1. 9/20/2016
1
PHAÀN I
KYÕ THUAÄT AN TOAØN HAØN ÑIEÄN
(HAØN HOÀ QUANG TAY)
1/60
Hàn điện hồ quang là một
trong những phương pháp
hàn nóng chảy, nhiệt của hồ
quang sẽ nung nóng kim loại
chỗ cần hàn đến trạng thái
nóng chảy. Kim loại lỏng ở
vùng hàn sẽ kết tinh lại hình
thành mối hàn nối liền các
chi tiết lại với nhau tạo thành
một khối không thể tháo rời
được.
2
Hàn điện hồ quang
2/60
3
Ưu điểm:
• Tiết kiệm kim loại. Với cùng loại kết cấu kim loại,
nếu so sánh với các phương pháp ghép nối khác,
hàn tiết kiệm 10 ÷ 20% khối lượng kim loại.
• Có thể hàn kim loại khác nhau để tiết kiệm kim
loại quí hoặc tạo các kết cấu đặc biệt.
• Mối hàn có độ bền cao và đảm bảo độ kín khít.
Thông thường mối hàn kim loại được hợp kim hóa
tốt hơn kim loại vật hàn.
• Hàn có năng suất cao, vì có thể giảm được số
lượng nguyên công, giảm cường độ lao động,
ngoài ra công nghệ hàn còn dễ dàng tự động hóa,
cơ khí hóa.
Hàn điện hồ quang
3/60
Nhược điểm:
Do nguồn nhiệt nung nóng cục bộ, dễ tạo ứng
suất dư lớn. Tổ chức kim loại vùng gần mối
hàn bị thay đổi theo chiều hướng xấu đi làm
giảm khả năng chịu tải trọng động của mối
hàn; mặt khác cũng dễ gây biến dạng các kết
cấu hàn. Trong mối hàn cũng dễ bị khuyết tật
rỗ, nứt….
Hàn điện hồ quang
4/60
2. 9/20/2016
2
5
Phân Loại:
1. Theo Điện Cực (que hàn): Nóng chảy và không
nóng chảy.
Hàn điện hồ quang
5/60 6
Phân Loại:
2. Theo Dòng Điện: Xoay chiều, 1 chiều
Hàn điện hồ quang
6/60
7
Phân Loại:
3. Theo Cách Nối Dây:
a) Nối trực tiếp: Nối thuận, nối nghịch:
b) Nối gián tiếp:
c) Nối dây hỗn hợp: (dành cho dòng xoay chiều 3 pha).
Hàn điện hồ quang
+
_
7/60
Thiết bị Hàn:
Được chia làm 2 nhóm tương ứng với loại dòng điện:
Nhóm máy xoay chiều và nhóm máy điện 1 chiều.
Điện áp không tải U0 phải lớn hơn điện áp Uh (để cho hồ
quang cháy được) và phải bảo đảm an toàn cho công
nhân.
+ Đối với máy hàn xoay chiều:
Uo : (55 - 80)V.
Uh : (20 - 45)V.
+ Đối với máy hàn 1 chiều:
Uo : (30 - 55)V.
Uh : (16 - 35)V.
Hàn điện hồ quang
8/60
3. 9/20/2016
3
Hàn điện hồ quang
9/60
Hàn điện hồ quang
10/60
Hàn điện hồ quang
11/60
Hàn điện hồ quang
Máy hàn một chiều: Máy hàn
dùng dòng điện chỉnh lưu có
hồ quang cháy ổn định hơn
máy hàn xoay chiều, phạm vi
điều chỉnh dòng điện hàn
rộng, hệ số công suất hữu ích
cao, công suất không tải nhỏ,
kết cấu đơn giản hơn. Nhược
điểm của máy hàn chỉnh lưu
là công suất bị hạn chế, các
đi-ôt dễ bị hỏng khi ngắn
mạch lâu và dòng điện hàn
phụ thuộc lớn vào điện áp
nguồn.
a/ Sơ đồ nguyên lý máy hàn
chỉnh lưu 1 pha;
b/ Sơ đồ nguyên lý máy hàn
chỉnh lưu 3 pha
12/60
6. 9/20/2016
6
1- Nguy Cô Tai Naïn Ñieän:
Laø daïng nguy cô phoå bieán nhaát trong coâng taùc haøn.
