นางสาว อุษา ไชยผง 53010812271

1. หอยทากบก
จัด ทำา โดย
นางสาวอุษ า ไชยยง
รหัส นิส ิต 53010812271 คณะ
เทคโนโลยี
สาขาชีว ภาพ
1

2. หอย ..
ถ้าเอ่ยถึงคำาว่า
“ หอย” กันแล้วล่ะก็ ท่านๆ
ทังหลายส่วนใหญ่ก็คงจะ
้
นึกถึงหอยทะเลทีเปลือก
่
สวยงามซะส่วนใหญ่
กระมัง แต่จกมีสกกี่คนเล่า
ั ั
ทีรู้ว่ารอบ ๆ
่
ตัวเรานีก็มหอยทีมีเรื่อง
่ ี ่ 2

3. หอยทากบก เป็นหอยฝาเดียวที่มวิวัฒนาการ
ี
ขึ้นมาอาศัยบนบก เมื่อประมาณ 400 ล้านปีก่อน
โดยมีการปรับเปลี่ยนโครงสร้างร่างกายทั้งด้าน
สัณฐานวิทยาและสรีรวิทยา ให้มีความเหมาะสม
กับการดำารงชีพบนบก อาทิเช่น การใช้ปอด
หายใจแทนเหงือก มีการพัฒนาระบบต่าง ๆ เช่น
ระบบรับความรู้สก ระบบสืบพันธุ์ให้มีความซับ
ึ
ซ้อนมากขึ้นกว่ากลุ่มหอยทะเลซึ่งเป็นบรรพบุรุษ
ของพวกมัน ในด้านของความหลากหลายชนิด
หอยทากบกเองก็มีความหลากหลายไม่น้อยไปกว่า
แมลง อาจจะกล่าวได้ว่ามีมากเป็นอันดับสองรอง
จากแมลงเลยทีเดียวขอรับ เราสามารถพบหอย 3

4. สัตว์กลุ่มนี้จัดได้ว่ามีความสำาคัญมากกลุ่ม
หนึ่งในระบบนิเวศ โดยเป็นทั้งอาหารให้กับสัตว์
อื่น เช่น นก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนำ้านม และเป็นทั้งผู้
บริโภคสิ่งมีชีวิตอื่น เช่น ไลเคน ใบไม้สด หรือแม้
กระทั่งสัตว์ขนาดเล็ก เช่น ตัวอ่อนแมลง ไส้เดือน
ตัวเล็ก ๆ เป็นต้น นอกจากนี้ในทางด้านการแพทย์
ยังพบว่าหอยทากบกหลายชนิดเป็นพาหะตัวกลาง
(intermediate host) ให้กับพยาธิตัวกลมที่ให้เกิด
โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ จากอดีตถึงปัจจุบน มีท่าน
ั
ใดทราบหรือไม่ขอรับว่า ประเทศไทยของเรามี
หอยทากบกมากกว่า 600 ชนิด ซึ่งมีทั้งที่เป็นชนิด
พันธุ์พื้นถิ่น (native species) และชนิดพันธุ์ต่างถิ่น 4

5. ในปัจจุบัน หอยทากบกหลายชนิดกำาลัง
กลายเป็นศัตรูพืชในแปลงผัก สวนดอกไม้ บ่อย
ครั้งที่เกษตรกรต้องประสบปัญหาจากการทำาลาย
ของหอยทากบกกลุ่มนี้ที่เช้ากัดกินกล้าไม้ที่เพาะ
เลี้ยงไว้ มีเรื่องเล่ากันว่า เกษตรกรในประเทศ.....
ต้องประสบปัญหากับกองทัพหอยทากที่บุกเข้ามา
ในบ้านแล้วกัดกินเอกสารต่าง ๆ ในบ้านเสียหาย
ไปมิน้อย อืม... อย่าได้ดูเบาเจ้าหอยพวกนี้เชียว
แต่ใช่ว่าหอยทากบกจะมีแต่โทษ ในปัจจุบันได้มี
การศึกษาถึงการใช้ประโยชน์จากหอยทากบกใน
ด้านต่าง ๆ เช่น การสกัดสารบางชนิดจากทากหิน
(Onchidium spp.) เพื่อใช้เป็นตัวตรวจชีเซลล์
้ 5

