sa bawat
semester ang ika-apat naman ay ang makabuluhang kaugnayan ng propayl ng mga tagatugon sa
asignaturang filipino sa marka ng mga tagasagot sa bawat semester.
TALAHANAYAN 1
Propayl ng mga Respondente sa Usaping Sekyon
Seksyon Prekwensiya Porsyento
11HUMMS-01 8 33.33
11HUMMS-02 12 25.93
11HUMMS-03 10 40.74
TOTAL 100%

19. Ang talahanayan ay nagpapakita na mas marami ang mga respondenteng sumagot sa seksyong
11HUMMS-03 base sa itaas na resulta ito ay mayroong 40.74% na porsyento sa kabilang banda
mayroon namang 33.33% sa seksyon 11HUMMS-01 at 25.93% naman sa 11HUMMS-02
TALAHANAYAN 2
Makikita sa 19 o 70.37% ng mga respondente ang kabilang sa edad na 17 taong gulang kung
saan ito ang mayroong pinakamataas na porsyento. Tinala namang nasa 8 o 29.63% ng mga
respondente ang nasa ika-16 na taong gulang at wala namang respondente ang may edad na 18 at
19 pataas.
TALAHANAYAN 3
Sa bahaging ito pipili lamang ang mga respondente ng sagot na kung saan ito’y nagpapahiwatig
ng kanilang pagkaunawa tungkol sa mga impormasyong nakasaad. Ang bahaging ito ay
sinasagot ng OO at HINDI lamang.
PERCENTAGE
EDAD PRIKWENSYA PORSYENTO
16 pababa 8 29.63
17 19 70.37
18 - -
19 pataas - -
TOTAL 27 100%
OO HINDI
1. Malakas ba ang papel na ginagampanan ng moderbisasyon
upang mapaunlad at maipalaganap ang wikang filipino?
72.6% 27.4%

20. Kabanata V
LAGOM, KONKLUSYON AT REKOMENDASYON
2. Nakakatulong ba sa patuloy na pagyabong ng wikang filipino
ang mga ibat ibang social networking site tulad ng
Facrbook,Twitter, at Instagram?
66.8% 33.4%
3. Ang mga bunga ba ng modernisasyon tulad ng social
networking site text messaging blog at iba paay isa din sa mga
salik na makakaapekto sa pagkabaon sa limot ng mga
makalumang salita?
69.6% 30.4%
4. Nakakaimpluwensya ba ang mga banyagang salita na siyang
nagbubunsod ng bandwagon effectsa pag-unlad at pagbabago
ng wikang Filipino?
66.2% 33.8%
5. Mas mainam bang gamitin ang wikang ingles sa paglalahad
ng iyong saloobin at opinion sa social media sites upang
mapaigting ang iyong punto?
59.3% 40.7%
6. Bilang isang kabataan at mag-aaral madalas mo bang
gamitin ang wikang Filipino sa pagpahayag ng saloobin mo sa
social media?
52.7% 47.3%
7. Gumamit kaba ng istilong jejemon sa pag pahayag ng iyong
mansahe?
43.2% 56.8%
8. Nauunawaan ka ba ng iyong kausap sa tuwing ika'y
gumagamit ng pormat na jejemon sa paglalahad ng iuong
mensahe?
45.5% 54.5%
9. Nakakatulong ba ang pagiging 'conyo' sa pananalita s
pagunlad ng wikang Filipio?
46.5% 53.5%
10. Bilang isang estudyante ng Senior High School responsable
at maayos mo bang ginagmit ang wikang filipino sa pag-aaral
pakikisalamuha at paglalabas ng saloobin o opinion sa social
media at maging sa realidad?
67.5% 32.5%

21. Ang pag-aaral na ito ay patungkol sa Siyensa sa Modernong Mundo. Ang mga mananaliksik ay
humantong sa paksang ito dahil aming napapansin na maraming kabataaan o estudyante sa
panahon ngayon na ginugugol ang karamihan ng kanilang oras sa pagbababad sa mga social
networking sites. At napuna din ng mga mananaliksik na dahil sa social networking sites na ito
ay tila ba maraming bagong salita ang lumilitaw na siyang maaring nagbubunsod ng moderno ng
wikang Filipino nais din nilang malaman kung indikasyon ba ito na patuloy ang pagyabong ng
wikang Filipino ngunit sa kabilang dako naman natapunan din nila ng pansin na tila ba unti-
unting naglalaho ang ibang mga kinagisnang salita.
Lagom
Ang layunin ng pag-aaral na ito ay para matukoy ang kahalagahan ng pagsunod ng mga mag-
aaral sa mga alituntunin ng paaralan sa akademikong pagkatuto. Ang pananaliksik na ito ay
gumamit ng deskriptibong sarbey. upang makalap ng mga datos na hahanguan ng interpretasyon
upang msaksamit ang layunin ng pananaliksik. Pumunta ang mga mananaliksik sa iba’t ibang
seksyon ng HUMMS upang kumuha ng mga impormasyong magagamit sa pag-aanalisa ng mga
pananaw ng mga respondente.
Batay sa sarbey na isinagawa mayroong 30 na mga mag-aaral sa ikalabing isang baitang ang
naging respondente na sumagot sa sarbey-kwestyuner buhat sa mga naging kasagutan ng mga
respondente nakagawa ng interpretasyon ang mga mananaliksik ukol sa paksang napili.
Konklusyon
Mula sa mga nakuhang resulta ng mga mananaliksik sa kanilang pagsarbey ito ang mga nabuong
konklusyon ang karamihan sa mga mag-aaral sa ikalabing isang baitang ay may opinyon na ang
kahalagahan ng alituntunin ng paaralan sa akademikong pagkatuto ay kanilang naiintindihan.
May ilan ding nag dudulot ng mabuti ang kanilang pagsunod sa mga alituntunin ng paaralan.
Recomendasyon
Nais naming iparating sa aming mambabasa ang nahanap naming kasagutan sa mga tanong na
aming hinanap. Pumasok sa aming isipan na hindi masama ang makiuso at makisabay sa mga
moderno at pasok sa bangang salita na karamihan ay ginagamit ng kabataan ngayon gaya ng
pagiging conyo ay pag salita ng jejemon ngunit kailangan natin gamitin ito sa tamang panahon sa
oras at sa tamang tao na bagay sa antas at prinsipyo. Kailangan parin nating pagyamanin ang
ating tradisyunal at nasyunal na wika upang sa gayo’y hindi tayo makalimot at maging dayuhan
sa ating sariling bayan. Sa aming mambabasa nirerekomenda namin ang mas makabubuti para sa
ating lahat na ang wikang pagyamanin natin ay ang wikang pinagkakilanlan ng ating lahi wikang
ating kayang ipagmalaki sa buong mundo wikang sumisimbolo ng ating sarili wikang ating
kinalakhan ang wikang Filipino.
TY - JOUR

22. AU - Noval, Arnel
PY - 2021/01/01
SP - 1
EP - 12
T1 - Pag-usbong ng balbal na pananalita bilang modernong wika ng kabataan: Isang
pagsusuri
VL - 10
DO - 10.5861/ijrse.2020.5069
JO - International Journal of Research Studies in Education
ER -