2. índice
Obxectivos 3
Competencias básicas 3
Contidos curriculares 4
Contidos 4
Actividade de comezo - LECTURA 5
Carta dos Arroases aos nenos e nenas 10
O mundo da pesca 12
Actividade 1 - proposta por Sardiña 12
Actividade 2 - proposta por Xurelo 13
Coñecemento das especies 14
Actividade 3 – proposta por Rodaballo 14
Actividade 4 – proposta por Troita 15
Nutrición 16
Actividade 5 – proposta por Mexillón 16
Actividade 6 – proposta por Pescada 17
Actividade 7 – proposta por Lirio 18
Cuestionario para a clase 19
Edita:XUNTA DE GALICIA
Revisión lingüística: Ramiro Combo
Depósito legal: C 1527-2010
2
3. Esta unidade didáctica está deseñada para ser utilizada tras a visita
ao centro escolar do programa.
Os principais aspectos do currículo educativo que o profesor ou
profesora pode abordar desde estes cadernos son:
Obxectivos
Os obxectivos de partida desta campaña céntranse en lles transmitir
aos escolares de Educación Primaria a importancia do peixe e
o marisco na dieta, en relación coas súas achegas nutritivas, e
fomentar o seu consumo. Ademais, afondarán no coñecemento das
especies e o papel das persoas consumidoras á hora de preservar os
recursos do mar e na posta en valor das profesións do mar.
Competencias básicas
**Competencia no coñecemento e na interacción co mundo
físico. Contidos relacionados co mundo da pesca, o transporte e
a preparación dos produtos do mar.
**Competencia en comunicación lingüística. Comprensión lectora
e expresión escrita.
**Tratamento da información e competencia dixital. A través de
descargas e enquisas de avaliación online.
**Competencia social e cidadá. O consumo de peixe como fonte
de saúde, e como recurso económico e social.
**Competencia cultural e artística. O alumnado desenvolverá a
súa creatividade e habilidades artísticas na representación
Os Arroases.
**Autonomía e iniciativa persoal. Novos coñecementos sobre
o valor do consumo do peixe e do marisco que lles permitirán
tomar decisións en relación co seu consumo.
3
4. Contidos curriculares
Aínda que os contidos da unidade didáctica se poden tratar desde
un punto de vista das diferentes áreas de coñecemento, recollemos
a continuación aqueles relacionados coa área de coñecemento do
medio natural, social e cultural por ser a área de maior implicación e
máis directamente relacionada.
Contidos
**Recoñecemento da nutrición como unha función vital para os
seres humanos.
**Valoración positiva dos hábitos de hixiene e dos estilos de vida
saudable.
**Aceptación e práctica das normas sociais referidas á saúde,
hixiene, alimentación, protección e seguridade persoal.
**Utilización guiada de claves e de guías de animais e plantas para
a identificación dalgunhas especies existentes en Galicia.
**Utilización de lupas binoculares e doutros aparellos de
laboratorio para observar animais e plantas ou algunha das
súas partes, respectando as normas de uso e de seguridade dos
instrumentos e dos materiais de traballo.
**Valoración de actuacións que contribúen á conservación do medio
e á sustentabilidade.
**Valoración da influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas
condicións de vida e do traballo.
4
5. 5
Actividade de comezo - LECTURA
A reunión era moi importante. Luís,
o patrón de pesca, estaba moi
preocupado.
-“A algúns nenos e nenas
non lles gusta comer
peixe” –explicou.
-“Imposible!” –
berraron os sete
pequenos superheroes á vez.
Estaban no barco de Luís, un
cerqueiro de 20 metros capaz de
ir e vir por entre as ondas máis
temibles na súa diaria busca e
captura de peixe. Aquela era
a misión máis difícil que lles
encargaran nunca aos Arroases.
Ningún deles pensara, ata ese
momento, que houbese persoas
ás que non lles gustase o
peixe. Por que?
Para saber por que, cómpre explicar
quen son Os Arroases.
6. Troita
Contén retinol (vitamina A), fundamental
para a vista: MELLOR VISIÓN!
A troita de mar, tamén chamada reo, péscase
nas bocas das nosas rías.
Á prancha, en croquetas ou en pastel, está
saborosísima!
6
Rodaballo
Contén potasio, moi importante para enviar o
impulso aos nosos músculos: MÁIS AXILIDADE!
Péscase en augas pouco profundas. Vive
camuflado nos fondos areosos.
Que bo está o rodaballo en paella ou filloas
recheas! ÑAM ÑAM!
Xurelo
Contén niacina (vitamina B3), que favorece o noso
bo humor: MÁIS DIVERSIÓN!
Péscase lonxe da costa no inverno e preto dela
no verán.
Non deixes de probar a lasaña de xurelo! ÑAM ÑAM!
7. Pescada
Contén tiamina (vitamina B1), que é moi importante
para producirmos enerxía: MÁIS ENERXÍA!
Péscase no inverno en augas frías e profundas, e no
verán preto da costa.
Se a preparas en albóndegas, ao forno ou en
barriñas, vas chupar os dedos!
