ayt kim

1. Endüstride etil alkol gibi diğer birçok alkol, alkenlere asit katalizörü
eşliğinde su katılması ile oluşur.
AYT KİMYA
ORGANİK KİMYA
NOTLAR
2. Alkenlere su katılması ile:
Çoklu bağlarda π bağlarının kopup moleküle atom veya atom gruplarının
bağlanması katılma tepkimesi olarak bilinir.
Alkollerin Genel Özellikleri
Karbon sayıları arttıkça kaynama noktaları yükselir.
Aynı sayıda karbon içeren hidrokarbon ve eterlere göre kaynama noktaları
yüksektir.
Karbon zincirinde —OH sayısı arttıkça molekülün polarlığı artacağından,
kaynama noktası artar. (Propanol: K.N; 97 C, 1,2 propandiol: K.N; 187 C)
Karbon sayısı arttıkça hidrofob grup büyür ve sudaki çözünürlükleri azalır.
Karbon sayısı aynı olan primer alkol sekonder alkole göre, sekonder alkol
tersiyer alkole göre daha yüksek sıcaklıkta kaynar.
(Kaynama noktaları: Primer alkol > sekonder alkol > tersiyer alkol)
Molekülleri arasında hidrojen bağı vardır.
Alkollerin Kimyasal Özellikleri
Alkoller yer değiştirme (sübstitüsyon), kondezasyon, yükseltgenme ve
ayrılma (eliminasyon) tepkimeleri verirler.
1. Yer değiştirme tepkimesi
Derişik H2SO4 ve ZnCl2 katalizörlüğünde halojen asitleri ile yer değiştirme
tepkimeleri vererek alkil halojenürleri oluştururlar.
Çinko klorürün (ZnCl2) derişik hidroklorik asitteki %10’luk çözeltisine Lucas
ayıracı denir.
2. Kondenzasyon tepkimesi
Alkoller H2SO4 katalizörlüğünde karboksilik asitlerle kondenzasyon tepkimesi
verirler. Bu kondenzasyon tepkimelerinde ürün esterdir.
3. Alkollerden su çekilmesi (dehidratasyon)
Bu tepkime 140 °C’ta iki mol alkolden bir mol su çekilmesi ile eter oluşur.
Alkollerden 170 °C sıcaklıkta asit katalizörlüğünde H2O çekilmesi ile alkenler oluşur.
4. Yükseltgenme tepkimesi
Primer Alkoller: Primer alkollerde hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomunda
2 hidrojen atomu olduğundan, bu 2 hidrojeni kaybederek 2 basamak
yükseltgenebilirler. Birinci basamakta aldehitler, ikinci basamakta
monokarboksilik asitler oluşur.
Sekonder Alkoller: Sekonder alkollerde hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon
atomunda 1 tane hidrojen atomu olduğundan 1 basamak yükseltgenebilirler. Bu
yükseltgenme sonucunda ketonları oluştururlar.
Tersiyer alkoller KMnO4 ve K2Cr2O7 gibi yükseltgenlerle yükseltgenemez.
Bütün alkoller yanma (yükseltgenme) tepkimesi verirler.
4. Alkoksit (alkolat) oluşumu
Bütün alkoller Na veya K metali ile tepkime verip alkoksit oluştururlar.
-OH mol sayısının yarısı
kadar H2 gazı oluşur.
5. Ester oluşumu
1 mol organik asit ve 1 mol alkolün tepkimesinden 1 mol su çıkmasıyla ester oluşur.
(sodyum metilat)
Metil Alkol: Odunun kuru kuruya damıtılmasıyla elde edilir. Bu yüzden odun ruhu veya odun alkolü
olarak bilinir. Ayrıca karbon monoksit ve hidrojenin reaksiyonundan elde edilir.
Etanol: Büyük çoğunluğu fermantasyonla elde edilir.
İyi bir çözücü olduğundan parfüm yapımında
kullanılır. Motor yakıtı olarak bilinir.
Glikol (1,2 etandiol): Renksiz, kaynama noktası 198 °C olan kıvamlı ve tatlımsı bir sıvıdır. Vernikler ve
selüloz asetatlar için iyi bir çözücüdür. Çok yaygın bir şekilde antifiriz sıvısı olarak kullanılır.
Gliserin (1,2,3 propantriol): Hayvani ve bitkisel yağların tamamında görülen gliseritlerin bir bileşenidir.
Kaynama noktası 290 °C olan renksiz ve kıvamlı bir sıvıdır. İlaç sanayisinde çeşitli merhemlerde ve
kozmetiklerde kullanılır. Önemli bir patlayıcı olan trinitrogliserin (TNT) yapımında kullanılır.
Mannitol: 6 karbonlu, 6 -OH grubu bulunduran hekzaollerdendir. Fruktozun indirgenmesi ile sorbitol
ve mannitol oluşur. Kozalak ağacı, su yosunu, mantar ve zeytinde bulunan doğal bir karbonhidrat
alkolüdür. Nefes düzenleyici şekerlemelerde kullanılır.
kimyabudur
21
Deniz KEL
Hazırlayan:
@kimyabudur
kim
yabudur.com