1. Welvaartseconomie en
marktfalen
Perman et al., hoofdstuk 5

2. Welvaartseconomie
Welvaartseconomie
Thema’s in milieueconomie
 Efficiency
 Optimaliteit
 Duurzaamheid

3. Welvaartseconomie
Beschouw de volgende situatie
2 personen: A en B; 2 goederen: X en Y
twee productiefactoren: K en L
KX + KY K*
LX + LY L*
geen externaliteiten; geen publieke goederen
Nutsfuncties: UA = UA(XA, YA) en UB = UB(XB, YB)
Productiefuncties: X = X(KX, LX) en Y = Y(KY, LY)
A UA Y
Definieër: U X en MPLY .
XA LY

4. Welvaartseconomie
Consumentenprobleem
Nuts-maximalisatie
Max U(x,y) (*)
s.t. pXx + pYy = M
Hoe oplossen:
- substitutie: substitueer x = (M-pyy)/px in U(x,y)
- Lagrange methode:
optimaliseringsprobleem (*) is equivalent aan
Max L(x,y,λ) = Max (U(x,y) – λ(pxx – pyy – M))

5. Welvaartseconomie
Los het volgende optimaliseringsprobleem op:
Max xayb
o.d.v. pxx + pyy = m

6. Welvaartseconomie
MRUS: Marginal Rate of Utility Substitution
= Mate waarin X gesubstitueerd kan worden voor Y,
bij gegeven nut
= Richtingscoefficient van de indifferentie curve
A
UX Y
= A
UY X
Efficiency van consumptie: MRUSA = MRUSB

7. Welvaartseconomie
Figure 5.1 Efficiency in consumption.
BY
S AXa AXb A0
AX
IB1
IB0
IA
BYa .a AYa
BYb .b A Yb
IB1
IB0
IA
BX
B0 BXa BXb T
AY

8. Welvaartseconomie
Voorbeeld consumptie efficiency
X = rijst XA + XB 10 kg/maand
Y = aardappelen YA + YB 10 kg/maand
Stel: UA(XA, YA) = 2 (XA)1/2(YA)1/2
UB(XB, YB) = 3 (XB)1/3(YB)2/3
Wat moet er gelden voor consumptie efficiency?
Wat is de relatie tussen XA, XB, YA en YB als er voldaan is aan de
consumptie efficiency conditie?
Is een consumptie van l XA = 8, XB = 2, YA = 2 en YB = 8 efficient?
Wat zijn XA, YA en YB als XB = 1 en er voldaan is aan consumptie
efficiency?

9. Welvaartseconomie
Producentenprobleem
Kosten-minimalisatie Winst-maximalisatie
Min C = PLL + PKK Max = PQ – C(Q,PL,PK)
s.t. Q* = Q(L,K)  P = MC

10. Welvaartseconomie
MRTS: Marginal Rate of Technical Subsititution
= mate waarin K gesubstitueerd kan worden voor L,
bij gegeven productie X
= richtingscoefficient van de isoquant
MPLX
=
MPKX
Efficiency van productie: MRTSX = MRTXY

11. Welvaartseconomie
Figure 5.2 Efficiency in production.
KY
LXa LXb X0
LX
IY1
IY0
IX
KYa .a KXa
KYb .b KXb
IY1
IX IY0
LY
Y0 LYa LYb
KX

12. Welvaartseconomie
MRTL: Marginal Rate of Transformation van Labour
= toename van Y als een oneindig kleine hoeveelheid
arbeid voor de productie van Y gebruikt wordt ipv voor
de productie van X.
MPLY
=
MPLX
Product mix efficiency:
MRTL = MRTK = MRUSA = MRUSB

13. Welvaartseconomie
Figure 5.3 Product-mix efficiency.
Y
I
YM
Ya a
Yb b
Yc c
I
XM X
0 Xa Xb XC

14. Welvaartseconomie
Is een efficiënte verdeling uniek?
BY
S A0
AX
Er zijn veel efficiente A B
B C
A
verdelingen. B
A
De allocatie is B
A
efficient als de B
B A
nutsfuncties elkaar A . A B
B
raken. B
A
A
C A B
BX
B0 T
AY

15. Welvaartseconomie
UB
Is een efficiënte verdeling
optimaal en eerlijk?
D
Welvaartsfunctie: W = B
f(UA,UB)
Noodzakelijke conditie E
C
voor optimaliteit:
B B W2
WA U X U Y
A A W1
WB U X U Y UA
0

