1. 12
Chương 2. MÁY ĐIỆN KHÔNG ĐỒNG BỘ
Nội dung chính của chương máy điện không đồng bộ nhằm giúp người đọc hiểu
được cấu tạo và nguyên lý làm việc chung và những thông số kỹ thuật của máy điện
không đồng bộ, biết các phương pháp mở máy đối với động cơ điện không đồng bộ
xoay chiều ba pha. Ngoài ra người đọc còn hiểu được những yêu cầu khi mở máy động
cơ điện không đồng bộ.
2.1. Nguyên lý làm việc cơ bản của máy điện không đồng bộ
Hình 2.1. Sơ đồ điện từ và sự hình thành mômen điện từ ở máy điện
không đồng bộ khi làm việc ở chế độ động cơ điện (a); sơ đồ đấu (b).
Trong máy điện không đồng bộ (hình 2.1a) có hai dây quấn: một dây quấn đặt ở
phần tĩnh - trong lõi thép stato 1, còn dây quấn thứ hai đặt ở phần quay - trong lõi thép
rôto 3. Giữa stato và rôto có khe hở không khí. Để tăng cường sự liên hệ về từ giữa các
dây quấn, trị số khe hở không khí cần phải chế tạo nhỏ nhất khi có thể được. Dây quấn
stato thường có ba pha (hoặc tổng quát gồm có nhiều pha), có các pha của nó được đặt
cách đều nhau theo chu vi stato. Trường hợp trên hình 1, dây quấn stato 2 có ba pha
AX, BY, CZ nối theo sơ đồ hình sao hoặc tam giác và được nối vào lưới điện xoay
chiều ba pha (hình 1b). Dây quấn rôto được chế tạo thành ba pha (hoặc nhiều pha), có
các pha của nó cũng được đặt cách đều nhau theo chu vi rôto. Trường hợp trên hình 1,
dây quấn rôto 4 có ba pha ax, by, cz được nối ngắn mạch lại.
Khi được cung cấp điện xoay chiều ba pha, dây quấn stato tạo ra từ trường quay
1 quay với tốc độ đồng bộ:
p
f60
n 1
1  (vòng/phút) (2.1)
Trong đó: f1 - tần số lưới điện cung cấp (Hz); p - số đôi cực từ stato.
Từ trường quay stato 1 quét qua các thanh dẫn dây quấn rôto, cảm ứng trong
chúng s.đ.đ cảm ứng e2 và nếu dây quấn rôto được nối ngắn mạch, thì trong nó xuất
hiện dòng điện i2, biến đổi với tần số f2=f1 (khi rôto đứng yên). Nếu dây quấn rôto có
ba pha (hình 2.1b), thì dòng điện ba pha sinh ra trong nó sẽ tạo ra từ trường quay rôto
2, có số cực từ 2p, quay cùng chiều và cùng tốc độ với từ trường quay stato khi n=0:
n2=60f2/p=60f1/p=n1, vg/ph. Như vậy, từ trường quay 1 và 2 quay đồng bộ với
nhau, tạo thành từ trường quay tổng  ở khe hở không khí. Kết luận này cũng đúng
cho cả máy điện có rôto lồng sóc.