Tai naïn ñieän khi haøn hoà quang tay coù tyû leä cao nhaát
trong caùc phöông phaùp haøn.
75 mA
Ngöôõng rung tim khoâng
phuïc hoài
1 A
Ngöng tim, 1/4 giaây, cheát
30 mA Lieät hoâ haáp
10 mA Co cô, gaây teù ngaõ
1 mA
5 mA
Caûm nhaän raàn raàn
Caûm giaùc kim chaâm
Cöôøng ñoä I
VÔÙI ÑIEÄN AÙP TIEÁP XUÙC TÖØ 30V TRÔÛ
LEÂN
21/60
2- Nguy Cô
Hoà quang ñieän laø nguoàn sinh
nhieät lôùn khi haøn laøm phaùt sinh
nhieàu taøn löûa coù theå gaây chaùy noå
neáu moâi tröôøng laøm vieäc coù
nhöõng chaát chaùy hoaëc coù hoãn
hôïp khí chaùy noå khi haøn thieát bò
kín hoaëc ñang chöùa aùp löïc coù
theå gaây noå vaät lyù.
22/60
Phaùt sinh trong quaù trình chaùy cuûa hoà quang
aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa coâng nhaân haøn,
ñaëc bieät nguy hieåm khi phaûi laøm vieäc ôû moâi
tröôøng kín.
3- Buïi Vaø Hôi Khí Ñoäc
23/60
Gian sản xuất, khi tiến
hành công việc hàn phải
được bố trí tuân theo các
quy định trong tiêu chuẩn
vệ sinh thiết kế xí nghiệp
công nghiệp.
3.2. Tại các gian sản
xuất, nơi tiến hành hàn
có hồ quang hở, phải đặt
tấm chắn ngăn cách bằng
vật liệu không cháy.
Yêu cầu đối với gian sản xuất
24/60
7. 9/20/2016
7
3.3. Những nơi tiến hành công việc hàn điện
có phát sinh các chất độc hại trong quá trình
hàn (hơi khi độc và bức xạ có hại. . .), phải
trang bị các phương tiện bảo vệ thích hợp, và
thực hiện thông gió cấp và hút.
25/60
3.5. Yêu cầu đối với môi trường không khí
3.5.1. Trong các phân xưởng các bộ phận hàn
và lắp ráp phải đảm bảo điều kiện vi khí hậu
theo các quy định hiện hành.
3.5.2. Trong các gian của phân xưởng hàn,
lắp ráp phải có thông gió cấp và hút.
3.5.3. Khi hàn trong các buồng phòng kín phải
thực hiện thông gió cục bộ ở chỗ tiến hành
hàn. Không khí hút phải thải ra ngoài vùng
không khí cấp.
26/60
3.6. Yêu cầu về chiếu sáng
3.6.1. Trong các phân xưởng hàn và lắp ráp
phải có hệ thống chiếu sáng chung hoặc
chiếu sáng hỗn hợp, đảm bảo độ sáng theo
các quy định hiện hành.
3.6.2. Việc chiếu sáng khi tiến hành hàn
trong các thùng, khoang, bể kín có thể dùng
đèn di động điện áp không lớn hơn 12V có
lưới bảo vệ, hoặc có thể dùng đèn định
hướng chiếu từ ngoài vào.
27/60
3.6.3. Biến áp dùng cho đèn di động phải
đặt ở ngoài nơi làm việc. Cuộn thứ cấp của
biến áp phải nối bảo vệ. Không được phép
dùng biến áp từ ngẫu để cấp điện cho đèn
chiếu sáng di động.
3.7. Cấm sử dụng hoặc bảo quản các nhiên
liệu, vật liệu dễ cháy, nổ ở nơi tiến hành
công việc hàn điện.
