HNSE 021 NOTES
SEPEDI ASPECTS IN CONTEXT
TIRO
 LEBA
 TIRO
 LEDIRI
TIRO(LEBA)
 LESALASUPILEBA
 LEBA LA TLHALOSO
 LEBA LA TSWALANO/NA LE
 LEBA LA TSWANTSHO
LEBA
 LEBA LA TLHALOSO
 Le na le leina kgopolo
 Mosadi yo boleta(a gona tiro)
 LESALASUPILEBA
 Morutisi so( a gona tiro)
 Bana ba sekolo ba kua
 LEBA LA TSWALANO/NA LE
 Mosadi o na le ngwana
 Monna o na le mosadi
 LEBA LA TSHWANTSHO
 Monna ke mpsa
 Monna ke tau
LEDIRI
 MEHUTA YA MADIRI
 Lediredi
 Ledirani
 Ledirolli
 Lediregi
 Lediraki
 Lentiri
 Ledirisi
 Ledirisisi
 Leitiri
 Ledirollogi
 Lephethi
 lebjale
MAFOKO
 Mafoko ke sehlopha sa mantshu seo se na lego le tiro, molaetsa, le kgopolo
ye e feletsego
 THABEKUTU- Ke kgopolokgolo ya lefoko
 THABE- ke tiro
MEHUTA YA MAFOKO
 LEFOKONOLO/LEFOKO THWI
 Le nale tiro e tee
 Monna o betha mosadi
 LEFOKONTSI
 Ke lefoko leo le na lego dithabekutu tse pedi tseo di ekemego
 Monna o betha bana gomme bana ba a lla
 LEFOKOFOKWANA
 Le nale thabekutu le dithabe tsa go ithekga
 Monna wa go betha o a ja
 Lekgema la thabeng le bolaile motho
DITHABE(MEHUTA YA DITHABE)
 THABEHLAODI
 LEHLAODI KE LENTSU LEO LE HLAOLAGO LEINA LEFOKONG
 Monna o betha mosadi yo a llago
 THABEINA
 Ke sehlophantsu seo se nago le tiro ga mmogo le leina
 Monna o betha wa go lla
 THABEHLATHINAKO
 Monna o betha mosadi ge a lla
 Mosadi o apea dijo manthapama
 THABEHLATHIFELO
 Ke tla le folosa mo go emego batho
 THABEHLATHIPEELANO (KWANO)
 Ge o ka mmema ke tlatla
 Ketla apea ge letsatsi lesobela
CONTIN…………
 THABEHLATHITESELETSANO
 Ke tlano reka le ge o ka se mpatele.
 THABEHLATHIMORERO
 Monna o betha mosadi gore a lle
 Bana ba a bala gore ba tswelele
 THABEHLATHIBAKA
 Mosadi o a lla ka gore monna o a mmetha
TLHALOSONTSI
 Ke sehlopha sa mantsu seo se nago le hlaloso ya go feta e tee.
 E tlisa ke lentsu
 E tlisa ke popego ya lefoko
 NTSUTEE
 MOHLALA
 POPOFOKO
NTSUTEE
 TSOGA
 Go tsoga ga go loya
 Go tsoga mesong(nako)
 Go thoma le goba le sa gago
 Go tsoga fase ka ge obe o wele
 Go thoma go kwesisa ka phaphoseng
 Go thoma go hlalefa
 MAKHURA
 A go tlola
 A go apea
 A koloi
POPOFOKO
 MOKGEKOLO YOLA O NA LE LEINO LE TEE LAGO BOLA
 O le swere
 Go setse le tee
 Gare ga meno ao a lego gona o setse ka le le tee
 MOKGEKOLO YOLA O JA LESELA
 O apara botse
 Oa le ja bjalo ka sejo
 Ge a roka o berekisa le le ntsi
 MONNA WA GAGWE O PHELA KA DIHLONG
 O tshaba batho
 O phela ka go ja phoofolo yeo ba rego ke hlong
 MOTHO YO MODIMO O A MORATA
 Motho yo o rata ke modimo
 Motho yo modimo oa morata
TLHAOLO
 LEHLAODI LA MMALA
 Mosadi yo moso
 Borokgo bjo bosweu
 Lehlaodi le tsea hlogo ya leina
 LEHLAODI LA SEBOPEGO
 Mosadi yo mosese
 Monna yo motelele
 Monna yo mokopana
 LEHLAODI LA PALO
 Bana ba bararo
 Monna yo motee
LEAMANYI
 LEAMANYIDIRI
 NB: Mehuta ye mebedi ya leamanyi (la twii le la tharedi)
 Le nale makgokedi a mabedi
 Monna yo a sepelago
 Sekolo se se rutago
 LEAMANYIRUI
 NB: o hlaola ka leina ka leinarui
 Dipudi tsa gagwe
 Basadi ba ka
 LEAMANYIHLATHI
 Dipudi tsa thabeng
 Dimpsa tsa lesokeng
 Bosego bja maabane
CONTINU………………………..
