PDF of presentation (in Dutch) about research into public order maintenance in the Netherlands

1. Mede-auteurs
Boven de Pet?
Saskia Bierman
Kim Jagernath-Vermeulen
André Melsen
Marcel Nogarede
Otto Adang
Een verkennend onderzoek naar de achtergronden van en Wim van Oorschot
mogelijke verklaringen voor een aantal recente incidenten rond
grootschalig politieoptreden
Aanleiding voor het onderzoek Onderzoeksvragen
“Politie gaat soms te ruig te werk en gebruikt te veel geweld” 1. Toedracht van recente grootschalige incidenten?
“Hooligans maken het de politie erg moeilijk, maar van de politie
mag je professionaliteit verwachten” 2. Is er sprake van “structureel incidentalisme”?
(Nationale Ombudsman, na Pijnacker 2006)
3. Bezinning op de grootschalige ordehandhaving
nodig? (in het bijzonder de organisatie en
Behoefte aan “Fundamentele heroriëntatie” op de Mobiele Eenheid strategieën van ME-inzet)
(Raad van Korpschefs na Franse rellen en Feijenoord- Ajax 2005)
Opdracht van het Programma Politie & Wetenschap:
Een onderzoek naar grootschalige ordehandhaving in
Nederland
Onderzoeksstrategie Expertbijeenkomsten
• “ME commandanten”: algemeen commandanten en
chefs ordehandhaving, ME groeps-, sectie-, pelotons- en
1. documentanalyse op basis van beschikbare interne
compagniescommandanten
en externe onderzoeken, evaluaties en rapporten
(2003 – 2007)
• “Onderzoekers en gebruikers van de ME”: een
burgemeester, algemeen commandanten grootschalig
2. analyse vijf casus
optreden, chefs informatie, spotters, wijkagenten, KLPD
als ondersteuning, politie-evaluatoren, onderzoekers en
3. drie groepsinterviews/ expertbijeenkomsten een vertegenwoordiger van de Nationale Ombudsman
(2008)
• “Docenten ME”
4. Een afsluitende expertmeeting met o.a.
portefeuillehouder en voorzitter SBG (2009)
1

2. Verzoek aan de korpsen Reactie vanuit de korpsen
1. ME-inzet 2002-2007 naar soort gebeurtenis - Inzetcijfers van 15 van 26 korpsen en de Kmar
2. Evaluaties/ (klachten)onderzoeksrapporten van 2-4 - Haaglanden heeft als enige een uitgebreide analyse
inzetten aangeleverd met evaluaties en rapportages over ‘bad
practices’ en een ‘good practice’
3. Tenminste 1 succesvol ME optreden: effectief,
innovatief of creatief, goede werkwijze Conclusie: weinig materiaal vanuit de korpsen
- tijdsgebrek
- geen schriftelijke evaluaties
- geen archivering is mbt optredens/ evaluatiepunten
Enkele conclusies
ME inzetten 2002-2007 (15 korpsen)
180 - Inzet ME bij openbare orde handhaving:
160 - 54 % bij wedstrijden in het betaald voetbal
140 - 16% bij overige evenementen
120 2002 - 18% bij demonstraties
- 12% bij overige zaken
100
80 2003
60 - Beperkt aantal incidenten met maatschappelijke
40 2004 verontwaardiging (1% klachten disproportioneel
20 optreden)
2005
0
2006 - Situaties dat de ME het bijna niet meer aan kan zijn
uiterst zeldzaam. Geen situaties zoals in Frankrijk in
november 2005 gedurende onderzoeksperiode (2002-
ijk
g
al
2007
v
b
ng
e ri
Be m
be
e
ge
A s ie e l
etb
W
2007)
c ti
a la
i
ov
im
w/
tg
/a
Vo
t it
sc
t ru
Ui
Ev
us
mo
On
sj
De
As
Grootschalige incidenten Vijf casus
- In totaal kennis genomen van 23 grootschalige 1. Feyenoord – Ajax, 17 april 2005
optredens
- 10 voetbalgerelateerd
2. RMS demonstratie, 25 april 2005
- 5 rond een protestactie/ demonstratie
- 4 rond een evenement
- 4 gerelateerd aan ongeregeldheden in een buurt of wijk 3. Pijnacker, 6 mei 2006
4. Voorschoten, jaarwisseling 2006 – 2007
- Vijf geselecteerd om nader te analyseren: één betreft
een voetbalwedstrijd, twee betreffen demonstraties
en twee andere betreffen een evenement 5. Scholierenprotesten, november 2007
2

