Cẩm nang đi Núi Cấm

Trong các tập tiếp theo chúng tôi sẽ giới
thiệu đến Quý vị những nghi thức cúng lễ
đặc sắc tại các địa điểm:
⤇ Chùa Bà, Tỉnh Bình Dương

⤇ Chùa Bà Đen, Tỉnh Tây Ninh

⤇ Chùa Bái Đính, Tỉnh Ninh Bình

⤇ Đền Bà Chúa Kho, Tỉnh Bắc Ninh

CẨM NANG

Người đi Núi Cấm

⤇ Đền Hùng, Tỉnh Phú Thọ
⤇ Chùa Hương, Hà Nội
bổ sung ảnh

bổ sung ảnh

bổ sung ảnh

Chùa Bà

Chùa Bà Đen

Chùa Bái Đính

bổ sung ảnh

bổ sung ảnh

bổ sung ảnh

Đền Bà Chúa Kho

Đền Hùng

Chùa Hương
GIÁ: ................ đồng.

NHÀ XUẤT BẢN DÂN TRÍ

A

Lời mở đầu

Người đi Núi Cấm� 1

n Giang – non nước hữu tình, nơi
có những phong cảnh thiên nhiên
say đắm làm mê hoặc lòng người.
Không những thế, với vô vàn di tích lịch sử
văn hóa, đền chùa linh thiêng gắn liền với
những truyền thuyết kì bí và hiển hách, An
Giang đang ngày càng thu hút khách thập
phương đến đây tham quan, thưởng ngoạn
cũng như cúng lễ.
Đến với An Giang là đến với vùng sông
nước bất tận, với dồi dào cá tôm, với những
cánh đồng lúa bạt ngàn thẳng cánh cò bay.
Nhưng điều thú vị tạo nên sự khác biệt với
các tỉnh trong đồng bằng sông Cửu Long
chính là vùng Thất Sơn hùng vĩ. Ngày nay,
An Giang đang trên con đường đổi mới.
Với những chính sách đầu tư hợp lý trong
việc bảo tồn và phát huy các giá trị truyền
thống, điều đó tạo điều kiện cho du lịch An

2� Cẩm nang

Giang hoàn thành sứ mệnh là ngành kinh
tế mũi nhọn trong những năm tới.
Về với An Giang, du khách sẽ được
thưởng ngoạn những dịch vụ sông nước
đặc trưng và những dịch vụ rừng núi xen
kẽ độc đáo, tạo nên sự phong phú đa chiều
trong đặc sắc văn hóa nơi đây. Tuy nhiên sẽ
là rất thiếu sót nếu như nhắc đến An Giang
mà chúng ta không đề cập đến văn hóa cúng
lễ. Với những di tích, chùa chiền nằm rải rác
khắp nơi, từ vùng sông nước cho tới núi
rừng, với nhiều thành phần dân tộc, mỗi
vùng, mỗi dân tộc lại có những cách thức
cúng lễ khác nhau… tất cả tạo cho văn hóa
cúng lễ ở An Giang đậm đà và đa màu sắc.
Như chúng ta đã biết, Việt Nam, một
đất nước trọng nghĩa tình, chính vì vậy
mà phong tục cúng lễ ở đình, chùa, miếu,
phủ, cũng như trong gia đình từ lâu đã trở
thành một nét văn hóa lâu đời. Nét văn hóa
ấy là sự kết tinh những gì tinh túy nhất từ
cuộc sống lao động hàng ngày và những


ước mơ, khát vọng vươn tới một cuộc sống
cao đẹp hơn.
Ngày nay, trong nhịp sống hiện đại, hối
hả, việc giữ gìn nét văn hóa ấy đang trở nên
quan trọng. Với ý nghĩa đó, việc tìm hiểu,
nghiên cứu và xuất bản cuốn cẩm nang “Nghi
thức cúng lễ cúng lễ đền chùa Việt Nam”
không những thể hiện sự kính trọng mà còn
mong muốn góp phần nhỏ bé vào việc bảo
tồn và phát huy những giá trị văn hóa lâu đời
ấy. Tiếp nối hành trình trên đất An Giang,
trong tập hai của cuốn nang này, chúng tôi
xin gửi tới bạn đọc về những di tích, thắng
cảnh cũng như phong tục cúng lễ đặc sắc của
vùng Thất Sơn, đặc biệt là Núi Cấm.
Trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu,
sưu tầm, do sự hạn chế về tài liệu cũng như
trong giới hạn hiểu biết của mình, chúng
tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Rất
mong nhận được những đóng góp ý kiến
của bạn đọc để cuốn cẩm nang được hoàn
thiện và phong phú hơn.