 LEAMANYIINA (LEINAKGOPOLO)
 Monna yo boleta
 Mosetsana yo bogale
 LEAMANYISALA
 Dikoloi tsa bona
 Sebjana sa bona
LEHLATHI
 Lehlathi Ke lentsu leo le hlathago modiro, le re botsago gore modiro o dirilwe
neng, kae le bjang.
 MEHUTA YA MAHLATHI
 Mahlathi a tlhago
 Mahlathi a sego a tlhago
 MAHLATHI A TLHAGO/ LEHLATHI LA LEFELO
 O dutse fase
 O nametse godimo ga mahlare
 MAHLATHI A TLHAGO/LEHLATHI LA NAKO
 O fihlile maabane
 Ke tlile mesong
 MAHLATHI A TLHAGO/LEHLATHI LA MOKGWA
 O bethilwe kudu
MAHLATHI AO E SEGO A TLHAGO
 TIRISO YA MOSELANA WA –ng
 Nokeng
 HLOGO YA TIRISO YA GO-
 O ile go maponya
 TIRISO YA HLOGO YA GA-
 Ga Masemola
 TIRISO YA HLOGO YA KA-
 Ka sakeng
 Ka ganong
 Ka lapeng
 TIRISO YA LESALASUPI
 MO
 MOO
 MOLA
THULAGANYO
 1.KALOTABA
 Mongwadi o tsweletsa tikologo le baanegwa
 Bothata bo thoma go tsweletsa nko
 2.PHEKGOGO
 Bothata bo tswela nyanyeng
 3.THULANONTLE
 E tswelela ge baanegwa ba elwa ka polelo goba ka diatla
 4.THULANOGARE
 Motho o swanetse go tsweletsa megopolo ye mebedi yeo e thulanago.
 5.SEHLOA
 Ditaba di thoma go thatafala le go feta ga gona tharollo
 TLEMOLLO YA LEHUTO
 Bothata bo thoma go rarollwa
 Mohlala: go iwa maphodiseng gore a sware makgodu.
MAFETSO
 Bothata bo ya bofelong
 Mohlala Go iwa maphodiseng ebile go letelwa phetolo gore sephetho se
tsewe
 DIKOKWANE TSA THULANO (GORE THULANO E BE GONA)
 1.SEBAKWA
 2.MOHLOHLELETSI
 MOLWANTSHI
 MOLWANTSHWA

Aspect of Sepedi in Context

  • 1.
    HNSE 021 NOTES SEPEDIASPECTS IN CONTEXT
  • 2.
  • 3.
    TIRO(LEBA)  LESALASUPILEBA  LEBALA TLHALOSO  LEBA LA TSWALANO/NA LE  LEBA LA TSWANTSHO
  • 4.
    LEBA  LEBA LATLHALOSO  Le na le leina kgopolo  Mosadi yo boleta(a gona tiro)  LESALASUPILEBA  Morutisi so( a gona tiro)  Bana ba sekolo ba kua  LEBA LA TSWALANO/NA LE  Mosadi o na le ngwana  Monna o na le mosadi  LEBA LA TSHWANTSHO  Monna ke mpsa  Monna ke tau
  • 5.
    LEDIRI  MEHUTA YAMADIRI  Lediredi  Ledirani  Ledirolli  Lediregi  Lediraki  Lentiri  Ledirisi  Ledirisisi  Leitiri  Ledirollogi  Lephethi  lebjale
  • 6.
    MAFOKO  Mafoko kesehlopha sa mantshu seo se na lego le tiro, molaetsa, le kgopolo ye e feletsego  THABEKUTU- Ke kgopolokgolo ya lefoko  THABE- ke tiro
  • 7.
    MEHUTA YA MAFOKO LEFOKONOLO/LEFOKO THWI  Le nale tiro e tee  Monna o betha mosadi  LEFOKONTSI  Ke lefoko leo le na lego dithabekutu tse pedi tseo di ekemego  Monna o betha bana gomme bana ba a lla  LEFOKOFOKWANA  Le nale thabekutu le dithabe tsa go ithekga  Monna wa go betha o a ja  Lekgema la thabeng le bolaile motho
  • 8.
    DITHABE(MEHUTA YA DITHABE) THABEHLAODI  LEHLAODI KE LENTSU LEO LE HLAOLAGO LEINA LEFOKONG  Monna o betha mosadi yo a llago  THABEINA  Ke sehlophantsu seo se nago le tiro ga mmogo le leina  Monna o betha wa go lla  THABEHLATHINAKO  Monna o betha mosadi ge a lla  Mosadi o apea dijo manthapama  THABEHLATHIFELO  Ke tla le folosa mo go emego batho  THABEHLATHIPEELANO (KWANO)  Ge o ka mmema ke tlatla  Ketla apea ge letsatsi lesobela
  • 9.
