More Related Content
Similar to Bac si giai dap ve chuyen ay
Similar to Bac si giai dap ve chuyen ay (20)
Bac si giai dap ve chuyen ay
- 1. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 1
http://ebooks.vdcmedia.com
LĂĂI GIĂĂI THIĂĂ
U
BaĂĄc sĂŽ giaĂŁi Ă aĂĄp vĂŻĂŹ âchuyĂŻĂ„n ĂȘĂ«yâ... TĂŻn chñnh cuĂŁa cuöën saĂĄch laĂą
"VĂșĂ„ chöÏng - BaĂĄch khoa toaĂąn thĂ» vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c" do giaĂĄo sĂ» y hoĂ„c
Ferederic Rossiter viĂŻĂ«t.
GiaĂĄo sĂ» Iustas Trecser noĂĄi: "ĂaĂ„i Ă a söë ngĂ»ĂșĂąi ta nghĂŽ rĂčçng,
hoĂ„ Ă aĂ€ biĂŻĂ«t tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng gĂČ cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t trong lĂŽnh vûÄc tĂČnh duĂ„c. CaĂĄc baĂĄc
sĂŽ khĂčĂšng Ă Ă”nh sûÄ sai lĂȘĂŹm trong quan niĂŻĂ„m Ă oĂĄ".
GiaĂĄo sĂ» Tïöà ö Vande-VanĂ e Ă i xa hĂșn khi öng noĂĄi rĂčçng tĂČnh
duĂ„c laĂą cĂș sĂșĂŁ cuĂŁa hön nhĂȘn. VaĂą Ă a söë caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng khöng biĂŻĂ«t
nhûÀng Ă iĂŻĂŹu töëi thiĂŻĂu vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c.
Cuöën saĂĄch naĂąy vĂșĂĄi khaĂŁ nĂčng coĂĄ thĂŻĂ nhĂčçm Ă em laĂ„i cho ngĂ»ĂșĂąi
Ă oĂ„c caĂĄc thöng tin tĂ»Ășng à öëi Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. NhûÀng khaĂĄi niĂŻĂ„m
Ă aĂ€ coĂĄ tûù trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ«n nay coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂ€ trĂșĂŁ nĂŻn laĂ„c hĂȘĂ„u, mĂčĂ„c duĂą coĂąn lĂȘu
mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ traĂŁ lĂșĂąi moĂ„i cĂȘu hoĂŁi coĂĄ liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n tĂČnh duĂ„c.
SûÄ xem saĂĄch vĂșĂŁ qua quyĂĄt gĂȘy ra taĂĄc haĂ„i to lĂșĂĄn cho nhûÀng
ngĂ»ĂșĂąi khöng coĂĄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t töëi thiĂŻĂu hoĂčĂ„c coĂĄ nhûÀng khaĂĄi niĂŻĂ„m sai
lĂȘĂŹm vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c, cuöÄc söëng cuĂŁa hoĂ„ bĂ” aĂĄm aĂŁnh bĂșĂŁi sûÄ döët naĂĄt, nhûÀng
khuön pheĂĄp hoĂčĂ„c sûÄ sĂșĂ„ haĂ€i giaĂŁ döëi, thĂȘĂ„m chñ ngay caĂŁ caĂĄc baĂą meĂ„
khöng daĂĄm noĂĄi cho nhûÀng cö con gaĂĄi cuĂŁa mĂČnh vĂŻĂŹ sûÄ töÏn taĂ„i cuĂŁa
möÄt hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng sinh lyĂĄ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng nhĂ» kinh nguyĂŻĂ„t. ChĂčĂšng coĂĄ gĂČ
Ă aĂĄng ngaĂ„c nhiĂŻn khi caĂĄc cö gaĂĄi nhĂ» vĂȘĂ„y khi lĂșĂĄn lĂŻn seĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh
nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ thiĂŻĂ«u sûÄ cĂȘn bĂčçng vĂŻĂŹ thĂȘĂŹn kinh. HĂČnh thûåc troĂą
chuyĂŻĂ„n giûÀa baĂĄc sĂŽ vĂșĂĄi hai vĂșĂ„ chöÏng Ă Ă»ĂșĂ„c sûã duĂ„ng Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ
liĂŻn hĂŻĂ„ chĂčĂ„t cheĂ€ giûÀa ta vĂșĂĄi baĂ„n Ă oĂ„c.
ThĂ»ĂșĂąng thĂČ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ mong Ă ĂșĂ„i rĂčçng öng chöÏng cuĂŁa cö ta
seĂ€ luön luön haĂąnh à öÄng nhĂ» möÄt hiĂŻĂ„p sĂŽ haĂąo hiĂŻĂ„p, luön sĂčĂ©n saĂąng
laĂąm möÄt viĂŻĂ„c gĂČ Ă oĂĄ cao thĂ»ĂșĂ„ng vĂČ danh dûÄ cuĂŁa cö ta, tuön ra nhûÀng
lĂșĂąi biĂŻĂ«t Ășn. Sau Ă oĂĄ khi biĂŻĂ«t rĂčçng nhûÀng haĂąnh vi cuĂŁa öng chöÏng
khöng giöëng nhĂ» nhûÀng hy voĂ„ng thĂȘĂŹm kñn cuĂŁa cö ta, cö ĂȘĂ«y bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu
- 2. 2
http://ebooks.vdcmedia.com
nghĂŽ rĂčçng nguyĂŻn nhĂȘn laĂą do cö, cö khöng coĂĄ sûÄ quyĂŻĂ«n ruĂ€ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t
vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c Ă ĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy hĂ»ng phĂȘĂ«n cho chöÏng bĂčçng nhûÀng biĂŻĂ„n
phaĂĄp bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. NgĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ nhĂ» vĂȘĂ„y söëng trong thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂŁa Ă»ĂșĂĄc
mĂș, maĂą cĂș höÄi Ă ĂŻĂ taĂ„o ra möÄt gia Ă ĂČnh ĂŻm ĂȘĂ«m khöng lĂșĂĄn lĂčĂŠm, khi
maĂą cö ĂȘĂ«y chĂ»a yĂĄ thûåc Ă Ă»ĂșĂ„c sai lĂȘĂŹm cuĂŁa baĂŁn thĂȘn. VĂŻĂ„ sinh thĂȘn thĂŻĂ
coĂĄ yĂĄ nghĂŽa rĂȘĂ«t lĂșĂĄn trong hön nhĂȘn, Ă uĂĄng hĂșn laĂą trong sinh hoaĂ„t
tĂČnh duĂ„c cuĂŁa nam giĂșĂĄi vaĂą phuĂ„ nûÀ.
MöÄt söë phuĂ„ nûÀ duĂąng phun xĂ”t nĂ»ĂșĂĄc hoa cuĂ€ng khöng thĂŻĂ thay
thĂŻĂ« cho viĂŻĂ„c rûãa raĂĄy caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c haĂąng ngaĂąy. CaĂĄc yĂŻĂ«u töë
khaĂĄc nhĂ» hĂși thĂșĂŁ höi haĂĄm, cĂčĂ„p chĂȘn böëc muĂąi coĂĄ vai troĂą rĂȘĂ«t töÏi tĂŻĂ„
trong sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c. SûÄ saĂ„ch seĂ€ cuĂŁa cĂș thĂŻĂ laĂą niĂŻĂŹm tûÄ haĂąo cuĂŁa
mößi ngĂ»ĂșĂąi. Khöng hoaĂą hĂșĂ„p vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c laĂą möÄt trong nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ
quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t maĂą caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng thĂ»ĂșĂąng gĂčĂ„p phaĂŁi. Trong möÄt
cuöën saĂĄch gĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹy vĂŻĂŹ sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c cuĂŁa phuĂ„ nûÀ Ă Ă»a ra söë liĂŻĂ„u
75% caåc cuöÄc ly hön laù do sûÄ khöng thoaã maÀn nhû möÄt yïëu töë quan
troĂ„ng khi giao hĂșĂ„p.
- 3. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 3
http://ebooks.vdcmedia.com
1. ChöÏng: LiĂŻĂ„u coĂĄ phaĂŁi sûÄ khöng hoaĂą hĂșĂ„p vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c laĂą Ă ĂčĂ„c
Ă iĂŻĂm chĂł cuĂŁa caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng mĂșĂĄi cĂ»ĂșĂĄi khöng?
BaĂĄc sĂŽ: Khöng hoaĂąn toaĂąn nhĂ» vĂȘĂ„y. ThĂ»ĂșĂąng thĂČ caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„
chöÏng Ă aĂ€ chung söëng vaĂąi nĂčm mĂșĂĄi phaĂĄt hiĂŻĂ„n ra sûÄ khöng thoaĂŁ maĂ€n
khi giao hĂșĂ„p. Anh coĂĄ thĂŻĂ khöng tin, coĂĄ nhûÀng phuĂ„ nûÀ Ă aĂ€ lĂȘĂ«y chöÏng
20 nĂčm, sinh Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt vaĂąi à ûåa con, nhĂ»ng trong suöët thĂșĂąi kyĂą ĂȘĂ«y
khöng möÄt lĂȘĂŹn naĂąo Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi, mĂčĂ„c duĂą Ă oĂĄ laĂą ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ
hoaĂąn toaĂąn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vaĂą khoeĂŁ maĂ„nh.
2. VĂșĂ„: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ tin Ă Ă»ĂșĂ„c trong thûÄc tĂŻĂ«. LeĂ€
naĂąo möÄt phuĂ„ nûÀ coĂĄ 20 nĂčm kinh nghiĂŻĂ„m tĂČnh duĂ„c maĂą laĂ„i khöng bao
giĂșĂą coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄi caĂŁm?
BaĂĄc sĂŽ: Anh chĂ” coĂĄ biĂŻĂ«t rĂčçng, coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu yĂŻĂ«u töë coĂĄ thĂŻĂ laĂąm
aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. Trong thûÄc tĂŻĂ« Ă oĂĄ laĂą möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ à öëi vĂșĂĄi caĂĄc
baĂĄc sĂŽ tĂȘm lyĂĄ hoĂ„c, bĂșĂŁi vĂČ thĂ»ĂșĂąng ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ khöng thûùa nhĂȘĂ„n
hoĂčĂ„c giĂȘĂ«u sûÄ lo lĂčĂŠng mĂșĂĄi xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n. NguyĂŻn nhĂȘn chñnh cuĂŁa tĂČnh
traĂ„ng Ă oĂĄ, roĂ€ raĂąng do caĂĄc phuĂ„ nûÀ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c giaĂĄo duĂ„c Ă uĂĄng ĂșĂŁ tuöĂi
treĂŁ con. NgĂ»ĂșĂąi ta daĂ„y hoĂ„ rĂčçng tĂČnh duĂ„c laĂą sûÄ ghĂŻ tĂșĂŁm Ă aĂĄng höà theĂ„n,
cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi chĂ”u à ûÄng baĂŁn nĂčng thuĂĄ vĂȘĂ„t cuĂŁa Ă aĂąn öng. NhûÀng
phuĂ„ nûÀ Ă oĂĄ khöng thñch sûÄ gĂȘĂŹn guĂ€i vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c vaĂą vĂŻĂŹ baĂŁn nĂčng
khöng muöën Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n sûÄ khoaĂĄi caĂŁm. ChĂł khi naĂąo ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ
hiĂŻĂu rĂčçng, giao hĂșĂ„p laĂą hoaĂ„t à öÄng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t vaĂą laĂąnh maĂ„nh thĂČ cö ta
mĂșĂĄi coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄi caĂŁm vaĂą giaĂŁi thoaĂĄt khoĂŁi nhûÀng bĂŻĂ„nh do tĂ»ĂșĂŁng
tĂ»ĂșĂ„ng, laĂąm caĂŁn trĂșĂŁ nhûÀng sûÄ ĂȘu yĂŻĂ«m, vuöët ve cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi chöÏng à öëi
vĂșĂĄi cö ta.
3. VĂșĂ„: MĂčĂ„c duĂą meĂ„ töi Ă aĂ€ giaĂŁng giaĂŁi cho töi tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng gĂČ maĂą
baĂą cho laĂą cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t, vĂȘĂ„y maĂą coĂĄ nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu töi vĂȘĂźn caĂŁm thĂȘĂ«y khoĂĄ
hiĂŻĂu.
- 4. F e r e d e r i c R o s s i t e r 4
http://ebooks.vdcmedia.com
BaĂĄc sĂŽ: ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng coĂĄ gĂČ Ă aĂĄng ngaĂ„c nhiĂŻn. Khöng ai laĂą
ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thĂŻĂ biĂŻĂ«t tĂȘĂ«t caĂŁ vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c, ngay caĂŁ baĂĄc sĂŽ cuĂ€ng vĂȘĂ„y.
4. ChöÏng: ChuĂĄng ta cuĂ€ng biĂŻĂ«t nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu, nhĂ»ng hoaĂĄ ra vĂȘĂźn coĂĄ
nhiĂŻĂŹu vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ trong lĂŽnh vûÄc tĂČnh duĂ„c, coĂąn chĂ»a biĂŻĂ«t hĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c, vaĂą
Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ laĂąm chuĂĄng töi thĂȘĂ«y lo ngaĂ„i.
BaĂĄc sĂŽ: SûÄ lo ngaĂ„i xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n bĂșĂŁi leĂ€ mößi ngĂ»ĂșĂąi phaĂŁi va chaĂ„m
vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ khaĂĄc nhau, nhiĂŻĂŹu phûåc taĂ„p naĂŁy sinh khi mong
muöën tĂČm cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi cho caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂȘĂ«y. NoĂĄi Ă uĂĄng ra, nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ
gĂȘy lo lĂčĂŠng cho caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng treĂŁ khöng nhiĂŻĂŹu chuĂŁ yĂŻĂ«u Ă oĂĄ laĂą
phoĂĄng tinh sĂșĂĄm, khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄi caĂŁm troĂ„n veĂ„n.
5. VĂșĂ„: ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa laĂą baĂĄc sĂŽ cho rĂčçng caĂŁ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ
giaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c?
BaĂĄc sĂŽ: ThĂȘĂ„t bĂȘĂ«t haĂ„nh laĂą khöng phaĂŁi moĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ
giaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c, chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂą do bĂŻĂ„nh nhĂȘn Ă ĂŻĂ«n gĂčĂ„p baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ tĂČm lĂșĂąi
khuyĂŻn hoĂčĂ„c chûÀa chaĂ„y thĂČ quaĂĄ muöÄn. NĂŻĂ«u nhĂ» bĂŻĂ„nh nhĂȘn Ă ĂŻĂ«n
Ă uĂĄng luĂĄc thĂČ coĂĄ moĂ„i khaĂŁ nĂčng Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c kĂŻĂ«t quaĂŁ theo yĂŻu cĂȘĂŹu.
6. ChöÏng: ChuĂĄng töi mĂșĂĄi cĂ»ĂșĂĄi nhau caĂĄch Ă ĂȘy möÄt thaĂĄng, chuĂĄng
töi muöën Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂŁi baĂĄc sĂŽ möÄt vaĂąi cĂȘu hoĂŁi naĂŁy sinh giûÀa chuĂĄng töi
trong thĂșĂąi gian Ă oĂĄ.
BaĂĄc sĂŽ: ThûÄc tĂŻĂ« sau ngaĂąy cĂ»ĂșĂĄi mößi ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu coĂĄ caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ
cĂȘĂŹn hoĂŁi. CaĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng treĂŁ khöng Ă uĂŁ sûåc tûÄ mĂČnh traĂŁ lĂșĂąi caĂĄc cĂȘu
hoĂŁi naĂŁy sinh. ĂaĂĄng tiĂŻĂ«c, laĂą à öi luĂĄc vaĂą tiĂŻĂ«c rĂčçng Ă aĂ„i Ă a söë khöng
quan tĂȘm tĂșĂĄi viĂŻĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c giuĂĄp Ă ĂșĂ€ möÄt caĂĄch tûã tĂŻĂ«, maĂą laĂ„i hy voĂ„ng hoĂčĂ„c
cho rĂčçng caĂĄc vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cuĂŁa hoĂ„ seĂ€ tûÄ qua Ă i. Trong thûÄc tĂŻĂ« coĂĄ nhûÀng
vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ seĂ€ qua Ă i, nhĂ»ng hön nhĂȘn laĂą möÄt haĂąnh à öÄng rĂȘĂ«t nghiĂŻm
tuĂĄc, phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c xem xeĂĄt rĂȘĂ«t thĂȘĂ„n troĂ„ng. ThĂŻĂ« anh chĂ” coĂĄ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ gĂČ
phaĂŁi lo lĂčĂŠng?
7. ChöÏng: ThĂȘĂ„t khoĂĄ hiĂŻĂu, taĂ„i sao nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ vaĂą ngĂ»ĂșĂąi chöÏng
cĂȘĂŹn phaĂŁi biĂŻĂ«t hoĂ„ seĂ€ söëng vĂșĂĄi nhau? LiĂŻĂ„u baĂĄc sĂŽ coĂĄ cho rĂčçng Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ
seÀ tûÄ qua à i khöng?
BaĂĄc sĂŽ: ĂuĂĄng, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ hoaĂąn toaĂąn Ă uĂĄng, nhĂ»ng rĂȘĂ«t ñt caĂĄc cuöÄc
hön nhĂȘn haĂ„nh phuĂĄc, nĂŻĂ«u hai vĂșĂ„ chöÏng thiĂŻĂ«u hiĂŻĂu biĂŻĂ«t trong vĂȘĂ«n
- 5. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 5
http://ebooks.vdcmedia.com
Ă ĂŻĂŹ naĂąy. NhûÀng dûÄ Ă Ă”nh töët Ă eĂ„p vaĂą caĂĄc baĂŁn nĂčng tûÄ nhiĂŻn chĂ»a Ă uĂŁ
Ă ĂŻĂ taĂ„o ra möÄt gia Ă ĂČnh bĂŻĂŹn vûÀng. CaĂĄc söë liĂŻĂ„u Ă aĂĄng lo ngaĂ„i vĂŻĂŹ caĂĄc vuĂ„
ly hön nhĂ» möÄt vñ duĂ„ Ă Ășn giaĂŁn vaĂą roĂ€ raĂąng khĂčĂšng Ă Ă”nh möÄt caĂĄch
huĂąng höÏn rĂčçng viĂŻĂ„c Ă i Ă ĂŻĂ«n hön nhĂȘn khöng phaĂŁi Ă Ășn giaĂŁn nhĂ» Ă a
söë caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng treĂŁ thĂ»ĂșĂąng nghĂŽ.
8. ChöÏng: ĂĂ, chuĂĄng töi khöng nghĂŽ rĂčçng baĂĄc sĂŽ seĂ€ baĂąn luĂȘĂ„n vĂŻĂŹ
vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ Ă oĂĄ vĂșĂĄi caĂŁ hai chuĂĄng töi. Töi thĂČ thĂŻĂ« naĂąo cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c, nhĂ»ng vĂșĂ„
töi coĂĄ veĂŁ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ„n lĂčĂŠm.
BaĂĄc sĂŽ: Töi khöng nghĂŽ thĂŻĂ«. Khöng ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng
naĂąo laĂ„i khöng tĂČm vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c Ă aĂĄng e theĂ„n Ă ĂŻĂ baĂąn luĂȘĂ„n vĂșĂĄi
chöÏng, vĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ hoĂčĂ„c vĂșĂĄi möÄt nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi tûù goĂĄc à öÄ vĂčn hoaĂĄ, coĂĄ
khoa hoĂ„c. CaĂŁm thĂȘĂ«y mĂČnh coĂĄ lößi trong caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă oĂĄ - coĂĄ nghĂŽa laĂą
thûùa nhĂȘĂ„n möÄt vaĂąi sai lĂŻĂ„ch nhĂ» viĂŻĂ„c cĂȘĂ«m Ă oaĂĄn. Töi seĂ€ noĂĄi chuyĂŻĂ„n
naĂąy vĂșĂĄi caĂŁ hai ngĂ»ĂșĂąi mĂșĂĄi Ă uĂĄng hĂșn; coĂĄ phaĂŁi vĂȘĂ„y khöng, thĂ»a cö?
9. VĂșĂ„: Töi cuĂ€ng nghĂŽ thĂŻĂ«, baĂĄc sĂŽ noĂĄi hoaĂąn toaĂąn Ă uĂĄng.
BaĂĄc sĂŽ: Thöi Ă Ă»ĂșĂ„c, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sau cĂȘu chuyĂŻĂ„n
maĂąo Ă ĂȘĂŹu vĂșĂĄi caĂĄc duĂ„ng cuĂ„, coĂĄ nghĂŽa laĂą noĂĄi vĂŻĂŹ sûÄ giao hĂșĂ„p, caĂĄc cĂș
quan sinh duĂ„c, töi cho rĂčçng, hai ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ tĂČm hiĂŻĂu nhau khaĂĄ kyĂ€ röÏi
chûå?
11. ChöÏng: VĂȘng, tĂȘĂ«t nhiĂŻn röÏi. LeĂ€ naĂąo Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng?
BaĂĄc sĂŽ: TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhĂ»ng anh chĂ” seĂ€ lĂȘĂ«y laĂąm
ngaĂ„c nhiĂŻn nĂŻĂ«u nhĂ» coĂĄ möÄt söë cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng laĂ„i khöng laĂąm Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ.
HoĂ„ khöng bao giĂșĂą nhĂČn thĂȘĂ«y nhau khoaĂŁ thĂȘn vaĂą lĂȘĂ«y laĂąm tûÄ haĂąo vĂŻĂŹ
Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ.
Anh chĂ” thĂȘĂ«y Ă ĂȘĂ«y, vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ Ă ĂčĂ„t ra khöng phaĂŁi Ă ĂŻĂ cho sûÄ toĂą moĂą.
MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thaĂĄi à öÄ rĂȘĂ«t khoĂĄ chĂ”u à öëi vĂșĂĄi viĂŻĂ„c khoaĂŁ thĂȘn: MĂčĂ„c
duĂą chĂčĂšng coĂĄ gĂČ Ă aĂĄng höà theĂ„n trong möÄt cĂș thĂŻĂ con ngĂ»ĂșĂąi khoaĂŁ thĂȘn
caĂŁ, cĂș thĂŻĂ naĂąy phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c che kñn ĂșĂŁ moĂ„i nĂși, moĂ„i luĂĄc nhĂ»ng khöng
phaĂŁi trong hön nhĂȘn.
ThĂȘĂ„t kyĂą laĂ„, khi nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi, kĂŻĂ caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ vĂșĂ„ coĂĄ
chöÏng khöng hĂŻĂŹ biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n chûåc nĂčng cuĂŁa caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n sinh duĂ„c cuĂŁa
- 6. F e r e d e r i c R o s s i t e r 6
http://ebooks.vdcmedia.com
cĂș thĂŻĂ. ThĂșĂąi thĂș ĂȘĂ«u ngĂ»ĂșĂąi ta daĂ„y treĂŁ goĂ„i caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n ĂȘĂ«y bĂčçng Ă uĂŁ caĂĄc
tĂŻn biĂŻĂ„t danh khaĂĄc nhau. TrĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng phöë, baĂ„n treĂŁ chĂł biĂŻĂ«t nhûÀng
tĂŻn goĂ„i bĂȘĂ„y baĂ„ cuĂŁa caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n ĂȘĂ«y vaĂą chûåc nĂčng cuĂŁa viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p
vaĂą nhiĂŻĂŹu quan hĂŻĂ„ vĂșĂ„ chöÏng khaĂĄc nûÀa. ĂĂ nhaĂą thĂ»ĂșĂąng ngĂ»ĂșĂąi ta daĂ„y
boĂ„n treĂŁ goĂ„i caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c laĂą "noĂĄ", "böÄ phĂȘĂ„n ĂȘĂ«y", "caĂĄi ĂȘĂ«y",
hoĂčĂ„c caĂĄc thuĂȘĂ„t ngûÀ khaĂĄc gĂȘy sûÄ ngĂ»ĂșĂ„ng nguĂąng khi phaĂĄt ĂȘm. ThĂȘĂ„t
bĂȘĂ«t haĂ„nh laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng bñ mĂȘĂ„t ĂȘĂ«y boĂ„n treĂŁ ñt khi quĂŻn. TĂČnh caĂŁm
ngĂ»ĂșĂ„ng nguĂąng hoĂčĂ„c xĂȘĂ«u xa phaĂĄt triĂŻĂn taĂ„o ra thaĂĄi à öÄ xĂȘĂ«u à öëi vĂșĂĄi caĂĄc
cĂș quan sinh duĂ„c vaĂą sûÄ giao hĂșĂ„p. SûÄ khöng Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ trong viĂŻĂ„c giaĂĄo
duĂ„c Ă uĂĄng Ă ĂčĂŠn ĂșĂŁ nhaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c "buĂą Ă ĂčĂŠp" ĂșĂŁ trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c bĂčçng caĂĄch daĂ„y
rĂčçng tĂČnh duĂ„c "laĂą caĂĄi gĂČ Ă oĂĄ" thĂȘĂ«p heĂąn, khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ thay thĂŻĂ« Ă Ă»ĂșĂ„c
bĂčçng möÄt thaĂĄi à öÄ laĂąnh maĂ„nh, bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. CĂș quan sinh duĂ„c cuĂŁa
Ă aĂąn öng goĂ„i laĂą dĂ»Ășng vĂȘĂ„t. NoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c treo bĂČnh thĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc bĂČu daĂĄi
duĂą ĂșĂŁ traĂ„ng thaĂĄi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng hoĂčĂ„c cĂ»Ășng cûång. Khi hĂ»ng phĂȘĂ«n tĂČnh
duĂ„c noĂĄ phöÏng to vaĂą cĂ»Ășng cûång ĂșĂŁ möÄt goĂĄc khoaĂŁng 200 so vĂșĂĄi ĂȘm
Ă aĂ„o cuĂŁa phuĂ„ nûÀ. ĂoĂĄ laĂą traĂ„ng thaĂĄi cĂ»Ășng cûång vaĂą hĂ»ng phĂȘĂ«n.