6. การสืบ พัน ธุ์
หอยทากบกเป็นสัตว์ที่มีเพศรวม
(Hermaphrodite) หรือ
เรียกง่าย ๆ ว่าเป็นกระเทย กล่าวคือมีระบบสืบพันธุ์
ทั้งสองเพศอยู่ในตัวเดียวกัน เมื่อจะผสมพันธุ์จะ
เป็นการผสมข้ามตัว (cross-fertilization) โดยรูป
แบบพฤติกรรมในการผสมพันธุนั้นก็จะแตกต่าง
์
กันออกไป หอยทากบกบางกลุ่มสร้างแท่งหินปูนที่
ปลายเรียวแหลมดูแล้วคล้าย ๆ กับ ลูกศรที่นาย
พรานใช้ล่าสัตว์ เรียกว่า ศรกามเทพ (love dart)
ว่ากันว่า เจ้าศรกามเทพนี่ อาจจะมีฮอร์โมนหรือ
สารเคมีบางประการที่กระตุ้นให้คู่ผสมพันธุ์ของมัน
6

7. จากนั้นก็จะเคลื่อนเข้าใกล้กันอีก แล้วก็ทำา
กิริยาเหมือนดั่งจูบกัน อย่างนี้เป็นระยะๆ จนกระทั่ง
ถึงจุดหนึ่งแต่ละตัวก็จะยิงศรกามเทพ เข้าไปปักยัง
ร่างกายของอีกฝ่ายหนึ่งทันที จากนั้นหอยทั้งสอง
ตัวก็จะค่อย ๆ คืบคลานเข้าหากัน จากนั้นก็จะ
สอดใส่อวัยวะสืบพันธุเพศผู้ หรือถ้าให้เรียกง่าย ๆ
์
เข้าไปในรูเปิดอวัยวะสืบพันธุเพศเมียของอีกตัวนึง
์
จากนั้นก็ปล่อยนำ้าเชื้อเข้าร่างกายของอีกฝ่ายหนึ่ง
และรอผสมกับไข่ต่อไป แต่ใช่ว่าหอยทากทุกชนิด
จะมีศรกามเทพเสมอไป หอยทากบางกลุ่มก็ไม่มีศร
กามเทพ แต่ก็มีรูปแบบการผสมพันธุ์ที่คล้ายคลึง
กัน เพียงแต่อาจจะไม่มีการยิงศรรักออกไปเท่านั้น 7

8. เมนูห อย
หอยทากบกหลายชนิดก็
ขึ้นตำารับอาหารอันโอชะสำาหรับ
มนุษย์มาตั้งแต่โบราณกาล เท่าที่
มีเอกสารให้สืบค้น พบว่า หอย
ทากบกเริ่มเป็นที่รู้จักกันมาตั้งแต่
ศตวรรษที่ 15 ในยุคของการล่า
อาณานิคม หอยทากบกที่คน
ยุโรปนิยมบริโภค มีหลายชนิด
แต่มักเรียกโดยรวมว่า เอส
คาร์โกท์ (escargot) เช่น Helix 8

9. สำาหรับประเทศไทยเอง ก็มีหอยทากบกหลาย
ชนิดที่มีการนำามาบริโภคเป็นอาหาร เช่น หอยเดื่อ
(Hemiplecta distincta) หอยหอม (Cyclophorus
spp.) เป็นต้น หอยเหล่านี้จัดเป็นแหล่งโปรตีนชันดี
้
สำาหรับชาวพื้นบ้าน ด้วยว่าหาได้ง่ายตามท้องถิ่น
วิธีการกินส่วนใหญ่ก็นำามาจี่ไฟ แล้วก็ทำาการปรุง
รส อาจจะทำาเป็นลาบ และอื่น ๆ ที่จังหวัดสระแก้วมี
การนำาเอาหอยหอมเล็ก (Cyclophorus volvulus)
มาปรุงเป็นอาหาร แต่หากถ้าอยากจะลิ้มลอง
รสชาติของหอยเหล่านี้ ควรทำาให้สกดีเสียก่อน
ุ
ด้วยว่าหอยหลายชนิดเป็นพาหะตัวกลางของ
พยาธิ
9

10. หอยทากบกสวยงาม
ถ้าพูดถึงความสวยงามของเปลือกหอยแล้ว
ล่ะก็ หลายท่านก็คงนึกถึงหอยทะเลเป็นส่วนใหญ่
แต่จะมีสกกี่คนเล่าที่ทราบว่าหอยทากบกเองก็มี
ั
ความงดงามที่หลากหลายและหลายหลากไม่แพ้
หอยทะเล ที่ขึ้นชือลือชาในวงการนักสะสมคงไม่
่
พ้นหอยมรกต จากปาร์ปวนิวกินี หอยชนิดนี้จัดว่า
ั
เป็นเปลือกหอยที่สวยที่สุดในโลกชนิดหนึ่ง ด้วยว่า
เปลือกสีเขียวนัน ในวงการคนเล่นเปลือกหอยว่า
้
กันว่า หายาก และสวยจริงๆ เพราะความสวยดัง
กล่าวจึงทำาให้มันเป็นที่ต้องการของนักสะสมเป็น
10