    CONTIN…………  THABEHLATHITESELETSANO  Ketlano reka le ge o ka se mpatele.  THABEHLATHIMORERO  Monna o betha mosadi gore a lle  Bana ba a bala gore ba tswelele  THABEHLATHIBAKA  Mosadi o a lla ka gore monna o a mmetha
  • 10.
    TLHALOSONTSI  Ke sehlophasa mantsu seo se nago le hlaloso ya go feta e tee.  E tlisa ke lentsu  E tlisa ke popego ya lefoko  NTSUTEE  MOHLALA  POPOFOKO
  • 11.
    NTSUTEE  TSOGA  Gotsoga ga go loya  Go tsoga mesong(nako)  Go thoma le goba le sa gago  Go tsoga fase ka ge obe o wele  Go thoma go kwesisa ka phaphoseng  Go thoma go hlalefa  MAKHURA  A go tlola  A go apea  A koloi
  • 12.
    POPOFOKO  MOKGEKOLO YOLAO NA LE LEINO LE TEE LAGO BOLA  O le swere  Go setse le tee  Gare ga meno ao a lego gona o setse ka le le tee  MOKGEKOLO YOLA O JA LESELA  O apara botse  Oa le ja bjalo ka sejo  Ge a roka o berekisa le le ntsi  MONNA WA GAGWE O PHELA KA DIHLONG  O tshaba batho  O phela ka go ja phoofolo yeo ba rego ke hlong  MOTHO YO MODIMO O A MORATA  Motho yo o rata ke modimo  Motho yo modimo oa morata
  • 13.
    TLHAOLO  LEHLAODI LAMMALA  Mosadi yo moso  Borokgo bjo bosweu  Lehlaodi le tsea hlogo ya leina  LEHLAODI LA SEBOPEGO  Mosadi yo mosese  Monna yo motelele  Monna yo mokopana  LEHLAODI LA PALO  Bana ba bararo  Monna yo motee
  • 14.
    LEAMANYI  LEAMANYIDIRI  NB:Mehuta ye mebedi ya leamanyi (la twii le la tharedi)  Le nale makgokedi a mabedi  Monna yo a sepelago  Sekolo se se rutago  LEAMANYIRUI  NB: o hlaola ka leina ka leinarui  Dipudi tsa gagwe  Basadi ba ka  LEAMANYIHLATHI  Dipudi tsa thabeng  Dimpsa tsa lesokeng  Bosego bja maabane
  • 15.
    CONTINU………………………..  LEAMANYIINA (LEINAKGOPOLO) Monna yo boleta  Mosetsana yo bogale  LEAMANYISALA  Dikoloi tsa bona  Sebjana sa bona
  • 16.
    LEHLATHI  Lehlathi Kelentsu leo le hlathago modiro, le re botsago gore modiro o dirilwe neng, kae le bjang.  MEHUTA YA MAHLATHI  Mahlathi a tlhago  Mahlathi a sego a tlhago  MAHLATHI A TLHAGO/ LEHLATHI LA LEFELO  O dutse fase  O nametse godimo ga mahlare  MAHLATHI A TLHAGO/LEHLATHI LA NAKO  O fihlile maabane  Ke tlile mesong  MAHLATHI A TLHAGO/LEHLATHI LA MOKGWA  O bethilwe kudu
  • 17.
    MAHLATHI AO ESEGO A TLHAGO  TIRISO YA MOSELANA WA –ng  Nokeng  HLOGO YA TIRISO YA GO-  O ile go maponya  TIRISO YA HLOGO YA GA-  Ga Masemola  TIRISO YA HLOGO YA KA-  Ka sakeng  Ka ganong  Ka lapeng  TIRISO YA LESALASUPI  MO  MOO  MOLA
  • 18.
    THULAGANYO  1.KALOTABA  Mongwadio tsweletsa tikologo le baanegwa  Bothata bo thoma go tsweletsa nko  2.PHEKGOGO  Bothata bo tswela nyanyeng  3.THULANONTLE  E tswelela ge baanegwa ba elwa ka polelo goba ka diatla  4.THULANOGARE  Motho o swanetse go tsweletsa megopolo ye mebedi yeo e thulanago.  5.SEHLOA  Ditaba di thoma go thatafala le go feta ga gona tharollo  TLEMOLLO YA LEHUTO  Bothata bo thoma go rarollwa  Mohlala: go iwa maphodiseng gore a sware makgodu.
  • 19.
    MAFETSO  Bothata boya bofelong  Mohlala Go iwa maphodiseng ebile go letelwa phetolo gore sephetho se tsewe  DIKOKWANE TSA THULANO (GORE THULANO E BE GONA)  1.SEBAKWA  2.MOHLOHLELETSI  MOLWANTSHI  MOLWANTSHWA