28/60
8. 9/20/2016
8
4. Yêu cầu về nguyên liệu, phôi,
bảo quản và vận chuyển
4.1. Bề mặt của phôi và chi tiết hàn
phải khô, sạch sơn, gỉ, dầu mỡ, bụi
bẩn. Các cạnh, mép của phôi, chi
tiết trước khi hàn phải làm sạch ba
via.
4.2. Khi khử dầu mỡ trên bề mặt
của vật hàn phải dùng những chất
không gây cháy nổ và không độc
hại.
29/60
4.3. Việc bảo quản, vận chuyển, chất
xếp phôi hàn, vật liệu hàn và các thành
phẩm không được làm ảnh hưởng đến
vấn đề an toàn vận hành thiết bị, không
gây trở ngại cho việc chiếu sáng tự
nhiên, thông gió, đường vận chuyển,
lối đi, cản trở việc sử dụng các thiết bị
phòng chống cháy, nổ và các phương
tiện bảo vệ cá nhân.
30/60
5.1. Khoảng cách giữa các máy hàn
không được nhỏ hơn 1,5m. Khoảng cách
giữa các máy hàn tự động không được
nhỏ hơn 2m.
5.2. Khi bố trí các máy hàn hồ quang
argon và hàn trong môi trường khi
cácbonic phải đảm bảo loại trừ khả năng
thấm và lọt khí sang các buồng lân cận.
5. Yêu cầu về bố trí thiết bị sản xuất
31/60
6.1 Hàn hồ quang các sản phẩm
nhỏ và trung bình có tính chất cố
định phải tiến hành trong các buồng
chuyên hàn. Vách của buồng phải
làm bằng vật liệu không cháy, giữa
vách và sàn phải để khe hở ít nhất là
50mm.
6. Những yêu cầu về tổ chức nơi làm việc
32/60
9. 9/20/2016
9
Khi hàn trong môi trường có khí bảo vệ,
khe hở này ít nhất phải là 300mm.
Diện tích của mỗi vị trí hàn trong buồng
không được nhỏ hơn 3m2, giữa các vị trí
hàn phải có tấm chắn ngăn cách bằng vật
liệu không cháy.
6.2. Khu vực hàn điện phải cách li với
khu vực làm các công việc khác. Trường
hợp do yêu cầu của quy trình công nghệ,
cho phép bố trí chỗ hàn cùng với khu vực
làm việc khác, nhưng giữa các vị trí phải
đặt tấm chắn bằng vật liệu không cháy.
33/60
6.3. Khi hàn các sản phẩm đã được
nung nóng thì trong một buồng chỉ cho
phép một người vào làm việc. Trường
hợp vì yêu cầu công nghệ cho phép hai
người làm việc chỉ khi hàn trên cùng
một chi tiết.
6.4.Tại các vị trí hàn cố định cũng như
di động, nếu chưa có các biện pháp
phòng chống cháy thì không được tiến
hành công việc hàn điện.
34/60
6.5. Khi hàn trên cao, phải làm sàn
thao tác bằng vật liệu không cháy
hoặc khó cháy). Nếu không có sàn
thì thợ hàn phải đeo dây an toàn,
đồng thời phải mang theo túi
đựng dụng cụ và mẩu que hàn
thừa.
35/60
6.6. Khi hàn trên những độ cao khác
nhau, phải có biện pháp bảo vệ,
không để các giọt kim loại nóng đỏ,
mẩu que hàn thừa, các vật liệu khác
rơi xuống người làm việc ở dưới.
36/60
10. 9/20/2016
10
8. Yêu cầu về phương tiện bảo vệ cá nhân
8.1. Công nhân hàn điện phải được trang bị
đầy đủ quần áo lao động, kính hàn, tạp dề, giầy
găng và các loại phương tiện bảo vệ khác theo
quy định.
8.2. Quần áo lao động dùng cho thợ hàn phải
đảm bảo chống tia lửa, chống lại được tác
động cơ học, bụi kim loại nóng và những bức
xạ có hại.
