3. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 3
Bir davranışın ileride
oluşma olasılığını azaltmak
ya da ortadan kaldırmak
amacıyla kullanılan
teknikler en ılımlıdan en az
ılımlıya doğru sıralanabilir.
4. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 4
Problem davranışın
ortaya çıkmasını
önleme
Ayrımlı pekiştirme
Sönme
Tepkinin bedeli
Mola
Aşırı düzeltme
Bedensel ceza
En Ilımlı
En az Ilımlı
5. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 5
Ayrımlı pekiştirme;
azaltılmak ya da ortadan
kaldırılmak istenen davranış
görmezden gelinirken,
artırılmak istenen davranış
pekiştirilir.
6. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 6
Ayrımlı pekiştirme türleri:
Diğer davranışların ayrımlı pekiştirilmesi,
seyrek yapılan davranışların ayrımlı pekiştirilmesi,
karşıt davranışların ayrımlı pekiştirilmesi .
7. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 7
•Bir zaman aralığı belirlenir,
bu zaman aralığı içinde
uygun olmayan davranışın
hiç oluşmaması
durumunda aralık
sonunda bu durum
pekiştirilir.
•Örneğin; anne parmağını
emen kızı için 5dk’lık
zaman aralıkları belirler ve
5 dk süresince kızı
parmağını emmezse şeker
ile ödüllendirir.
Diğer
davranışların
ayrımlı
pekiştirilmesi
8. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 8
•Gereğinden fazla oluşan
davranışların sıklığını
azaltmak için davranışın
daha seyrek düzeyde
yapılması pekiştirilir.
•Örneğin; çocuğunuz ödev
yaparken bir saatte 10 kez
tuvalete gitmek istiyorsa
başlangıçta sekiz kez talep
etmesi pekiştirilir. Daha
sonraları ise bu sayı
giderek düşürülür.
Seyrek
yapılan
davranışların
ayrımlı
pekiştirilmesi
9. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 9
• Fiziksel olarak uygun
olmayan davranışla
aynı anda
yapılamayacak
davranışlar pekiştirilir.
• Örneğin; başkalarına
vurma davranışını
azaltmak için kollarını
birbirine bağlama
davranışı pekiştirilir.
Karşıt
davranışların
ayrımlı
pekiştirilmesi
10. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 10
Hoşa Giden Uyaranı Çekme: Bu
grupta yer alan tekniklerden biri
sönmedir. Sönme, problem
davranışa neden olan
pekiştirecin çekilmesiyle
davranışın sürmesinin
engellenmesidir.
11. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 11
Hoşa Giden Uyaranı Çekme: Bu grupta
yer alan tekniklerden bir diğeri tepkinin
bedelidir. Tepkinin bedeli, çocuğun
daha önce sergilemiş olduğu uygun
davranışlar için kazandığı ve henüz
tüketmediği pekiştireçlerin bir kısmının
problem davranışın sergilenmesi
nedeniyle geri alınmasıdır.
12. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 12
Hoşa Giden Uyaranı Çekme: Bu grupta
yer alan tekniklerden bir diğeri moladır.
Molada problem davranışı izleyen şekilde
belirli bir zaman dilimi için çocuk
pekiştirme kaynaklarından uzaklaştırılır.
Mola tekniği, pekiştireçlerin çocuktan
uzaklaştırılması ve çocuğun pekiştirme
kaynaklarından uzaklaştırılması olmak
üzere iki farklı şekilde uygulanabilir.
13. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 13
•1- Onarıcı
aşırı
düzeltme
•2- Olumlu
alıştırma
Hoşa gitmeyen
uyaran sunma;
problem
davranışın
sergilenmesinin
hemen
ardından
çocuğa hoşa
gitmeyen bir
itici uyaranın
sunulmasıdır.
14. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 14
Onarıcı aşırı düzeltme uygun
olmayan davranış sonrasında
ortamın düzenlenmesinin üstüne
daha fazla görevler eklenerek çocuğa
bir tür ceza verilmesidir. Örneğin;
duvarı karaladığında çocuktan tüm
duvarı temizlemesini istemek.
15. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 15
Olumlu alıştırma, problem davranışın
sonucu olarak uygun davranışın
tekrarlanmasına denir ve cezalandırıcı
bir süreç içermez. Örneğin; verilen
yazma ödevini yapmayan çocuğa
annesi aynı okuma parçasını 3 kez
yazdırarak bu davranışı söndürebilir.
16. 6.4.4. Problem Davranışların Azaltılması 16
Anne-babaların bedensel cezayı kullanmama nedenleri;
Ceza davranışı azaltmaz, sadece baskılar yani cezanın varlığında ortaya çıkmasını engeller.
İyi ve haklı nedenlere dayanmayan ceza korku, kaygı ve saldırganlık gibi başka problem
davranışlara yol açar.
Cezanın etkisi ceza vereni pekiştirebilir.
Ceza uygun davranışın ne olduğuna ilişkin bir ipucu sağlamaz.
Ceza veren kişinin saldırganlığı ceza alan ve bunu izleyen çocuklar için olumsuz bir modeldir.
Ceza, cezalandırılan çocukta dargınlık ve içe kapanma gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir.
Ceza olumlu iletişim kurma fırsatlarını engeller.
Ceza güçlünün haklı olduğu imajını yaratabilir.
Cezalandırılan çocuğun akademik çalışmalara yönlendirilmesi güçleşir. Bu da ikinci bir
cezayı, başarısızlığı, getirir.