Chñnh sûÄ cĂ»Ășng cûång taĂ„o ra lĂ»ĂșĂ„ng maĂĄu traĂąn vaĂąo khoang rößng
cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t. CoĂĄ thĂŻĂ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng dĂ»Ășng vĂȘĂ„t tûù phña trong nhĂ»
möÄt cuĂ„c böng coĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng huĂĄt nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. Khi aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng gĂșĂ„i duĂ„c mĂȘĂ«t
Ă i hoĂčĂ„c diĂŻĂźn ra sûÄ phoĂĄng tinh, sûÄ cĂ»Ășng cûång mĂȘĂ«t Ă i vaĂą dĂ»Ășng vĂȘĂ„t
trĂșĂŁ laĂ„i daĂ„ng ban Ă ĂȘĂŹu vaĂą à öÄ daĂąi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng.
TrĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t noĂĄi vaĂąi neĂĄt vĂŻĂŹ cĂș quan sinh duĂ„c. SûÄ khaĂĄc nhau giûÀa
cĂș quan tĂČnh duĂ„c nöÄi taĂ„ng vaĂą ngoaĂ„i taĂ„ng. CaĂĄc cĂș quan nöÄi taĂ„ng Ă aĂŁm
baĂŁo sûÄ hĂČnh thaĂąnh cuöÄc söëng mĂșĂĄi (thai ngheĂĄn), coĂąn caĂĄc cĂș quan
ngoaĂ„i taĂ„ng tham gia vaĂąo viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p vaĂą Ă em laĂ„i cho con ngĂ»ĂșĂąi
nhûÀng caĂŁm giaĂĄc tĂČnh duĂ„c.
SûÄ phĂȘn chia Ă oĂĄ ĂșĂŁ ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng chĂł mang tñnh tĂ»Ășng à öëi,
chĂčĂšng haĂ„n nhĂ» bĂČu daĂĄi laĂ„i thuö,c cĂș quan ngoaĂ„i taĂ„ng nhĂ»ng tinh
hoaĂąn nĂčçm trong bĂČu daĂĄi vaĂą dĂ»Ășng vĂȘĂ„t laĂą nhûÀng cĂș quan tĂČnh duĂ„c
ngoaÄi taÄng.
DĂ»Ășng vĂȘĂ„t göÏm Ă ĂȘĂŹu vaĂą ba khoang xĂ»Ășng hang, khi bĂ” kñch
thñch vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c seĂ€ chûåa Ă ĂȘĂŹy maĂĄu. HĂŻĂ„ thöëng van phûåc taĂ„p trong
caĂĄc hang Ă oĂĄ cho pheĂĄp maĂĄu chaĂŁy vaĂąo caĂĄc khoang xĂ»Ășng vaĂą chaĂŁy ra
khoĂŁi Ă oĂĄ. LuĂĄc Ă oĂĄ dĂ»Ășng vĂȘĂ„t phöÏng to lĂŻn (to ra khoaĂŁng 2-3 lĂȘĂŹn) vaĂą
- 7. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 7
http://ebooks.vdcmedia.com
trĂșĂŁ nĂŻn cĂ»Ășng cûång. Sau Ă oĂĄ viĂŻĂ„c lĂ»u thöng maĂĄu ra vaĂąo phuĂ„ thuöÄc
vaĂąo viĂŻĂ„c xuĂȘĂ«t tinh, sau khi xuĂȘĂ«t tinh caĂĄc van laĂ„i Ă aĂŁm baĂŁo viĂŻĂ„c maĂĄu
ruĂĄt ra khoĂŁi dĂ»Ășng vĂȘĂ„t phuĂŁ kñn bĂčçng maĂąng da coĂĄ kñch thĂ»ĂșĂĄc khaĂĄc
nhau. NhiĂŻĂŹu dĂȘn töÄc (theo phong tuĂ„c hoa*.c tön giaĂĄo) da bao qui
Ă ĂȘĂŹu thĂ»ĂșĂąng bĂ” cĂčĂŠt boĂŁ ĂșĂŁ tuöĂi thanh thiĂŻĂ«u niĂŻn.
LĂ”ch sûã cĂčĂŠt da bao qui Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t Ă aĂ€ coĂĄ caĂĄch Ă ĂȘy
haĂąng ngaĂąn nĂčm. ViĂŻĂ„c cĂčĂŠt da bao qui Ă ĂȘĂŹu thĂ»ĂșĂąng gĂčĂŠn vĂșĂĄi caĂĄc tön
giaĂĄo nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. NhĂ»ng, cuĂ€ng nhĂ» caĂĄc tĂȘĂ„p tuĂ„c tön giaĂĄo khaĂĄc, viĂŻĂ„c
cĂčĂŠt boĂŁ naĂąy, tĂȘĂ«t nhiĂŻn coĂąn coĂĄ yĂĄ nghĂŽa vĂŻĂŹ mĂčĂ„t vĂŻĂ„ sinh nûÀa.
NoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c phöà biĂŻĂ«n röÄng raĂ€i ĂșĂŁ caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc thuöÄc phña nam cuĂŁa
traĂĄi Ă ĂȘĂ«t - Trung cĂȘĂ„n à öng; chĂȘu Phi, trong caĂĄc böÄ laĂ„c ngĂ»ĂșĂąi Hindu,
HöÏi giaĂĄo. VĂșĂĄi khñ hĂȘĂ„u noĂĄng nûÄc, caĂĄc bûÄa sinh duĂ„c seĂ€ hĂČnh thaĂąnh rĂȘĂ«t
nhanh gĂȘy ra caĂĄc quaĂĄ trĂČnh viĂŻm nhiĂŻĂźm khaĂĄc nhau. ViĂŻĂ„c cĂčĂŠt boĂŁ da
bao qui Ă ĂȘĂŹu giuĂĄp cho traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc bĂŻĂ„nh khoĂĄ chĂ”u Ă oĂĄ. NgoaĂąi ra,
qui Ă ĂȘĂŹu dĂ»Ășng vĂȘĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c löÄt trĂȘĂŹn, trong quaĂĄ trĂČnh coĂ„ xaĂĄt vĂșĂĄi quĂȘĂŹn aĂĄo
seĂ€ bĂșĂĄt à öÄ nhaĂ„y caĂŁm vĂșĂĄi caĂĄc kñch thñch bĂŻn ngoaĂąi giuĂĄp cho keĂĄo daĂąi
quaĂĄ trĂČnh giao hĂșĂ„p.
HiĂŻĂ„n nay hĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc cĂȘĂ„u beĂĄ ĂșĂŁ MyĂ€, khöng phuĂ„ thuöÄc vaĂąo
maĂąu da vaĂą tön giaĂĄo thĂ»ĂșĂąng cĂčĂŠt boĂŁ da bao qui Ă ĂȘĂŹu tûù tuöĂi thiĂŻĂ«u
niĂŻn.
GiaĂĄo sĂ» GiooĂĄc-MatĂș - möÄt trong nhûÀng nhaĂą nghiĂŻn cûåu ung
thû hoÄc, giaåm à öëc viïÄn ung thû vaù miïßn dÔch di truyïÏnhoÄc cho biïët:
"ViĂŻĂ„c cĂčĂŠt boĂŁ da qui Ă ĂȘĂŹu khöng chĂł coĂĄ taĂĄc duĂ„ng à öëi vĂșĂĄi Ă aĂąn öng, moĂ„i
ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t rĂčçng: nhûÀng phuĂ„ nûÀ coĂĄ chöÏng cĂčĂŠt boĂŁ bao qui Ă ĂȘĂŹu tyĂŁ
lĂŻĂ„ bĂ” ung thĂ» cöà tûã cung ñt hĂșn so vĂșĂĄi caĂĄc phuĂ„ nûÀ khaĂĄc".
"Phong traĂąo vĂČ sûÄ nghiĂŻĂ„p phuĂ„ nûÀ" cho rĂčçng viĂŻĂ„c cĂčĂŠt bao da
qui Ă ĂȘĂŹu dĂ»Ășng vĂȘĂ„t laĂą möÄt trong nhûÀng Ă oĂąi hoĂŁi quan troĂ„ng cuĂŁa töĂ
chûåc naùy.
- ViĂŻĂ„c cĂčĂŠt boĂŁ bao da qui Ă ĂȘĂŹu dĂ»Ășng vĂȘĂ„t rĂȘĂ«t dĂŻĂź daĂąng à öëi vĂșĂĄi
bĂȘĂ«t cûå baĂĄc sĂŽ naĂąo trong caĂĄc ca möà coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi caĂĄc tuĂ„c lĂŻĂ„ tön
giaĂĄo, ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i giuĂĄp cho haĂąng triĂŻĂ„u Ă aĂąn öng khoĂŁi bĂ” caĂĄc bĂŻĂ„nh viĂŻm
nhiĂŻĂźm, sûÄ bĂȘĂ«t hoaĂą trong gia Ă ĂČnh vaĂą viĂŻĂ„c phoĂąng trûù ung thĂ» Ă Ă»ĂșĂąng
sinh duÄc.
- 8. F e r e d e r i c R o s s i t e r 8
http://ebooks.vdcmedia.com
- NĂŻĂ«u nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng khöng cĂčĂŠt boĂŁ bao da qui Ă ĂȘĂŹu thĂČ hoĂ„
phaĂŁi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t lĂ»u yĂĄ giûÀ vĂŻĂ„ sinh nhĂȘĂ«t laĂą khi khñ hĂȘĂ„u noĂĄng nûÄc. HaĂąng
ngaĂąy nĂŻn rûãa saĂ„ch qui Ă ĂȘĂŹu vaĂą bĂŻn trong cuĂŁa bao da khöng Ă ĂŻĂ xuĂȘĂ«t
hiïÄn caåc bûÄa sinh duÄc.
- ChiĂŻĂŹu daĂąi dĂ»Ășng vĂȘĂ„t mang tñnh caĂĄ nhĂȘn riĂŻng, tûù 6 Ă ĂŻĂ«n 8
cen-ti-met khi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vaĂą tĂșĂĄi 14 - 16 cen-ti-met khi ĂșĂŁ traĂ„ng
thaĂĄi cĂ»Ășng cûång. NĂŻĂ«u lĂ»u yĂĄ tĂșĂĄi à öÄ sĂȘu cuĂŁa ĂȘm Ă aĂ„o cuĂŁa phuĂ„ nûÀ tûù 8
- 10 cen-ti-met thĂČ vĂșĂĄi kñch thĂ»ĂșĂĄc nhoĂŁ nhĂȘĂ«t cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t cuĂ€ng coĂĄ
thĂŻĂ laĂąm kñn khoaĂŁng tröëng cuĂŁa ĂȘm Ă aĂ„o trong luĂĄc giao hĂșĂ„p. ĂĂ»ĂșĂąng
niĂŻĂ„u Ă aĂ„o chaĂ„y doĂ„c theo thĂȘn dĂ»Ășng vĂȘĂ„t, theo Ă Ă»ĂșĂąng naĂąy nĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂu
vaĂą tinh truĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«t ra. Theo Ă Ă»ĂșĂąng niĂŻĂ„u Ă aĂ„o coĂĄ nhiĂŻĂŹu tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂ«t
dĂ”ch, caĂĄc tuyĂŻĂ«n dĂ”ch naĂąy hoaĂ„t à öÄng maĂ„nh khi bĂ” kñch thñch vĂŻĂŹ tĂČnh
duĂ„c. TuyĂŻĂ«n dĂ”ch naĂąy laĂąm Ă»ĂșĂĄt Ă Ă»ĂșĂąng niĂŻĂ„u Ă aĂ„o.
- BĂČu daĂĄi laĂą möÄt tuĂĄi cĂș nhiĂŻĂŹu tĂȘĂŹng trong Ă oĂĄ coĂĄ tinh hoaĂąn (tinh
dĂ”ch). Tinh hoaĂąn laĂą cĂș quan sinh duĂ„c nöÄi taĂ„ng cuĂŁa Ă aĂąn öng coĂĄ vaĂąi
chûåc nĂčng. TaĂ„i Ă ĂȘy laĂą nĂși taĂ„o ra tinh truĂąng vaĂą thûÄc hiĂŻĂ„n chûåc nĂčng
hooåc mön.
Tinh hoaĂąn phiaĂĄ traĂĄi cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ Ă aĂąn öng nĂčçm trong bĂČu daĂĄi
thĂȘĂ«p hĂșn tinh hoaĂąn bĂŻn phaĂŁi vaĂą lĂșĂĄn hĂșn möÄt chuĂĄt vĂŻĂŹ kñch thĂ»ĂșĂĄc.
Tinh hoaĂąn coĂĄ möÄt böÄ phĂȘĂ„n thûùa laĂą nĂși tñch tuĂ„ vaĂą hĂČnh thaĂąnh tinh
truĂąng. CĂș quan sinh duĂ„c nöÄi taĂ„ng cuĂ€ng göÏm öëng dĂȘĂźn tinh, tuĂĄi à ûÄng
tinh, tuyïën tiïÏn liïÄt vaù möÄt vaùi tuyïën tiïët dÔch khaåc. Tuyïën tiïÏn
liĂŻĂ„t nĂčçm ĂșĂŁ phĂȘĂŹn dĂ»ĂșĂĄi cuĂŁa boĂ„ng Ă aĂĄi ngay trĂŻn Ă ĂȘĂŹu niĂŻĂ„u Ă aĂ„o. ĂĂng
dĂȘĂźn tinh nĂčçm doĂ„c theo tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t. TuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t tiĂŻĂ«t dĂ”ch vaĂąo
thĂșĂąi Ă iĂŻĂm phoĂĄng tinh, co maĂ„nh laĂ„i vaĂą phun dĂ”ch vaĂąo thaĂąnh phĂȘĂŹn
cuĂŁa tinh dĂ”ch, ngĂ»ĂșĂąi ta cho rĂčçng thiĂŻĂ«u dĂ”ch naĂąy, tinh dĂ”ch khöng
thĂŻĂ vĂ»ĂșĂ„t ra khoĂŁi niĂŻĂ„u Ă aĂ„o Ă Ă»ĂșĂ„c.
YĂ nghĂŽa vaĂą vai troĂą cuĂŁa tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t à öëi vĂșĂĄi hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa
cĂș thĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng rĂȘĂ«t quan troĂ„ng, tĂșĂĄi mûåc ngĂ»ĂșĂąi ta goĂ„i Ă oĂĄ laĂą traĂĄi
tim thûå hai cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng.
- NguyĂŻn nhĂȘn chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂąm viĂŻm nhiĂŻĂźm tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t laĂą do
cĂș thĂŻĂ bĂ” laĂ„nh, kĂŻĂ caĂŁ viĂŻĂ„c tĂčĂŠm nĂ»ĂșĂĄc laĂ„nh lĂȘu. CaĂĄc tuyĂŻĂ«n sinh duĂ„c
cuĂ€ng nhĂ» caĂĄc tuyĂŻĂ«n nöÄi taĂ„ng khaĂĄc cuĂŁa tiĂŻĂ«t dĂ”ch rĂȘĂ«t nhaĂ„y caĂŁm vĂșĂĄi
noĂĄng vaĂą laĂ„nh. MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t rĂčçng nhiĂŻĂ„t à öÄ cao seĂ€ laĂąm daĂ€n caĂĄc
- 9. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 9
http://ebooks.vdcmedia.com
cĂș cuĂŁa bĂČu daĂĄi, nĂși chûåa à ûÄng caĂĄc tuyĂŻĂ«n sinh duĂ„c, ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i nhiĂŻĂ„t
à öÄ thĂȘĂ«p seĂ€ laĂąm co caĂĄc cĂș cuĂŁa bĂČu daĂĄi. TuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t cuĂ€ng rĂȘĂ«t nhaĂ„y
caĂŁm vĂșĂĄi à öÄ laĂ„nh. Trong söë nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi "thñch tĂčĂŠm tuyĂŻĂ«t" cuĂ€ng hay
gĂčĂ„p bĂŻĂ„nh viĂŻm tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t.
- CaĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c cuĂŁa Ă aĂąn öng taĂ„o ra dĂ”ch loĂŁng (tinh
dĂ”ch). ThaĂąnh phĂȘĂŹn cuĂŁa tinh dĂ”ch rĂȘĂ«t phûåc taĂ„p: trong Ă oĂĄ coĂĄ dĂ”ch tinh
hoaĂąn vaĂą phĂȘĂŹn phuĂ„c cuĂŁa chuĂĄng ĂșĂŁ tuĂĄi à ûÄng tinh vaĂą tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t.
ThaĂąnh phĂȘĂŹn cuĂŁa tinh dĂ”ch laĂą tinh truĂąng.
ViĂŻĂ„c taĂ„o ra tinh truĂąng vaĂą hooĂĄc mön nam bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khi xuĂȘĂ«t
hiĂŻĂ„n thĂșĂąi kyĂą phaĂĄt duĂ„c vaĂą keĂĄo daĂąi tĂșĂĄi tĂȘĂ„n tuöĂi giaĂą.
- Mößi lĂȘĂŹn phoĂĄng tinh khoaĂŁng 6 triĂŻĂ„u mi-li-lit tinh dĂ”ch Ă Ă»ĂșĂ„c
phoĂĄng ra. Trong tinh dĂ”ch coĂĄ haĂąng chuĂ„c thaĂąnh phĂȘĂŹn hooĂĄc mön, caĂĄc
hĂșĂ„p chĂȘĂ«t khoaĂĄng, caĂĄc chĂȘĂ«t nem, vitamin vaĂą caĂĄc hĂșĂ„p chĂȘĂ«t. Söë lĂ»ĂșĂ„ng
vaĂą thaĂąnh phĂȘĂŹn tinh dĂ”ch phuĂ„ thuöÄc vaĂąo traĂ„ng thaĂĄi chung vaĂą tĂȘm
sinh lyĂĄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng, viĂŻĂ„c Ăčn uöëng vaĂą à öÄ daĂąi cuĂŁa thĂșĂąi gian
sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c. Tinh dĂ”ch coĂĄ muĂąi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t giöëng nhĂ» muĂąi hoa
ThiĂŻn truĂĄc sĂ».
- Trong luĂĄc giao hĂșĂ„p trong ĂȘm Ă aĂ„o, qui Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t coĂ„
xaĂĄt vaĂąo cöà tûã cung hoĂčĂ„c nĂčçm bĂŻn caĂ„nh cöà tûã cung vĂČ thĂŻĂ« khi phoĂĄng
tinh tinh dĂ”ch seĂ€ chaĂŁy thĂčĂšng vaĂąo cöà tûã cung. Sau khoaĂŁng 10 phuĂĄt
tinh dĂ”ch seĂ€ biĂŻĂ«n thaĂąnh nĂ»ĂșĂĄc coĂąn tinh truĂąng seĂ€ thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo loĂąng
tûã cung. ChuĂĄng chuyĂŻĂn à öÄng theo loĂąng tûã cugn vaĂą loĂ„t vaĂąo buöÏng
trûång. Tinh dĂ”ch laĂą möÄt trong nhûÀng chĂȘĂ«t phûåc taĂ„p nhĂȘĂ«t cuĂŁa cĂș thĂŻĂ
vaĂą sûÄ phaĂĄ vĂșĂ€ hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa caĂĄc cĂș cĂȘĂ«u riĂŻng biĂŻĂ„t trong böÄ maĂĄy sinh
duĂ„c coĂĄ thĂŻĂ laĂąm aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą sûÄ toaĂąn veĂ„n cuĂŁa tinh
dÔch.
12. ChöÏng: QuaĂĄ trĂČnh phaĂĄt duĂ„c bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« naĂąo ĂșĂŁ nam giĂșĂĄi vaĂą nûÀ
giĂșĂĄi?
BaĂĄc sĂŽ: KhoaĂŁng à öÄ 13 â 14 tuöĂi caĂĄc chaĂąng trai vaĂą cö gaĂĄi bĂčĂŠt
Ă ĂȘĂŹu xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sûÄ ham muöën à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc giĂșĂĄi. SûÄ ham muöën
do mang tñnh chĂȘĂ«t chĂ»a roĂ€ raĂąng, sau Ă oĂĄ khi tĂșĂĄi à öÄ tuöĂi 17 â 25 Ă aĂ„t
Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn Ă aĂĄng kĂŻĂ. Ham muöën Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą ham muöën
tĂČnh duĂ„c.
- 10. F e r e d e r i c R o s s i t e r 10
http://ebooks.vdcmedia.com
SûÄ phaĂĄt duĂ„c theo ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng goĂ„i laĂą thĂșĂąi kyĂą chuyĂŻĂn tiĂŻĂ«p
giûÀa tuöĂi treĂŁ con vaĂą tuöĂi trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh. ThĂșĂąi kyĂą naĂąy keĂĄo daĂąi thĂ»ĂșĂąng
khoaĂŁng 3 â 5 nĂčm. Trong thĂșĂąi kyĂą naĂąy caĂĄc tuyĂŻĂ«n nöÄi tiĂŻĂ«t phaĂĄt triĂŻĂn
maĂ„nh taĂ„o ra caĂĄc hooĂĄc mön, caĂĄc hooĂĄc mön naĂąy thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo maĂĄu
vaĂą gĂȘy ra nhûÀng thay à öĂi nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh trong cĂș thĂŻĂ vaĂą caĂĄc mö. HoaĂ„t
à öÄng cuĂŁa caĂĄc tuyĂŻĂ«n nöÄi tiĂŻĂ«t phuĂ„ thuöÄc vaĂąo hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa hĂŻĂ„ thĂȘĂŹn
kinh trung Ă»Ășng vaĂą laĂą möÄt thĂŻĂ thöëng nhĂȘĂ«t.
SûÄ thay à öĂi trong cĂș thĂŻĂ caĂĄc thiĂŻĂ«u niĂŻn vaĂą thiĂŻĂ«u nûÀ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu
tûù giai Ă oaĂ„n trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh (tĂČnh duĂ„c), mang tĂŻn goĂ„i cuĂŁa caĂĄc dĂȘĂ«u
hiĂŻĂ„u tĂČnh duĂ„c thûå yĂŻĂ«u. NhûÀng cĂș quan vaĂą tuyĂŻĂ«n tĂČnh duĂ„c chuĂŁ yĂŻĂ«u
Ă Ă»ĂșĂ„c hĂČnh thaĂąnh ĂșĂŁ treĂŁ em noĂĄi chung, nhĂ»ng chĂł Ă ĂŻĂ«n giai Ă oaĂ„n phaĂĄt
triĂŻĂn naĂąy mĂșĂĄi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu diĂŻĂźn ra sûÄ phĂȘn lĂȘĂ„p roĂ€ rĂŻĂ„t trong tĂȘm lyĂĄ vaĂą
cĂȘĂ«u taĂ„o cĂș thĂŻĂ cuĂŁa hai giĂșĂĄi.
SûÄ trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c giûÀa thiĂŻĂ«u niĂŻn vaĂą thiĂŻĂ«u nûÀ kĂŻĂ«t
thuĂĄc coĂĄ phĂȘĂŹn khaĂĄc nhau. CoĂĄ thĂŻĂ chia laĂąm 2 thĂșĂąi kyĂą ĂșĂŁ caĂĄc thiĂŻĂ«u nûÀ.
ThĂșĂąi kyĂą thûå nhĂȘĂ«t - Ă oĂĄ laĂą sûÄ böÄc phaĂĄt caĂĄc tuyĂŻĂ«n vuĂĄ vaĂą cĂș quan
sinh duĂ„c à öÏng thĂșĂąi vĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa cĂș thĂŻĂ vaĂą chiĂŻĂŹu cao. ThĂșĂąi
kyĂą naĂąy kĂŻĂ«t thuĂĄc bĂčçng sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n kinh nguyĂŻĂ„t lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn.