4� Cẩm nang

I. KHÁI QUÁT VỀ THẤT SƠN VÀ NÚI CẤM
1.1. Tìm hiểu chung về dãy Thất Sơn
Thất Sơn (Bảy Núi) là những địa danh
tiêu biểu thuộc huyện Tịnh Biên và Tri
Tôn – An Giang, nơi có phong cảnh thiên
nhiên hùng vĩ và kì bí, với hàng loạt những
di tích, danh lam từ lâu đã làm mê hoặc du
khách khi tới đây.
Được mệnh danh là “nóc nhà” của Đồng
bằng sông Cửu Long, nơi mà du khách có
thể phóng tầm mắt ra tới tận vùng biển
Hà Tiên, chiêm ngưỡng cảnh núi non trập
trùng với mây mù giăng phủ và cảm giác
mát lạnh với gió lộng vi vu, Thất Sơn đang
ngày càng trở thành những địa điểm hấp
dẫn thu hút khách thập phương tới thưởng
ngoạn.
Trong “Đại Nam Nhất Thống Chí” (1865)
thì “Thất Sơn’’ bao gồm các núi: Tượng
Sơn, Tô Sơn, Cấm Sơn, Ốc Nhẫm, NamVi,
Tà Biệt, Nhân Hòa.
Nhưng theo Hồ Biểu Chánh trong “Thất


Sơn Huyền Bí”, Nguyễn Văn Hầu trong
“Thất Sơn Màu Nhiệm” lại cho rằng đó là
các núi: Tô, Cấm, Trà Sư, Két, Dài, Tượng,
Bà Đội Om.
Một giả thuyết khác của Trần Thanh
Phương trong “Những Trang sử về An
Giang”, xuất bản năm 1984 cho rằng đó là
các núi: Cấm (Thiên Cấm Sơn), Dài Năm
Giếng (Ngũ Hồ Sơn),Tô (Phụng Hoàng
Sơn), Dài (Ngọa Long Sơn), Tượng (Liên
Hoa Sơn) Két (Anh Vũ Sơn) và Nước (Thủy
Đài Sơn ).
Lại có giả thuyết khác nữa cho rằng đó
là các núi: Cấm, Dài, Tô, Phú Cường, Nam
Qui, Sam, khối núi Trà Sư (gồm núi Giai,
Két, Trà sư ).
Tuy vẫn còn có những tài liệu, những giả
thuyết khác nhau, nhưng hiện nay những
núi do Trần Thanh Phương liệt kê, được
người đồng thuận hơn cả.
1.2. Tìm hiểu chung về Núi Cấm
Núi Cấm còn được gọi là núi Ông Cấm

6� Cẩm nang

hay Thiên Cấm sơn. Thiên Cẩm Sơn theo
tiếng Khmer là Pnom ta piel hay Pnom po
piêl.
Núi Cấm có độ cao 705 m. Chu vi
28.600m, là một ngọn núi cao nhất trong
Thất Sơn và là đỉnh cao và hùng vĩ nhất ở
địa phận tỉnh An Giang.
Núi thuộc địa phận xã An Hảo, huyện
Tịnh Biên, cách trung tâm TP Long Xuyên
khoảng 90km theo Quốc lộ 91 rẽ qua tỉnh
lộ 948.
* Các truyền thuyết về Núi Cấm
Theo “Gia Định thành thông chí” của
Trịnh Hoài Đức thì trước kia Núi Cấm có
tên là Đài Tốn. Núi cao 50 trượng, chu vi
hơn 20 dặm.
Hình dáng như cái đài cao, nằm thuộc về
cung Thìn Tỵ nên gọi là núi Đài Tốn. Sách
viết thêm: cái tên này xuất phát từ hình
dáng như cái đài cao của núi cộng thêm
hướng núi nằm về cung Thìn Tỵ nên gọi là
núi Đài Tốn... “Núi cao đột ngột, sinh sản


các loài trầm hương, tốc hương, súc sa,
cây sao, giáng hương, thông tre. Cây cối tốt
tươi có đường cong queo thông trong núi
sâu, dấu người qua lại, gần nơi đồng ruộng,
xa có bến nước, kẻ cày cấy, người đánh cá
chia từng loại ở nơi chân núi…”
Núi còn có tên gọi khác là Thiên Cẩm
Sơn bởi cảnh sắc hoa cỏ, cây lá đẹp như dải
gấm của trời. Đây là cách đặt tên mang tính
chất hoa mỹ của các nhà văn và cũng được
nhiều người tán thành.
Tên gọi Cấm Sơn xuất hiện trong “Đại
Nam nhất thống chí” năm 1882, được xem
là tên gọi chính thức bằng văn tự đầu tiên
của núi.
Theo một số truyền thuyết thì trước kia
núi Cấm rất hiểm trở, nhiều thú dữ không
ai dám tới.
Lại có thuyết cho rằng ngày xưa, Nguyễn
Ánh bị quân Tây Sơn đuổi đánh phải chạy
lên núi trốn nên truyền lệnh không cho bất
cứ ai lên núi và từ đó núi có tên là Cấm.

