2. Gaurko arkitekturaren bidean:
URBANISMO ETA ARKITEKTURA
XIX.mendearen bigarren erdian
INDUSTRIA IRAULTZA
BEHAR BERRIAK MATERIAL BERRIAK
TEKNOLOGIA BERRIAK
Azpiegiturak, ahalbideratzen du
Fabrika berriak,
Tren geltokiak,
Erakusketa unibertsaletako pabeiloiak
Burdina (altzairua)
Hazkunde demografikoa Beira
Hiri eztanda
Urbanismo berria: planifikazioa, ordenazioa
Hormigoia
4. Arkitektura historizista
Klase berriek agintean,
iraganeko forma
arkitektonikoak erabili
zituzten prestigioa lortzeko
baita beste arkitektura
originala sortzeko kapaz ez
zirelako.
Rijksmuseum (Amsterdam), 1877
ARKITECTURA NEOGOTIKOA
6. ERREGE PABILOIA,
JOHN NASH
BRIGHTON. 1818.
BRITAINIA Hª
Burdina eta hormigoia
7. BURDINEZKO
ARKITEKTURA
• Crystal Palace Londreseko Erakusketa
Unibertsalaren egoitza bezala diseinatu
zuen JOSEPH PAXTONek, industria
iraultzaren erakustokia.
• Burdin eta beiraz eginda dago, serieko
fabrikazioan egin ziren habeak, plantxak,
etab.
• Eraikuntza sei hilabetetako muntaketara
mugatu zen
8. El edificio tenía una longitud de 1851 pies para recordar el año de la exposición. Estaba constituido por una nave central más elevada y grande que las cuatro laterales, y un transepto aún más alto
para poder albergar árboles. En el piso superior se alineaban cuatro hileras de galerías comunicadas entre sí transversalmente. El transepto se cubría con una gran bóveda de cañón, y el resto del
edificio parecía arquitrabado, aunque era el resultado de la articulación de placas inclinadas que formaban una sucesión de pequeños tejados en dos vertientes
9. Palacio de Cristal, Retiro madrildarrean, Ricardo Velázquez Boscorena,
1887, Espainiako arkitektura berriko lehendabiziko lana, baita Atochako tren geltokia ere, 1894an.
11. Eiffel Dorrea
(Pariseko Erakusketa
Unibertsala 1889)
Gustave Eiffel
(1832-1923)
Gustave Eiffelek (1832-1923),
honako eraikuntzetan
esperientzia handiko ingeniaria,
eraiki zuen (18871-1889),
arkitektura berriaz
polemika handia sortuz.
17. CHICAGOKO ESKOLA
Hasiera batetan Ipar Amerikako arkitekturak
Europako pautei jarraitzen zien, baina laster
hirien garapenen beharrak eta paisaia
urbanoaren tradizio ezak askatasun osoa
eman zien irtanbideak bilatzeko.
Honen adibidea Chicagoko berreraikuntza,
suteak kiskalia izan baitzen 1871ean.
Han jaio zen Chicagoko eskola.
18. Carson biltoki handiak, Pirie & Scott (1889-1904) Louis Sullivanen maisu
lanaren bat. Beheko bi solairuak, Art Nouveauko burdinazko apaingarriekin hornituta daude, beste
solairuen soiltasunekin kontrastatuz: altzairuzko sare egituran leiho zabalak irekitzen dira.
ERAIKUNTZA HIRIRA ZABALTZEN DA, DINAMIZATZEN DU, FIGURA URBANOA BIHURTUZ.
19. Carson Biltegiak hezurdurazko
eraikuntzaren teknikaz baliatzen da, bai
material berriez: hormigoi armatua
(Frantzian sortua 1880ean).
Abantaila handiak baditu:
konprimituago dago, plastikoagoa da
eta moldagarriagoa (moldetan isurtzen
da), suaren aurrean erresistentzia
handikoa (ezinbesteko baldintza
honelako eraikuntzetan).
Eta beste elementu garrantzitsu:
igogailua, urte berean Siemensek
asmatua.
20. LOUIS SULLIVAN.
WAINWRIGHT BUILDING (1891).
SAN LUÍS, AEB.
Zelula eraikuntza erabili da,
modulu bat errepikatzean datza,
zeru-orratzak eraikitzen dira
honela, hiri handien ikurra.
21.
22. “Formak, funtzioaren araberakoak dira” eskolako
arrazionalismoari jarraituz:
soiltasuna, hornigailurik gabe.
Eklektizismoa eta historizismoa saihesten dira:
funtzioak berak edertasun plastikoa dakar.
Honela Chicagoko eskola XX. mendeko
arkitekturaren aitzindaria da.
GUARANTY BUILDING (1895).
BUFFALO, AEB.
LOUIS SULLIVAN.
23. MODERNISMOA
Modernismoa estilo berri bat bilatzearekin
sortzen da, mende berria itxaropenaz
sentituz, iraganarekin ahaztuta eta material
berrien erabileran oinarrituta.
24. MODERNISMOA
Nazioarteko estiloa
(Espainian Modernismoa,
Frantzian Art Nouveau,
Britainia Handian Modern Style,
Alemanian Jugendstil,
Austrian Sezessionsstil ...).
Bizitzaren arlo guztiak betetzen ditu:
apaingarriak, diseinua, mobleak, jantziak,
metro geltokiak.
25. TASSEL ETXEA.
BRUSELA. 1892.
VICTOR HORTA
Victor Horta (1861-1947),
Belgikako arkitektoa
Tassel House lanean (1892),
burdinaren erabilera
arrazionalean oinarritzen da.
Hala eta guztiz ere…
26. tratamendu espresibo eta dotorea,
ia organikoa lortuz, kurba eta linea
erritmo finak, koloma, habeak eta
balaustradekin lortuak.
27. Arkitekturan linearen malgotasuna
bilatzen da, sinuositatea,
dekoratzeko helburuarekin.
Koloreztatuko materialak,
harri moldeatutaren erabilera…
material berriek askatasun osoa
ematen diote arkitektoari.
Arkitektoak, lan estrukturala eta
konstruktiboa ez ezik, apaingarriak
eta altzariak ere hartzen ditu,
diseinatzaile bihurtuz.
28. Barnealde modernista
espazio sinuoso eta sentsual bezala
diseinatzen da, Art Nouveauren joera
naturalista eta ondulantea jarraituz.
Edertasunaren eta ongi izatearen
integrazioak dakarren edertasuna bilatzen
da. Natura barrura sartzen da, arintasuna,
malgutasuna eta inestabilitatea sortuz.
29. Hainbat material erabiltzen dira: burdina,
mosaikoa, egurra ...
lerro sinuosoak hormetatik eta zoruetatik
zabaltzen dira, metafora begetala baitliran.
Lana naturatik ateratako zerbait organiko bezala
hartzen da; loreak erabiltzearekin giro dotorea
sortzen da.