ThĂșĂąi kyĂą thûå hai göÏm giai Ă oaĂ„n cuöëi cuĂŁa viĂŻĂ„c thay à öĂi cĂș thĂŻĂ
thiĂŻĂ«u nûÀ, sûÄ chĂȘĂ„m laĂ„i vĂŻĂŹ phaĂĄt triĂŻĂn cĂș thĂŻĂ vaĂą chiĂŻĂŹu cao vaĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu
hĂČnh thaĂąnh caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ thuĂ„ thai. Trong tĂȘm lyĂĄ cuĂŁa thiĂŻĂ«u nûÀ
cuĂ€ng diĂŻĂźn ra sûÄ thay à öĂi - xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sûÄ e theĂ„n, Ă iĂŻĂ„u Ă aĂą vaĂą hay tûÄ
aĂĄi...
ĂĂ thiĂŻĂ«u niĂŻn nam coĂĄ thĂŻĂ chia laĂąm 3 giai Ă oaĂ„n trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh
tĂČnh duĂ„c. KĂŻĂ«t thuĂĄc ĂșĂŁ lûåa tuöĂi 16 - 18 bĂčçng viĂŻĂ„c nöĂi hĂȘĂŹu ĂșĂŁ cöĂ, sûÄ sĂȘĂŹn
ĂșĂŁ mĂčĂ„t, vĂșĂ€ gioĂ„ng, sûÄ tĂčng trĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa caĂĄc cĂș bĂčĂŠp. CĂș thĂŻĂ hĂČnh thaĂąnh
caåc neåt à aùn öng.
ThĂșĂąi kyĂą chuyĂŻĂn tiĂŻĂ«p tûù treĂŁ con thaĂąnh thiĂŻĂ«u niĂŻn diĂŻĂźn ra khaĂĄ
nhanh nĂŻn mĂčĂ„c duĂą bĂŻn ngoaĂąi chaĂąng thiĂŻĂ«u niĂŻn coĂĄ veĂŁ ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn
nhĂ»ng vĂȘĂźn giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu neĂĄt treĂŁ con, nhĂȘĂ«t laĂą trong tñnh caĂĄch. ĂoĂĄ
laĂą möÄt "à ûåa treĂŁ lĂșĂĄn tuöĂi".
CĂȘĂŹn phaĂŁi thĂȘĂ«y rĂčçng, sûÄ chñn muöÏi cĂș quan sinh duĂ„c ĂșĂŁ Ă aĂąn öng
vaĂą Ă aĂąn baĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sĂșĂĄm hĂșn caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n nhĂȘĂ«t thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ xĂȘy dûÄng
- 11. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 11
http://ebooks.vdcmedia.com
gia Ă ĂČnh. TrĂŻn thûÄc tĂŻĂ«, ĂșĂŁ à öÄ tuöĂi 12-13 ĂșĂŁ caĂĄc cĂȘĂ„u beĂĄ Ă aĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n
tinh dĂ”ch vaĂą caĂĄc cö thiĂŻĂ«u nûÀ Ă aĂ€ thĂȘĂ«y kinh nguyĂŻĂ„t. Trong à öÄ tuöĂi
naĂąy khöng thĂŻĂ noĂĄi sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c, mĂčĂ„c duĂą tñnh Ă a tĂČnh
xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n khaĂĄ sĂșĂĄm, thĂȘĂ„m chñ trĂ»ĂșĂĄc caĂŁ khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu phaĂĄt duĂ„c nûÀa.
Tinh hoaĂąn (tuyĂŻĂ«n tinh) ĂșĂŁ Ă aĂąnh öng vaĂą buöÏng trûång ĂșĂŁ phuĂ„ nûÀ
taĂ„o ra nhûÀng chĂȘĂ«t Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t. ĂoĂĄ laĂą caĂĄc hooĂĄc mön coĂĄ tñnh hoaĂ„t à öÄng
sinh hoĂ„c. CaĂĄc hooĂĄc mön vĂșĂĄi möÄt lĂ»ĂșĂ„ng rĂȘĂ«t nhoĂŁ, sau khi xĂȘm nhĂȘĂ„p
vaĂąo maĂĄu coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșñ toaĂąn böÄ hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa cĂș thĂŻĂ noĂĄi chung.
SûÄ tñch cûÄc cuĂŁa hooĂĄc mön Ă Ă»ĂșĂ„c lûÄa choĂ„n: Mößi hooĂĄc mön chĂł coĂĄ thĂŻĂ
coĂĄ taĂĄc duĂ„ng tĂșĂĄi möÄt chûåa nĂčng nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh.
SûÄ xĂȘm nhĂȘĂ„p cuĂŁa caĂĄc hooĂĄc mön tuyĂą vaĂąo maĂĄu kñch thñch sûÄ
phaĂĄt triĂŻĂn caĂĄc dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa sûÄ cĂȘĂ«u taĂ„o vĂŻĂŹ mĂčĂ„t tĂȘm lyĂĄ tñnh caĂĄch,
laĂąm cho Ă aĂąn öng khaĂĄc biĂŻĂ„t vĂșĂĄi Ă aĂąn baĂą, Ă aĂŁm baĂŁo sûÄ böÄc löÄ baĂŁn nĂčng
tĂČnh duĂ„c.
ĂĂ thĂșĂąi trung cöà khi Ă aĂ„o à ûåc tuyĂŻĂ„t duĂ„c Ă oĂĄng vai troĂą chuĂŁ Ă aĂ„o,
ngĂ»ĂșĂąi ta Ă Ă”nh Ă eĂą beĂ„p baĂŁn nĂčng tĂČnh duĂ„c maĂ„nh meĂ€ cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi.
NhĂ»ng khöng ai laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. DĂ»ĂșĂĄi chĂŻĂ« à öÄ phong kiĂŻĂ«n, trong
caĂĄc cung Ă ĂČnh Ă oĂĄng kñn, trong caĂĄc buöĂi tiĂŻĂ„c tuĂąn man rĂșĂ„, caĂĄc öng
quan laĂ„i truyĂŻĂŹn cho nhau caĂĄc thoĂĄi xĂȘĂ«u tinh tĂŻĂ«. VaĂą caĂĄc thĂŻĂ chĂŻĂ« vĂŻĂŹ
sau caĂĄc thĂčĂŠng lĂșĂ„i chöëng laĂ„i "sûÄ suy à öÏi vĂŻĂŹ Ă aĂ„o à ûåc" chĂł laĂą caĂĄc thĂčĂŠng
lĂșĂ„i tiĂŻĂ„c tuĂąng. ChuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ ngaĂ„c nhiĂŻn vĂČ sûÄ ngĂȘy thĂș cuĂŁa caĂĄc
"chiĂŻĂ«n sĂŽ" Ă ĂȘĂ«u tranh chöëng suy à öÏi ĂȘĂ«y.
13. ChöÏng: Löng mu coå yå nghÎa thûÄc tïë naùo khöng?
BaĂĄc sĂŽ: Löng mu khöng hĂŻĂŹ coĂĄ yĂĄ nghĂŽa quan troĂ„ng naĂąo. ĂoĂĄ chĂł
laĂą möÄt trong nhûÀng dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa thĂșĂąi kyĂą trĂ»ĂșĂŁng thaĂąnh vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c
ĂșĂŁ hai giĂșĂĄi. ĂĂ phĂ»Ășng Ăöng phuĂ„ nûÀ caĂ„o löng mao, nhĂ» hoĂ„ thĂ»ĂșĂąng noĂĄi
vĂČ nhûÀng caĂĄch nhĂČn nhĂȘĂ„n theo thĂȘĂm myĂ€.
14. ChöÏng: LiĂŻĂ„u coĂĄ sûÄ liĂŻn quan naĂąo giûÀa söë lĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa löng mu
vĂșĂĄi tñnh khñ khöng?
Baåc sÎ: Khöng coå.
15. ChöÏng: Töi thĂȘĂ„t vui mûùng khi Ă Ă»ĂșĂ„c nghe thĂȘĂ«y Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. VĂșĂ„ töi
coĂĄ nhiĂŻĂŹu löng, daĂąy hĂșn cuĂŁa töi vaĂą töi nghĂŽ rĂčçng cö ĂȘĂ«y coĂĄ tñnh khñ
- 12. F e r e d e r i c R o s s i t e r 12
http://ebooks.vdcmedia.com
maĂ„nh meĂ€ hĂșn töi, vaĂą coĂĄ leĂ€ töi seĂ€ rĂȘĂ«t vĂȘĂ«t vaĂŁ Ă ĂŻĂ laĂąm thoaĂŁ maĂ€n Ă Ă»ĂșĂ„c cö
ĂȘĂ«y.
16. VĂșĂ„: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ caĂĄi gĂČ gĂȘy ra sûÄ phoĂĄng tinh cuĂŁa Ă aĂąn öng?
BaĂĄc sĂŽ: TuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t Ă iĂŻĂŹu khiĂŻĂn sûÄ phoĂĄng tinh. ĂĂŻĂ hiĂŻĂu
Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu ĂȘĂ«y, cĂȘĂŹn phaĂŁi biĂŻĂ«t nhiĂŻĂŹu hĂșn vĂŻĂŹ hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa tinh truĂąng.
DĂ”ch do ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng tiĂŻĂ«t ra goĂ„i laĂą tinh dĂ”ch. NgoaĂąi ra coĂąn möÄt vaĂąi
loaĂ„i dĂ”ch khaĂĄc. CaĂĄc thaĂąnh phĂȘĂŹn chuĂŁ yĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„o ra ĂșĂŁ tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn
liĂŻĂ„t vaĂą chĂł Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂą lĂȘĂźn cuĂąng tinh truĂąng trĂ»ĂșĂĄc luĂĄc phoĂĄng tinh.
Khi coĂąn coĂĄ sûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt à öëi vĂșĂĄi tuyĂŻĂ«n tiĂŻĂŹn liĂŻĂ„t seĂ€ khöng coĂĄ sûÄ
phoĂĄng tinh, khi sûÄ kiĂŻĂm soaĂĄt Ă oĂĄ mĂȘĂ«t Ă i, tuyĂŻĂ«n naĂąy seĂ€ hoaĂ„t à öÄng
nhĂ» möÄt chiĂŻĂ«c bĂșm möÄt chiĂŻĂŹu Ă ĂȘĂy tinh dĂ”ch ra ngoaĂąi thaĂąnh doĂąng.
17. ChöÏng: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn coĂĄ thĂŻĂ phoĂĄng
tinh Ă Ă»ĂșĂ„c liĂŻĂ„u coĂĄ bĂ” vö sinh khöng?
BaĂĄc sĂŽ: CoĂĄ thĂŻĂ, bĂșĂŁi leĂ€ vö sinh khöng phaĂŁi do ñt tinh dĂ”ch maĂą do
lĂ»ĂșĂ„ng tinh truĂąng trong tinh dĂ”ch khöng Ă uĂŁ.
18. ChöÏng: ThĂŻĂ« laĂąm thĂŻĂ« naĂąo ngĂ»ĂșĂąi ta biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c trong tinh dĂ”ch coĂĄ
à uã tinh truùng hay khöng?
BaĂĄc sĂŽ: ChĂł coĂĄ caĂĄch soi dĂ»ĂșĂĄi kñnh hiĂŻĂn vi. NhĂȘn Ă ĂȘy töi cuĂ€ng
xin noĂĄi rĂčçng sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa tinh truĂąng trong tinh dĂ”ch khöng nhĂȘĂ«t
thiĂŻĂ«t laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng coĂĄ thĂŻĂ laĂąm ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn baĂą thuĂ„ thai Ă Ă»ĂșĂ„c vĂČ
tinh truĂąng cuĂŁa anh ta coĂĄ thĂŻĂ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c toaĂąn veĂ„n so nhiĂŻĂŹu lyĂĄ do
khaĂĄc nhau. NghiĂŻĂ„n rĂ»ĂșĂ„u chĂčĂšng haĂ„n, coĂĄ thĂŻĂ huyĂŁ hoaĂ„i tinh truĂąng
hoĂčĂ„c laĂąm cho tinh truĂąng mĂȘĂ«t khaĂŁ nĂčng hoaĂ„t à öÄng. ViĂŻĂ„c nghiĂŻn cûåu
tinh truĂąng dĂ»ĂșĂĄi kñnh hiĂŻĂn vi cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng tinh
truĂąng bĂ” phĂŻĂ« phĂȘĂm.
19. VĂșĂ„: Töi biĂŻĂ«t möÄt söë phuĂ„ nûÀ, thĂ»a baĂĄc sĂŽ, hoĂ„ noĂĄi rĂčçng chĂčĂšng coĂĄ
caĂŁm giaĂĄc gĂČ khi duĂąng tay sĂșĂą vaĂąo ĂȘm vĂȘĂ„t. TaĂ„i sao laĂ„i nhĂ» vĂȘĂ„y?
BaĂĄc sĂŽ: Ăm vĂȘĂ„t cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c che kñn bĂșĂŁi möÄt lĂșĂĄp biĂŻĂu bĂČ cuĂ€ng
giöëng nhĂ» dĂ»Ășng vĂȘĂ„t, vaĂą laĂą baĂŁn sao cuĂŁa noĂĄ. Ăm vĂȘĂ„t thĂȘĂ„m chñ cuĂ€ng
Ă Ă»ĂșĂ„c nĂȘng lĂŻn möÄt goĂĄc nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh khi hĂ»ng phĂȘĂ«n. NĂŻĂ«u phuĂ„ nûÀ
khöng thĂȘĂ«y hĂ»ng phĂȘĂ«n khi kñch thñch ĂȘm vĂȘĂ„t, thĂ»ĂșĂąng thĂČ Ă oĂĄ laĂą do
- 13. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 13
http://ebooks.vdcmedia.com
lĂșĂĄp bĂČ bĂ” dñnh xuöëng phña dĂ»ĂșĂĄi da bĂ” bĂȘĂn. Giöëng nhĂ» bao da qui Ă ĂȘĂŹu
ĂșĂŁ Ă aĂąn öng nĂși qui tuĂ„ caĂĄc chĂȘĂ«t thaĂŁi, nhĂ»ng caĂĄc chĂȘĂ«t thaĂŁi gĂȘy cho phuĂ„
nûÀ tai haĂ„i hĂșn nhĂ» laĂąm caĂŁn trĂșĂŁ viĂŻĂ„c laĂąm hĂ»ng phĂȘĂ«n ĂȘm vĂȘĂ„t. ĂiĂŻĂŹu
khoĂĄ chĂ”u ĂȘĂ«y coĂĄ thĂŻĂ dĂŻĂź daĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c loaĂ„i boĂŁ.
20. VĂșĂ„: LiĂŻĂ„u ĂȘm vĂȘĂ„t coĂĄ Ă aĂĄp ûång sûÄ kñch thñch nĂŻĂ«u noĂĄ khöng bĂ”
bĂȘĂn khöng?
BaĂĄc sĂŽ: NhĂȘĂ«t thiĂŻĂ«t phaĂŁi coĂĄ sûÄ Ă aĂĄp laĂ„i. NĂŻĂ«u Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng xĂȘĂy
ra, coĂĄ nghĂŽa laĂą coĂĄ caĂĄi gĂČ Ă oĂĄ phûåc taĂ„p hĂșn. ThĂ»ĂșĂąng Ă oĂĄ laĂą do tĂȘm lyĂĄ
bĂȘĂm sinh. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p hay gĂčĂ„p nhĂȘĂ«t ĂșĂŁ caĂĄc phuĂ„ nûÀ ĂșĂŁ tuöĂi thiĂŻĂ«u niĂŻn
hay thuĂŁ dĂȘm vaĂą cho rĂčçng Ă oĂĄ laĂą thoĂĄi xĂȘĂ«u vaĂą töÄi lößi. Do nhûÀng yĂĄ nghĂŽ
Ă oĂĄ hoĂ„ luön caĂŁm thĂȘĂ«y coĂĄ lößi trong viĂŻĂ„c laĂąm cuĂŁa quaĂĄ khûå hoĂčĂ„c sûÄ
ngĂ»ĂșĂ„ng nguĂąng khi ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng lĂčĂ„p laĂ„i vĂșĂĄi hoĂ„ thoĂĄi xĂȘĂ«u vaĂą töÄi lößi
Ă oĂĄ, coĂąn hoĂ„ khöng bĂ” hĂ»ng phĂȘĂ«n khi Ă aĂąn öng taĂĄc à öÄng Ă ĂŻĂ«n cĂș quan
Ă oĂĄ.
21. ChöÏng: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ. ThĂŻĂ« naĂąo laĂą kñch duĂ„c? ChuĂĄng coĂĄ vai troĂą gĂČ
Ă ĂŻĂ sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c töët Ă eĂ„p?
BaĂĄc sĂŽ: CaĂĄc vuĂąng kñch thñch tĂČnh duĂ„c (nhaĂ„y caĂŁm tĂČnh duĂ„c) bao
göÏm caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n trĂŻn cĂș thĂŻĂ maĂą khi duĂąng tay, möi, caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n
sinh duĂ„c hoĂčĂ„c caĂĄc vĂȘĂ„t khaĂĄc chaĂ„m vaĂąo seĂ€ laĂąm xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n vaĂą tĂčng sûÄ
hĂ»ng phĂȘĂ«n ham muöën tĂČnh duĂ„c. NhûÀng khu kñch duĂ„c Ă ĂčĂ„c trĂ»ng
cuĂŁa phuĂ„ nûÀ laĂą caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n sinh duĂ„c ngoaĂ„i taĂ„ng, trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t laĂą ĂȘm
vĂȘĂ„t, mu to vaĂą mu nhoĂŁ cuĂŁa ĂȘm Ă aĂ„o, cuĂ€ng nhĂ» voĂąm miĂŻĂ„ng, daĂĄi tai,
nuĂĄm vuĂĄ, beĂ„n, chĂȘn, baĂąn chĂȘn, cöĂ.
VuĂąng kñch duĂ„c coĂĄ thĂŻĂ laĂą caĂĄc khu vûÄc trĂŻn cĂș thĂŻĂ. SûÄ Ă uĂ„ng
chaĂ„m bĂčçng tay vaĂąo caĂĄc vuĂąng naĂąy gĂȘy ra caĂŁm giaĂĄc dĂŻĂź chĂ”u, nhĂ»ng
sûÄ kñch à öÄng seĂ€ maĂ„nh hĂșn nĂŻĂ«u duĂąng lĂ»ĂșĂ€i, rĂčng, hoĂčĂ„c möi taĂĄc à öÄng
tĂșĂĄi caĂĄc vuĂąng kñch duĂ„c. Tai vaĂą daĂĄi tai cuĂ€ng rĂȘĂ«t bĂ” hĂ»ng phĂȘĂ«n, khi
kñch thñch tai Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi maĂ„nh meĂ€ vaĂą laĂąm thoaĂŁ maĂ€n
hoĂ„ khöng phaĂŁi dĂŻĂź daĂąng. Ăöëi khi ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng sau khi vuöët ve tai
cuĂŁa phuĂ„ nûÀ thĂČ phaĂŁi chuyĂŻĂn ngay sûÄ vuöët ve sang caĂĄc vuĂąng kñch
duĂ„c khaĂĄc. Khöng nĂŻn vöÄi vaĂąng. NhûÀng à öÄng taĂĄc naĂąy nĂčçm trong troĂą
chĂși tĂČnh duĂ„c, khöng thĂŻĂ thiĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c. MöÄt böÄ phĂȘĂ„n khaĂĄc cuĂŁa cĂș thĂŻĂ
- 14. F e r e d e r i c R o s s i t e r 14
http://ebooks.vdcmedia.com
cuĂ€ng rĂȘĂ«t nhaĂ„y caĂŁm vĂșĂĄi kñch thñch Ă oĂĄ laĂą cöĂ, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khoang hoĂ€m
dĂ»ĂșĂĄi tai.
Hön - laĂą möÄt nhĂȘn töë rĂȘĂ«t quan troĂ„ng trong troĂą chĂși tĂČnh duĂ„c,
caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng khöng hön nhau hoĂčĂ„c ñt hön nhau laĂą phaĂ„m sai
lĂȘĂŹm vĂŻĂŹ sûÄ thiĂŻĂ«u kinh nghiĂŻĂ„m cuĂŁa hoĂ„. Hön cuĂ€ng coĂĄ nhiĂŻĂŹu caĂĄch, Ă a
daĂ„ng, kiĂŻĂu hön phiaĂĄ ngoaĂąi möi khöng Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą biĂŻĂu hiĂŻĂ„n tĂČnh
duĂ„c, thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c sûã duĂ„ng khi baĂ„n beĂą hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi thĂȘn Ă oĂĄn hay tiĂŻĂźn
biĂŻĂ„t nhau. KiĂŻĂu hĂșn Ă a tĂČnh nhĂȘĂ«t laĂą kiĂŻĂu hön nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi PhaĂĄp goĂ„i
"NuĂ„ hön cuĂŁa tĂȘm höÏn" caĂĄc cĂčĂ„p tĂČnh nhĂȘn hön nhau hĂșĂŁ miĂŻĂ„ng, duĂąng
lĂ»ĂșĂ€i Ă ĂȘĂy Ă i Ă ĂȘĂy laĂ„i trong miĂŻĂ„ng nhau, nĂși Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą khu kñch duĂ„c
quan troĂ„ng cuĂŁa phuĂ„ nûÀ vaĂą cuĂŁa nhiĂŻĂŹu Ă aĂąn öng. KiĂŻĂu hön naĂąy khöng
phaĂŁi ai cuĂ€ng thñch caĂŁ. ViĂŻĂ„c lûÄa choĂ„n kiĂŻĂu hön do Ă aĂąn öng quyĂŻĂ«t
Ă Ă”nh chiĂŻĂŹu theo yĂĄ muöën cuĂŁa Ă aĂąn baĂą. SûÄ kñch à öÄng do hön gĂȘy ra
diĂŻĂźn ra chuĂŁ yĂŻĂ«u tûù cuĂąi tay tĂșĂĄi voĂąng ngûÄc, tûù baĂąn chĂȘn lĂŻn caĂĄc böÄ
phĂȘĂ„n sinh duĂ„c.
TrĂŻn toaĂąn böÄ bĂŻĂŹ mĂčĂ„t cĂș thĂŻĂ phuĂ„ nûÀ raĂŁi khĂčĂŠp caĂĄc Ă ĂȘĂŹu dĂȘy thĂȘĂŹn
kinh rĂȘĂ«t nhaĂ„y caĂŁm maĂą khi chaĂ„m tĂșĂĄi caĂĄc Ă iĂŻĂm naĂąy gĂȘy nĂŻn caĂŁm giaĂĄc
dĂŻĂź chĂ”u vaĂą sûÄ hĂ»ng phĂȘĂ«n. VuĂąng kñch duĂ„c nöĂi bĂȘĂ„t cuĂŁa phuĂ„ nûÀ laĂą vuĂĄ
vaĂą caĂĄc nuĂĄm vuĂĄ trĂșĂŁ nĂŻn cĂ»Ășng cûång. Khi kñch thñch maĂ„nh seĂ€ rĂȘĂ«t
hĂ»ng phĂȘĂ«n. NhĂ»ng noĂĄi chung nuĂĄm vuĂĄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ dĂŻĂź nhaĂ„y
caĂŁm hĂșn nuĂĄm vuĂĄ cuĂŁa Ă aĂąn öng. NhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ trong luĂĄc giao hĂșĂ„p caĂĄc
nuĂĄm vuĂĄ vaĂą caĂĄc tuyĂŻĂ«n vuĂĄ Ă ĂŻĂŹu cĂ»Ășng cûång.