8� Cẩm nang

Cũng có thuyết khác cho rằng tướng
cướp Đơn Hùng Tín (biệt danh của Lê Văn
Tín, quê Cao Lãnh, bị Sở Mật thám Mỹ Tho
hạ sát năm 1926) trong thời gian làm sào
huyệt tại đây, đã cấm dân lên núi.
Theo như tác giả Nguyễn Văn Hầu, trong
tác phẩm “Nửa tháng trong miền Thất
Sơn” cho rằng, giả thuyết đáng tin nhất là
đức Phật thầy Tây An - Đoàn Minh Huyên
đã cấm các tín đồ lên núi dựng nhà ở, do sợ
làm ô uế chốn linh thiêng…
Theo những truyền thuyết đó thì cái tên
Núi Cấm được tồn tại từ đó cho đến tận bây
giờ.
1.3. Các danh thắng ở Núi Cấm
Trước kia Núi Cấm trở thành một nỗi sợ
hãi đối với người dân vì theo truyền thuyết
có nhiều thú dữ, nguy hiểm. Thì ngày nay
với một lượng cây rừng lớn, khí hậu mát
mẻ quanh năm với những danh lam thắng
cảnh, dịch vụ nhà hàng tiêu biểu đã trở
thành khu du lịch sinh thái tổng hợp đặc


sắc. Hàng năm thu hút đông đảo du khách
đến cúng lễ cũng như tham quan, thưởng
ngoạn.
- Điện Mười Ba: Điện Mười Ba nằm
trong hệ thống hang động của núi Cấm ở
độ cao khoảng 400m nằm lệch về hướng
đông bắc.
Chiều dài điện khoảng 200 m, bề rộng
lớn nhất khoảng 1,5 m còn hẹp nhất chỉ
bằng một vòng tròn thân người. Điện sâu
trong lòng núi.
Con đường lên tới Điện Mười Ba thật
gian nan và nguy hiểm. Sương mù giăng
kín. Ban ngày xa cộ qua lại cũng phải bật
đèn để nhận biết ra nhau.
Đây là nơi thờ cúng rất hoang sơ và heo
hút, sâu trong núi. Tuy nhiên, ngày nay,
địa điểm này cũng thu hút rất đông khách
muốn mạo hiểm và tò mò.
Du khách đến đây thường chuẩn bị
nhang, đèn cầy, đồ cúng có thể là gói bánh,
gói kẹo…rất đơn giản vì nơi đây còn haong

10� Cẩm nang

sơ, lại sâu trong núi, đường đi khó khăn.
Con đường tới cửa Điện đã khó khăn,
nhưng hấp dẫn nhất, khó khăn nhất chính
là đường vào mười ba tầng sâu bên trong
Điện. Chỉ đi vào khoảng 5 mét nữa là không
còn thấy ánh sáng bên ngoài. Du khách
phải thắp đèn cầy trong hang để men theo
đường đá vào khám phá từng tầng bên
trong Điện.
Điện rất tối và hẹp, chỉ từng người một
chui được vào. Nhưng du khách cũng rất
dễ bị lạc đường vì trong hang tối lại có
nhiều ngõ ngách khác nhau.
Mỗi một tầng trong hang tối có một lư
hương cho du khách thắp nhang và thờ
cúng.
Đường trong hang tối cũng uốn khúc,
lúc lên lúc xuống, gập ghềnh và khó đi. Tuy
nhiên sau khi vượt qua được mười ba tầng
của điện thì du khách sẽ cảm nhận được
cảm giác sung sướng, mãn nguyện, giống
như một chiến thắng, chiến công của chính


bản thân mình.
* Động Thủy Liêm: Con đường đưa
chúng ta tới Động Thuỷ Liêm cũng gian
nan, nguy hiểm không kém Điện Mười Ba.
Con đường gập ghềnh, sỏi đá, có chỗ
là những bậc thang lên xuống. Du khách
xuống động phải bám vào dây dù đã được
buộc vào hai hàng cây bên đường để tránh
bị ngã.
Tương truyền nước trong Động Thuỷ
Liêm tắm có thể chữa bệnh,
* Hang Ông Thẻ: Vào năm 1851, Đức
Phật Tây An (Tên thật là Đoàn Minh Huyên)
người sáng lập ra giáo phái đã chỉ giáo cho
Trần Văn Thành (Đức Cố Quản) và số tùy
tùng lên núi tìm gỗ “lào táo” Là loại gỗ
chắc để làm trụ cột, gọi là “cây thẻ”. Khi tìm
được gỗ, cho vuốt búp sen và khắc bốn chữ
“Bửu Sơn Kỳ Hương”. Khi khắc xong mang
đi năm nơi mà khi đứng từ đỉnh núi Cấm
nhìn xuống có thể thấy là thế “Ngũ Long
Trấn Phục”.