8.3. Khi hàn trong môi trường làm việc có hoá
chất (axit, kiềm, sản phẩm dầu mỡ. . .), trường
điện từ, cũng như khi hàn các chi tiết đã được
đốt nóng sơ bộ, công nhân hàn phải được
trang bị quần áo lao động bằng vật liệu đảm
bảo chống những tác động đó
37/60
8.4. Khi hàn trong điều kiện có nhiều nguy
cơ xảy ra tai nạn điện (hàn trong các hầm
thùng, khoang, bể kín, những nơi ẩm ướt...),
ngoài quần áo bảo hộ lao động, công nhân
hàn phải được trang bị găng tay, giày cách
điện. ở vị trí hàn phải có thảm hoặc bục cách
điện.
8.5. Găng tay của công nhân hàn phải làm
bằng vật liệu khó cháy, có độ dẫn điện thấp
và chịu được các tác động cơ học.
8.6. Giầy của công nhân hàn phải làm bằng
vật liệu khó cháy, cách điện và chịu được các
tác động cơ học và đế không được đóng đinh
kim loại.
38/60
8.7. Mũ dùng cho công nhân hàn phải làm
bằng vật liệu khó cháy, cách điện. Trong điều
kiện làm việc có nguy cơ gây chấn động cơ
học, công nhân phải được trang bị mũ chịu
được tác động cơ học.
8.8. Khi hàn ở môi trường có phát sinh hơi,
khí độc hại mà không có thiết bị hút cục bộ,
thợ hàn phải sử dụng các trang bị bảo vệ cơ
quan hô hấp phù hợp.
39/60
CAÙC BIEÄN PHAÙP AN TOAØN KHI TIEÁN
HAØNH COÂNG VIEÄC HAØN ÑIEÄN
40/60
11. 9/20/2016
11
- Trong độ tuổi lao động do nhà nước qui định.
- Đã qua khám tuyển sức khỏe bởi cơ quan y tế.
- Được đào tạo nghề hàn điện, và có chứng chỉ
kèm theo, đã qua huấn luyện về BHLĐ và được
cấp chứng chỉ AT và được cấp trên giao nhiệm vụ.
Chỉ những người hội đủ các điều kiện
sau đây mới được làm việc hàn điện
41/60
1/ Ñoái vôùi ngöôøi quaûn lyù
Chæ ñaïo saûn xuaát: Khi toå chöùc cho coâng nhaân
haøn ñieän phaûi kieåm tra:
+ Moâi tröôøng khi haøn coù caùc chaát deã chaùy noå coù
ñieàu kieän chaùy lan khoâng ? Phaûi baûo ñaûm
khoaûng caùch an toaøn phoøng chaùy (ít nhaát laø
10m, tuøy theo yeâu caàu cuï theå cuûa moâi tröôøng).
+ Kieåm tra nôi laøm vieäc coù caùc bieän phaùp phoøng
choáng chaùy khoâng ?
+ Neáu toå chöùc cho coâng nhaân haøn ñieän laøm vieäc
trong ñieàu kieän nguy hieåm phaûi coù phöông aùn
thi coâng vaø bieän phaùp an toaøn ñöôïc thuû tröôûng
ñôn vò duyeät. 42/60
+ Kieåm tra caùc trang bò baûo veä caù nhaân vaø
duïng cuï laøm vieäc cuûa ngöôøi thôï coù ñaày ñuû
theo qui ñònh khoâng? Coù ñaûm baûo ñieàu kieän
laøm vieäc an toaøn khoâng?
+ Phaûi coù hoà sô theo doõi tình traïng kyõ thuaät
thieát bò, hoà sô quaûn lyù söùc khoûe coâng nhaân.
+ Khoâng boá trí coâng nhaân nöõ haøn ñieän hoaëc
phuïc vuï coâng vieäc haøn ñieän trong caùc haàm,
thuøng khoang, beå kín.