Sardiña
Contén cobalamina (vitamina B12), que favorece o
metabolismo e o mantemento do sistema nervioso:
MÁIS FORZA!
Péscase botando as redes sobre os grandes
bancos que forma preto da superficie.
A sardiña está moi rica en hamburguesa! ÑAM ÑAM!
Mexillón
Contén iodo, moi importante para o noso desenvolvemento
físico e mental: MÁIS INTELIXENCIA!
Recóllese nas rochas e cultívase en bateas nas rías.
Se aínda non probaches a fideuá de mexillóns non sabes o
que perdes!
7
Lirio
Contén un tranquilizante natural que
axuda a manter a boa saúde do noso
sistema nervioso: MÁIS TRANQUILIDADE!
Péscase ás veces a moita profundidade,
onde vive en grandes bancos.
A pizza de lirio é deliciosa!
8. 8
-Non podo crer que non lles guste! Pero se o peixe está
riquísimo! –exclamou Sardiña.
-É estupendo para medrar! Non hai máis que vernos! –
contestoulle Rodaballo.
-Iso está claro. Pero é verdade que a algúns nenos e nenas
lles custa un pouco descubrir o seu bo sabor. É como
montar en bicicleta; ata que aprendes paréceche moi difícil
e, logo, non a soltas –reflexionou Lirio.
9. 9
Coma sempre, foi a Mexillón a quen se lle ocorreu unha idea
para resolver o problema do seu amigo, Luís o patrón.
-Xa sei o que imos facer –dixo. Temos que ir aos colexios a
axudarlles a que lles guste o peixe.
-Iso sería divertidísimo, pero non esquezan que tamén nós
temos clase! –recordoulle Xurelo.
-Non o esquezo. Por iso irán Luís e a nosa amiga a cociñeira
Mariña. E levarán unha mensaxe nosa.
-Escríboa eu!, apuntouse rapidamente Troita.
-Vou buscar papel!
Pescada sempre era a máis rápida. Subiu ao seu monopatín e
nun intre xa estaba de volta. Esta é a mensaxe que escribiron
Os Arroases:
10. Carta dos Arroases aos nenos e nenas
10
Rapazas e rapaces:
Probablemente xa nos coñezades. Se non,
ídesnos coñecer moi ben, porque vos imos dar
a roncha durante un bo anaco.
A vosa profesora ou profesor xa vos contaría
quen somos, e canto nos gusta comer peixe, e
como, grazas a iso, temos uns superpoderes
moi especiais.
A nosa misión de hoxe é unha das máis
importantes de cantas emprendemos.
Imos convencervos de que comades máis
peixe.
Por que? Entre outras cousas porque o noso
amigo Luís, patrón de pesca, nos contou
que a algunhas nenas e nenos non lles
gusta demasiado o peixe. E iso é o mesmo que
dicir que non lles gusta gozar de novos
e riquísimos sabores, que non lles gusta
medrar sans e fortes, que non lles gusta ter
mellor vista, axilidade, intelixencia, forza,
tranquilidade, enerxía e diversión.
11. O peixe dános todo iso!
Resulta que ademais o peixe, e tamén o
marisco, dan traballo a unha enorme
cantidade de persoas que cada día se
esforzan no mar e nas rías para traeren de alí
todo tipo de especies moi importantes para
a alimentación de maiores e pequenos. Se non
comemos peixe, non só imos en contra da nosa
propia saúde, senón que, ademais, os deixamos
sen traballo!
Para comprender por que, cada un de nós
preparámosvos unha actividade.
A ver que tal resultan! Esperamos que moi ben.
Xa nos contaredes.
Vémonos na nosa páxina web:
www.osabordaaventuraestanomar.com
11
12. O mundo da pesca
Actividade 1 - proposta por sardiña
Debate na clase
Tras a lectura da carta dos Arroases, formúlanselles ás clases as
seguintes preguntas. A medida que as van respondendo, anímase un
debate ao redor das diferentes respostas.
**Gústavos o peixe? A cantos si? A cantos non?
**Credes que o patrón de pesca ten motivos para estar
preocupado?
**Por que?
**Que levanten a man os que coman peixe máis de catro veces á
semana.
**Os que non a levantaron, por que non comen tanto peixe? É
porque non lles gusta? É porque non llelo poñen na casa?
**En canto aos que si o comen máis de catro veces á semana, cal é
o peixe que máis lles gusta? Por que?
12
13. Actividade 2 - proposta por Xurelo
Que é un caladoiro?
Con esta actividade o alumnado pode abordar os conceptos de
caladoiro e a súa situación xeográfica, centrados nas costas de Galicia.
En papel de adhesivo cada alumno debuxa un pesqueiro que logo
recorta. Sobre un mapa do mundo deben situar cada adhesivo co nome
dos seguintes caladoiros:
Atlántico Norte, Gran Sol, Atlántico, Marrocos, Malvinas, Namibia,
Índico.