3. Feijenoord - Ajax Demonstratie RMS
Oranjefeest Pijnacker Jaarwisseling Voorschoten
Scholierenprotesten Rol Bestuur
- In de voorfase is niet altijd duidelijk wat bestuur van
ME/politie verwacht
- Imago ME bij bestuur niet altijd goed
- Bestuur speelt tijdens incidenten meestal beperkte
rol
- Accent ligt op beoordeling van het optreden achteraf
3

4. Rol Burgers Rol politie
- Organisatoren maken in de voorfase afspraken met - Speelt een sleutelrol door haar informatiepositie,
politie en tijdens het evenement proberen ze in taakstelling mbt openbare ordehandhaving en door
samenwerking met anderen de gebeurtenissen in contacten met burgers en bestuur
goede banen te leiden - Bij gedegen voorbereiding lijkt kans op
- Na afloop van de gebeurtenissen is de rol van onprofessioneel optreden geringer
burgers gering; ze worden zelden bij evaluaties - Gebreken in de communicatie vormen een
betrokken wederkerend aspect in de casuïstiek
Structureel incidentalisme? Politiële evaluatie Pijnacker
‘De inzet van de verschillende eenheden, zoals surveillance-
- Geen structurele disproportionele geweldstoepassing eenheden, het Paraat Peloton en diensthondengeleiders, is
veelzijdig en kan binnen een kort tijdsbestek noodzakelijkerwijs
- Incidenten komen vooral voor in het ‘grijze gebied’ van karakter veranderen. Het continu schakelen tussen inzet in het
tussen ordehandhaving vanuit de basispolitiezorg en kader van reguliere (noodhulp) surveillance, handhavingstaken
door mobiele eenheden in het kader van openbare orde (al dan niet in ME-verband) of
- Overgang van platte pet naar ME verloopt niet altijd goed opsporingstaken stelt specifieke eisen aan het betrokken personeel,
- ME kan nog niet goed genoeg schakelen tussen geweldsniveaus
welke verder moeten worden geconcretiseerd. Naast de taakstelling
zijn in het verlengde hiervan de taken en verantwoordelijkheden
van de leidinggevende onder wiens leiding het optreden plaatsvindt
van grote betekenis.’
Bezinning op grootschalige Aanbevelingen
ordehandhaving? Ja, want:
1. Fundamentele verandering nodig om te komen tot
- Situaties in het ‘grijze gebied’ komen regelmatig voor een flexibel en integraal totaalconcept vanuit
- In de praktijk is grote behoefte aan flexibiliteit perspectief public order management
- Traditionele ME-tactieken maken differentiëren lastig
- Inhoud ordehandhaving moet aan de orde komen (niet 2. Aanpassing opleidingen nodig voor generalisten en
alleen bevoegdheden, organisatie, uitrusting) specialisten
- Betere aansluiting nodig bij uitgangspunten voor
succesvolle ordehandhaving: 3. Goede werkwijzen identificeren en bevorderen
- Balans tussen risico’s en inzet (peer review, tactische adviseurs)
- Inzet op basis van kennis en informatie
- Communicatie
- Faciliteren binnen grenzen 4. Vervolgonderzoek naar o.a. interventiestrategieën,
- Differentatie crowd management en informatiegestuurde
grootschalige ordehandhaving
4