43/60
2/ Ñoái Vôùi Coâng Nhaân:
Chæ coù coâng nhaân ñieän vaø ngöôøi coù hieåu bieát
veà kyõ thuaät ñieän môùi ñöôïc maéc ñieän cho maùy
haøn, söûa chöõa thieát bò, duïng cuï haøn khi ñaáu,
maéc caâu daây ñieän phuïc vuï coâng vieäc haøn
hoaëc söûa chöõa maùy haøn phaûi baûo ñaûm caùc qui
ñònh:
Caùc caàu dao, coâng taéc ñieän treân maùy haøn
hoaëc ôû traïm phaân phoái ñieän phaûi baûo ñaûm
kyõ thuaät;
ÔÛ moãi maïch nhaùnh ñieän caáp cho moãi maùy
haøn phaûi coù caàu dao rieâng bieät.
44/60
12. 9/20/2016
12
Nghiêm cấm dùng các mạch nối đất, các bộ
phận của thiết bị điện, các đường ống kỹ
thuật vệ sinh (ống dẫn nước, cấp nhiệt, dẫn
các chất khí và chất lỏng nóng) cũng như
các kết cấu kim loại của nhà và của thiết bị
công nghệ làm dây dẫn về.
Cho phép dùng vỏ xà lan, bể chứa, các kết
cấu kim loại, các ống dẫn để làm dây dẫn về
nếu chúng là đối tượng hàn.
45/60
Nôi ñaët maùy haøn phaûi thoaùng saïch. Khoâng
ñeå saét theùp böøa baõi, phaûi coù maùi che möa
cho maùy haøn, khi möa phaûi ngöng laøm vieäc.
46/60
(ôû haàm taøu, gieáng saâu, beå
chöùa nhieân lieäu, hoaù chaát
ñoäc,.v.v...) phaûi coù leänh cuûa
ngöôøi chæ huy sau khi ñaõ
khaûo saùt ño ñaïc noàng ñoä
cuûa hôi khí ñoäc, chaùy noå ñoù
thaáp hôn giôùi haïn cho pheùp.
Laøm vieäc ôû moâi tröôøng kín
phaûi coù thieát bò thoâng gioù, coù
ngöôøi giaùm saùt.
Khi tieán haønh haøn ôû moâi tröôøng coù phaùt sinh
hôi khí ñoäc chaùy noå
47/60
Phaûi caét nguoàn ñieän caáp cho maùy haøn khi
+ Di chuyeån maùy haøn;
+ Söûa chöõa ñaàu daây treân maùy haøn;
+ Khi ngöøng coâng vieäc.
48/60
13. 9/20/2016
13
Khi tieán haønh haøn phaûi baûo ñaûm:
1. Khoâng coù chaát deã chaùy ôû khu vöïc
haøn, khoâng coù khaû naêng chaùy lan.
2. Duïng cuï haøn phaûi baûo ñaûm chaát
löôïng.
3. Khoâng haøn treân nhöõng theå tích ñoùng
kín, bình, beå ñang chöùa aùp löïc, hoaëc
ñaõ vaø ñang chöùa caùc chaát deã chaùy noå.
49/60
4. Chæ ñöôïc laøm treân cao sau khi coù bieän
phaùp choáng chaùy vaø baûo ñaûm an toaøn cho
ngöôøi beân döôùi, phaûi coù tuùi ñöïng duïng cuï,
que haøn vaø caùc maãu vuïn.
5. Choã laøm coâng vieäc haøn phaûi ñöôïc thoâng
gioù toát, ñaëc bieät laø khi haøn nhöõng kim loaïi
maøu caøng phaûi chuù yù hôn. Khi haøn vaät lieäu
nhö inox noù thöôøng noå caùc haït xæ gaây
boûng maét.
6. Khi laøm ôû treân cao phaûi ñeo daây an toaøn
vaø phaûi buoäc daây caùp treân giaù coá ñònh,
tuyeät ñoái khoâng ñöôïc khoaùc vaøo ngöôøi.