Na pesca litoral pegarán os seguintes debuxos en cada unha das zonas
en que se divide a costa:
**Arco cantábrico
**Arco ártabro
**Arco fisterrán
**Rías Baixas
**Arco miniano-duriense
O profesorado pode atopar máis información na web da Consellería
do Mar: http://webpesca.xunta.es/web/pesca/intro-mar
13
14. Coñecemento das especies
Actividade 3 – proposta por Rodaballo
O peixe branco e o peixe azul
Os conceptos de “peixe branco” e “peixe azul” poden levar a
confusión. Que deben entender as nenas e os nenos?
O profesor entregaralles fichas de cartolina coas diferentes
características de cada variedade revoltas. No encerado escribiranse
dúas columnas, unha para peixe branco e outra para peixe azul. O
alumnado debe intentar acertar a que columna corresponde cada
característica. Coméntanse con eles as solucións propostas.
Peixe azul Peixe branco
Maior contido en grax a Baixo contido en grax a
Coloración xeralmente azula da Coloracións variad as
Aleta caudal potente e c on forma de
forquita
14
Aleta caudal rec ta
Adoitan nadar preto da superfic ie Son máis habituais no fondo
Sardiña Pescada
Xurelo Rodaballo
Son nadadores moi activo s Nadan pouco ou son sedentario s
15. Actividade 4 – proposta por troita
A comercialización do peixe
Para esta actividade o profesor ou profesora deberá preparar
previamente o material e seleccionalo para o alumnado. Pode obter
os datos necesarios de diferentes medios de comunicación galegos ou
directamente na páxina web de Pesca de Galicia, na sección de
datos das lonxas: http://www.pescadegalicia.com/cotizaciones/
ventas.aspx
estatísticas: http://www.pescadegalicia.com/estadisticas/datos_
estadisticas.asp?pub=1
Cos datos da lonxa máis próxima ao centro educativo, os alumnos
deberían ser capaces de:
**Facer un gráfico que reflicta as cantidades de captura de cada
especie.
**Calcular as capturas e o prezo medio das sete especies.
**Facer un gráfico coa evolución das capturas e outro coa evolución
do prezo dunha das especies.
15
Evolución da captura de xurelo na lonxa
de Sada (en toneladas)
16. Nutrición
Actividade 5 – proposta por Mexillón
Analiza, compara e... elixe
As calorías (ou quilocalorías) son unha unidade para medir o poder
enerxético dos alimentos, pero hai que ter en conta outros factores.
Imos comparar dous menús e analizar as achegas de cada un deles.
Primeiro, cada alumno calculará as súas necesidades de “enerxía”
ao día. Pódese facer mediante calculadoras online, pero unha forma
sinxela para nenos é:
50 kcal x peso (kg)
A continuación collemos un menú do centro escolar e seleccionamos
unha comida con carne e outra con peixe. Usando unha táboa de
achega nutricional de alimentos, cubrimos unha táboa semellante a
esta e coméntanse os resultados.
Menú Enerxía (kcal) Proteínas Graxa Hidratos de carbono
Como complemento, os alumnos poden traer envases de produtos
elaborados con carne ou con peixe e comparar na clase os diferentes
valores.
16
17. Actividade 6 – proposta por Pescada
Campaña de publicidade na casa
Hai que comer máis peixe! Pero non só iso. Ademais, hailles que axudar
aos Arroases a convencer a todo o mundo.
Divídese a clase en grupos. Cada un deles debe pensar unha campaña
de publicidade en forma de cartel para convencer as súas familias e
amigos, así como o resto do centro escolar, dos moitos beneficios de
comer peixe.
En cada cartel debe haber, polo menos:
**Unha frase - lema que anime ao consumo de peixe
**Un debuxo alusivo
**Unha lista de tres razóns polas que convén comer peixe
**Os nomes dos autores da campaña
Logo, estes carteis pódense fotocopiar para que cada participante leve
un para a súa casa e o pegue na porta do frigorífico, por exemplo.
17
18. Actividade 7 – proposta por Lirio
Receitas con peixe
Os nenos e nenas da clase teñen
o encargo de lles preguntar ás
súas familias por unha receita
doada na que o peixe ocupe
un lugar destacado como
ingrediente.
En cada receita deben apuntar:
**Utensilios necesarios
**Ingredientes
**Cantidades
**Instrucións de elaboración
Logo, reúnense todas as receitas,
gárdanse nunha bolsa e cada
nena ou neno vai sacando unha,
que levan á súa casa para que,
se lles apetece, as cociñen e
coman en familia.
18
19. Cuestionario para a clase
O profesor ou profesora poderá reunir o alumnado e responder
individualmente ou en grupo este breve cuestionario, que servirá
para reforzar os conceptos fundamentais, sobre todo de actitudes dos
nenos e nenas.
Agora xa sabes algo máis sobre o importante que é unha alimentación
sa e que inclúa o peixe, peixe de Galicia.
Por se nos queda algunha dúbida, responde...
**Cres agora, máis que antes, que o peixe é fundamental na túa
dieta?
**Estás disposto a modificar os teus hábitos alimentarios para obter
os beneficios que o peixe che achega?
**Saberías dicir tres especies de peixes de mar de Galicia básicos
na túa alimentación?
**Que beneficios pode ter para ti comer máis peixe?
**Aprendiches algo novo sobre o peixe na dieta que lles poidas
contar aos teus pais ou irmáns?
19