BöÄ ngûÄc cuĂŁa phuĂ„ nûÀ khöng phaĂŁi vö tĂČnh laĂą biĂŻĂu tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa nûÀ
tñnh. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ gĂčĂŠn liĂŻĂŹn vĂșĂĄi caĂĄc tuyĂŻĂ«n vuĂĄ Ă aĂŁm baĂŁo sûÄ söëng cuĂŁa à ûåa
treĂŁ trong nhûÀng thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn sau khi ra Ă ĂșĂąi. ThĂșĂąi kyĂą Ă oĂĄ à ûåa treĂŁ
uöëng sûÀa Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«t ra tûù caĂĄc tuyĂŻĂ«n vuĂĄ. OĂ Ă ĂȘy, cuĂ€ng nhĂ» sûÄ thai
ngheĂĄn, sûÄ thöng thaĂĄi cuĂŁa tûÄ nhiĂŻn thĂȘĂ„t tuyĂŻĂ„t vĂșĂąi - khoaĂĄi caĂŁm khi
hĂČnh thaĂąnh möÄt cuöÄc söëng mĂșĂĄi dĂ»ĂșĂąng nhĂ» hoaĂą cuĂąng sûÄ sung sĂ»ĂșĂĄng
cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ khi cho con buĂĄ. NhĂ»ng hoaĂ„t à öÄng tĂČnh duĂ„c cuĂŁa
con ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«t Ă a daĂ„ng vaĂą thĂ»ĂșĂąng khöng trûÄc tiĂŻĂ«p gĂčĂŠn liĂŻĂŹn vĂșĂĄi viĂŻĂ„c
thuĂ„ thai. VĂČ vĂȘĂ„y viĂŻĂ„c kñch thñch caĂĄc nuĂĄm vuĂĄ gĂȘy ra hĂ»ng phĂȘĂ«n vaĂą
thoaĂŁ maĂ€n khöng coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi viĂŻĂ„c nuöi con. ThĂșĂąi Ă iĂŻĂm hĂ»ng
phĂȘĂ«n cuĂŁa caĂĄc nuĂĄm vuĂĄ phuĂ„ nûÀ khöng phuĂ„ thuöÄc vaĂąo à öÄ to nhoĂŁ cuĂŁa
tuyïën vuå vaù cuãa nuåm vuå. CuÀng coå nhûÀng phuÄ nûÀ maù khi kñch thñch
nuĂĄm vuĂĄ khöng gĂȘy nĂŻn hĂ»ng phĂȘĂ«n, song söë Ă oĂĄ rĂȘĂ«t ñt. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i
- 15. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 15
http://ebooks.vdcmedia.com
cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng phuĂ„ nûÀ maĂą chĂł cĂȘĂŹn kñch thñch nuĂĄm vuĂĄ ĂȘĂ«y laĂąm cho hoĂ„
Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi naĂąy thuöÄc nhoĂĄm ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tñnh khñ
maĂ„nh meĂ€. SûÄ hĂ»ng phĂȘĂ«n coĂĄ phaĂŁn xaĂ„ trong caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c
gĂȘy ra do viĂŻĂ„c kñch thñch mĂčĂ„t trong cuĂŁa höng. PhuĂ„ nûÀ bĂ” hĂ»ng
phĂȘĂ«n maĂ„nh nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng hön hoĂčĂ„c kñch thñch caĂĄc khu Ă oĂĄ.
Khu naĂąy cuĂ€ng rĂȘĂ«t quan troĂ„ng vaĂą caĂĄc vuĂąng kñch duĂ„c khaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ chĂł
dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n sûÄ nhaĂ„y caĂŁm cuĂŁa möÄt trong hai ngĂ»ĂșĂąi. Khu kñch duĂ„c naĂąy
coĂĄ thĂŻĂ laĂąm caĂŁ hai ngĂ»ĂșĂąi cuĂąng bĂ” hĂ»ng phĂȘĂ«n. NhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ bĂ” kñch
à öÄng maĂ„nh nĂŻĂ«u vûùa hön vûùa Ă eĂą maĂ„nh vaĂąo vuĂąng dĂ»ĂșĂĄi höng trĂŻn
Ă ĂȘĂŹu göëi. CaĂĄc khu naĂąy cuĂ€ng nhĂ» boĂ„ng chĂȘn, sĂ»ĂșĂąn khi hön hoĂčĂ„c vuöët
ve bĂČnh thĂ»ĂșĂąng laĂ„i khöng gĂȘy ra hĂ»ng phĂȘĂ«n.
VuĂąng kñch duĂ„c Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa nam giĂșĂĄi laĂą caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n sinh
duĂ„c ngoaĂ„i taĂ„ng. NĂŻĂ«u kñch thñch keĂĄo daĂąi caĂĄc cĂș quan Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ dĂȘĂźn
Ă ĂŻĂ«n cûÄc khoaĂĄi. ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„t qui Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t rĂȘĂ«t nhaĂ„y caĂŁm, phĂȘĂŹn
dĂ»ĂșĂĄi dĂ»Ășng vĂȘĂ„t boĂ„ng Ă aĂĄi vaĂą mĂčĂ„t trong cuĂŁa qui Ă ĂȘĂŹu. ThûÄc tĂŻĂ« sau 2-5
phuĂĄt kñch thñch Ă ĂȘĂŹu vaĂą thĂȘn dĂ»Ășng vĂȘĂ„t seĂ€ dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n phoĂĄng tinh keĂąm
theo khoaĂĄi caĂŁm. LuĂĄc Ă oĂĄ khöng quan troĂ„ng viĂŻĂ„c kñch thñch bĂčçng
caĂĄch naĂąo.
22. ChöÏng: TrĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy töi thĂ»ĂșĂąng nghĂŽ rĂčçng ĂȘm Ă aĂ„o cuĂŁa phuĂ„ nûÀ
laĂą nĂși cuĂŁa caĂĄc caĂŁm giaĂĄc tĂČnh duĂ„c.
BaĂĄc sĂŽ: MĂčĂ„c duĂą phuĂ„ nûÀ coĂĄ thĂŻĂ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄ caĂŁm do kñch
thñch ĂȘm Ă aĂ„o, nhĂ»ng noĂĄ thĂ»ĂșĂąng khöng maĂ„nh meĂ€ nhĂ» khoaĂĄi caĂŁm
tñch tuĂ„ ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu ĂȘm vĂȘĂ„t. CoĂĄ nhûÀng tĂ» thĂŻĂ« giao hĂșĂ„p nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh cho pheĂĄp
Ă aĂąnh öng kñch thñch ĂȘm vĂȘĂ„t, nhĂșĂą Ă oĂĄ maĂą phuĂ„ nûÀ coĂĄ thĂŻĂ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c
khoaĂĄi caĂŁm ĂșĂŁ caĂŁ hai nĂși. PhĂȘĂŹn nhaĂ„y caĂŁm nhĂȘĂ«t cuĂŁa ĂȘm vĂȘĂ„t nĂčçm ĂșĂŁ
phĂȘĂŹn dĂ»ĂșĂĄi chöß biĂŻĂu bĂČ vĂșĂĄi tĂȘĂ„n cuĂąng cuĂŁa ĂȘm vĂȘĂ„t. CuĂ€ng giöëng nhĂ» ĂșĂŁ
dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vĂȘĂ„y.
23. VĂșĂ„: MöÄt cö baĂ„n gaĂĄi quen töi kĂŻĂ rĂčçng, maĂąng trinh cuĂŁa cö ĂȘĂ«y
khöng bao giĂșĂą bĂ” thuĂŁng ngay caĂŁ khi cö ĂȘĂ«y sinh nĂșĂŁ nûÀa. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ
thïà khöng?
BaĂĄc sĂŽ: CoĂĄ thĂŻĂ coĂĄ. MöÄt söë phuĂ„ nûÀ coĂĄ maĂąng trinh rĂȘĂ«t mĂŻĂŹm noĂĄ
coĂĄ thĂŻĂ cĂčng ra Ă Ă»ĂșĂ„c. NhĂ»ng Ă aĂ„i Ă a söë phuĂ„ nûÀ maĂą maĂąng trinh
khöng Ă Ă»ĂșĂ„c choĂ„c thuĂŁng sau möÄt lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p, noĂĄ seĂ€ mĂȘĂ«t dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn.
- 16. F e r e d e r i c R o s s i t e r 16
http://ebooks.vdcmedia.com
24. VĂșĂ„: BaĂĄc sĂŽ noĂĄi rĂčçng, löß ĂȘm Ă aĂ„o thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c kheĂĄp kñn bĂșĂŁi caĂĄc
möi lĂșĂĄn.
BaĂĄc sĂŽ: VĂȘng, Ă uĂĄng vĂȘĂ„y. Ngay caĂŁ khi vaĂ„ch caĂĄc möi mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ
nhĂČn thĂȘĂ«y löß hoĂčĂ„c nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng goĂ„i laĂą cûãa tûã cung. TrĂŻn
thûÄc tĂŻĂ« Ă oĂĄ laĂą möÄt voĂąng cĂș giûÀ cho löß ĂȘm Ă aĂ„o kheĂĄp kñn. Khi coĂĄ sûÄ
kñch thñch tĂČnh duĂ„c caĂĄc cĂș Ă oĂĄ thaĂŁ loĂŁng bĂșĂĄt Ă ĂŻĂ dĂ»Ășng vĂȘĂ„t coĂĄ thĂŻĂ Ă i
qua, ngoaĂąi ra coĂĄ nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khi phuĂ„ nûÀ bĂ” nhûÀng daĂ„ng röëi
loaĂ„n nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh, thĂ»ĂșĂąng laĂą röëi loaĂ„n tĂȘm lyĂĄ gĂȘy caĂŁn trĂșĂŁ viĂŻĂ„c giaĂ€n ra
cuĂŁa caĂĄc cĂș taĂ„o mûåc à öÄ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ dĂ»Ășng vĂȘĂ„t coĂĄ thĂŻĂ Ă i qua Ă Ă»ĂșĂ„c.
Khi caĂĄc cĂș naĂąy hoaĂ„t à öÄng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ thĂŻĂ sûã
duĂ„ng chung khi giao hĂșĂ„p, keĂ„p chĂčĂ„t cĂȘĂŹn hoĂčĂ„c Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t
trong luĂĄc giao hĂșĂ„p.
25. VĂșĂ„: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, khi hĂ»ng phĂȘĂ«n vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c thĂČ caĂĄi gĂČ diĂŻĂźn ra
trong caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c cuĂŁa Ă aĂąn öng vaĂą Ă aĂąn baĂą?
BaĂĄc sĂŽ: KhoaĂŁng 16-17 tuöĂi sûÄ ham muöën vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c Ă aĂ„t à öÄ
phaĂĄt triĂŻĂn khaĂĄ cao Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂĄc Ă Ă”nh bĂčçng sûÄ hĂ»ng phĂȘĂ«n vaĂą ham
muöën - sûÄ tĂčng trĂ»ĂșĂŁng sinh duĂ„c. Khi Ă oĂĄ caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ thoaĂŁ maĂ€n
ham muöën tûÄ nhiĂŻn vĂŻĂŹ sinh duĂ„c khöng coĂĄ. VĂČ vĂȘĂ„y lĂȘĂ„p gia Ă ĂČnh nhĂ»
Ă aĂ€ noĂĄi ĂșĂŁ trĂŻn, thĂ»ĂșĂąng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khöng sĂșĂĄm hĂșn 18 tuöĂi, Ă a söë caĂĄc
trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p coĂąn muöÄn hĂșn nûÀa. XuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n khoaĂŁng caĂĄch giûÀa sûÄ
ham muöën tĂČnh duĂ„c vaĂą khaĂŁ nĂčng thûÄc tĂŻĂ« Ă ĂŻĂ thoaĂŁ maĂ€n ham muöën
Ă oĂĄ. ĂoĂĄ laĂą möÄt trong nhûÀng sûÄ mĂȘĂ«t cĂȘn à öëi quan troĂ„ng trong sinh
hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c tûÄ nhiĂŻn cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi.
BaĂŁn thĂȘn cĂș thĂŻĂ con ngĂ»ĂșĂąi tĂČm caĂĄch cĂȘn bĂčçng hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa
caĂĄc tuyĂŻĂ«n tĂČnh duĂ„c, "laĂąm giaĂŁm bĂșĂĄt" ham muöën tĂČnh duĂ„c. HiĂŻĂ„n
tĂ»ĂșĂ„ng di möÄng tinh xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ caĂĄc thiĂŻĂ«u niĂŻn. Di möÄng tinh xaĂŁy
ra thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn, coĂĄ luĂĄc Ă ĂŻm naĂąo cuĂ€ng coĂĄ, keĂąm theo caĂĄc cĂșn mĂș vĂŻĂŹ
tĂČnh duĂ„c cuĂ€ng coĂĄ hiĂŻĂ„n tĂ»Ășng tĂ»Ășng tûÄ ĂșĂŁ caĂĄc cö thiĂŻĂ«u nûÀ. NhûÀng
hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng Ă oĂĄ hoaĂąn toaĂąn phuĂą hĂșĂ„p sinh lyĂĄ vaĂą tûÄ nhiĂŻn. Song thĂ»ĂșĂąng
di möÄng tinh cuĂ€ng khöng laĂąm giaĂŁi toaĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c sinh lyĂĄ, caĂĄc cö cĂȘĂ„u
thiĂŻĂ«u n iĂŻn thĂ»ĂșĂąng sûã duĂ„ng biĂŻn ph aĂĄp nhĂȘn taĂ„o gĂȘy kñch thñch caĂĄc
cĂș quan tĂČnh duĂ„c. ĂoĂĄ laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng thuĂŁ dĂȘm.
Ham muöën Ă Ă»ĂșĂ„c gĂȘĂŹn guĂ€i vĂŻĂŹ thĂŻĂ xaĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c hiĂŻĂ„n thûÄc hoaĂĄ trong
giao hĂșĂ„p. ThĂ»ĂșĂąng sau 3-4 phuĂĄt sau khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu giao hĂșĂ„p laĂą sûÄ
- 17. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 17
http://ebooks.vdcmedia.com
chuyĂŻĂn à öÄng nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh cuĂŁa cĂș thĂŻĂ, seĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cûÄc khoaĂĄi. CûÄc
khoaĂĄi - laĂą mûåc à öÄ cao nhĂȘĂ«t cuĂŁa caĂŁm giaĂĄc khoaĂĄi laĂ„c, hĂČnh thaĂąnh vaĂąo
thĂșĂąi Ă iĂŻĂm kĂŻĂ«t thuĂĄc giao hĂșĂ„p (hoĂčĂ„c caĂĄc à öÄng taĂĄc khaĂĄc thay cho giao
hĂșĂ„p).
MöÄt söë phuĂ„ nûÀ khöng coĂĄ sûÄ ham muöën giao hĂșĂ„p vaĂą khöng Ă aĂ„t
Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą laĂ€nh duĂ„c hoĂčĂ„c laĂ„nh luĂąng
vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. Trong caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khi ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y sûÄ
cĂ»Ășng cûång keĂĄm cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t hoĂčĂ„c phoĂĄng tinh sĂșĂĄm (khoaĂŁng 1-2
phuĂĄt sau khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu giao hĂșĂ„p), luĂĄc Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi vĂŻĂŹ sûÄ yĂŻĂ«u keĂĄm
tĂČnh duĂ„c. LiĂŻĂ„t dĂ»Ășng hoĂčĂ„c caĂĄc triĂŻĂ„u chûång liĂŻĂ„t dĂ»Ășng. NguyĂŻn nhĂȘn
dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n sûÄ laĂ€nh duĂ„c vaĂą liĂŻĂ„t dĂ»Ășng rĂȘĂ«t Ă a daĂ„ng.
Ăöi khi cuĂ€ng thĂ»ĂșĂąng gĂčĂ„p caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khi gĂčĂ„p gĂșĂ€ vĂșĂĄi phuĂ„
nûÀ, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng thĂȘĂ«y sûÄ cĂ»Ășng cûång dĂ»Ășng vĂȘĂ„t, sau Ă oĂĄ möÄt luĂĄc
sûÄ cĂ»Ășng cûång tûÄ mĂȘĂ«t Ă i maĂą khöng coĂĄ xuĂȘĂ«t tinh. SûÄ cĂ»Ășng cûång Ă oĂĄ
coĂĄ thĂŻĂ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trong luĂĄc öm ĂȘĂ«p, hön hñt, vuöët ve nhau. HiĂŻĂ„n
tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy gĂȘy ra sûÄ khoĂĄ chĂ”u trong caĂĄc cĂș quan tĂČnh duĂ„c, vĂČ vĂȘĂ„y
nĂŻn traĂĄnh caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhĂ» vĂȘĂ„y nĂŻĂ«u khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n tiĂŻĂ«n
haĂąnh giao hĂșĂ„p.
CoĂĄ thĂŻĂ, do nhiĂŻĂŹu nguyĂŻn nhĂȘn khaĂĄc nhau, con ngĂ»ĂșĂąi bĂčĂŠt buöÄc
phaĂŁi caĂĄch ly khoĂŁi sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c. ĂĂ tuöĂi treĂŁ sûÄ caĂĄch ly naĂąy
hoaĂąn toaĂąn vö haĂ„i à öëi vĂșĂĄi cĂș thĂŻĂ.
Trong nhûÀng thĂșĂąi kyĂą nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh cuĂŁa cuöÄc Ă ĂșĂąi, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t nhûÀng
ngaĂąy sau khi cĂ»ĂșĂĄi, caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng tiĂŻĂ«n haĂąnh nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p.
NhûÀng lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p keĂĄo daĂąi hoĂčĂ„c cuöÏng nhiĂŻĂ„t coĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi cho laĂą
sûÄ thaĂĄi quaĂĄ. ViĂŻĂ„c Ă aĂĄnh giaĂĄ ĂșĂŁ Ă ĂȘy mang tñnh caĂĄ nhĂȘn sĂȘu sĂčĂŠc, coĂĄ thĂŻĂ
à öëi vĂșĂĄi möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi laĂą thaĂĄi quaĂĄ coĂąn à öëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂ„i
cho laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng.
26. ChöÏng: CĂȘĂŹn phaĂŁi xûã sûÄ thĂŻĂ« naĂąo cho Ă uĂĄng trong Ă ĂŻm tĂȘn hön?
BaĂĄc sĂŽ: Vai troĂą chuĂŁ Ă aĂ„o trong viĂŻĂ„c xûã sûÄ Ă ĂŻm tĂȘn hön thĂ»ĂșĂąng
thuöÄc vĂŻĂŹ ngĂ»ĂșĂąi chöÏng. Song cuĂ€ng khöng loaĂ„i trûù viĂŻĂ„c, öng chöÏng
hoaĂąn toaĂąn thiĂŻĂ«u kinh nghiĂŻĂ„m trong sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c vaĂą Ă ĂŻm tĂȘn
hön à öëi vĂșĂĄi anh ta cuĂ€ng à öÏng thĂșĂąi laĂą khĂșĂŁi Ă iĂŻĂm cuĂŁa Ă ĂșĂąi söëng tĂČnh
duĂ„c. Do aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa sûÄ höÏi hĂșĂ„p, lo lĂčĂŠng coĂĄ thĂŻĂ laĂąm dĂ»Ășng vĂȘĂ„t,
- 18. F e r e d e r i c R o s s i t e r 18
http://ebooks.vdcmedia.com
khöng thĂŻĂ cĂ»Ășng cûång Ă Ă»ĂșĂ„c. ĂoĂĄ khöng phaĂŁi triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa liĂŻĂ„t
dĂ»Ășng, maĂą laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng taĂ„m thĂșĂąi. KhoaĂŁng vaĂąi ngaĂąy sau sûÄ cĂ»Ășng
cûång seĂ€ trĂșĂŁ laĂ„i bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vaĂą sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c seĂ€ phaĂĄt triĂŻĂn töët.
Trong tĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p Ă oĂĄ ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ treĂŁ khöng nĂŻn toĂŁ ra khöng bĂčçng loĂąng
hoĂčĂ„c ngaĂ„c nhiĂŻn.
Song, Ă aĂ„i Ă a söë caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c cuĂŁa caĂĄc cĂčĂ„p
vĂșĂ„ chöÏng treĂŁ diĂŻĂźn ra suöng seĂŁ tûù ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu chung söëng.
KhoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ khuyĂŻn nhûÀng lĂșĂąi khuyĂŻnn cuĂ„ thĂŻĂ vaĂą caĂĄc cĂ» xûã
trong Ă ĂŻm tĂȘn hön, nhĂ»ng nhĂȘĂ«t thiĂŻĂ«t phaĂŁi biĂŻĂ«t tûÄ chuĂŁ, coĂĄ caĂĄc troĂą
chĂși tĂČnh duĂ„c chuĂȘĂn bĂ” tûù trĂ»ĂșĂĄc, sûÄ ĂȘu yĂŻĂ«m vaĂą tĂŻĂ« nhĂ” cuĂŁa caĂŁ hai
ngĂ»ĂșĂąi. Trong lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn tûå thĂŻĂ« thuĂȘĂ„n lĂșĂ„i nhĂȘĂ«t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi
vĂșĂ„ sao cho hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂą ĂȘm Ă aĂ„o truĂąng hĂșĂ„p nhau. ĂĂŻĂ
laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» vĂȘĂ„y cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ kĂŻ göëi xuöëng dĂ»ĂșĂĄi möng (Ă ĂŻĂ
nĂȘng cao xĂ»Ășng chĂȘĂ„u) co chĂȘn laĂ„i hĂŻĂ«t cĂșĂ€ tĂșĂĄi Ă ĂȘĂŹu göëi hoĂčĂ„c duĂąng chĂȘn
quĂčĂ„p eo chöÏng. Trong lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn coĂĄ thĂŻĂ bĂ” chaĂŁy maĂĄu do
maĂąng trinh bĂ” choĂ„c thuĂŁng. Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p Ă oĂĄ sau Ă oĂĄ khöng nĂŻn
tiĂŻĂ«p tuĂ„c lĂčĂ„p laĂ„i viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p nûÀa. ĂĂŻĂ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ thĂȘĂ„t khöng
dĂŻĂź daĂąng, song nĂŻĂ«u öng chöÏng muöën nhanh choĂĄng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ hoaĂą
hĂșĂ„p trong sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c thĂČ nĂŻn nghe theo lĂșĂąi khuyĂŻn naĂąy: bĂșĂŁi
vĂČ ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂŁ treĂŁ tröng Ă ĂșĂ„i lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn vĂșĂĄi sûÄ lo lĂčĂŠng, cĂčng
thĂčĂšng, nößi sĂșĂ„ bĂ” Ă au Ă ĂșĂĄn. DĂŻĂź hiĂŻĂu laĂą trong lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn
ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ khoĂĄ maĂą caĂŁm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁm giaĂĄc sung sĂ»ĂșĂĄng. MöÄt thĂșĂąi
gian tröi qua, caĂŁ hai cuĂąng bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo thĂŻĂ« giĂșĂĄi tĂČnh duĂ„c. ĂĂŻm tĂȘn hön
- Ă Ă»ĂșĂ„c coi nhĂ» tiĂŻĂŹn Ă ĂŻĂŹ, Ă ĂŻm tĂȘn hön chĂ»a phaĂŁi laĂą khoaĂĄi laĂ„c maĂą chĂł
laĂą sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t nhau Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. Ai maĂą khöng hiĂŻĂu Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ seĂ€ phaĂ„m
phaĂŁi sai lĂȘĂŹm nghiĂŻm troĂ„ng, maĂą sau naĂąy phaĂŁi traĂŁ möÄt giaĂĄ Ă ĂčĂŠt. HoĂčĂ„c
laĂą sûÄ laĂ„nh luĂąng vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„, hoĂčĂ„c sûÄ ghĂŻ tĂșĂŁm cuĂŁa cö ta
à öëi vĂșĂĄi sûÄ gĂȘĂŹn guĂ€i vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c.
NĂŻĂ«u trong nhûÀng ngaĂąy sau, sûÄ ra maĂĄu vĂȘĂźn coĂąn tiĂŻĂ«p tuĂ„c, thĂČ
cĂȘĂŹn caĂĄch ly thĂŻm 2-3 ngaĂąy. Khi coĂĄ caĂŁm giaĂĄc hĂși Ă au cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„,
chöÏng phaĂŁi lĂȘĂ„p tûåc chĂȘĂ«m dûåt viĂŻĂ„c dĂȘĂ„p tiĂŻĂ«p theo vaĂą sau Ă oĂĄ nheĂ„
nhaĂąng Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo lĂ»u yĂĄ tĂșĂĄi à öÄ sĂȘu Ă Ă»a vaĂąo. ĂöÄ lĂșĂĄn cuĂŁa
dĂ»Ășng vĂȘĂ„t cĂčng cûång luĂĄc naĂąo cuĂ€ng lĂșĂĄn hĂșn à öÄ sĂȘu cuĂŁa ĂȘm Ă aĂ„o, vĂČ
thĂŻĂ« thĂșĂąi gian Ă ĂȘĂŹu thĂ»ĂșĂąng chĂł cho dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt nûãa. Khi
- 19. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 19
http://ebooks.vdcmedia.com
cho hĂčĂšn toaĂąn böÄ dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo seĂ€ gĂȘy ra Ă au do sûåc eĂĄp lĂŻn vuĂąng cöĂ
tûã cung.
Trong nhûÀng thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn khi mĂșĂĄi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sinh hoaĂ„t tĂČnh
duĂ„c, nĂŻĂ«u à öÄ nhĂșĂąn ĂșĂŁ cûãa ĂȘm Ă aĂ„o khöng Ă uĂŁ, coĂĄ thĂŻĂ duĂąng kem vadĂșlin
hoĂčĂ„c nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t böi vaĂąo dĂ»Ășng vĂȘĂ„t.
SeĂ€ ra sao, nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ Ă aĂ€ coĂĄ kinh nghiĂŻĂ„m tĂČnh duĂ„c trĂ»ĂșĂĄc khi
cĂ»ĂșĂĄi? ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng thĂŻĂ coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi sinh hoaĂ„t vĂșĂ„ chöÏng Ă Ă»ĂșĂ„c.
