2. Ang maikling kwento, pabula, alamat, at nobela ay ilan sa mga halimbawa ng
tekstong naratibo.
Ang lahat din ng ito ay mga akdang piksiyon subalit hindi lahat ng naratibo ay
piksiyon.
Mayroon ding naratibong di piksiyon. Halimbawa, kapag nagsulat ka ng
kasaysayan ng iyong buhay o ng iyong pansariling talambuhay, hindi kalang basta
babanggit ng ilang totoong impormasyon tungkol sa iyo tulad ng kung sino ang
magulang mo, saan ka isinilang at lumaki, saan ka nag-aral at iba pa.
Sa halip, tiyak na magkukwento ka tungkol sa iyong kabataan, gayundin ng mga
pangyayari habang ika’y lumalaki, hanggang sa kasalukuyan.
Hindi maiiwasang magdagdag ka ng mga tauhan, mga pangyayaring humubog sa
iyong pagkatong maaaring malulungkot o masasaya, mga aral na natutuhan sa
buhay, maging ng iyong mga tagumpay at kabiguan.
Hindi mo namamalayang nagkukuwento ka na pala at bumubuo ng isang
tekstong naratibong hango sa mga totoong pangyayari sa iyong buhay.
3. Isa sa mga layunin ng naratibong di piksyon ang mang-aliw o manlibang sa
mga mambabasa kaya naman kahit ito’y nakabase sa katotohanan ay higit
itong nakatuon sa katotohanang may kaugnayan sa emosyonal at moral na
anggulo sa halip na sa paghahanap ng katotohanan sa lahat ng detalye na
kailangan pang gamitan ng pananaliksik na siya naming taglay ng isang
tekstong impormatibo.
Sa pagsulat ng naratibong di piksiyon ay lumulutang ang mga elemento ng
isang kuwento.
Mula rito’y masasalamin ang estilo at pagkatao ng manunulat.
Ang mga elementong ito’y masasalamin ang estilo at pagkatao ng manunulat.
Ang mga elementong ito’y hindi makikita sa isang brochure o sa isang balita
kaya naman bagama’t parehong di piksiyon ay kitangkita pa rin ang
pagkakaiba ng tekstong naratibo sa tekstong impormatibo.
4. Ang Tekstong
Naratibo
Sa bawat araw sa buhay ng isang tao ay laging may mga pangyayaring
naibabahagi o naikukuwento niya sa iba.
Maaaring mga simpleng pangyayaring nasaksihan sa kanyang pagpasok o kaya
nama’y ang mga ipinagpapalagay niyang pinakamahalaga o pinakamalalaking
pangyayari sa kanyang maghapon.
Ang pagsasalaysay o pagkukuwento ay karaniwang nangyayari kapag nagkita-kita
o nagsalo na ang mag-anak o maging magkakaibigan subalit minsan, ang salaysay
ay hindi lang basta naibabahagi nang pasalita.
Sa halip, naitatala rin sa mga pahina ng isang talaarawan.
Hindi halos nararamdaman ng nagsusulat na siya’y bumubuo na pala ng isang
kuwento, ang kanyang sariling kuwentong bahagi ng isang uri ng teksto, ang
tekstong naratibo.
5. Ang Tekstong
Naratibo
Ang tekstong naratibo ay pagsasalaysay o pagkukuwento ng mga
pangyayari sa isang tao o mga tauhan, nangyari sa isang lugar at panahon o
sa isang tagpuan nang may maayos na pagkakasunod-sunod mula simula
hanggang katapusan.
Pangunahing layunin ng ganitong uri ng teksto ang makapagsasalaysay ng
mga pangyayaring nakapanlilibang o nakapagbibigay-aliw o saya.
Gayundin naman, ang naratibo ay nakapagtuturo ng kabutihang-asal,
mahahalagang aral, at mga pagpapahalagang pangkatauhan tulad ng
kahalagahan ng pagiging mabuti at tapat, na ang kasamaan ay hindi
nagtatagumpay laban sa kabutihan, ang kasipagan at pagtitiyaga ay
nagdudulot ng tagumpay, at iba pa.
6. Ang Tekstong
Naratibo
Ang mga mambabasa ay direktang isinasama ng manunulat ng isang
tekstong naratibo at nagiging saksi sa mga pangyayaring kanyang
isinasalaysay.
May iba’t ibang uri ng naratibo tulad ng maikling kwento, nobela,
kwentong-bayan, mitolihiya, alamat, tulang pasalaysay tulad ng epiko, dula,
mga kwento ng kabablaghan, anekdota, parabola, science fiction, at iba pa.
Iba’t ibang uri subalit may iisang pagkakapareho: ang bawat isa’y
nagkukuwento.