12� Cẩm nang

Tại núi Cấm, 1 cây trong hang gọi là hang
Ông Thẻ và 4 cây dưới đồng bằng.
5 cây thẻ đều thể hiện niềm tự hào về
đất nước thống nhất có chủ quyền như ý
nghĩa bài thơ “Nam quốc sơn hà” của Lý
Thường Kiệt.
Mỗi cây thẻ đều có thời gian xuất hiện
khác nhau. “Bao giờ đủ 5 cây xuất hiện”
thời thế mới bình an.
Du khách đến đây mang theo đồ cúng,
nhang, đèn để đi sâu vào bên trong hang.
Tuy càng vào sâu trong hang, càng tối và
tạo một cảm giác rùng rợn nhưng. Tuy
nhiên ngày nay Hang Ông Thẻ ngày nay
vẫn thu hút ngày càng đông người đến cầu
cúng và khám phá để tận hưởng sự kì bí
của di tích này.
* Hồ Thủy Liêm: Vị trí hồ nằm trước
chùa Vạn Linh và chùa Phật Lớn, tượng
Phật Di Lặc. Hồ có diện tích 60.000 m2 với
sức chứa 300.000 m3.
Ngày nay, hồ không chỉ là nguồn nước


cung cấp cho những hộ dân xung quanh
sinh hoạt mà còn là một cảnh quan cho du
khách thưởng ngoạn. Dưới hồ, ngày nay có
nhiều cá. Du khách có thể mua thức ăn
thả xuống, cá tập trung thành từng đàn
đến ăn với nhiều loại rất đẹp.
* Suối Thanh Long: Suối Thanh Long,
núi Cấm, thuộc xã An Hảo (Tịnh Biên) là
điểm đến thu hút khách đến đây du lịch,
tắm mát.
Con đường lên tới núi đã được xây
thành bậc thang, dễ đi.
Hai bên là những hàng quán nhỏ, kinh
doanh nhiều thứ. Khách du lịch đến đây
không chỉ tham quan, thưởng ngoạn dòng
suối mát mà còn được thưởng thức món ăn
dân dã nhưng mê hoặc lòng người. Khách
đã một lần đến đây khó có thể quên đó là
món bánh xèo ăn với rau rừng xanh nõn.
Phải mất khá nhiều công sức để lên tới
suối. Nhưng khi tới nơi, du khách có thể
ngâm mình trong dòng nước tinh khiết từ

14� Cẩm nang

núi mát lạnh, sảng khoái.
Suối chảy từ thượng nguồn, xuyên qua
nhiều vách đá chồng chất lên nhau, uốn
lượn, có những khúc hẹp, khúc rộng…ngẫu
nhiên tạo ra những hình dáng dòng chảy
khá thú vị.
* Vồ Bạch Tượng: Đây là một tảng đá
lớn có hình giống con voi đứng uy nghi bên
sườn núi.
* Vồ Bồ Hong: Đồi nhỏ cao 716m, cao
nhất trong các ngọn đồi ở núi Cấm. Nhờ
độ cao này mà núi Cấm được xem là nóc
nhà của đồng bằng sông Cửu Long. Tương
truyền, trước đây có nhiều côn trùng gọi là
bồ hong sinh sống nên gọi là Vồ Bồ Hong.
Đứng trên Vồ Bồ Hong vào những ngày
trời quang mây tạnh có thể nhìn thấy vùng
biển Hà Tiên. Còn những ngày sương mù
giăng kín thì quý khách sẽ được cảm nhận
một không gian mờ ảo với gió lộng, với
sương mù khá thú vị. Trên Vồ có tượng thờ
Ngọc Hoàng, thờ Đức Mẹ Diêu Trì, Thờ Cửu