TrĂ»ĂșĂĄc kia, thĂșĂąi trung cöĂ, caĂĄc hiĂŻĂ„p sĂŽ, trĂ»ĂșĂĄc khi Ă aĂĄnh trĂȘĂ„n, thĂ»ĂșĂąng
mĂčĂ„c cho caĂĄc baĂą vĂșĂ„ "thĂčĂŠt lĂ»ng chung thuĂŁy", laĂąm bĂčçng sĂčĂŠt hoĂčĂ„c baĂ„c.
ThĂčĂŠt lĂ»ng naĂąy che kñn caĂĄc böÄ phĂȘĂ„n sinh duĂ„c cuĂŁa phuĂ„ nûÀ, chĂł Ă ĂŻĂ laĂ„i
caĂĄc löß nhoĂŁ cho caĂĄc nhu cĂȘĂŹu tûÄ nhiĂŻn. ThĂčĂŠt lĂ»ng Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄ laĂ„i vaĂą
chaĂąng hiĂŻĂ„p sĂŽ cĂȘĂŹm chĂČa khoaĂĄ theo ngĂ»ĂșĂąi. Phong tuĂ„c naĂąy thĂŻĂ hiĂŻĂ„n sûÄ
bĂčĂŠt buöÄc vĂșĂ„ phaĂŁi giûÀ gĂČn sûÄ trong trĂčĂŠng, chung thuĂŁy vĂșĂĄi chöÏng.
NgaĂąy nay moĂ„i viĂŻĂ„c Ă aĂ€ khaĂĄc hĂčĂšn. VĂČ vĂȘĂ„y cuĂ€ng khöng coĂĄ gĂČ laĂą quan
troĂ„ng khi trĂ»ĂșĂĄc luĂĄc cĂ»ĂșĂĄi, cö dĂȘu Ă aĂ€ coĂĄ quan hĂŻĂ„ tĂČnh duĂ„c vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi
khaĂĄc. CoĂĄ thĂŻĂ luĂĄc thaĂąnh cöng maĂą vĂȘĂźn ham mĂŻ nhûÀng hĂČnh thûåc sinh
hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c laĂ„ kyĂą nhĂȘĂ«t.
Thöng minh hĂșn, nĂŻĂ«u nhĂ» chaĂąng rĂŻĂ Ă aĂĄnh giaĂĄ tĂ» caĂĄch cuĂŁa cö
dĂȘu trĂ»ĂșĂĄc khi hai ngĂ»ĂșĂąi quen nhau vaĂą nhûÀng quan hĂŻĂ„ trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ chûå
à ûùng tûÄ dĂčçn vĂčĂ„t mĂČnh bĂșĂŁi nhûÀng lo lĂčĂŠng khöng Ă ĂȘu vaĂąo Ă ĂȘu.
NgĂ»ĂșĂąi chöÏng treĂŁ Ă aĂĄng yĂŻu, lĂ”ch sûÄ, coĂĄ vĂčn hoaĂĄ cĂȘĂŹn phaĂŁi tûù tûù
Ă Ă»a vĂșĂ„ mĂČnh vaĂąo thĂŻĂ« giĂșĂĄi tĂČnh duĂ„c, à ûùng coĂĄ à öët chaĂĄy giai Ă oaĂ„n
muöën laĂąm caĂĄi cĂȘĂŹn laĂąm trong 2-3 thaĂĄng trong voĂąng möÄt vaĂąi ngaĂąy.
ThaĂĄi à öÄ thö baĂ„o cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng trĂ»ĂșĂĄc khi giao hĂșĂ„p, khi maĂą anh
ta chĂł nghĂŽ tĂșĂĄi sûÄ thoaĂŁ maĂ€n nhĂ» cĂȘĂŹu cuĂŁa baĂŁn thĂȘn, coĂĄ thĂŻĂ laĂąm cho
ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ treĂŁ sĂșĂ„ haĂ€i sûÄ gĂȘĂŹn guĂ€i vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ
treĂŁ, trong caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhĂ» vĂȘĂ„y thĂ»ĂșĂąng mĂȘĂ«t tûÄ chuĂŁ vaĂą phuĂ„c tuĂąng
theo yĂĄ muöën cuĂŁa caĂĄc öng chöÏng. CaĂĄch xûã sûÄ Ă uĂĄng nhĂȘĂ«t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi
chöÏng laĂą phaĂŁi dûÄa trĂŻn sûÄ ĂȘu yĂŻĂ«m vaĂą vuöët ve.
NgĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ thöng minh vaĂą tĂŻĂ« nhĂ” cuĂ€ng khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ chöÏng biĂŻĂ«t
kĂŻĂ caĂŁ khi giao hĂșĂ„p lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn khöng laĂąm cö ĂȘĂ«y thoaĂŁ maĂ€n (thĂ»ĂșĂąng
laĂą nhĂ» vĂȘĂ„y). RiĂŻng viĂŻĂ„c vĂșĂ„ giuĂĄp chöÏng caĂŁm nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄi caĂŁm,
cuĂ€ng laĂą sûÄ buĂą Ă ĂčĂŠp Ă aĂĄng kïà à öëi vĂșĂĄi cö ta.
- 20. F e r e d e r i c R o s s i t e r 20
http://ebooks.vdcmedia.com
ĂĂŻĂ viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p diĂŻĂźn ra töët Ă eĂ„p cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ sûÄ mong muöën
cuĂŁa caĂŁ hai vĂșĂ„ chöÏng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c thoaĂŁ maĂ€n möÄt caĂĄch töëi Ă a vaĂą yĂĄ thûåc
Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng hai ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu coĂĄ ham muöën lĂȘĂźn nhau.
NĂŻĂ«u möÄt ngĂ»ĂșĂąi chĂł nghĂŽ vĂŻĂŹ mĂČnh vaĂą sûÄ thoaĂŁ maĂ€n cuĂŁa baĂŁn
thĂȘn, coĂąn ngĂ»ĂșĂąi kia chĂł Ă oĂĄng vai troĂą thûå yĂŻĂ«u, thĂČ coĂĄ thĂŻĂ noĂĄi rĂčçng:
sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c vĂșĂ„ chöÏng khöng thĂŻĂ Ă em laĂ„i sûÄ thoaĂŁ maĂ€n thûÄc
sûÄ Ă Ă»ĂșĂ„c. Trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu mĂșĂĄi chung söëng nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi ta
thĂ»ĂșĂąng goĂ„i "TuĂȘĂŹn trĂčng mĂȘĂ„t". CaĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng thĂ»ĂșĂąng giao hĂșĂ„p
nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy. CoĂĄ nhûÀng à öi vĂșĂ„ chöÏng thiĂŻĂ«u sûÄ hiĂŻĂu biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ
sinh lyĂĄ, laĂ„i cho rĂčçng, trong möÄt ngaĂąy khöng nĂŻn giao hĂșĂ„p laĂ„i. TĂȘĂ«t
nhiĂŻn, coĂĄ nhiĂŻĂŹu caĂĄch phuĂ„ thuöÄc vaĂąo Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm caĂĄ nhĂȘn, nhĂ»ng coĂĄ
Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn lĂ»u yĂĄ - nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi chöÏng xuĂȘĂ«t tinh sĂșĂĄm (sĂșĂĄm hĂșn hai phuĂĄt)
thĂČ nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh nĂŻn tiĂŻĂ«n haĂąnh giao hĂșĂ„p laĂ„i.
NhiĂŻĂŹu cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng thĂȘĂ«t voĂ„ng vĂČ ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c à öÄ
cûÄc khoaĂĄi trong thĂșĂąi gian giao hĂșĂ„p. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ cuĂ€ng khöng lĂȘĂ«y gĂČ laĂąm
laĂ„ caĂŁ. NhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu caĂŁm thĂȘĂ«y khoaĂĄi caĂŁm chĂł möÄt thĂșĂąi gian
sau, sau khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c.
Sau khi thoaĂŁ maĂ€n ham muöën, caĂĄc à öi vĂșĂ„ chöÏng yĂŻu nhau
khöng thĂŻĂ thĂșĂą Ăș vĂșĂĄi nhau Ă Ă»ĂșĂ„c. Trong moĂ„i trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cĂȘĂŹn coĂĄ sûÄ
biĂŻĂ«t Ășn vĂČ Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂĄi caĂŁm. SûÄ biĂŻĂ«t Ășn Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ biĂŻĂu hiĂŻĂ„n bĂčçng
sûÄ ĂȘu yĂŻĂ«m, öm ĂȘĂ«p hoĂčĂ„c nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ dĂ”u daĂąng.
LĂșĂąi noĂĄi coĂĄ vaĂąi troĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng trong Ă ĂșĂąi söëng cuĂŁa con
ngĂ»ĂșĂąi. CaĂĄc baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p, khi möÄt lĂșĂąi nhĂȘĂ„n xeĂĄt thiĂŻĂ«u
suy nghĂŽ coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy ra bĂŻĂ„nh tĂȘĂ„t, hoĂčĂ„c laĂąm cho möÄt söë bĂŻĂ„nh khaĂĄc trĂșĂŁ
nĂŻn khoĂĄ chûÀa hĂșn.
Vai troĂą cuĂŁa lĂșĂąi noĂĄi cuĂ€ng rĂȘĂ«t quan troĂ„ng trong viĂŻĂ„c giûÀ gĂČn haĂąi
hoaĂą vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. Khöng khi naĂąo, khöng luĂĄc naĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂ cho vĂșĂ„ hoĂčĂ„c
chöÏng traĂĄch moĂĄc nhau vĂČ khöng coĂĄ ham muöën Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ thoaĂŁ
maĂ€n. VaĂą ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ nĂŻn an uĂŁi, à öÄng viĂŻn ngĂ»ĂșĂąi chöÏng kĂŻĂ caĂŁ khi cö ta
khöng nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ thoaĂŁ maĂ€n sau khi gĂȘĂŹn guĂ€i nhau.
Khung caĂŁnh nĂși diĂŻĂźn ra sûÄ giao hĂșĂ„p cuĂ€ng coĂĄ yĂĄ nghĂŽa quan
troÄng.
- 21. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 21
http://ebooks.vdcmedia.com
CĂȘĂŹn sûÄ taĂĄch biĂŻĂ„t hoaĂąn toaĂąn, Ă ĂŻĂ khöng ai, khöng caĂĄi gĂČ coĂĄ thĂŻĂ
ngĂčn caĂŁn vĂșĂ„ chöÏng Ă Ă»ĂșĂ„c thoaĂŁi maĂĄi, xûã sûÄ theo nhĂ» yĂĄ muöën. NĂŻĂ«u ĂșĂŁ
phoĂąng bĂŻn caĂ„nh, chĂčĂšng haĂ„n, coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi thĂȘn ĂșĂŁ, nghe thĂȘĂ«y nhau roĂ€,
cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng seĂ€ sĂșĂ„ rĂčçng, ngĂ»ĂșĂąi ta nghe thĂȘĂ«y hoĂ„. Trong caĂĄc Ă iĂŻĂ„u
kiĂŻĂ„n Ă oĂĄ nhiĂŻĂŹu khi Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ hoaĂą hĂșĂ„p seĂ€ rĂȘĂ«t khoĂĄ, thĂȘĂ„m chñ khöng
thĂŻĂ Ă Ă»ĂșĂ„c.
Khi maĂą khöng coĂĄ caĂĄc nguyĂŻn nhĂȘn, caĂŁn trĂșĂŁ haĂąnh vi vaĂą thaĂĄi
à öÄ cuĂŁa cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng yĂŻu nhau, sûÄ gĂȘĂŹn guĂ€i vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c Ă em laĂ„i sûÄ
thoaĂŁi maĂĄi troĂ„n veĂ„n vĂŻĂŹ tĂȘm höÏn vaĂą thĂŻĂ xaĂĄc, taĂ„o ra cho hoĂ„ tĂČnh caĂŁm
tûÄ tin vaĂąo sûåc lûÄc vaĂą khaĂŁ nĂčng cuĂŁa baĂŁn thĂȘn, laĂąm tĂčng sûÄ hĂ»ng
phĂȘĂ«n, khaĂŁ nĂčng laĂąm viĂŻĂ„c, Ă aĂŁm baĂŁo traĂ„ng thaĂĄi, maĂą Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą sûÄ
toaĂąn veĂ„n vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c.
27. ChöÏng: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, Ă iĂŻĂŹu gĂČ diĂŻĂźn ra trong caĂĄc cĂș quan tĂČnh
duĂ„c cuĂŁa Ă aĂąn öng vaĂą Ă aĂąn baĂą trong luĂĄc giao hĂșĂ„p?
BaĂĄc sĂŽ: HaĂąnh vi tĂČnh duĂ„c cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi bĂ” chi phöëi bĂșĂŁi möÄt
muĂ„c à ñch chñnh - Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ thöëng nhĂȘĂ«t vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. CaĂĄc thay à öĂi
vĂŻĂŹ sinh lyĂĄ vaĂą nöÄi taĂ„ng diĂŻĂźn ra trong cĂș thĂŻĂ con ngĂ»ĂșĂąi khi giao hĂșĂ„p
rĂȘĂ«t Ă a daĂ„ng. CaĂĄc biĂŻĂu hiĂŻĂ„n bĂŻn ngoaĂąi dĂ»ĂșĂĄi daĂ„ng kñch thñch tĂČnh
duĂ„c, sûÄ cĂ»Ășng cûång, phoĂĄng tinh vaĂą cûÄc khoaĂĄi - khöng phaĂŁi laĂą gĂČ
khaĂĄc ngoaĂąi caĂĄc phĂȘĂŹn riĂŻng biĂŻĂ„t trong hĂŻĂ„ thöëng phaĂŁn xa thöëng nhĂȘĂ«t
vĂŻĂŹ haĂąnh vi cuĂŁa con ngĂ»ĂșĂąi.
Trong luĂĄc giao hĂșĂ„p coĂĄ thĂŻĂ chia laĂąm vaĂąi thĂșĂąi kyĂą nöëi tiĂŻĂ«p nhau ĂșĂŁ
Ă aĂąn öng cuĂ€ng nhĂ» ĂșĂŁ Ă aĂąn baĂą. Trong tûùng thĂșĂąi kyĂą coĂĄ nhûÀng thay à öĂi
nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh trong caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c vaĂą trong cĂș thĂŻĂ noĂĄi chung.
Trong nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhiĂŻĂŹu giai Ă oaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ khöng xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n.
ChĂčĂšng haĂ„n vĂČ nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn naĂąo Ă oĂĄ maĂą mĂȘĂ«t sûÄ kñch thñch,
thĂČ giao hĂșĂ„p coĂĄ thĂŻĂ kĂŻĂ«t thuĂĄc sĂșĂĄm khöng coĂĄ giai Ă oaĂ„n cûÄc khoaĂĄi.
Trong giai Ă oaĂ„n hĂ»ng phĂȘĂ«n caĂŁ hai ngĂ»ĂșĂąi chuĂŁ yĂŻĂ«u sûã duĂ„ng caĂĄc
haĂąnh à öÄng vuöët ve öm ĂȘĂ«p, hön, nhûÀng lĂșĂąi yĂŻu Ă Ă»Ășng, sûÄ Ă uĂ„ng
chaĂ„m tĂșĂĄi cĂș thĂŻĂ khoaĂŁ thĂȘn. CaĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c phaĂĄt triĂŻĂn à öÄ
nhaĂ„y caĂŁm, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t qui Ă ĂȘĂŹu dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂą ĂȘm vĂȘĂ„t. ĂĂ cûãa vaĂąo ĂȘm
Ă aĂ„o tiĂŻĂ«t dĂ”ch nhĂȘĂŹy. ĂaĂąn öng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sûÄ cĂ»Ășng cûång cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t,
mĂčĂ„c duĂą à öÄ cĂ»Ășng cûång chĂ»a Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o.
- 22. F e r e d e r i c R o s s i t e r 22
http://ebooks.vdcmedia.com
NhĂȘn töë chuĂŁ yĂŻĂ«u, cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cho giao hĂșĂ„p laĂą sûÄ cĂ»Ășng cûång cuĂŁa
dĂ»Ășng vĂȘĂ„t. CĂ»Ășng cûång - laĂą quaĂĄ trĂČnh phaĂŁn xa coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n. DuĂąng
nöß lûÄc cuĂŁa yĂĄ chñ khöng thĂŻĂ laĂąm xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sûÄ cĂ»Ășng cûång Ă Ă»ĂșĂ„c.
NgoaĂąi ra, caĂąng toĂŁ ra cöë laĂąm cĂ»Ășng cûång dĂ»Ășng vĂȘĂ„t coĂĄ thĂŻĂ laĂąm tĂčĂŠt
ngĂȘĂ«m hoĂčĂ„c kĂČm haĂ€m quaĂĄ trĂČnh cĂ»Ășng cûång.
QuaĂĄ trĂČnh hĂ»ng phĂȘĂ«n chuyĂŻĂn thaĂąnh quaĂĄ trĂČnh cĂčng thĂčĂšng
nhĂȘĂ«t vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. LuĂĄc Ă oĂĄ sûÄ cĂ»Ășng cûång dĂ»Ășng vĂȘĂ„t cuĂŁa Ă aĂąn öng trĂșĂŁ
nĂŻn roĂ€ hĂșn. ĂĂ caĂĄc mu nhoĂŁ cuĂŁa phuĂ„ nûÀ döÏn maĂĄu Ă ĂŻĂ«n, laĂąm phöÏng caĂĄc
mu naĂąy to gĂȘĂ«p vaĂąi lĂȘĂŹn so vĂșĂĄi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vaĂą coĂĄ maĂąu Ă oĂŁ sĂȘĂźm.
ThaĂąnh ĂȘm Ă aĂ„o tiĂŻĂ«t ra dĂ”ch nhĂșĂąn laĂąm Ă»ĂșĂĄt ĂȘm Ă aĂ„o. ĂaĂąn öng ham
muöën Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂą ĂȘm Ă aĂ„o vaĂą Ă aĂąn baĂą muöën Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p
nhĂȘĂ„n dĂ»Ășng vĂȘĂ„t.
BĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sûÄ chuyĂŻĂn à öÄng cuĂŁa caĂĄc cĂș (dĂȘĂ„p) laĂąm hĂ»ng phĂȘĂ«n caĂĄc
vuĂąng kñch duĂ„c cuĂŁa caĂŁ hai ngĂ»ĂșĂąi.
SûÄ kñch thñch cuĂŁa ĂȘm vĂȘĂ„t diĂŻĂźn ra tûù tûù, chĂȘĂ„m hĂșn nhiĂŻĂŹu so
vĂșĂĄi sûÄ cĂ»Ășng cûång cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t Ă aĂąn öng. Ăm vĂȘĂ„t to dĂȘĂŹn lĂŻn vaĂą trĂșĂŁ
nĂŻn rĂȘĂ«t nhaĂ„y caĂŁm. YĂŻĂ«u töë tĂȘm lyĂĄ rĂȘĂ«t quan troĂ„ng trong viĂŻĂ„c kñch
thñch ĂȘm vĂȘĂ„t, nhiĂŻĂŹu khi viĂŻĂ„c kñch thñch Ă ĂȘĂŹu vaĂą vuĂąng xunh quanh
ĂȘm vĂȘĂ„t laĂąm cho ĂȘm vĂȘĂ„t cĂ»Ășng hĂșn so vĂșĂĄi yĂŻĂ«u töë tĂȘm lyĂĄ. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ
giaĂŁi thñch cho nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khi ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ cûÄc
khoaĂĄi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng Ă Ă»ĂșĂ„c cö ta yĂŻu hoĂčĂ„c lûÄa choĂ„n. Trong luĂĄc
giao hĂșĂ„p ñt coĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p dĂ»Ășng vĂȘĂ„t coĂ„ xaĂĄt trûÄc tiĂŻĂ«p vĂșĂĄi ĂȘm vĂȘĂ„t (trûù
trong tĂ» thĂŻĂ« "phuĂ„ nûÀ ĂșĂŁ trĂŻn"). NhĂ»ng thĂ»ĂșĂąng thĂČ sûÄ coĂ„ xaĂĄt nhĂ» vĂȘĂ„y
cuĂ€ng chĂ»a Ă uĂŁ nĂŻn caĂŁ Ă aĂąn öng hoĂčĂ„c Ă aĂąn baĂą phaĂŁi coĂĄ sûÄ kñch thñch böĂ
sung Ă ĂȘĂŹu ĂȘm vĂȘĂ„t.
CaĂĄc chuyĂŻĂn à öÄng giao hĂșĂ„p ngaĂąy caĂąng tĂčng vaĂą bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu giai
Ă oaĂ„n khoaĂĄi cûÄc, trung bĂČnh tûù luĂĄc bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu giao hĂșĂ„p cho tĂșĂĄi luĂĄc Ă aĂ„t
Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi thĂ»ĂșĂąng laĂą 3-4 phuĂĄt. NhĂ»ng Ă oĂĄ cuĂ€ng chĂł laĂą söë liĂŻĂ„u
tĂ»Ășng à öëi, à öi khi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khi gĂčĂ„p nhau sau möÄt thĂșĂąi kyĂą xa caĂĄch
hoĂčĂ„c caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng treĂŁ mĂșĂĄi lĂȘĂ«y nhau cûÄc khoaĂĄi coĂĄ thĂŻĂ diĂŻĂźn ra
nhanh hĂșn, à öÏng thĂșĂąi caĂĄc cuöÄc giao hĂșĂ„p laĂ„i coĂĄ thĂŻĂ laĂąm daĂąi thĂŻm
giai Ă oaĂ„n cûÄc Ă iĂŻĂm tĂČnh duĂ„c. ĂĂ thĂșĂąi Ă iĂŻĂm cûÄc khoaĂĄi ĂșĂŁ caĂĄc cĂș vuĂąng
hĂȘĂ„u mön, tuyĂŻĂ«n nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄi hoĂčĂ„c vuĂąng tiĂŻĂŹn tûã cung cuĂŁa phuĂ„ nûÀ coĂĄ
hiĂŻĂ„n tĂ»Ășng co laĂ„i tûÄ nhiĂŻn. CoĂĄ thĂŻĂ mĂčĂ„t Ă oĂŁ lĂŻn, caĂĄc tuyĂŻĂ«n vuĂĄ cûång
- 23. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 23
http://ebooks.vdcmedia.com
laĂ„i, Ă ĂȘĂŹu vuĂĄ phöÏng lĂŻn, nhĂ»ng ngay sau khi Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cuĂ„c khoaĂĄi trĂșĂŁ
nĂŻn mĂŻĂŹm. NĂŻĂ«u nuĂĄm vuĂĄ vĂȘĂźn cûång, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ chûång toĂŁ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ
khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi. Trong cûÄc khoaĂĄi cuĂŁa phuĂ„ nûÀ cuĂ€ng phĂȘn
chia laĂąm 3 thĂșĂąi kyĂą. ĂĂ thĂșĂąi kyĂą Ă ĂȘĂŹu, keĂĄo daĂąi rĂȘĂ«t chĂșĂĄp nhoaĂĄng, dĂ»ĂșĂąng
nhĂ» sûÄ nhaĂ„y caĂŁm coĂĄ sûÄ dûùng laĂ„i, sau Ă oĂĄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„m caĂŁm giaĂĄc man
maĂĄt hoĂčĂ„c tiĂŻĂ«t dĂ”ch. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng Ă oĂĄ giöëng nhĂ» sûÄ phoĂĄng tinh cuĂŁa
phuĂ„ nûÀ. Sau Ă oĂĄ chuyĂŻĂn sang thĂșĂąi kyĂą hai bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu vuĂąng xĂ»Ășng chĂȘĂ„u.
Sau Ă oĂĄ lan ra khĂčĂŠp cĂș thĂŻĂ caĂŁm giaĂĄc ĂȘĂ«m noĂĄng. ThĂșĂąi kyĂą thûå ba bĂčĂŠt
Ă ĂȘĂŹu sûÄ co thĂčĂŠt tûã cung vaĂą vuĂąng xĂ»Ășng chĂȘĂ„u. NgĂ»ĂșĂąi ta cho rĂčçng nĂŻĂ«u
ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ caĂŁm thĂȘĂ«y 8-12 lĂȘĂŹn co thĂčĂŠt laĂą cûÄc khoaĂĄi maĂ„nh coĂąn tûù
3-4 lĂȘĂŹn laĂą cûÄc khoaĂĄi vûùa phaĂŁi.
Coå hai daÄng cûÄc khoaåi khaåc nhau:
- CûÄc khoaĂĄi do kñch thñch ĂȘm vĂȘĂ„t, do va chaĂ„m vaĂąo ĂȘm vĂȘĂ„t.
- CûÄc khoaĂĄi do dĂ»Ășng vĂȘĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă»a vaĂąo vaĂą chuyĂŻĂn à öÄng trong
ĂȘm Ă aĂ„o.
NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą khi cûÄc khoaĂĄi ĂȘm Ă aĂ„o
khöng cĂȘĂŹm taĂĄc à öÄng vaĂąo ĂȘm vĂȘĂ„t. Ăa söë phuĂ„ nûÀ cho rĂčçng hoĂ„ Ă aĂ„t
Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi maĂ„nh nhĂȘĂ«t khi à öÏng thĂșĂąi Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo ĂȘm
Ă aĂ„o vaĂą à öÏng thĂșĂąi kñch thñch ĂȘm vĂȘĂ„t hoĂčĂ„c caĂĄc vuĂąng kñch duĂ„c khaĂĄc.