7. Katangian ng Tekstong
Naratibo
Ang bawat uri ng tekstong ito ay may kanya-kanyang taglay na katangian
subalit ang mababasa mo sa susunod na slide ay pangkalahatang
katangiang taglay ng bawat uri ng tekstong naratibo.
8. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
Sa pagsasalaysay o pagkukuwento ay may mga matang tumutunghay sa mga
pangyayari.
Ito ang ginagamit ng manunulat na paningin o pananaw sa pagsasalaysay.
Ang pinakakaraniwang ginagamit para sa naratibo ay ang una at ikatlong
panauhan.
Bihirang-bihirang magamit ang ikalawang panuhan.
Sa mas mahabang naratibo tulad ng nobela ay maaaring hindi lang iisa kundi
nagbabago-bago ang ginagamit na pananaw.
9. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
1. Unang Panauhan
Sa pananaw na ito, isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay
ng mga bagay na kanyang nararanasan, naaalala, o
naririnig kaya gumagamit ng panghalip na ako.
10. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
2. Ikalawang Panauhan
Dito mistulang kinakausap ng manunulat ang tauhang
pinapagalaw niya sa kuwento kaya’t gumagamit siya ng
mga panghalip na ka o ikaw subalit tulad ng unang
nasabi, hindi ito gaanong ginagamit ng mga manunulat
sa kanilang pagsasalaysay.
11. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
3. Ikatlong Panauhan
Ang mga pangyayari sa pananaw na ito ay isinasalaysay ng
isang taong walang relasyon sa tauhan kaya ang panghalip
na ginagamit niya sa pagsasalaysay ay siya.
Ang tagapagsalay ay tagapag-obserba lang at nasa labas siya
ng mga pangyayari. May tatlong uri ang ganitong uri ng
pananaw.
12. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
Maladiyos na pauhan—Nababatid niya ang galaw at
iniisip ng lahat ng mga tauhan. Napapasok niya ang
isipan ng bawat tauhan at naihahayag niya ang iniisip,
damdamin, at paniniwala ng mga ito sa mga
mambabasa.
13. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
Limitadong Panauhan—Nababtid niya ang iniisip at
ikinikilos ng isa sa mga tauhan subalit hindi ang sa iba
pang tauhan.
14. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
Tagapag-obserbang panauhan—Hindi niya napapasok o
nababatid ang nilalaman ng isip at damdamin ng mga
tauhan. Tanging ang mga nakikita o naririnig niyang mga
pangyayari, kilos, o sinasabi lang ang kanyang
isisnasalaysay.
15. May Iba’t Ibang Pananaw o
Punto de Vista (Point of
View) sa Tekstong Naratibo
4. Kombinasyong Pananaw o Paningin
Dito ay hindi lang iisa ang tagapagsalaysay kaya’t iba’t ibang
pananaw o paningin ang nagagamit sa pagsasalaysay.
Karaniwan itong nangyayari sa isang nobela kung saan ang
mga pangyayari ay sumasakop sa mas mahabang panahon at
mas maraming tauhan ang naipakikilala sa bawat kabanata.
16. May Paraan ng
Pagpapahayag ng Diyalogo,
Saloobin, o Damdamin sa
Tekstong Naratibo
May dalawang paraan kung paano inilalahad o
ipinapahayag ng mga tauhan ang kanilang diyalogo,
saloobin, at damdamin:
17. Direkta o Tuwirang
Pagpapahayag
Sa ganitong uri ng pagpapahayag, ang tauhan ay direkta o
tuwirang nagsasaad o nagsasabi ng kanyang diyalogo,
saloobin, o damdamin.
Ito ay natural at lalong lumulutang ang katangiang taglay ng
mga tauhan.
Higit din nitong naaakit ang mga mambabasa sapagkat
nagiging mas malinaw sa kanya ang eksaktong mensahe o
sinabi ng tauhan at ang paraan ng pagkakasabi’y
naghuhudyat din sa uri ng damdaming taglay kaysa kung
lalagumin o hindi direktang sasabihin ng tagapagsalaysay.
18. Halimbawa:
“Donato, kakain na, Anak,” tawag ni Aling Guada sa anak
na noo’y abalang-abala sa ginagawa at hindi halos
napansing nakalapit na pala ang ina sa kanyang
kinalalagyan. “Aba’y kayganda naman nireng ginagawa mo,
Anak! Ay ano ba talaga ang balak mo, ha?” Natatawang
inakbayan ni Donato ang ina at inakay papasok sa munti
nilang kusina.
-Mula sa “Ang Kariton ni Donato”
19. Di direkta o Di Tuwirang
Pagpapahayag
o Ang tagapagsalay ang naglalahad sa sinasabi, iniisip o
nararamdaman ng tauhan sa ganitong uri ng
pagpapahayag. Hindi na ito ginagamitan ng panipi.