16. Welvaartseconomie
Efficiency in een markteconomie
Marktvoorwaarden die leiden tot een efficiënte
verdeling van goederen:
1. voor ieder goed/dienst is er een markt
2. alle markten zijn perfect competitief
3. alle actoren hebben perfecte informatie
4. eigendomsrechten zijn volledig toegewezen
5. Er zijn geen externaliteiten

17. Welvaartseconomie
Efficiency in een markteconomie (2)
1. alle goederen en diensten zijn private goederen
2. nutsfuncties en productiefuncties voldoen aan een
aantal voorwaarden (‘well behaved’)
en:
 producenten maximaliseren hun winst
 consumenten maximaliseren hun nut
 oftewel consumenten en producenten zijn rationeel

18. Welvaartseconomie
Benefits to
society
Costs to
society
Net benefits

19. Welvaartseconomie

20. Welvaartseconomie
Net benefits to
society
Market equilibrium

21. Welvaartseconomie
Market equilibrium
price
Market equilibrium
Supply and demand

22. Welvaartseconomie
Is een marktallocatie noodzakelijkerwijs eerlijk?
1e theorema van de welvaartseconomie:
 een evenwicht op een competitieve markt is een efficiënte
verdeling
2e theorema van de welvaartseconomie:
 iedere efficiënte verdeling komt overeen met een competitief
marktevenwicht dat is gebasseerd op een bepaalde initiële
verdeling van middelen (hulpbronnen en geld).

23. Marktfalen
Marktfalen en overheidsingrijpen
 Publieke goederen
 Externaliteiten
 Eigendomsrechten
 Imperfecte informatie, risico en onzekerheid,
onomkeerbaarheid

24. Marktfalen
Publieke goederen Publieke goederen
Excludable Non-Excludable
Rivalrous Pure private good Open-Acces
Resource
Non-Rivalrous Congestible Pure public good
resources

25. Marktfalen
Wat is de waarde van een publiek goed?
Hoeveel moet er geïnvesteerd worden in publieke goederen?
Publieke goederen
Voor privaat goed: waarde = prijs = marginale kosten
MRUSA = MRUSB = MRT
Voor publiek goed: waarde = WTP (totale willingness to pay)
MRUSA + MRUSB = MRT

26. Marktfalen
Externaliteiten
Externaliteiten ontstaan als productie- en consumptie-
beslissingen van één agent het nut of
productiemogelijkheden van een andere agent op een
onbedoelde manier beïnvloeden zonder dat dit wordt
gecompenseerd!

27. Marktfalen
Coase Theorem
Neem aan dat eigendomsrechten volledig zijn. Als er sprake is
van een externaliteit, zal onderhandeling tussen het slachtoffer en
de veroorzaker van de externaliteit leiden tot een efficiënte
verdeling.
Echter:
•De verdeling hangt af van de oorspronkelijke verdeling van
eigendomsrechten.
•Een efficiënte verdeling is niet noodzakelijkerwijs ook eerlijk.
•Transactiekosten kunnen erg hoog zijn

28. Marktfalen
Figure 5.13 The bargaining solution to an externality.
£
MB MEC
a c
b d
0 S* S0

29. Marktfalen
Py Social marginal costs
Py*
Private marginal costs
Py’
D=PY
Y* Y’ Y
Sociaal optimum Competitief optimum

30. Marktfalen
Voorbeeld
2 bedrijfstakken in Zeeland: mosselkweker in de Westerschelde (X)
en zeeuwse boeren (Y)
De mosseloogst hangt af van de grootte van het gebied waarin ze
mossels uitzetten (K) en van de hoeveelheid nitraat in het water (M):
X = X(K,M) met X/ K > 0 en X/ M < 0
De opbrengsten van de boeren hangen af van de hoeveelheid
bebouwd land (L). Hoe meer land ze gebruiken, hoe meer nitraat ze
uitstoten: Y = Y(L) met Y/ L > 0 en M/ L > 0

31. Marktfalen
Neem aan dat PX = 10, PY = 15, PK = 5, PL = 6
X = 11K2 – 5K + 5 – 0.2M2
Y = 4Ln(L) – 3
M = L1/2 (= L)
Wat gebeurt er als de bedrijven niet samenwerken?
Wat gebeurt er dan met de winst van X en Y als bedrijf Y een
beetje meer L gebruikt?
Wat gebeurt er als de bedrijven wel samenwerken?

32. © Wageningen UR