Quyền. Hàng năm rất đông người đến tham
quan và cúng lễ, cầu xin cho mưa thuận gió
hoà, cho gia đình mạnh khoẻ, làm ăn trúng
mùa. Ngay bên dưới Vồ Bồ Hong là hang
Ông Hổ. Theo người dân nơi đây cho biết,
cái hang này trước kia có hổ trú ngụ nên
có tên như vậy. Hiện nay rất ít người xuống
hang vì đường đi khá hiểm trở.
* Vồ Thiên Tuế - Nơi có di tích Vua Gia
Long: Đồi cao 541m. Tên gọi Vồ Thiên Tuế
là do tương truyền trước kia, khu vực này
có rất nhiều cây thiên tuế sinh sống, chúng
mọc thành rừng.
Theo như người dân ở đây thì hồi trước
cây thiên tuế mọc ở đây thành rừng, cây
nào cũng cao trên 3m, nhiều thân bằng
vòng ôm của hai người, số cây có tuổi đời
trên trăm nhiều không kể xiết. Có tương
truyền khác là Nguyễn Ánh, đã từng đặt
doanh trại ở đây để trốn tránh sự truy đuổi
của quân Tây Sơn, vì để đảm bảo an toàn
cho nhà vua, lúc đó người ta gọi “trại” là

16� Cẩm nang

Vồ, tức Vồ Thiên Tuế. Hiện nay, ở Vồ Thiên
Tuế còn lưu lại một hiện vật chứng minh
nơi đây đã có sự hiện diện của vua Gia
Long là ghế vua ngồi.
Trên Vồ có một cái giếng nhỏ. Tương
truyền xưa kia, Vua Gia Long cùng với đoàn
tuỳ tùng lên đây vì không có nước uống
nên một hôm ông lấy gươm cắm xuống
đất, bỗng nước từ lòng đất bắn lên, binh
sĩ có nước để dùng. Từ đó giếng có tên là
giếng Gia Long
* Lâm viên Núi Cấm: Là địa điểm du
lịch hấp dẫn cho du khách đến thăm quan.
Ngoài cửa khẩu Tịnh Biên với hệ thống siêu
thị miễn thuế đa dạng thì ngày nay Lâm
Viên Núi Cấm với những dịch vụ đặc sắc
đang ngày càng thu hút đông đảo khách du
lịch tham quan. Góp phần đưa du lịch An
Giang lên một tầm cao mới.
Lên Lâm Viên Núi Cấm, du khách sẽ
được tận hưởng không khí thoáng đãng,
mát mẻ của vùng rừng núi, thưởng thức


những món ăn đặc sản chỉ riêng nơi đây
mới có.
Lâm Viên nằm dưới chân núi Cấm. Du
khách đến tham quan Núi Cấm có thể
thưởng thức các dịch vụ ở đây rồi sau đó
leo núi, tham quan các địa điểm, di tích dọc
theo triền núi lên đỉnh.
Ngoài ra đến Núi Cấm du khách còn
được tham quan, cúng lễ tại những công
trình kiến trúc độc đáo: Chùa Vạn Linh,
Chùa Phật Lớn, Tượng Phật Di Lặc.
Đây là ba công trình kiến trúc thể hiện
trí tưởng tượng phong phú và công sức lao
động vất vả của người dân nơi đây.
II. Nghi thức cúng lễ tại các chùa
ở Núi Cấm
Với những truyền thuyết bí ẩn và sự
linh thiêng, màu nhiệm của Núi Cấm, ngày
nay, dân cư trong khắp cả nước đến đây rất
đông thờ cúng và cầu xin được mạnh khỏe,
hạnh phúc, làm ăn phát đạt.

18� Cẩm nang


không cầu kì. Chủ yếu là thành tâm của
mỗi con người.

Người dân nô nức đi cúng lễ ở đỉnh Bồ Hong - Ảnh tác giả

Đoạn đường dẫn chúng ta tới Núi Cấm vô
cùng gian nan. Để đi thăm hết các địa điểm,
chùa chiền của Núi Cấm bằng đường bộ, du
khách phải mất cả nửa tháng mới hết được
- Một người dân địa phương cho biết.
Vì chủ yếu là chùa chiền và những am
nhỏ, lại ở những vùng núi vô cùng hiểm
trở, heo hút, sâu trong các vách đá cho nên
khách đến đây thờ cúng cũng rất đơn giản,

Lễ vật chủ yếu là đồ chay, hoa, quả,
nhang đèn, nước…
Nghi thức cúng lễ ở các chùa Vạn Linh,
Phật Lớn, Tượng Di Lặc cũng vậy. Chủ yếu
là cúng tiền, làm công đức xây dựng, tu sửa
lại công trình. Tuy nhiên, ở chùa Vạn Linh và
Phật Lớn có đặc điểm là buổi tối hàng ngày
đều có sư cô đến làm lễ cầu an, cầu siêu.
Ảnh tác giả

