1. ERANTZUN GALDERAK(5.gaia)
1.-Zer da ekonomia jarduera?
Gizakiak dituen beharrak(elikagaiak jatea,arropa,etxebizitza,osasun-laguntza…)asebetetzeko behar diren
produktuak eta zerbitzuak.Hiru fase daude:Ekoizpena-Banaketa-Kontsumoa.
2.-Zer dira Ekonomia sektoreak?azaldu bakoitza.
Ekonomia-jarduerak hiru sektoreetan banatzen dira:
Lehen sektorea:naturatik elikagaiak eta lehengaiak lortzeko gauzatzen diren jarduerak:meatzaritza-
abeltzaintza-arrantza-baso ustiapena.
Bigarren sektorea:Naturatik ateratako lehengaiak produktu landu bihurtzen dituztenak:industria-eraikuntza-
meatzaritza-energia iturrien ustiapena-okiña-arotza… .
Hirugarren sektorea:Gizarteari zerbitzua emateaz arduratzen dira:merkataritza-garraioa-osasuna-hezkuntza-
turismoa.
3.Elektrizista bat edo iturgin bat ze sektoretan kokatuko zenuke,lehen,bigarren edo hirugarrenean.Hirugarren
sektorean zeren zerbitzu bat ematen zaude,pertsonala edo lantegi bati zuzendua.
4.-Haur esplotazioari buruz eman zure iritzia.(zer moduz zure SALOMON berriekin?Miren Alonso)
Irakurri 87.orria.
5.Ekonomia jardueretako eragileen barnean,Estatuak zer ekonomia funtzioak betetzen ditu?
Bost funtzio betetzen ditu:
5.1.Ekonomia jarduerak arautzeko arauak egin.
5.2.Sektore pribatua bultzatu,diru-laguntzak emanez.
5.3.Enpresak sortu,sektore estrategikoetan eta zailtasunak dituzten sektoreetan.
5.4.Zerbitzu publikoak ematen ditu(hezkuntza,osasuna,posta etab.)
5.5.Lanpostuak sortu,zerbitzu publikoak emateko langileak behar ditu(irakasleak,sendagileak,epaileak etab.)
6.Enpresa publiko eta pribatuaren arteko ezberdintasuna.
Ezberdintasuna jabetzaren araberakoa da.Enpresa publikoak,estatuarenak edo udal,diputazio,autonomia
erkidegoarenak izan daitezke.Enpresa pribatuak,pertsona edo erakunde partikularrenak dira.
7.Azaldu ezagutzen dituzun natura baliabide mota ezberdinak.
Lurra,ura,airea,landareak,animaliak,mineralak eta energia-iturriak.Batzuk,berriztagarriak dira:ez dira erabiliz
agortzen edo denbora gutxian birsortu daitezke.Beste batzuk,ez dira berriztagarriak:ongi kudeatzen ez
badira desagertuko direnak.

2. 8.Azaldu ezagutzen dituzun kapital mota ezberdinak:
Hiru kapital mota ezberdin daude:
8.1.Kapital fisikoa:elementu materialek osatzen dute:eraikinek-makinek-tresnek etab.
8.2.Giza kapitala:Langileen prestakuntza eta esperientzia da kontutan hartzen dena.
8.3.Finantza kapitala:Dirua,enpresa bat sortzeko.Horretarako posible da maileguak eskatzea edo bestela
diru-laguntzak jasotzea.
9.Zer da teknologia?azaldu ezagutzen dituzun teknologia mota ezberdinak.
Ondasunak eta zerbitzuak ekoizteko erabiltzen diren tekniken multzoa da.Hiru mota ezberdin daude:
9.1.Eskuzko ekoizpena:Gizakiak bere indarra eta tresnen erabilera ematen denean.
9.2.Ekoizpen mekanizatua:Makinek jartzen dute indarra baina langileek erabiltzen dituzte makina horiek.
9.3.Ekoizpen errebotizatua:Makinek indarra jarri eta tresnak kontrolatu.Gizakiek,robotak programatu eta
ongi funtzionatzen dutela ikusi.
10.Teknologia eta telelana.Eman zure iritzia gai honi buruz.
Irakurri 90.orria.
11.Definitu zer den biztanleria ekonomikoki aktiboa eta biztanleria ez-aktiboa.
Aktiboa:16 urte edo gehiagoko pertsona.Enplegua duena.Langabea baina lan bila dabilena eta lan egiteko
prest dagoena.
Ez-aktiboa:ikasleak.Pertsona erritirodunak.Lanerako ezinduak.
12.Hiru motatako ordaindutako langileak daude.Azaldu bakoitza zer den.
12.1.Soldatapekoak:Enpresa batek edo estatuak lana ematen die soldata baten truke.
12.2.Kooperatibak:Langileak dira enpresaren jabeak eta etekinak beraien artean banatzen dituzte.
12.3.Norberaren kontura lan egiten dutenak:Langile autonomoak.
13.Zer da sindikatua?Langileak ordezkatzen ditu.
14.Azaldu ezagutzen dituzun langabezi mota ezberdinak.
14.1.Langabezia ziklikoa:Krisialdietan areagotu eta garapen aldietan murriztu.
14.2.Urtaroen araberako langabezia:Ostalaritzarekin(udan batez ere) eta nekazaritzarekin(ardoa)lotuta
dago.
14.3.Egitura langabezia:Langileek eskatzen diren lanpostuetarako prestakuntza ez izateagaitik.
14.4.Langabezia teknologikoa:Enpresa automatizatzeagatik jendea kaleratzen denean sortzen da.

3. 15.Azaldu langabeziaren ondorioak.
15.1.Kontsumoak behera egiten du.
15.2.Zerga gutxiago biltzen dira eta estatuaren gastuak areagotu.
15.3.Ezkutuko ekonomia areagotu egiten da,hau da,deklaratu gabeko jarduerak.Ondorioz,jarduera
horiengatik ez da kotizatzen,ez eta zergarik ordaintzen ere.
15.4.Pertsonen jarreran eragina dauka
16.Aipatu munduan dauden ekonomia-sistema ezberdinak eta non ematen den bakoitza.
16.1.Iraupeneko sistema:Familiek beraiek ekoizten dute oinarrizko beharrak asebetetzeko behar
dutena.Ekonomi sistema hau oso gutxi garatutako gizarteetan ematen da.
16.2.Sistema komunista:Estatuak kontrolatzen ditu ekonomiaren alderdi guztiak.Estatua da enpresaren
jabea.Ekonomia sistema hau,Kuban eta Ipar Korean ematen da.
16.3.Sistema kapitalista:Eskaintzaren eta eskariaren legearen bidez arautzen da.Etekinak lortzea da
helburu.Ekonomia sistema hau,munduko ekonomia sistema nagusia da.
17.Zer da monopolioa?Enpresa bakar batek kontrolatzea produktu baten ekoizpena,salmenta,produktuaren
prezioa eta kantitatea merkatuan.
18.Zer da oligopolioa?Produktu baten kontrola enpresa gutxi batzuen eskuetan dagoenean.
19.Azaldu eskaintzaren eta eskariaren legearen funtzionamendua.
Eskaintza eskaria baino handiagoa bada prezioak jaitsi egiten dira.
Prezioak jeistean eskariak gora egiten du.
Eskariak gora egitean,produktu gutxiago dago ondorioz prezioak igo.