20. Halimbawa:
Tinawag ni Aling Guada ang anak dahil kakain na
habang ito’y abalang-abala sa ginagawa at hindi halos
napansing nakalapit na pala ang ina sa kanyang
kinalalagyan. Sinabi niyang kayganda ng ginagawa ng anak
at tinanong din niya kung ano ba talaga ang balak niya.
Natawang inakbayan ni Donato ang ina at inakay
papasok sa munti nilang kusina.
21. May mga Elemento ang
mga Tekstong Naratibo
Isang katangiang taglay ng lahat ng tekstong naratibo ay
ang pagkukuwento kaya naman taglay ng mga ito ang
mahahalagang elementong lalong magbibigay daan sa
nakalilobang, nakaaaliw, at nakapagbibigay-aral na
pagsasalaysay. Sa mga elementong ito rin makikita kung
paano naihahabi o pumapasok ang mga tekstong
deskriptibo.
22. 1. Tauhan
Lahat ng tekstong naratibo ay nagtataglay ng mga
tauhan.
Ang dami o bilang ng tauhan ay dapat umayon sa
pangangailangan.
Mahirap itakda ang bilang ng tauhang magpapagalaw sa
tekstong naratibo ang pangangailangan lamang ang
maaaring magtakda nito.
23. 1. Tauhan
May dalawang paraan sa pagpapakilala ng tauhan—ang
expository at dramatiko.
Expository kung ang tagapagsalaysay ang magpapakilala
o maglalarawan sa pagkatao ng tauhan at dramatiko
naman kung kusang mabubunyag ang karakter dahil sa
kanyang pagkilos o pagpapahayag.
24. Ang karaniwang tauhan
sa mga akdang naratibo
ay ang sumusunod:
a. Pangunahing Tauhan
Sa pangunahing tauhan o bida umiikot ang mga
pangyayari sa kuwento mula simula hanggang sa
katapusan.
Karaniwang iisa lamang ang pangunahing tauhan.
Ang kanyang mga katangian ay ibinabatay sa tungkulin o
papel na kanyang gagampanan sa kabuoan ng akda.
25. Ang karaniwang tauhan
sa mga akdang naratibo
ay ang sumusunod:
b. Katunggaling Tauhan
Katunggaling tauhan o kontrabida ay siyang
sumasalungat o kalaban ng pangunahing tauhan.
Mahalaga ang papel ng tauhang ito sapagkat sa mga
tunggaling nangyayari sa pagitan nila, nabubuhay ang
mga pangyayari sa kuwento at higit na napatitingkad ang
mga katangian ng pangunahing tauhan.
26. Ang karaniwang tauhan
sa mga akdang naratibo
ay ang sumusunod:
c. Kasamang Tauhan
Gaya ng ipinahihiwatig ng katawagan, ang kasamang
tauhan ay karaniwang kasama o kasangga pangunahing
tauhan.
Ang pangunahing papel o tungkulin niya ay sumuporta,
magsilbing hingahan, o kapalagayang-loob ng
pangunahing tauhan.
27. Ang karaniwang tauhan
sa mga akdang naratibo
ay ang sumusunod:
d. Ang May-akda
Sinasabing ang pangunahing tauhan at ang may-akda ay
lagi nang magkasama sa kabuoan ng akda.
Bagama’t ang namamayani lamang ay ang kilos at tinig
ng tauhan, sa likod ay laging nakasubaybay ang
kamalayan ng makapangyarihang awtor.
28. Ayon kay E.M. Forster,
isang Ingles na
manunulat, may dalawang
uri ng tauhan ang
maaaring Makita sa
tekstong naratibo tulad
ng:
29. a. Tauhang Bilog (Round
Character)
Isang tauhang may multidimensiyonal o maraming saklaw ang
personalidad.
Tulad ng isang tunay na katauhan, nagbabago ang kanyang
pananaw, katangian, at damdamin ayon sa pangangailangan.
Ang isang tahimik at mapagtimping tauhan, halimbawa, ay
maaaring magalit at sumambulat kapag hinihingi ng sitwasyon
o pangyayari sa kuwento at pangangailangang magbago ang
taglay niyang katangian at lumutang ang nararapat na
emosyon.
30. b. Tauhang Lapad (Flat
Character)
Ito ang tauhang nagtataglay ng iisa o dadalawang
katangiang madaling matukoy o predictable.
Madaling mahulaan at maiugnay sa kanyang katauhan ang
kanyang mga ikinikilos at maituturing na stereotype tulad
ng mapang-aping madrasta, mapagmahal na ina, tin-edyer
na hindi sumusunod sa magulang, at iba pa.
Karaniwang hindi nagbabago o nag-iiba ang katangian ng
tauhang lapad sa kabuoan ng kwento.