20� Cẩm nang

Một người dân cúng lễ tại chùa Vạn Linh - Ảnh tác giả

Người dân lễ và cúng đường góp phần xây dựng
tượng Phật Di Lặc - Ảnh tác giả


Khách đến đây ban ngày, ghi lại tên, tuổi,
địa chỉ, rồi đóng góp cho chùa tùy tâm, gọi
là làm công quả cho chùa, rồi đi tham quan
các nơi khác. Tối đến các sư cô sẽ cầu cho
mình.
Lời cúng trong các lễ này thường là
được các sư cô đọc trong “Kinh Nhật Tụng”.
Mỗi dịp lễ lớn, rằm hay mùng một,
ngày Vu Lan, ngày sinh của Phật tử… chùa
thường rất đông. Người dân đến cúng,
cầu…cho gia đình và bản thân khỏe mạnh,
con cái học hành giỏi giang, làm việc thành
công…

III. Nghi thức cúng lễ tại Điện Bồ
Hong – Núi Cấm
Nghi thức cúng lễ đặc biệt nhất có lẽ là
ở đỉnh cao nhất của ngọn Núi Cấm. Nơi mà
chúng ta có thể nhìn thấy toàn cảnh các di
tích ở chân núi, nếu như những ngày trời
quang, mây tạnh, ta có thể phóng tầm mắt
nhìn ra tới tận vùng biển Hà Tiên. Dù là ở

22� Cẩm nang

trên cao nhất, mây mù và gió lạnh của núi
rừng nhưng du khách đã đến Núi Cấm chắc
chắn sẽ không thể nào không đến. Vì cảm
giác thú vị và sự tò mò về những điều bí ẩn
của nó. Cho nên, trên đỉnh Bồ Hong vẫn rất
đông khách đến cúng lễ.
Đỉnh Bồ Hong có ba địa điểm, ba di tích
mà mỗi du khách đến tham quan và cúng
lễ rất đông đó là: Đền thờ Ngọc Hoàng, Đền
thờ Mẹ Diêu Trì, và đền thờ Cửu Quyền
(Thờ ông bà, tổ tiên).
Du khách đến đây thường cúng Ngọc
Hoàng đầu tiên sau đó tới Đức Mẹ Diêu Trì
và tới Cửu Quyền.
Lễ vật cúng ở ba địa điểm này tuy đơn
giản và chủ yếu là đồ chay nhưng cũng có
sự khác nhau. Mỗi sự khác nhau đó mang
một ý nghĩa thú vị.
Về cách thức cúng thì về cơ bản là giống
nhau.
3.1. Cúng Ngọc Hoàng
Cúng Ngọc Hoàng với mong muốn cho


mình và gia đình mạnh khỏe, mưa thuận
gió hòa.

Bàn thờ Ngọc Hoàng trên đỉnh Bồ Hong - Ảnh tác giả

* Lễ vật cúng:
Lễ vật cúng Ngọc Hoàng chủ yếu là
nhang, nước, bánh in (Bánh in hình vuông,
tròn tượng trưng cho trời đất và làm gì
cũng được tròn trịa, vuông vắn, cầu gì thì
đúng như in), bông, trái cây, đèn cầy, đậu
phộng (làm đâu đậu đấy).

24� Cẩm nang


hẹp, lại trên đỉnh núi, đọc một bài kinh
thường rất lâu, còn nhiều khách đến cúng
chen chúc lẫn nahu cho nên ít đọc kinh mà
chỉ thắp nhang khấn vái.
3.2. Cúng Đức Mẹ Diêu Trì
Việc cúng Mẹ Diêu Trì với mong muốn
cho đất đai màu mỡ, làm ăn được trúng mùa.

Lễ vật cúng Ngọc Hoàng - Ảnh tác giả

* Lời cúng:
NAM MÔ NGỌC HOÀNG THƯỢNG ĐẾ VÔ
CỰC ĐẠI THIÊN TÔN
Con tên:…Tuổi…
Ngày…tháng…năm (Âm lịch)
Con lên viếng ông trên đỉnh Bồ Hong
Con xin ông phù hộ….
Khi cúng cũng có thể đọc kinh….lúc ít
khách, nhưng thường thì người dân không
đọc kinh vì ở đây mọi thứ khó khăn, chật

Bàn thờ Mẹ Diêu Trì trên đỉnh Bò Hong - Ảnh tác giả

26� Cẩm nang

* Lễ vật cúng:
Lễ vật cúng Mẹ Diêu Trì cũng giống như
lễ vật cúng Ngọc Hoàng: Nhang, nước, bánh
in (Bánh in hình vuông tròn tượng trưng
cho trời đất và làm gì cũng được tròn trịa,
vuông vắn, cầu gì thì đúng như in), bông, trái
cây, đèn cầy, đậu phộng (làm đâu đậu đấy).