VĂČ thĂŻĂ« khi ngĂ»ĂșĂąi ta cho rĂčçng 2 daĂ„ng cûÄc khoaĂĄi à öëi lĂȘĂ„p nhau laĂą
khöng à uång.
Khi giao hĂșĂ„p, ĂșĂŁ voĂŁ naĂ€o cuĂŁa thĂȘĂŹn kinh trung Ă»Ășng truyĂŻĂŹn Ă ĂŻĂ«n
nhiĂŻĂŹu kñch thñch khaĂĄc nhau khöng nhûÀng do taĂĄc à öÄng trûÄc tiĂŻĂ«p tĂșĂĄi
caĂĄc vuĂąng kñch duĂ„c, maĂą coĂąn do daĂĄng veĂŁ bĂŻn ngoaĂąi cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n
tĂČnh, caĂĄc chuyĂŻĂn à öÄng, cûã chĂł, gioĂ„ng noĂĄi, lĂșĂąi leĂ€ cuĂŁa anh ta... NhiĂŻĂŹu
à öi vĂșĂ„ chöÏng thĂ»ĂșĂąng sûã duĂ„ng laĂąn Ă iĂŻĂ„u hoĂčĂ„c baĂŁn nhaĂ„c quen thuöÄc Ă ĂŻĂ
gĂșĂ„i caĂŁm xuĂĄc hĂ»ng phĂȘĂ«n. TĂȘĂ«t caĂŁ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ cho ta biĂŻĂ«t rĂčçng, hĂŻĂ„ thöëng
phaĂŁn xaĂ„ coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n coĂĄ yĂĄ nghĂŽa rĂȘĂ«t quan troĂ„ng Ă ĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc
khoaĂĄi bĂčçng sûÄ vuöët ve, caĂĄc nuĂ„ hön hoĂčĂ„c sûÄ öm ĂȘĂ«p maĂą khöng cĂȘĂŹn
Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o hoĂčĂ„c taĂĄc à öÄng tĂșĂĄi ĂȘm vĂȘĂ„t.
Trong thĂșĂąi Ă iĂŻĂm cûÄc khoaĂĄi caĂĄc cĂș niĂŻĂ„u Ă aĂ„o cuĂŁa Ă aĂąn öng co
thĂčĂŠt laĂ„i Ă ĂŻĂ Ă ĂȘĂy tinh dĂ”ch ra ngoaĂąi. Tinh dĂ”ch phuĂ„t ra vĂșĂĄi khoaĂŁng
caĂĄch 0,8 giĂȘy, sau 3-4 lĂȘĂŹn co thĂčĂŠt sûåc maĂ„nh vaĂą tĂȘĂŹn söë co thĂčĂŠt giaĂŁm
dĂȘĂŹn. Tinh hoaĂąn vaĂą boĂ„ng Ă aĂĄi cuĂ€ng tham gia giao hĂșĂ„p. CaĂĄc cĂș cuĂŁa
- 24. F e r e d e r i c R o s s i t e r 24
http://ebooks.vdcmedia.com
bĂȘĂŹu daĂĄi co laĂ„i, tinh hoaĂąn Ă Ă»ĂșĂ„c nĂȘng lĂŻn do sûÄ co laĂ„i tûÄ nhiĂŻn cuĂŁa
caĂĄc cĂș treo. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ cho pheĂĄp ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng thûÄc hiĂŻĂ„n viĂŻĂ„c phoĂĄng
tinh Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ hĂșn (troĂ„n veĂ„n hĂșn).
Trong thĂșĂąi gian cûÄc khoaĂĄi, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng coĂĄ caĂŁm giaĂĄc nhĂȘĂ«t
Ă Ă”nh phaĂŁi phoĂĄng tinh vaĂą khöng kĂČm giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c. Trong thĂșĂąi Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ
à öÄ nhaĂ„y caĂŁm dĂ»ĂșĂąng nhĂ» biĂŻĂ«n mĂȘĂ«t, sau Ă oĂĄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n khoaĂĄi caĂŁm rĂȘĂ«t
roĂ€ neĂĄt. NĂŻĂ«u viĂŻĂ„c phoĂĄng tinh Ă aĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu thĂČ bĂčçng yĂĄ chñ, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn
öng cuĂ€ng khöng thĂŻĂ ngĂčn caĂŁn Ă Ă»ĂșĂ„c. KhoaĂĄi caĂŁm cao nhĂȘĂ«t Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c
nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng giao hĂșĂ„p vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ anh ta yĂŻu, khi tinh
dĂ”ch Ă Ă»ĂșĂ„c höÏi phuĂ„c laĂ„i Ă uĂŁ lĂ»ĂșĂ„ng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t (khoaĂŁng 2-3 ngaĂąy sau lĂȘĂŹn
phoĂĄng tinh sau cuĂąng). NĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c vĂșĂĄi
khoaĂŁng caĂĄch quaĂĄ ngĂčĂŠn thĂČ khoaĂĄi caĂŁm cuĂŁa nhûÀng lĂȘĂŹn phoĂĄng tinh vĂŻĂŹ
sau caĂąng giaĂŁm suĂĄt hĂșn. ĂĂ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ thĂČ nhûÀng lĂȘĂŹn cûÄc khoaĂĄi
caĂąng vĂŻĂŹ sau caĂąng maĂ€nh liĂŻĂ„t hĂșn nhûÀng lĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc.
ĂaĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi seĂ€ Ă em laĂ„i cho caĂŁ hai ngĂ»ĂșĂąi caĂŁm giaĂĄi thoaĂŁi
maĂĄi vĂŻĂŹ caĂŁ tinh thĂȘĂŹn vaĂą thĂŻĂ chĂȘĂ«t. NoĂĄi möÄt caĂĄch boĂĄng bĂȘĂy nhĂ» phuĂ„
nûÀ sau khi Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi noĂĄi: "Mößi tĂŻĂ« baĂąo trong cĂș thĂŻĂ töi Ă ĂŻĂŹu
Ă Ă»ĂșĂ„c thoaĂŁ maĂ€n".
NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i, trong khi giao hĂșĂ„p nĂŻĂ«u khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi,
coĂĄ thĂŻĂ laĂąm giaĂŁm sûÄ saĂŁng khoaĂĄi, tĂčng sûÄ bûÄc böÄi, gĂȘy ra nhûÀng caĂŁm
giaĂĄc khoĂĄ chĂ”u ĂșĂŁ caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c. Khi cûÄc khoaĂĄi, trong cĂș thĂŻĂ
diĂŻĂźn ra nhûÀng thay à öĂi rĂȘĂ«t quan troĂ„ng. NhĂ”p tim à öi luĂĄc lĂŻn tĂșĂĄi 180
nhĂ”p/phuĂĄt (giöëng nhĂ» caĂĄc vĂȘĂ„n à öÄng viĂŻn khi cĂčng thĂčĂšng vĂŻĂŹ thĂŻĂ lûÄc)
huyĂŻĂ«t aĂĄp tĂčng 40-80 mililit cuĂŁa cöÄt Ă o bĂčçng thuĂŁy ngĂȘn, tĂčng sûÄ
tuĂȘĂŹn hoaĂąn cuĂŁa phöĂi...
Sau cûÄc khoaĂĄi Ă ĂŻĂ«n giai Ă oaĂ„n phaĂĄt triĂŻĂn ngĂ»ĂșĂ„c laĂ„i. ĂĂ giai Ă oaĂ„n
naĂąy xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sûÄ thaĂŁ loĂŁng cuĂŁa toaĂąn böÄ cĂș thĂŻĂ, sûÄ cĂ»Ășng cûång mĂȘĂ«t
Ă i, hĂși thĂșĂŁ trĂșĂŁ laĂ„i bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, maĂąu da trĂșĂŁ laĂ„i nhĂ» cuĂ€, xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n
mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c nghĂł ngĂși. SûÄ Ă uĂ„ng chaĂ„m tĂșĂĄi caĂĄc vuĂąng kñch duĂ„c coĂĄ
thĂŻĂ gĂȘy caĂŁm giaĂĄc khoĂĄ chĂ”u.
KhaĂŁ nĂčng hĂ»ng phĂȘĂ«n tĂČnh duĂ„c tiĂŻĂ«p theo mang tñnh caĂĄ thĂŻĂ,
thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ Ă aĂąn öng hay xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sau khi Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c cûÄc khoaĂĄi
khoaĂŁng vaĂąi giĂșĂą.
- 25. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 25
http://ebooks.vdcmedia.com
TĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc giai Ă oaĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c miĂŻu taĂŁ ĂșĂŁ trĂŻn thĂ»ĂșĂąng khöng phaĂŁi
luĂĄc naĂąo cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c böÄc löÄ roĂ€ neĂĄt, chuĂĄng coĂĄ thĂŻĂ diĂŻĂźn ra rĂȘĂ«t nhanh vaĂą
lĂȘĂ„p tûåc chuyĂŻĂn sang giai Ă oaĂ„ng khaĂĄc.
28. ChöÏng: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng hoĂčĂ„c Ă aĂąn baĂą phaĂŁi laĂąm thĂŻĂ«
naĂąo, nĂŻĂ«u nhĂ» möÄt ngĂ»ĂșĂąi muöën Ă Ă»ĂșĂ„c giao hĂșĂ„p, coĂąn ngĂ»ĂșĂąi kia laĂ„i
khöng thñch, chĂčĂšng haĂ„n do mĂŻĂ„t hoĂčĂ„c öëm Ă au.
BaĂĄc sĂŽ: Sau khi xuĂȘĂ«t tinh vaĂą cûÄc khoaĂĄi, xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n giai Ă oaĂ„n
khöng hĂ»ng phĂȘĂ«n tĂČnh duĂ„c, khi maĂą khöng coĂĄ bĂȘĂ«t cûå sûÄ kñch thñch
naĂąo tĂșĂĄi caĂĄc vuĂąng kñch duĂ„c coĂĄ thĂŻĂ taĂ„o ra sûÄ hĂ»ng phĂȘĂ«n Ă Ă»ĂșĂ„c. Vai troĂą
sinh lyĂĄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng laĂą thuĂ„ tinh cho phuĂ„ nûÀ. ChĂł coĂĄ tinh
truĂąng cuĂŁa lĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą khoeĂŁ maĂ„nh nhĂȘĂ«t, tinh truĂąng cuĂŁa caĂĄc lĂȘĂŹn
sau kñt coĂĄ khaĂŁ nĂčng laĂąm thuĂ„ thai Ă Ă»ĂșĂ„c.
VĂČ vĂȘĂ„y, nĂŻĂ«u sau khi phoĂĄng tinh khöng coĂĄ ham muöën tĂČnh duĂ„c
thĂČ noĂĄ seĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sau Ă oĂĄ möÄt thĂșĂąi gian. PhaĂŁi biĂŻĂ«t chĂșĂą Ă ĂșĂ„i.
NĂŻĂ«u phuĂ„ nûÀ khöng sĂčĂ©n saĂąng giao hĂșĂ„p, maĂą Ă aĂąn öng laĂ„i ham
muöën thĂČ Ă Ășn giaĂŁn hĂșn. CoĂĄ thĂŻĂ bĂčçng caĂĄch böi nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t hoĂčĂ„c vadĂșlin
vaĂąo caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c. NhĂ»ng cĂȘĂŹn nhĂșĂĄ rĂčçng sûÄ thiĂŻĂ«u ham muöën
hoĂčĂ„c khöng coĂĄ dĂ”ch nhĂșĂąn tiĂŻĂ«t ra cuĂŁa phuĂ„ nûÀ trong luĂĄc giao hĂșĂ„p laĂą
Ă iĂŻĂŹu bĂȘĂ«t öĂn trong sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c. NĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng coĂĄ sûÄ
cĂ»Ășng cûång cuĂŁa dĂ»Ășng vĂȘĂ„t, nhûÀng lo lĂčĂŠng Ă oĂĄ Ă ĂŻĂŹu vö cĂčn cûå - khi
Ă aĂąn baĂą vuöët ve seĂ€ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n sûÄ cĂ»Ășng cûång. ĂöÄ daĂąi cuĂŁa cuöÄc giao
hĂșĂ„p trong caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy coĂĄ thĂŻĂ keĂĄo daĂąi hĂșn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng nĂŻĂ«u
ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng coĂĄ ham muöën giao hĂșĂ„p maĂ„nh meĂ€.
CoĂąn nĂŻĂ«u noĂĄi vĂŻĂŹ bĂŻĂ„nh tĂȘĂ„t, ĂșĂŁ Ă ĂȘy theo töi moĂ„i viĂŻĂ„c Ă ĂŻĂŹu roĂ€ raĂąng,
khi ngĂ»ĂșĂąi öëm, seĂ€ chĂčĂšng coĂąn luĂĄc naĂąo maĂą nghĂŽ tĂșĂĄi sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c
nûÀa.
29. VĂșĂ„: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, liĂŻĂ„u coĂĄ thĂŻĂ cho rĂčçng muĂ„c à ñch chñnh cuĂŁa hön
nhĂȘn laĂą Ă ĂŻĂ duy trĂČ noĂąi giöëng khöng?
BaĂĄc sĂŽ: ThĂ»ĂșĂąng laĂą thĂŻĂ«. CoĂĄ möÄt vaĂąi ngoaĂ„i lĂŻĂ„. ChĂčĂšng haĂ„n nhĂ»
caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng coĂĄ tuöĂi, Ă aĂ€ qua tuöĂi sinh Ă eĂŁ, nhûÀng cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng
coĂĄ möÄt hoĂčĂ„c hai ngĂ»ĂșĂąi bĂ” vö sinh vaĂą caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khaĂĄc.
- 26. F e r e d e r i c R o s s i t e r 26
http://ebooks.vdcmedia.com
30. ChöÏng: ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa laĂą baĂĄc sĂŽ cho rĂčçng hoaĂąn toaĂąn bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi ta lĂȘĂ„p gia Ă ĂČnh ngay caĂŁ khi hoĂ„ khöng thĂŻĂ coĂĄ con
Ă Ă»ĂșĂ„c?
BaĂĄc sĂŽ: TĂȘĂ«t nhiĂŻn. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi khĂčĂšng Ă Ă”nh rĂčçng hön nhĂȘn
töÏn taĂ„i chĂł Ă ĂŻĂ duy trĂČ noĂąi giöëng. TĂȘĂ«t nhiĂŻn, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă oĂĄ coĂĄ
quyĂŻĂŹn coĂĄ caĂĄc quan Ă iĂŻĂm nhĂ» vĂȘĂ„y, nhĂ»ng rĂȘĂ«t may laĂą hoĂ„ chĂł Ă Ă»ĂșĂ„c
möët söë ñt ngĂ»ĂșĂąi chia seĂŁ quan Ă iĂŻĂm Ă oĂĄ maĂą thöi.
31. ChöÏng: NgoaĂąi ra, thĂ»a baĂĄc sĂŽ, öng coĂĄ cho laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng khi
caĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng sûã duĂ„ng caĂĄc biĂŻĂ„n phaĂĄp traĂĄnh thai, khi khöng
muöën coå con khöng?
BaĂĄc sĂŽ: TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą Ă uĂĄng. KĂŻĂ« hoaĂ„ch hoaĂĄ gia Ă ĂČnh laĂą cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t
trong xaĂ€ höÄi phûåc taĂ„p cuĂŁa chuĂĄng ta. Trong nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p Ă oĂĄ laĂą
biĂŻĂ„n phaĂĄp duy nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ ngĂčn chĂčĂ„n viĂŻĂ„c sinh ra trong möÄt gia Ă ĂČnh
möÄt à ûåa treĂŁ khöng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. NhûÀng à ûåa treĂŁ Ă oĂĄ chĂčĂšng Ă em laĂ„i
moĂ„i niĂŻĂŹm vui naĂąo caĂŁ. Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p töët nhĂȘĂ«t, chuĂĄng coĂĄ thĂŻĂ bĂ” tuĂą
töÄi, quaĂŁn thuĂĄc. ĂoĂĄ laĂą lĂșĂąi bĂČnh luĂȘĂ„n Ă aĂĄng buöÏn, à öi khi tĂČnh traĂ„ng
sûåc khoaĂŁ cuĂŁa phuĂ„ nûÀ tĂșĂĄi mûåc caĂĄc lĂȘĂŹn sinh nĂșĂŁ tiĂŻĂ«p sau coĂĄ thĂŻĂ Ă e doaĂ„
tñnh maÄng cuãa hoÄ.
32. VĂșĂ„: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ, öng noĂĄi rĂčçng, khöng nĂŻn quĂŻn caĂĄc Ă oĂąi hoĂŁi vĂŻĂŹ
tĂČnh duĂ„c, öng muöën noĂĄi tĂșĂĄi caĂŁ Ă aĂąn öng vaĂą Ă aĂąn baĂą? BaĂŁn thĂȘn töi biĂŻĂ«t
möÄt söë phuĂ„ nûÀ, hoĂ„ noĂĄi vĂșĂĄi töi rĂčçng, hoĂ„ söëng rĂȘĂ«t thoaĂŁi maĂĄi maĂą khöng
cĂȘĂŹn tĂșĂĄi Ă aĂąn öng.
BaĂĄc sĂŽ: ĂuĂĄng vĂȘĂ„y, coĂĄ möÄt söë phuĂ„ nûÀ, kĂŻĂ caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ coĂĄ
chöÏng tuyĂŻn böë nhĂ» vĂȘĂ„y. ViĂŻĂ„c nghiĂŻn cûåu kyĂ€ caĂąng sinh hoaĂ„t tĂČnh
duĂ„c cuĂŁa hoĂ„ vĂșĂĄi Ă aĂąn öng chĂł ra möÄt söë hĂČnh thûåc Ă eĂą neĂĄn tĂČnh duĂ„c.
Ăöi khi hoĂ„ khöng coi Ă oĂĄ laĂą hĂČnh thûåc thoaĂŁ maĂ€n tĂČnh duĂ„c vaĂą vĂČ thĂŻĂ«
coĂĄ yĂĄ thûåc hoĂčĂ„c vö yĂĄ thûåc hoĂ„ tûÄ lûùa döëi baĂŁn thĂȘn. CoĂĄ nhûÀng phuĂ„ nûÀ
coĂĄ ham muöën tĂČnh duĂ„c yĂŻĂ«u vaĂą hoĂ„ thoaĂŁ maĂ€n bĂčçng möÄt lĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p
trong ba thaĂĄng, hoĂčĂ„c à öi luĂĄc möÄt lĂȘĂŹn trong möÄt nĂčm. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi
coĂĄ quan hĂŻĂ„ leĂĄn luĂĄt vĂșĂĄi tĂČnh nhĂȘn, nhĂ»ng laĂ„i khöng muöën thûùa
nhĂȘĂ„n caĂĄc quan hĂŻĂ„ ĂȘĂ«y, khi hoĂ„ chĂ»a bĂ” bĂčĂŠt quaĂŁ tang. NhûÀng lĂșĂąi tuyĂŻn
böë theo kiĂŻĂu Ă oĂĄ tûù phña möÄt söë caĂĄc phuĂ„ nûÀ vaĂą Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi
Ă aĂ€ coĂĄ chöÏng thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c phaĂĄt ngön trĂŻn cĂș sĂșĂŁ tĂȘm lyĂĄ. ChĂčĂšng haĂ„n,
- 27. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 27
http://ebooks.vdcmedia.com
hoĂ„ muöën taĂ„o ra caĂŁm giaĂĄc rĂčçng hoĂ„ rĂȘĂ«t Ă oan chñnh vaĂą cho rĂčçng tĂČnh
duĂ„c laĂą ghĂŻ tĂșĂŁm. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng sau khi à öëi mĂčĂ„t vĂșĂĄi nhûÀng
phuĂ„ nûÀ Ă oĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ trĂșĂŁ laĂ„i nhûÀng Ă iĂŻĂŹu hoaĂąn toaĂąn traĂĄi ngĂ»ĂșĂ„c.
33. ChöÏng: LiĂŻĂ„u coĂĄ phĂ»Ășng phaĂĄp traĂĄnh thai naĂąo Ă aĂŁm baĂŁo Ă Ă»ĂșĂ„c
100% khöng?
BaĂĄc sĂŽ: CoĂĄ leĂ€, khöng coĂĄ. NhĂ»ng coĂĄ möÄt söë phĂ»Ășng phaĂĄp rĂȘĂ«t
gĂȘĂŹn vĂșĂĄi tyĂŁ lĂŻĂ„ Ă oĂĄ. MöÄt söë baĂĄc sĂŽ khĂčĂšng Ă Ă”nh rĂčçng viĂŻĂ„c sûã duĂ„ng Ă uĂĄng
bao cao su Ă aĂŁm baĂŁo hiĂŻĂ„u quaĂŁ 100%. Bao cao su cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c kiĂŻĂm
tra trĂ»ĂșĂĄc khi sûã duĂ„ng. CaĂĄc bao mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ thöĂi thaĂąnh boĂĄng vaĂą bĂȘĂ«t
cûå löß thuĂŁng naĂąo cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ phaĂĄt hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c.
NaĂ„o thai laĂą möÄt biĂŻĂ„n phaĂĄp rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm à öëi vĂșĂĄi phuĂ„ nûÀ. BĂȘĂ«t
cûå cuöÄc naĂ„o thai naĂąo, thĂȘĂ„m chñ duĂą Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm ĂșĂŁ caĂĄc cĂș quan y tĂŻĂ«, coĂĄ
thĂŻĂ gĂȘy ra caĂĄc quaĂĄ trĂČnh viĂŻm nhiĂŻĂźm maĂą khöng coĂĄ bĂȘĂ«t kyĂą triĂŻĂ„u
chûång naĂąo hĂŻĂ«t. Khi coĂĄ thai, cĂș thĂŻĂ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ chuĂȘĂn bĂ” cho
viĂŻĂ„c sinh nĂșĂŁ, diĂŻĂźn ra viĂŻĂ„c thay à öĂi caĂĄc hoaĂ„t à öÄng trong cĂș thĂŻĂ. NaĂ„o
thai laĂąm giaĂĄn Ă oaĂ„n à öÄt ngöÄt quaĂĄ trĂČnh sinh lyĂĄ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ĂiĂŻĂŹu
Ă oĂĄ khöng thĂŻĂ khöng coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi sûåc khoeĂŁ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ.
NgoaĂąi ra trong luĂĄc naĂ„o thai diĂŻĂźn ra viĂŻĂ„c naĂ„o voĂąm tûã cung bĂčçng
duĂ„ng cuĂ„ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ dĂȘĂźn tĂșĂĄi nhûÀng thay à öĂi loaĂ„n dĂ»ĂșĂ€ng cuĂŁa
voĂąm tûã cung vaĂą nhûÀng quaĂĄ trĂČnh viĂŻm nhiĂŻĂźm coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra trong
voĂąi trûång. QuaĂĄ trĂČnh viĂŻm nhiĂŻĂźm trong voĂąi trûång coĂĄ thĂŻĂ phaĂĄ hoaĂ„i
khaĂŁ nĂčng co boĂĄp, laĂąm xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n caĂĄc meĂĄp dñnh caĂŁn trĂșĂŁ chuyĂŻĂn à öÄng
cuĂŁa trûång vaĂą khaĂŁ nĂčng gĂčĂ„p gĂșĂ€ vĂșĂĄi tinh truĂąng cuĂŁa chuĂĄng. ĂĂȘy chñnh
laĂą sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n vö sinh. Chñnh vĂČ thĂŻĂ« mößi möÄt phuĂ„ nûÀ cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm
quen vĂșĂĄi caĂĄc phĂ»Ășng phaĂĄp traĂĄnh thai phuĂ„ thuöÄc vaĂąo tĂČnh traĂ„ng sûåc
khoeĂŁ cuĂŁa phuĂ„ nûÀ, cĂȘĂ«u taĂ„o sinh lyĂĄ cuĂŁa caĂĄc cĂș quan sinh duĂ„c, vĂ” trñ
cuĂŁa chuĂĄng ĂșĂŁ xĂ»Ășng chĂȘĂ„u nhoĂŁ, caĂĄc Ă iĂŻĂ„u kiĂŻĂ«n söëng, lao à öÄng vaĂą nhiĂŻĂŹu
yĂŻĂ«u töë khaĂĄc nûÀa. PhĂ»Ășng phaĂĄp sinh hoĂ„c laĂą möÄt trong nhûÀng
phĂ»Ășng phaĂĄp khaĂĄ phuĂą hĂșĂ„p do hai nhaĂą baĂĄc hoĂ„c, öng Claus ngĂ»ĂșĂąi SeĂĄc
vaĂą öng Ăgiö ngĂ»ĂșĂąi NhĂȘĂ„t Ă ĂŻĂŹ ra vaĂąo nhûÀng nĂčm 40 cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ qua.
PhĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy dûÄa trĂŻn nguyĂŻn tĂčĂŠc: trong möÄt kyĂą kinh nguyĂŻĂ„t
cuĂŁa phuĂ„ nûÀ coĂĄ nhûÀng ngaĂąy thuĂȘĂ„n lĂșĂ„i cho viĂŻĂ„c thuĂ„ tinh vaĂą coĂĄ nhûÀng
ngaĂąy khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra thuĂ„ tinh. NhûÀng ngaĂąy thuĂȘĂ„n lĂșĂ„i Ă ĂŻĂ thuĂ„ tinh
Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą nhûÀng ngaĂąy saĂĄt ngaĂąy ruĂ„ng trûång, coĂĄ nghĂŽa laĂą vaĂąo
- 28. F e r e d e r i c R o s s i t e r 28
http://ebooks.vdcmedia.com
khoaĂŁng giûÀa ngaĂąy 11 Ă ĂŻĂ«n ngaĂąy 17. VaĂąo nhûÀng ngaĂąy khaĂĄc rĂȘĂ«t hiĂŻĂ«m
xaĂŁy ra thuĂ„ tinh. SûÄ Ă aĂŁm baĂŁo 100% rĂčçng trong thĂșĂąi kyĂą khaĂĄc cuĂ€ng
khöng thĂŻĂ thuĂ„ tinh Ă Ă»ĂșĂ„c caĂąng khoĂĄ, nhĂ»ng nhiĂŻĂŹu cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng sûÄ
duĂ„ng biĂŻĂ„n phaĂĄp sinh hoĂ„c Ă ĂŻĂ traĂĄnh thai rĂȘĂ«t coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ.
NhĂ» moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t, trûång ruĂ„ng ra khoĂŁi buöÏng trûång chĂł
coĂĄ thĂŻĂ thuĂ„ tinh Ă Ă»ĂșĂ„c trong voĂąng 1 ngaĂąy, coĂąn tinh truĂąng chĂł coĂĄ khaĂŁ
nĂčng söëng trong ĂȘm Ă aĂ„o khöng quaĂĄ 2 ngaĂąy. VĂČ vĂȘĂ„y coĂĄ thĂŻĂ dĂŻĂź daĂąng
lĂȘĂ„p lĂ”ch nhûÀng ngaĂąy an toaĂąn coĂĄ thĂŻĂ giao hĂșĂ„p maĂą khöng sĂșĂ„ coĂĄ thai.
CĂȘĂŹn biĂŻĂ«t rĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp traĂĄnh thai naĂąy chĂł sûã duĂ„ng trong caĂĄc
trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p khi voĂąng kinh Ă ĂŻĂŹu vaĂą hĂșn 20 ngaĂąy (voĂąng kinh dĂ»ĂșĂĄi 20
ngaĂąy thĂČ khöng thĂŻĂ sûã duĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy).
Xaåc à Ônh ngaùy naùo laù ngaùy "an toaùn" vaù ngaùy "khöng an
toaĂąn" bĂčçng caĂĄch: lĂȘĂ«y ngaĂąy cuĂŁa voĂąng kinh trûù Ă i 18 ngaĂąy (Ă oĂĄ seĂ€ laĂą
ngaĂąy cuöëi cuĂąng cuĂŁa thĂșĂąi kyĂą "nguy hiĂŻĂm nhĂȘĂ«t", chĂčĂšng haĂ„n voĂąng
kinh thĂ»ĂșĂąng kyĂą cuĂŁa phuĂ„ nûÀ laĂą 30 ngaĂąy, coĂĄ nghĂŽa laĂą toaĂąn böÄ thĂșĂąi kyĂą
nguy hiĂŻĂm keĂĄo daĂąi tûù ngaĂąy 12 Ă ĂŻĂ«n ngaĂąy 19 cuĂŁa voĂąng kinh.
Ăöi khi coĂĄ thĂŻĂ sûã duĂ„ng phĂ»Ășng phaĂĄp sinh hoĂ„c vĂșĂĄi caĂĄc voĂąng
kinh khaĂĄc nhau trong nĂčm, song luĂĄc Ă oĂĄ thĂșĂąi kyĂą "nguy hiĂŻĂm" trĂșĂŁ
nĂŻn ngĂčĂŠn hĂșn. CoĂĄ thĂŻĂ bĂčçng caĂĄch lĂȘĂ«y voĂąng kinh keĂĄo daĂąi nhĂȘĂ«t trûù Ă i
18 ngaĂąy, coĂąn voĂąng kinh ngĂčĂŠn nhĂȘĂ«t trûù Ă i 11 ngaĂąy. ChĂčĂšng haĂ„n voĂąng
kinh ngĂčĂŠn nhĂȘĂ«t trong nĂčm laĂą 24 ngaĂąy, ngaĂąy daĂąi nhĂȘĂ«t laĂą 50 ngaĂąy coĂĄ
nghĂŽa laĂą thĂșĂąi kyĂą "nguy hiĂŻĂm" seĂ€ laĂą tûù ngaĂąy thûå 6 Ă ĂŻĂ«n ngaĂąy 19 giûÀa
hai kyĂą kinh nguyĂŻĂ„t.
Trong nhûÀng ngaĂąy coĂĄ khaĂŁ nĂčng thuĂ„ tinh cao, cĂȘĂŹn sûã duĂ„ng caĂĄc
biĂŻĂ„n phaĂĄp traĂĄnh thai khaĂĄc, töët nhĂȘĂ«t laĂą phĂ»Ășng phaĂĄp cĂș hoĂ„c - sûã
duĂ„ng bao cao su. Trong nhûÀng nĂčm gĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹy ngĂ»ĂșĂąi ta sûã duĂ„ng caĂĄc
hooåc mön, thuöëc viïn, huyïët thanh traånh thai... Caåc loaÄi thuöëc viïn
coĂĄ taĂĄc duĂ„ng taĂ„o ra trong cĂș thĂŻĂ caĂĄc hooĂĄc mön coĂĄ taĂĄc duĂ„ng kĂČm haĂ€m
khöng cho trûång chñn vaĂą ruĂ„ng trûång. CoĂĄ nhiĂŻĂŹu thay à öĂi trong caĂĄc
cĂș quan sinh duĂ„c cuĂŁa phuĂ„ nûÀ, nhĂ»ng chuĂĄng hoaĂąn toaĂąn vö haĂ„i à öëi
vĂșĂĄi cĂș thĂŻĂ.
LoaĂ„i thuöëc naĂąo phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn baĂą naĂąy hay ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn
baù khaåc laù do baåc sÎ phuÄ khoa quyïët à Ônh. TûÄ à öÄng duùng thuöëc
khöng cĂȘĂŹn lĂșĂąi khuyĂŻn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ laĂą khöng nĂŻn. NgaĂąy nay haĂąng
- 29. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 29
http://ebooks.vdcmedia.com
triĂŻĂ„u phuĂ„ nûÀ trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi sûã duĂ„ng phĂ»Ășng phaĂĄp traĂĄnh thai sinh
hoĂ„c. HiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂŁa noĂĄ cuĂ€ng rĂȘĂ«t cao. NhĂ»ng cuĂ€ng thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn nhĂșĂĄ
uöëng thuöëc viĂŻn, do nhûÀng bĂȘĂ„n röÄn haĂąng ngaĂąy, caĂĄc baĂą coĂĄ thĂŻĂ quĂŻn
uöëng hoĂčĂ„c quĂŻn mua thuöëc Ă uĂĄng luĂĄc.
NhĂčçm traĂĄnh thai cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ sûã duĂ„ng möÄt phĂ»Ășng phaĂĄp Ă Ășn
giaĂŁn vaĂą coĂĄ hiĂŻĂ„u quaĂŁ laĂą rûãa tinh truĂąng ra khoĂŁi ĂȘm Ă aĂ„o ngay sau khi
giao hĂșĂ„p. Tinh dĂ”ch sau khi phoĂĄng tinh coĂĄ sang kĂŻĂ«t dĂ”ch sau Ă oĂĄ cö
Ă ĂčĂ„c laĂ„i trong voĂąng khoaĂŁng 10 phuĂĄt luĂĄc naĂąy tinh truĂąng khöng
chuyĂŻĂn à öÄng nĂŻn tĂȘĂ„n duĂ„ng thĂșĂąi Ă iĂŻĂm naĂąy Ă ĂȘĂy tinh dĂ”ch ra ngoaĂąi.
Sau khi giao hĂșĂ„p, ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ ĂșĂŁ tĂ» thĂŻĂ« "ngöÏi xöĂm" rûãa ĂȘm
Ă aĂ„o bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m. Cho thĂŻm vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc möÄt chĂȘĂ«t naĂąo giĂŻĂ«t tinh
truĂąng bĂčçng caĂĄch taĂ„o möi trĂ»ĂșĂąng axñt vĂČ tinh truĂąng chĂł coĂĄ thĂŻĂ di
à öÄng trong möi trĂ»ĂșĂąng kiĂŻĂŹm.
CoĂĄ thĂŻĂ duĂąng caĂĄc dung dĂ”ch sau: 2 thĂČa canh dĂȘĂ«m (Ă aĂ€ pha vĂșĂĄi
1 lñt nĂ»ĂșĂĄc), möÄt thĂČa canh thuöëc tñm 2% vĂșĂĄi 1 lñt nĂ»ĂșĂĄc, 1 thĂČa canh
axñt salixilit vĂșĂĄi möÄt lñt nĂ»ĂșĂĄc, 2 thiaĂą con böÄt axñt börñt vĂșĂĄi 1 lñt
nĂ»ĂșĂĄc, thuöÄc Gramixibin vĂșĂĄi tyĂŁ lĂŻĂ„ 1:1000 (1 gram / 1 lñt nĂ»ĂșĂĄc).
CoĂĄ vö söë caĂĄc loaĂ„i thuöëc traĂĄnh thai hoaĂĄ hoĂ„c. ChuĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng
dĂ»ĂșĂĄi daĂ„ng bi, Ă ĂčĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o trĂ»ĂșĂĄc khi giao hĂșĂ„p. VoĂŁ boĂ„c ngoaĂąi cuĂŁa
chuĂĄng dĂ»ĂșĂĄi aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa thĂȘn nhiĂŻĂ„t seĂ€ tan ra vaĂą caĂĄc hoaĂĄ chĂȘĂ«t
naĂąy laĂąm cho tinh truĂąng mĂȘĂ«t khaĂŁ nĂčng thuĂ„ tinh. MöÄt söë phuĂ„ nûÀ cĂčĂŠt
möÄt laĂĄt chanh moĂŁng Ă ĂčĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o trĂ»ĂșĂĄc khi giao hĂșĂ„p nhĂ» möÄt
phĂ»Ășng phaĂĄp traĂĄnh thai. HiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂŁa noĂĄ khaĂĄ töët vaĂą hoaĂąn toaĂąn vö
haĂ„i à öëi vĂșĂĄi sûåc khoeĂŁ.
CaĂĄc phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n traĂĄnh thai cĂș hoĂ„c cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c sûã duĂ„ng röÄng
raĂ€i. MuĂ„c à ñch cuĂŁa caĂĄc phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy laĂą ngĂčn sûÄ thĂȘm nhĂȘĂ„p cuĂŁa
tinh truĂąng vaĂąo tûã cung. ĂaĂąn öng sûã duĂ„ng bao cao su theo phĂ»Ășng
phaĂĄp do baĂĄc sĂŽ ngĂ»ĂșĂąi anh CönĂ om Ă ĂŻĂŹ ra tûù thĂŻĂ« kyĂŁ XVII.
NgaĂąy nay bao cao su Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm tûù cao su tûÄ nhiĂŻn rĂȘĂ«t moĂŁng
vaĂą caĂĄc nguyĂŻn liĂŻĂ„u töĂng hĂșĂ„p khaĂĄc. Bao cao su Ă aĂŁm baĂŁo traĂĄng thai
coĂĄ khi tĂșĂĄi 100% (trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p bao cao su bĂ” raĂĄch thĂČ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„
nûÀ cĂȘĂŹn thuĂ„c rûãa ĂȘm Ă aĂ„o). Khi sûã duĂ„ng bao cao su cĂȘĂŹn tuĂȘn thuĂŁ caĂĄc
Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n sau: bao cao su khöng Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂ quaĂĄ 2 nĂčm, trĂ»ĂșĂĄc khi sûã
duĂ„ng phaĂŁi thûã bĂčçng caĂĄch thöĂi, cho bao cao su vaĂąo dĂ»Ășng vĂȘĂ„t phaĂŁi
- 30. F e r e d e r i c R o s s i t e r 30
http://ebooks.vdcmedia.com
Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n cuĂąng tûù chöß à ûÄng tinh dĂ”ch. TrĂ»ĂșĂĄc khi sûã duĂ„ng nĂŻn böi
mĂčĂ„t ngoaĂąi mĂșĂ€ vadĂșlin Ă ĂŻĂ traĂĄnh cho bao khoĂŁi bĂ” raĂĄch.
NhiĂŻĂŹu cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng tûù chöëi khöng duĂąng bao cao su, hoĂ„ cho
rĂčçng chuĂĄng laĂąm giaĂŁm caĂŁm giaĂĄc. NhĂ»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂm cuĂŁa bao cao su laĂą khi
duĂąng chuĂĄng laĂąm mĂȘĂ«t taĂĄc duĂ„ng tñch cûÄc cuĂŁa hooĂĄc mön tĂČnh duĂ„c
trong tinh dĂ”ch à öëi vĂșĂĄi sûÄ cûÄc khoaĂĄi cuĂŁa phuĂ„ nûÀ. NhĂ»ng duĂą sao bao
cao su trong nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p laĂą phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻĂ„n lĂșĂ„i Ă ĂŻĂ traĂĄnh
thai. ChĂčĂšng haĂ„n, sau khi xa caĂĄch lĂȘu ngaĂąy, khi sûÄ ham muöën khoĂĄ
kĂČm haĂ€m Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng lyĂĄ trñ hoĂčĂ„c khöng coĂĄ thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ chuĂȘĂn bĂ” cho
viĂŻĂ„c thuĂ„t rûãa, trong luĂĄc nghĂł pheĂĄp, khi khöng coĂĄ caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n cĂȘĂŹn
thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂŹ phoĂąng traĂĄnh thai, hoĂčĂ„c khi coĂĄ coĂĄ quan hĂŻĂ„ tĂČnh duĂ„c vö tĂČnh
nhĂčçm traĂĄnh khaĂŁ nĂčng bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh...
Bao cao su cuĂ€ng rĂȘĂ«t coĂĄ lĂșĂ„i à öëi vĂșĂĄi Ă aĂąn öng hay bĂ” phoĂĄng tinh
nhanh, chuĂĄng laĂąm giaĂŁm bĂșĂĄt à öÄ nhaĂ„y caĂŁm cuĂŁa Ă ĂȘĂŹu dĂ»Ășng vĂȘĂ„t (duĂąng
bao cao su chĂł khi dĂ»Ășng vĂȘĂ„t coĂĄ à öÄ cûång töët). NgoaĂąi ra, bao cao su
coĂąn laĂą phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n phoĂąng chöëng coĂĄ hiĂŻĂu quaĂŁ bĂŻĂ„nh SIDA (AIDS).
Trong söë caĂĄc biĂŻĂ„n phaĂĄp cĂș hoĂ„c coĂąn coĂĄ phĂ»Ășng phaĂĄp Ă ĂčĂ„t voĂąng
traĂĄnh thai, chuĂĄng taĂ„o thaĂąnh vaĂĄch ngĂčn trĂ»ĂșĂĄc cöà tûã cung, caĂĄc voĂąng
naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm bĂčçng cao su moĂŁng, coĂĄ voĂąng mĂŻĂŹm coĂąn vaĂąnh cûång xung
quanh. BaĂĄc sĂŽ hoĂčĂ„c baĂą Ă ĂșĂ€ seĂ€ daĂ„y cho phuĂ„ nûÀ tûÄ Ă ĂčĂ„t voĂąng, trĂ»ĂșĂĄc khi
Ă ĂčĂ„t vaĂąo nĂŻn böi qua mĂșĂ€ Gramisilin.
34. VĂșĂ„: ThĂ»a baĂĄc sĂŽ. NhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ Ă ĂčĂ„t vaĂąo tûã cung "dĂȘy mayxo",
nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc sĂșĂ„, cho rĂčçng chuĂĄng coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy ra viĂŻm nhiĂŻĂźm tûã
cung. CoĂĄ phaĂŁi vĂȘĂ„y khöng?
BaĂĄc sĂŽ: YĂ tĂ»ĂșĂŁng duĂąng duĂ„ng cuĂ„ bĂŻn trong tûã cung khöng phaĂŁi
laĂą mĂșĂĄi meĂŁ.
NhĂ»ng sûã duĂ„ng nhûÀng duĂ„ng cuĂ„ tĂ»Ășng tûÄ... trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂȘy bĂ” giaĂĄn
Ă oĂ„an do thiĂŻĂ«u caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
ChĂł sau khi caĂĄc thaĂąnh tûÄu cuĂŁa hoaĂĄ hoĂ„c dĂȘĂźn Ă ĂŻĂ«n viĂŻĂ„c saĂŁn xuĂȘĂ«t
caĂĄc vĂȘĂ„t liĂŻĂ„u ma saĂĄt bĂčçng chĂȘĂ«t deĂŁo töĂng hĂșĂ„p thĂČ phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy
thuĂȘĂ„n tiĂŻĂ„n hĂșn so vĂșĂĄi caĂĄc phĂ»Ășng phaĂĄp khaĂĄc ĂșĂŁ chöß: khöng cĂȘĂŹn
thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn uöëng thuöëc, Ă ĂčĂ„t thuöëc, thuĂ„t rûãa trĂ»ĂșĂĄc hoĂčĂ„c sau khi
giao hĂșĂ„p.
- 31. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 31
http://ebooks.vdcmedia.com
ChĂł cĂȘĂŹn möÄt lĂȘĂŹn Ă ĂčĂ„t voĂąng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng trong möÄt vaĂąi nĂčm.
DuĂ„ng cuĂ„ bĂŻn trong tûã cung coĂĄ à öÄ daĂąy 1-2 milimet. TrĂ»ĂșĂĄc khi sûã
duĂ„ng noĂĄ ĂșĂŁ daĂ„ng sĂșĂ„i chĂł. Sau khi Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă»a vaĂąo tûã cung noĂĄ seĂ€ khöng
ĂșĂŁ daĂ„ng ban Ă ĂȘĂŹu maĂą ĂșĂŁ daĂ„ng dĂȘy mayxo hoĂčĂ„c baĂŁn lĂŻĂŹ. DuĂ„ng cuĂ„ naĂąy
Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă»a vaĂąo tûã cung vaĂąo nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa chu kyĂą hanh
kinh. ViïÄc à ûa duÄng cuÄ naùy vaùo tûã cung do nhûÀng baåc sÎ coå chuyïn
mön thûÄc hiĂŻĂ„n. Trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn phuĂ„ nûÀ coĂĄ thĂŻĂ bĂ” caĂŁm
giaĂĄc khoĂĄ chĂ”u ĂșĂŁ buĂ„ng dĂ»ĂșĂĄi, caĂŁm giaĂĄc naĂąy seĂ€ nhanh choĂĄng bĂ” mĂȘĂ«t Ă i.
Trong nhûÀng ngaĂąy naĂąy phuĂ„ nûÀ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm lao à öÄng nĂčĂ„ng.
CĂș cĂȘĂ«u hoĂčĂ„c cuĂŁa duĂ„ng cuĂ„ bĂŻn trong tûã cung dûÄa trĂŻn cĂș sĂșĂŁ,
sau khi Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t vaĂąo tûã cung chuĂĄng seĂ€ laĂąm tĂčng nhanh chuyĂŻĂn
à öÄng cuĂŁa trûång trong öëng dĂȘĂźn trûång vĂČ thĂŻĂ« maĂą trûång seĂ€ khöng kĂ”p
chñn. NgĂ»ĂșĂąi ta cuĂ€ng cho rĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy caĂŁn trĂșĂŁ viĂŻĂ„c laĂąm öĂ
cuĂŁa trûång nĂși cöà tûã cung.
NhĂ»ng khöng phaĂŁi tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i phuĂ„ nûÀ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ Ă ĂčĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c
duĂ„ng cuĂ„ naĂąy. CoĂĄ nhûÀng phaĂŁn ûång do quaĂĄ trĂČnh viĂŻm nhiĂŻĂźm caĂĄc cĂș
quan sinh duÄc. Caåc duÄng cuÄ naùy cuÀng khöng nïn sûã duÄng khi bÔ röëi
loaĂ„n chu kyĂą kinh nguyĂŻĂ„t. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ chĂ»a sinh nĂșĂŁ lĂȘĂŹn
naĂąo cuĂ€ng khöng nĂŻn Ă ĂčĂ„t duĂ„ng cuĂ„ naĂąy bĂșĂŁ vĂČ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy Ă ĂčĂ„t
duĂ„ng cuĂ„ seĂ€ rĂȘĂ«t khoĂĄ khĂčn. Sau khi naĂ„o thai phaĂŁi Ă ĂčĂ„t sau khi coĂĄ
kinh nguyĂŻĂ„t röÏi mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t duĂ„ng cuĂ„ naĂąy, coĂąn sau khi sinh Ă eĂŁ
phaĂŁi sau ñt nhĂȘĂ«t 3 thaĂĄng. ViĂŻĂ„c Ă ĂčĂ„t duĂ„ng cuĂ„ bĂŻn trong tûã cung coĂĄ
thĂŻĂ loaĂ„i boĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh heĂ„p tûã cung, vĂČ vĂȘĂ„y sau khi thaĂĄo voĂąng seĂ€ laĂąm
tĂčng khaĂŁ nĂčng coĂĄ thai. Khi cĂȘĂŹn thaĂĄo boĂŁ duĂ„ng cuĂ„ naĂąy chĂł cĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n
caĂĄc traĂ„m xaĂĄ phuĂ„ nûÀ laĂą thaĂĄo Ă Ă»ĂșĂ„c.
HiĂŻĂ„u quaĂŁ cuĂŁa phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy Ă aĂ„t 95-98%. DuĂ„ng cuĂ„ naĂąy coĂĄ
thĂŻĂ nĂčçm trong tûã cung 2-3 nĂčm. Sau khi thaĂĄo boĂŁ thĂČ phaĂŁi 2-3
thaĂĄng sau mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ Ă ĂčĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c voĂąng mĂșĂĄi. NhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ rĂȘĂ«t thñch
duĂ„ng cuĂ„ traĂĄnh thai bĂŻn trong tûã cung vĂČ noĂĄ cho pheĂĄp sinh hoaĂ„t
tĂČnh duĂ„c thoaĂŁi maĂĄi, vaĂą khi giao hĂșĂ„p toaĂąn böÄ yĂĄ nghĂŽ cuĂŁa 2 vĂșĂ„ chöÏng
nhĂčçm thoaĂŁ maĂąn ham muöën tĂČnh duĂ„c cuĂŁa nhau.
35. VĂșĂ„: Töi thĂȘĂ«y nhiĂŻĂŹu cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng sûã duĂ„ng phĂ»Ășng phaĂĄp giao
hĂșĂ„p giaĂĄn Ă oaĂ„n. CoĂĄ thĂŻĂ duĂąng phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy Ă ĂŻĂ traĂĄnh thai
khöng?