50/60
7. Khi haøn vaù nhöõng vaät chöùa (nhö keùt
xaêng v.v…) maø tröôùc ñaây ñaõ ñöïng nhöõng
chaát deã chaùy, thì phaûi coï röûa saïch vaø ñeå
khoâ, sau ñoù môùi haøn.
8. Khi laøm vieäc trong noài hôi hoaëc trong
nhöõng thuøng lôùn thì qua moät thôøi gian
nhaát ñònh phaûi ra ngoaøi ñeå hít thôû khoâng
khí môùi.
9. Khi caïo vaø laøm saïch xæ haøn, phaûi ñeo
kính traéng thöôøng ñeå ñeà phoøng xæ haøn
baén vaøo maét gaây tai naïn.
51/60
10.Khoâng quaøng daây ñieän vaøo ngöôøi, khoâng ñeå
caùp haøn tieáp xuùc vôùi nöôùc, hoaù chaát aên moøn
nhieät, phaûi coù bieän phaùp baûo veä cho lôùp
caùch ñieän cuûa caùp haøn khi coù nhieàu ngöôøi
qua laïi.
11.Khi keát thuùc coâng vieäc phaûi thaùo caùc daây
daãn, baûo quaûn maùy haøn vaø duïng cuï haøn
ñuùng qui ñònh.
52/60
14. 9/20/2016
14
AÛNH HÖÔÛNG CAÙC KHÍ COÙ HAÏI SINH RA TRONG LUÙC HAØN
VAØ CAÙCH PHOØNG TRAÙNH
TEÂN GOÏI KHÍ COÙ
HAÏI
DAÁU HIEÄU NGOÄ ÑOÄC
KHÍ
PHÖÔNG PHAÙP PHOØNG
TRAÙNH
OÂxit keõm: Khi
haøn,caét, haøn vaåy
caùc hôïp chaát ñoàng,
keõm, theùp traùng
keõm.
Soát noùng, coù vò ngoït ôû
moàm; sau giôø laøm vieäc
aên khoâng thaáy ngon, raát
khaùt, raát meät, ñau ngöïc,
khoù nguû khoâ khan, sau
ñoù soát noùng, ôùn laïnh,
nhieät, buoàn noân
Ngoài haøn ôû phía ñaàu gioù.
Thoâng thoaùng gioù nôi haøn.
Laøm saïch keõm ôû caùc keõ haøn,
duøng que haøn rutít ñöôøng kính
khoâng lôùn hôn 3mm. Söû duïng
haøn trong khí CO2 hoaëc daây
haøn boät.
OÂxit cañlimi: khi
haøn caùc chi tieát coù
maï phuû Cañimi,
haøn vaåy vôùi chaát
haøn baïc (coù 15-
20%Cd)
Khoâ mieäng, ñau ñaàu,
buoàn noân möûa, ho döõ
doäi, khoù thôû, soát noùng
cao tôùi 400C
Khi haøn vaåy duøng moû ñoát ñieän
hoaëc moû khí ñeå ñoát chaát haøn
baïc cao hôn 7000C. Khi haøn
duøng maët naï phoøng ñoäc.
53/60
Oâxit Chì: Khi haøn
chi tieát coù lôùp sôn
chì, haøn kim loaïi
chì
Coù vò kim loaïi trong
moàm, ôï chua,
keùm aên ngon.
Sau 2 -3 thaùng
ngoä ñoäc chì: da
taùi ñi, coù ñöôøng
vieàn maøu chì ôû
lôïi
Tröôùc khi haøn caïo saïch sôn chì.
Thoâng thoaùng gioù toát. Sau
giôø laøm vieäc ñaùnh saïch raêng.
Hôïp chaát Florua: khi
haøn que thuoác
boïc florua canxi
hoaëc thuoác haøn
Coù vò ngoït trong
moàm, vaùng ñaàu,
taêng nhieät ñoä,
thænh thoaûng
buoàn noân.
Duøng thuoác haøn AH – 348A.
Thoâng thoaùng gioù toát.
54/60