Con lên viếng Mẹ trên đỉnh Bồ Hong
Con xin Mẹ phù hộ….
Cũng như nghi thức cúng Ngọc Hoàng,
người dân có thể đọc kinh khi cúng.
3.3. Cúng Cửu Quyền
Cúng Cửu quyền hay còn gọi là ông bà,
tổ tiên với lòng thành kính giống như cuộc
gặp gỡ giữa con cháu với tổ tiên. Cầu mong
được che chở, an bình, khỏe mạnh

Lễ vật cúng Mẹ Diêu Trì - Ảnh tác giả

* Lời cúng:
NAM MÔ VÔ CỰC ĐẠI TỪ TÔN DIÊU TRÌ
KIÊM MẪU.

Bàn thờ Cửu Quyền trên đỉnh Bò Hong - Ảnh tác giả

28� Cẩm nang

* Lễ vật cúng
Bánh (Thường là bánh bao với ý nghĩa:
mong được ông bà, tổ tiên bao bọc, che
chở), nước, nhang, đèn, trái cây. Nhưng
cúng Cửu quyền người ta thường cúng
cơm chay. Giống như cuộc gặp gỡ giữa ông
bà, tổ tiên về dùng bữa cơm với con cháu.

Lễ vật cúng Cửu Quyền - Ảnh tác giả

* Lời cúng:
NAM MÔ CỬU QUYỀN THẤT TỔ 136
KÍNH HỌ CHA, 133 KÍNH HỌ MẸ.


Con lên viếng ông bà, tổ tiên trên đỉnh Bồ
Hong
Con xin ông bà, tổ tiên phù hộ….
Cũng như nghi thức cúng Ngọc Hoàng,
Mẹ Diêu Trì người dân có thể đọc kinh
trong khi cúng.
Về cách thức cúng, về cơ bản thì ở
cả ba địa điểm là giống nhau, cho nên
chúng tôi sẽ trình bày chung.
* Sắm lễ:
Việc sắm lễ ở những nơi này cũng khá
đơn giản, không cầu kì. Vì ở tận đỉnh cao
trên núi, mọi thứ khó khăn.
Thường thì người ta mang nhang, đèn
cầy, hoa quả, bánh kẹo lên cúng lễ. Hoặc
tại nơi đó cũng có bán mâm cơm chay, và
đầy đủ đồ cúng cho người dân ở xa không
mang đồ đến được.
* Trình tự dâng lễ
Sau khi sắm lễ xong, sắp xếp đồ cúng vào

30� Cẩm nang

trong một cái khay, chuyên dùng để cúng.
Rót nước vào chum nhỏ đặt lên bàn thờ.
Đốt đèn cầy, nhang.
Nhang cháy, dùng tay làm cho nhang tắt.
Rồi sau đó cầm nhang bằng hai tay, đưa cao
tới giữa trán, đứng giữa bàn thờ chính và
bắt đầu khấn.

Ảnh tác giả


Việc thắp nhang, khấn phải bắt đầu từ
bàn thờ chính rồi mới tới bàn thờ xung
quanh.
Sau khi khấn xong, đợi khoảng 15 – 20
phút, cho nhang cháy được 2/3 thì bắt đầu
khấn thỉnh lộc về. Các nghi thức phải thật
nghiêm túc và thể hiện được thành tâm
của mình.
Một số người có tín ngưỡng là sau khi
cúng xong, bứt mấy cọng tóc để lại với ước
vọng là để lại những vướng mắc, u sầu,
bệnh tật, rắc rối lại.

LỜI KẾT
Hành trình trên đất An Giang của chúng
tôi đã kết thúc. Hai tập trong cuốn cẩm
nang “Nghi thức cúng lễ đền chùa Việt
Nam” là toàn bộ những gì tinh túy nhất,
đặc sắc nhất về thiên nhiên, văn hóa, con
người nơi đây.
Trong tập một, chúng tôi đã giới thiệu