- 32. F e r e d e r i c R o s s i t e r 32
http://ebooks.vdcmedia.com
BaĂĄc sĂŽ: Giao hĂșĂ„p giaĂĄn Ă oaĂ„n khöng nĂŻn coi laĂą möÄt phĂ»Ășng
phaĂĄp traĂĄnh thai, vĂČ noĂĄ laĂą haĂąnh à öÄng traĂĄi tûÄ nhiĂŻn. Giao hĂșĂ„p laĂą sûã
giaĂŁi toaĂŁ sinh lyĂĄ maĂ„nh meĂ€ nhĂȘĂ«t, trong luĂĄc giao hĂșĂ„p toaĂąn böÄ cĂș thĂŻĂ,
trong Ă oĂĄ coĂĄ hĂŻĂ„ thĂȘĂŹn kinh ĂșĂŁ traĂ„ng thaĂĄi hĂ»ng phĂȘĂ«n töÄt Ă iĂŻĂm. Khi caĂĄc
cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng aĂĄp duĂ„ng viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p giaĂĄn Ă oaĂ„n thĂČ ngĂ»ĂșĂąi chöÏng luön
luön "caĂŁnh giaĂĄc" Ă ĂŻĂ khöng boĂŁ qua viĂŻĂ„c xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n phoĂĄng tinh. DĂŻĂź
hiĂŻĂu rĂčçng nhûÀng yĂĄ nghĂŽ Ă oĂĄ laĂąm kĂČm haĂ€m hoaĂ„t à öÄng tûÄ nhiĂŻn,
thuĂȘĂŹn nhĂȘĂ«t cuĂŁa cĂș thĂŻĂ. Nößi lo sĂșĂ„ Ă aĂąn öng coĂĄ thĂŻĂ khöng kĂČm giûÀ
Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ phoĂĄng tinh cuĂ€ng laĂąm yĂĄ thûåc cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn baĂą bĂ” aĂŁnh
hĂ»ĂșĂŁng laĂąm cö ta khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ cûÄc khoaĂĄi. NĂŻĂ«u nhĂ» sûã
duĂ„ng viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p giaĂĄn Ă oaĂ„n trong möÄt thĂșĂąi gian daĂąi. CoĂĄ thĂŻĂ seĂ€ coĂĄ
caĂĄc hĂȘĂ„u quaĂŁ nghiĂŻm troĂ„ng. ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„t nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tñnh khñ maĂ„nh
meĂ€ seĂ€ bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng khi sûÄ phaĂĄ vĂșĂ€ quaĂĄ trĂČnh tûÄ nhiĂŻn diĂŻĂźn ra rĂȘĂ«t
khñ khĂčn. SûÄ giao hĂșĂ„p giaĂĄn Ă oaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy ra sûÄ cĂ»Ășng cûång yĂŻĂ«u
ĂșĂĄt hoĂčĂ„c phoĂĄng tinh nhanh cuĂŁa Ă aĂąn öng. ĂĂ Ă aĂąn baĂą seĂ€ coĂĄ sûÄ laĂ€nh
Ă aĂ„m giaĂŁ taĂ„o, mĂȘĂ«t caĂŁm giaĂĄc cûÄc khoaĂĄi. MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi cuĂ€ng biĂŻĂ«t rĂčçng,
caĂĄc hooĂĄc mön vaĂą caĂĄc thaĂąnh phĂȘĂŹn khaĂĄc coĂĄ trong tinh dĂ”ch xuĂȘĂ«t ra
trong khi giao hĂșĂ„p coĂĄ taĂĄc duĂ„ng töët à öëi vĂșĂĄi sûÄ cûÄc khoaĂĄi cuĂŁa phuĂ„ nûÀ,
laĂąm cho bĂČnh thĂ»ĂșĂąng hoaĂĄ viĂŻĂ„c trao à öĂi chĂȘĂ«t. Khi giao hĂșĂ„p giaĂĄn
Ă oaĂ„n caĂĄc thaĂąnh phĂȘĂŹn cuĂŁa tinh dĂ”ch khöng thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo cĂș thĂŻĂ
ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ. ĂoĂĄ chñnh laĂą taĂĄc haĂ„i cuĂŁa viĂŻĂ„c giao hĂșĂ„p giaĂĄn Ă oaĂ„n.
36. ChöÏng: Tinh truĂąng söëng Ă Ă»ĂșĂ„c trong ĂȘm Ă aĂ„o Ă Ă»ĂșĂ„c bao lĂȘu?
BaĂĄc sĂŽ: ChĂ»a coĂĄ biĂŻĂ„n phaĂĄp Ă o chñnh xaĂĄc naĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c quaĂ€ng thĂșĂąi
gian ĂȘĂ«y. VaĂąo khoaĂŁng tûù 24 giĂșĂą Ă ĂŻĂ«n 48 tiĂŻĂ«ng à öÏng höÏ.
37. VĂșĂ„: Theo nhĂ» baĂĄc sĂŽ noĂĄi thĂČ trong möÄt chu kyĂą haĂąnh kinh,
ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ chĂł coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ thai trong möÄt khoaĂŁng thĂșĂąi gian rĂȘĂ«t
ngĂčĂŠn.
BaĂĄc sĂŽ: ĂuĂĄng vĂȘĂ„y. ĂĂ Ă ĂȘy Ă iĂŻĂŹu khoĂĄ nhĂȘĂ«t laĂą chuĂĄng ta khöng thĂŻĂ
xaåc à Ônh chñnh xaåc khi naùo trûång ruÄng. Nïëu nhû biïët chñnh xaåc
Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ thĂČ coĂĄ thĂŻĂ kiĂŻĂm soaĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c viĂŻĂ„c sinh Ă eĂŁ.
38. ChöÏng: Khi coĂĄ thai coĂĄ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng nĂŻĂ«u sûã duĂ„ng caĂĄc tĂ» thĂŻĂ« Ă ĂčĂ„c
biĂŻĂ„t luĂĄc giao hĂșĂ„p khöng?
- 33. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 33
http://ebooks.vdcmedia.com
BaĂĄc sĂŽ: VĂȘng, hoaĂąn toaĂąn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ĂĂčĂ„c biĂŻĂ„t lĂ»u yĂĄ hai tĂ»
thĂŻĂ« sau:
Thûå nhĂȘĂ«t, khi phuĂ„ nûÀ quĂČ chöëng tay, chöÏng quĂČ tûù phña sau.
Thûå hai, khi phuĂ„ nûÀ nĂčçm ngûãa, coĂąn chöÏng nĂčçm nghiĂŻng vuöng goĂĄc
vĂșĂĄi vĂșĂ„. Trong tĂ» thĂŻĂ« thûå hai, chöÏng nĂȘng chĂȘn vĂșĂ„ lĂŻn khoĂŁi ngĂ»ĂșĂąi
mĂČnh. Sau Ă oĂĄ Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo. CaĂŁ hai tĂ» thĂŻĂ« naĂąy coĂĄ Ă»u Ă iĂŻĂm laĂą,
troĂ„ng lĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa cĂș thĂŻĂ Ă aĂąn öng khöng Ă eĂą lĂŻn buĂ„ng cuĂŁa phuĂ„ nûÀ.
39. VĂșĂ„: SûÄ khaĂĄc nhau giûÀa khaĂĄi niĂŻĂ„m thai nhi vaĂą baĂąo thai ĂșĂŁ chöß
naĂąo?
BaĂĄc sĂŽ: Trong 3 thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu à ûåa treĂŁ chĂ»a sinh Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą baĂąo
thai, sau Ă oĂĄ noĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą thai nhi.
40. VĂșĂ„: DĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn baĂĄo hiĂŻĂ„u cho ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ thai laĂą
gĂČ?
BaĂĄc sĂŽ: ThĂ»ĂșĂąng thĂČ Ă oĂĄ laĂą sûÄ mĂȘĂ«t kinh. MöÄt söë phuĂ„ nûÀ caĂŁm
thĂȘĂ«y biĂŻĂu hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ cĂčĂ„p vuĂĄ. CaĂĄc nuĂĄm vuĂĄ trĂșĂŁ nĂŻn nhaĂ„y caĂŁm, bĂȘĂŹu vuĂĄ trĂșĂŁ
nĂŻn to vaĂą Ă au.
41. VĂșĂ„: Sau khi coĂĄ thai, phuĂ„ nûÀ coĂąn coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ haĂąnh kinh Ă Ă»ĂșĂ„c
khöng?
BaĂĄc sĂŽ: CoĂĄ thĂŻĂ, trong möÄt söë trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p, phuĂ„ nûÀ vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ
kinh nguyĂŻĂ„t trong möÄt vaĂąi thaĂĄng sau khi coĂĄ thai, nhĂ»ng lĂ»ĂșĂ„ng
maĂĄu tiĂŻĂ«t ra thĂ»ĂșĂąng yĂŻĂ«u vaĂą ñt hĂșn so vĂșĂĄi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng.
42. ChöÏng: Töi coĂĄ caĂŁm giaĂĄc rĂčçng, ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ khöng caĂŁm thĂȘĂ«y
gĂČ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khi coĂĄ thai?
BaĂĄc sĂŽ: ĂuĂĄng vĂȘĂ„y, cö ta khöng biĂŻĂ«t rĂčçng mĂČnh Ă aĂ€ coĂĄ thai.
43. VĂșĂ„: CoĂĄ lĂȘu khöng Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«t ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ thai?
BaĂĄc sĂŽ: CaĂĄc dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u vĂŻĂŹ sinh lyĂĄ khi coĂĄ thai xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn.
Khi Ă Ă»ĂșĂ„c 5 Ă ĂŻĂ«n 6 tuĂȘĂŹn cöà tûã cung mĂșĂŁ vaĂą caĂĄc thay à öĂi khaĂĄc trong cĂș
quan sinh Ă eĂŁ cuĂŁa phuĂ„ nûÀ khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ nhĂȘĂ„n biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c tĂșĂĄi khoaĂŁng 8
tuĂȘĂŹn. TrĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ caĂĄc dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u khaĂĄc nhau coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy ra sûÄ nhĂȘĂŹm lĂȘĂźn.
44. VĂșĂ„: Khi naĂąo thĂČ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ caĂŁm thĂȘĂ«y à ûåa treĂŁ ĂșĂŁ trong mĂČnh?
- 34. F e r e d e r i c R o s s i t e r 34
http://ebooks.vdcmedia.com
BaĂĄc sĂŽ: Khi thai Ă Ă»ĂșĂ„c 5 thaĂĄng coĂĄ thĂŻĂ nghe Ă Ă»ĂșĂ„c tim thai cuĂŁa
à ûåa beĂĄ. Sau Ă oĂĄ, ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu caĂŁm thĂȘĂ«y sûÄ vĂȘĂ„n à öÄng vaĂą sûÄ
söëng bĂŻn trong cĂș thĂŻĂ mĂČnh.
45. ChöÏng: MĂșĂĄi Ă ĂȘy töi coĂĄ Ă oĂ„c möÄt baĂąi baĂĄo viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ möÄt phuĂ„ nûÀ Ă eĂŁ
con, thĂȘĂ„m chñ khöng biĂŻĂ«t mĂČnh coĂĄ thai. ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ trong thûÄc
tïë khöng?
BaĂĄc sĂŽ: ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ à öi luĂĄc cuĂ€ng xaĂŁy ra. Töi coĂĄ Ă oĂ„c vĂŻĂŹ möÄt vaĂąi
trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p, riĂŻng baĂŁn thĂȘn töi thĂČ chĂ»a gĂčĂ„p möÄt ca naĂąo nhĂ» vĂȘĂ„y caĂŁ.
ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ thĂȘĂ„t khoĂĄ tin, töi à öÏng yĂĄ vĂșĂĄi anh vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂm naĂąy.
46. VĂșĂ„: NhĂ»ng, thĂ»a baĂĄc sĂŽ, leĂ€ naĂąo ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ laĂ„i khöng hiĂŻĂu
Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă aĂ€ xaĂŁy ra?
BaĂĄc sĂŽ: ChuĂŁ yĂŻĂ«u do sûÄ keĂĄm hiĂŻĂu biĂŻĂ«t. NhûÀng phuĂ„ nûÀ nhĂ» vĂȘĂ„y
thĂČ biĂŻĂ«t rĂȘĂ«t ñt vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c sinh Ă eĂŁ vaĂą hoĂ„ thĂ»ĂșĂąng söëng ĂșĂŁ nhûÀng vuĂąng laĂ„c
hĂȘĂ„u, xa xöi heĂŁo laĂĄnh. Ăöi luĂĄc viĂŻĂ„c Ă oĂĄ xaĂŁy ra trong nhûÀng Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n
Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t, chĂčĂšng haĂ„n nhĂ» chu kyĂą haĂąnh kinh vĂȘĂźn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng.
47. ChöÏng: CoĂĄ nhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ sĂșĂ„ viĂŻĂ„c sinh Ă eĂŁ khöng?
BaĂĄc sĂŽ: ĂaĂĄng tiĂŻĂ«c laĂą coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu. ViĂŻĂ„c sinh Ă eĂŁ hiĂŻĂ„n nay
khöng nĂŻn sĂșĂ„ haĂ€i vĂČ khoa hoĂ„c hiĂŻĂ„n Ă aĂ„i taĂ„o ra cho phuĂ„ nûÀ kyĂ€ thuĂȘĂ„t
sinh Ă eĂŁ rĂȘĂ«t dĂŻĂź daĂąng vaĂą an toaĂąn, mûåc à öÄ treĂŁ chĂŻĂ«t khi sinh Ă eĂŁ rĂȘĂ«t
thĂȘĂ«p vaĂą ngaĂąy caĂąng ñt Ă i.
48. VĂșĂ„: CoĂĄ phaĂŁi coĂĄ möÄt söë phuĂ„ nûÀ khöng hĂŻĂŹ coĂĄ khoaĂĄi caĂŁm gĂČ khi
giao hĂșĂ„p khöng?
BaĂĄc sĂŽ: ĂuĂĄng thĂȘĂ„t vĂȘĂ„y, coĂĄ nhiĂŻĂŹu phuĂ„ nûÀ khöng hĂŻĂŹ coĂĄ khoaĂĄi
caĂŁm trong caĂĄc quan hĂŻĂ„ tĂČnh duĂ„c vĂșĂĄi Ă aĂąn öng do sûÄ lo sĂșĂ„ bĂ” coĂĄ thai.
SûÄ sĂșĂ„ haĂ€i Ă oĂĄ hai daĂ„ng: sĂșĂ„ coĂĄ à ûåa treĂŁ khöng mong muöën vaĂą sĂșĂ„ Ă au
Ă ĂșĂĄn khi sinh Ă eĂŁ.
49. VĂșĂ„: KhoaĂŁng bao nhiĂŻu lĂȘu sau khi Ă eĂŁ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ kinh
trĂșĂŁ laĂ„i?
BaĂĄc sĂŽ: ĂiĂŻĂŹu Ă oĂĄ phuĂ„ thuöÄc chuĂŁ yĂŻĂ«u vaĂąo viĂŻĂ„c ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ
cho con buĂĄ khöng. NĂŻĂ«u coĂĄ, thĂČ Ă a söë trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p kinh nguyĂŻĂ„t trĂșĂŁ laĂ„i
hoaĂ„t à öÄng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng sau 3 Ă ĂŻĂ«n 6 tuĂȘĂŹn sau khi sinh Ă eĂŁ. NĂŻĂ«u
- 35. BAĂC SĂ GIAĂI ĂAĂP VĂĂ âCHUYĂĂ
N ĂĂYâ 35
http://ebooks.vdcmedia.com
ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ khöng cho con buĂĄ thĂČ kinh nguyĂŻĂ„t trĂșĂŁ laĂ„i hoaĂ„t à öÄng
khoaĂŁng sau 2 thaĂĄng. ĂoĂĄ laĂą sau lĂȘĂŹn Ă eĂŁ con so. CaĂĄc lĂȘĂŹn sau khoaĂŁng
caĂĄch vĂŻĂŹ thĂșĂąi gian seĂ€ tĂčng lĂŻn.
50. VĂșĂ„: Khi naĂąo thĂČ ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu coĂĄ sûÀa?
BaĂĄc sĂŽ: SûÀa cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ thĂ»ĂșĂąng xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trĂ»ĂșĂĄc khi Ă eĂŁ.
Sau Ă oĂĄ vaĂąi ngaĂąy bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu coĂĄ sûÀa. TrĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ, caĂĄc nuĂĄm vuĂĄ tiĂŻĂ«t ra dĂ”ch
trong maùu vaùng à uÄc.
51. ChöÏng: NgĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ thai maĂą khöng cĂȘĂŹn giao hĂșĂ„p
khöng?
BaĂĄc sĂŽ: NgĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ biĂŻĂ«t tĂșĂĄi caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhĂ» vĂȘĂ„y. Töi muöën
noĂĄi Ă ĂŻĂ«n, tĂȘĂ«t nhiĂŻn khöng phaĂŁi thuĂ„ tinh nhĂȘn taĂ„o, maĂą viĂŻĂ„c vö tĂČnh
tinh truĂąng loĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o cuĂŁa phuĂ„ nûÀ, hoĂčĂ„c hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng khi möÄt ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ chöÏng, mĂșĂĄi sinh hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c coĂĄ
thĂŻĂ thuĂ„ thai cho möÄt phuĂ„ nûÀ khaĂĄc khi hai ngĂ»ĂșĂąi naĂąy coĂĄ quan hĂŻĂ„
à öÏng tñnh luyĂŻĂ«n aĂĄi vĂșĂĄi nhau.
52. VĂșĂ„: LiĂŻĂ„u coĂĄ phaĂŁi tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi à öÏng tñnh luyĂŻĂ«n aĂĄi Ă ĂŻĂŹu
aĂĄp duĂ„ng nhûÀng viĂŻĂ„c tĂ»Ășng tûÄ thĂŻĂ« khöng?
Baåc sÎ: Khöng, chó coå möÄt söë thöi. Coå nhiïÏu loaÄi à öÏng tñnh
luyĂŻĂ«n aĂĄi khaĂĄc nhau. MöÄt söë coĂĄ thĂŻĂ chĂ”u à ûÄng quan hĂŻĂ„ khaĂĄc giĂșĂĄi,
coĂąn möÄt söë khaĂĄc laĂ„i khöng chĂ”u Ă Ă»ĂșĂ„c. NgoaĂąi ra, coĂąn coĂĄ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi
lĂ»ĂșĂ€ng giĂșĂĄi, hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ chĂȘĂ«p nhĂȘĂ„n khoaĂĄi caĂŁm cuĂŁa hai giĂșĂĄi. CaĂĄc cö gaĂĄi
à öÏng tñnh cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ thai, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khi hoĂ„ gĂȘĂŹn guĂ€i vĂșĂĄi Ă aĂąn öng.
SûÄ gĂȘĂŹn guĂ€i Ă oĂĄ bao göÏm viĂŻĂ„c coĂ„ saĂĄt dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o hoĂčĂ„c sûÄ
phoĂĄng tinh do traĂĄnh Ă Ă»a dĂ»Ășng vĂȘĂ„t vaĂąo ĂȘm Ă aĂ„o. NoĂĄi möÄt caĂĄch
khaĂĄc, tinh truĂąng soĂĄt laĂ„i ĂșĂŁ cûãa ĂȘm Ă aĂ„o, coĂĄ thĂŻĂ tĂČm Ă Ă»ĂșĂąng vaĂąo öëng
dĂȘĂźn trûång vaĂą gĂčĂ„p gĂșĂ€ vĂșĂĄi trûång cuĂŁa phuĂ„ nûÀ.
53. VĂșĂ„: BaĂĄc sĂŽ noĂĄ rĂčçng, Ă aĂąn öng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ bĂ” vö sinh, ngay caĂŁ
khi hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ phoĂĄng tinh Ă Ă»ĂșĂ„c. ĂaĂąn baĂą coĂĄ thĂŻĂ bĂ” vö sinh khöng, nĂŻĂ«u
cö ta vĂȘĂźn coĂĄ kinh nguyĂŻĂ„t?
BaĂĄc sĂŽ: CoĂĄ thĂŻĂ. Khöng phaĂŁi tĂȘĂ«t caĂŁ phuĂ„ nûÀ coĂĄ trûång ruĂ„ng trong
thĂșĂąi kyĂą kinh nguyĂŻĂ„t. QuaĂĄ trĂČnh kinh nguyĂŻĂ„t khöng coĂĄ liĂŻn quan vĂșĂĄi
viĂŻĂ„c thuĂ„ thai, maĂą liĂŻn quan tĂșĂĄi viĂŻĂ„c taĂĄch maĂąng tûã cung, nĂŻĂ«u Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ
- 36. F e r e d e r i c R o s s i t e r 36
http://ebooks.vdcmedia.com
khöng xaĂŁy ra trong kyĂą kinh nguyĂŻĂ„t trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ. CoĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p à öëi
lĂȘĂ„p, khi ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ khöng coĂĄ kinh nguyĂŻĂ„t do caĂĄc nguyĂŻn nhĂȘn
gĂčĂŠn vĂșĂĄi hoaĂ„t à öÄng cuĂŁa tuyĂŻĂ«n dĂ”ch nöÄi tiĂŻĂ«t coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ thai Ă Ă»ĂșĂ„c. CoĂĄ
nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂș,p à öëi vĂșĂĄi caĂŁ Ă aĂąn öng vaĂą Ă aĂąn baĂą. Khi coĂĄ tinh truĂąng,
nhĂ»ng do chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng keĂĄm nĂŻn viĂŻĂ„c thuĂ„ thai vaĂą sinh Ă eĂŁ cuĂ€ng khöng
Ă Ă»ĂșĂ„c. NhĂ» töi Ă aĂ€ noĂĄi, bĂŻĂ„nh nghiĂŻĂ„n rĂ»ĂșĂ„u seĂ€ laĂąm yĂŻĂ«u tinh truĂąng. Ăöi
luĂĄc cuĂ€ng do caĂĄc khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t bĂȘĂm sinh. CaĂĄc khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t Ă oĂĄ cuĂŁa tinh
truĂąng coĂĄ thĂŻĂ phaĂĄt hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c dĂ»ĂșĂĄi kñnh hiĂŻĂn vi, vaĂą thĂ»ĂșĂąng thĂČ caĂĄc
baĂĄc sĂŽ coĂĄ thĂŻĂ xoaĂĄ boĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t Ă oĂĄ. Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc phuĂ„ nûÀ Ă aĂ€
triĂŻĂ„t saĂŁn cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ chûÀa Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng caĂĄch Ă oĂĄ.
Töi muöën anh chĂ” chuĂĄ yĂĄ tĂșĂĄi möÄt chi tiĂŻĂ«t quan troĂ„ng. Töi muöën
noĂĄi tĂșĂĄi traĂĄch nhiĂŻĂ„m tĂČnh duĂ„c. CaĂĄc söë liĂŻĂ„u chĂł ra rĂčçng, Ă a söë caĂĄc vuĂ„
ly hön ĂșĂŁ toaĂą aĂĄn laĂą do phuĂ„ nûÀ phaĂĄt Ă Ășn. NguyĂŻn nhĂȘn thĂ»ĂșĂąng gĂčĂ„p laĂą
sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa möÄt phuĂ„ nûÀ khaĂĄc maĂą ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng goĂ„i laĂą nhĂȘn
tĂČnh. MöÄt nguyĂŻn nhĂȘn khaĂĄc laĂą khöng hoaĂą hĂșĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu mö
tñp khaĂĄc nhau, nhĂ»ng chuĂŁ yĂŻĂ«u vĂȘĂźn laĂą sûÄ khöng hoaĂą hĂșĂ„p vĂŻĂŹ tĂČnh
duĂ„c. CaĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„ chöÏng thĂ»ĂșĂąng ñt hoaĂą hĂșĂ„p vĂŻĂŹ tĂČnh duĂ„c. CaĂĄc cĂčĂ„p vĂșĂ„
chöÏng thĂ»ĂșĂąng ñt khi dĂȘĂźn ra nguyĂŻn nhĂȘn thûÄc sûÄ cuĂŁa viĂŻĂ„c ly hön.
ThĂ»ĂșĂąng hoĂ„ khöng nghi ngĂșĂą vĂŻĂŹ sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t thĂȘĂ„t sûÄ töÏn taĂ„i giûÀa hoĂ„
vĂșĂĄi nhau, hoĂčĂ„c Ă Ășn giaĂŁn hĂșn laĂą khöng thûùa nhĂȘĂ„n chuĂĄng. NhĂ»ng
chuĂŁ yĂŻĂ«u cuĂ€ng vĂȘĂźn laĂą caĂĄc bĂȘĂ«t à öÏng trong quan hĂŻĂ„ tĂČnh duĂ„c.
54. VĂșĂ„: BĂčçng chûång laĂą trong Ă a söë caĂĄc trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p ly hön do phuĂ„
nûÀ phaĂĄt Ă Ășn, Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ coĂĄ nghĂŽa, phuĂ„ nûÀ khöng bĂčçng loĂąng vĂŻĂŹ sinh
hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c hĂșn so vĂșĂĄi chöÏng hoĂ„?
BaĂĄc sĂŽ: CoĂĄ thĂŻĂ, vaĂą khöng khoĂĄ gĂČ Ă ĂŻĂ coĂĄ thĂŻĂ hiĂŻĂu, taĂ„i sao laĂ„i nhĂ»
vĂȘĂ„y. NgĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi chöÏng cĂȘĂu thaĂŁ, thiĂŻĂ«u kinh nghiĂŻĂ„m, coĂĄ
thĂŻĂ giaĂŁ böÄ nhĂ» Ă Ă»ĂșĂ„c haĂąi loĂąng vĂŻĂŹ caĂĄc quan hĂŻĂ„ tĂČnh duĂ„c Ă ĂŻĂ laĂąm öng
chöÏng yĂŻn tĂȘm. NĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂąn öng khöng chĂ”u thay à öĂi, trong sinh
hoaĂ„t tĂČnh duĂ„c chĂł nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n baĂŁn thĂȘn, sĂșĂĄn hay muöÄn ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„ bĂčĂŠt
Ă ĂȘĂŹu mĂŻĂ„t moĂŁi vĂČ viĂŻĂ„c thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn phaĂŁi döëi traĂĄ vaĂą cö ta bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu
chaån ngaån nhûÀng à oùi hoãi cuãa öng chöÏng, khöng laùm cho cö ta thoaã
maÀn.