32� Cẩm nang

đến độc giả một cách đầy đủ về đất và
người An Giang. Đặc sắc nhất là nghi thức
cúng lễ tại Miếu Bà Chúa Xứ.
Còn trong tập hai này, chúng tôi lại đi
sâu vào những di tích, danh lam thắng
cảnh cũng như nghi thức cúng lễ của vùng
Núi Cấm - An Giang, nơi tạo nên sự khác
biệt lớn nhất, độc đáo nhất so với các tỉnh
trong đồng bằng sông Cửu Long.
Núi Cấm – vùng đất linh thiêng, ngày
nào còn hoang sơ và dữ dội nay đã trở
thành khu du lịch độc đáo thu hút khách
trong và ngoài nước đến đây tham quan,
cúng lễ.
Dọc theo triền núi từ chân cho tới đỉnh,
những con đường gập ghềnh, nguy hiểm,
khó đi nhưng với hàng loạt các địa điểm
thú vị, kì bí gắn với những sự tích hấp dẫn,
đã không ngăn nổi lòng hiếu kì cũng như
khát khao khám phá của du khách tới đây.
Song có lẽ, nét đặc sắc nhất, thể hiện sự
phong phú trong tâm hồn người dân nơi


đây chính là phong tục, nghi thức cúng lễ.
Với mỗi địa điểm, di tích dù là sâu trong
hang núi hay trên tận đỉnh cao nhất – nơi
mà quanh năm chỉ có mây mù và gió lộng,
cũng đều có những phong tục cúng lễ đặc
sắc. Thể hiện sự kính trọng, tính nhân văn
sâu sắc của con người với những bậc thần
thánh. Không những thế, qua đó con người
nơi đây còn mong muốn vươn tới một cuộc
sống tốt đẹp hơn trong tương lai.
Với những thu thập, sưu tầm này, chúng
tôi hy vọng góp phần nhỏ bé vào việc bảo
tồn, phát huy những giá trị cao đẹp ấy cho
kho tàng văn hoá Việt Nam.

34� Cẩm nang

Phụ lục

1/ Dịch vụ lữ hành An Giang
Đây là dịch vụ tiện ích giúp cho quý
khách đi từ chân núi Cấm tới các địa điểm:
Chùa Vạn Linh, Chùa Phật Lớn, Tượng Phật
Di Lặc mà không tốn sức và tốn thời gian
mà vẫn có thể ngắm cảnh núi non hùng vĩ.


2/ Dịch vụ tại Lâm Viên Núi Cấm
Lâm Viên Núi Cấm với phong cảnh thiên
nhiên hữu tình, thoáng mát là chỗ dừng
chân lý tưởng cho du khách khi đến với
An Giang. Không những thế với hệ thống
nhà hàng, khu vui chơi giải trí và những
đặc sản rừng núi mà chỉ có ở đây mới có.
Lâm Viên Núi Cấm ngày càng thu hút đông
đảo du khách khắp nơi đến thưởng ngoạn
phong cảnh cũng như món ăn đặc biệt.

36� Cẩm nang

Một số dịch vụ tại Lâm Viên Núi Cấm - Ảnh tác giả



38� Cẩm nang




40� Cẩm nang


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1/Sở văn hoá thể thao và du lịch An Giang,
An Giang non nước hữu tình, 2010.
2/ Sở văn hoá thể thao và du lịch An
Giang, An Giang tuorist ma, 2010

3/ Sở văn hoá thể thao và du lịch An Giang,
Du lịch sinh thái và bảo tồn môi trường
Đồng bằng sông Cửu Long, 2010
4/Th.s Phan Văn Kiến (Chủ biên), Lịch sử
địa phương An Giang, Nhà xuất bản
giáo dục, 2009
5/ Tổng cục du lịch Việt Nam, Trung tâm
công nghệ thông tin du lịch, Non nước
Việt Nam, Hà Nội, năm 2007

6/http://www.angiang/trangchu/
kinhtexahoi/solieuthongke

42� Cẩm nang

7/ http://www.angiang/trangchu/
kinhtexahoi/hoatdongkinhtexahoi
8/ http://www.angiang.gov.vn/wps/
portal
9/ Tài liệu thực địa

10/Tài liệu phỏng vấn sâu

bổ sung quảng cáo


CẨM NANG

Người đi Núi Cấm

Chủ nhiệm:

Nhà báo Lê Hải Châu
Chịu trách nhiệm nội dung:

TS. Phạm Việt Long
Thiết kế - trình bày:

ParagonViet Media
Biên tập:

Vũ Thị Yến
Mọi thư từ bài viết đóng góp ý kiến xin gởi về
Email: chuviet.tonggiamdoc@gmail.com
Ban quảng cáo và phát hành: 0949.888818
In 100.000 bản tại Nhà in Báo Nhân dân
Giấy phép xuất bản số:

Cẩm nang đi Núi Cấm

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cẩm nang đi Núi Cấm

Similar to Cẩm nang đi Núi Cấm (20)

More from longvanhien

More from longvanhien (20)

Cẩm nang đi Núi Cấm