1. T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
GRAFİK VE FOTOĞRAF
FOTOĞRAFTA IŞIK VE RENK KONTROLÜ
ANKARA 2007

2. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı
ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli
olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek
ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşılabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

3. İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 ................................................................................................... 3
1. IŞIK VE POZLAMA KONTROLÜ..................................................................................... 3
1.1.1. Filmin Duyarlılığı........................................................................................................... 4
1.1.4. Enstantane / Diyafram Kombinasyonu........................................................................... 7
1.1.5. Pozometre..................................................................................................................... 10
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 12
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 13
ÖĞRENME FAALİYETİ– 2 ................................................................................................. 15
2. HAREKET VE ÇEKİM HIZI KONTROLÜ ..................................................................... 15
2.1. Çekim Hızı .................................................................................................................. 15
2.2. Pan Tekniği ................................................................................................................. 16
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 18
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 20
ÖĞRENME FAALİYETİ– 3 ................................................................................................. 22
3. ALAN DERİNLİĞİ KONTROLÜ..................................................................................... 22
3.1. Odak Uzaklığı ............................................................................................................. 22
3.2. Objeden Uzaklık ......................................................................................................... 24
3.3. Netleme Noktası.......................................................................................................... 25
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 28
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 29
ÖĞRENME FAALİYETİ– 4 ................................................................................................. 31
4. FOTOĞRAF ÇEKİMİ UYGULAMALARI ...................................................................... 31
4.1. Gece Fotoğraf Çekimi................................................................................................. 31
4.2. Dış Mekânda Fotoğraf Çekimi.................................................................................... 32
4.3. İç Mekânda Fotoğraf Çekimi ...................................................................................... 34
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 35
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 36
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 38
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 40
KAYNAKLAR....................................................................................................................... 43
i

4. AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
MODÜLÜN KODU 213GIM057
ALAN Fotoğraf Grafik
DAL/MESLEK Ortak Alan
MODÜLÜN ADI Fotoğrafta Işık ve Renk Kontrolü
Fotoğrafta ışık ve rengin tanımının, ışık ve renk ile ilgili
MODÜLÜN TANIMI temel kavramların ve uygulamaların yapılışının anlatıldığı
öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/16
Fotoğrafta Işık ve Kompozisyon modülünü almış olmak.
ÖNKOŞUL
Işık ve Renk Oluşumu modülünü almış olmak.
YETERLİK Fotoğraf makinesini kullanabilmek.
Genel Amaç
Gerekli ortam ve araçlar sağlandığında, fotoğrafçılıkta temel
kompozisyon kurallarına uygun, konum ve ölçeklendirme
kurallarına göre, fotoğrafta ışık ve rengin kullanımına dikkat
ederek fotoğraf çekebileceksiniz.
Amaçlar:Uygun ortam sağlandığında;
MODÜLÜN AMACI
1. Dış mekânda fotoğraf çekimi yaparken fotoğraf
makinenizin enstantane ve diyafram ayarlarını
yapabileceksiniz.
2. İç mekânda fotoğraf çekimi yaparken fotoğraf
makinenizin enstantane ve diyafram ayarlarını
yapabileceksiniz.
3. Gece fotoğraf çekimi yaparken fotoğraf makinenizin
enstantane ve diyafram ayarlarını yapabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
Ortam: Manuel fotoğraf makinesi, tripod, spotlar, fon perdesi,
ORTAMLARI VE
fotoğrafı çekilecek objeler veya figürler.
DONANIMLARI
Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra verilen ölçme
araçlarıyla kazandığınız bilgileri ölçerek kendinizi
ÖÇLME VE değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı ( uygulamalı
sınav ) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız
bilgileri ölçerek değerlendirecektir.
ii

5. GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Bir cismin fotoğrafının çekilebilmesi, yani ışığa karşı duyarlı film üzerinde bir
görüntüsünün elde edilebilmesi için; bu cismin ya bir ışık kaynağı olması ya da yansıtması
için aydınlatılması gereklidir. Aydınlatmada kullanılan ışık kaynakları doğal ışık kaynakları
ve yapay ışık kaynakları olmak üzere iki gurupta sınıflandırılır.
Doğal ışık kaynaklarının başında güneş ışığı ve gökyüzü gelir. Açık havada gün
ışığının sağladığı aydınlatma, aslında güneşten gelen ışınlarla, göğün yansıttığı ışınların
toplamından ibarettir. Bulutlu bir günde ise bu iki aydınlatma kaynağı olan güneş ve
gökyüzü bir ışık kaynağı hâlinde birleşmişlerdir. Yapay ışık kaynaklarının verdiği ışık
miktarı ve renk ısı derecesinin, durağan olmasına karşılık gün ışığının renk niteliği hiçbir
zaman durağan değildir.
Renk ise, ışığın doğurduğu psikofiziksel bir olaydır. Doğadaki varlıkların kendilerine
özgü renkleri yoktur; yani renksizdirler. Bu yüzden karanlıkta varlıkların renklerini
göremeyiz ancak bir ışık kaynağı olduğunda renkleri görebiliriz. Renk yapay ya da doğal
tüm objelerden yansıyarak gelen ışınların göz ile algılanarak hissedildiği bir görüntüdür.
Hazırlanan bu modülde farklı ışık şartlarındaki fotoğraf çekimlerinde, istenilen
nitelikte bir fotoğraf çekebilmek için dikkat etmemiz gereken noktalar ile ilgili konuları ele
alacağız. Modül sonunda öğrendiğiniz bilgi ve beceriler ile istediğiniz nitelikte fotoğraf
çekimleri yapabileceksiniz
1

6. 2

7. ÖĞRENME FAALİYETİ– 1
ÖĞRENME FAALİYETİ– 1
AMAÇ
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda uygun ortam sağlandığında, bir objenin
üzerine gelen ışık durumuna ve diğer birçok unsura göre, ışığın doğru miktarda kullanımı ile
düzgün bir fotoğraf elde edebileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Çevrenizde gözlem yaparak ışık oluşumunu inceleyiniz ve doğadaki ışık ve gölge
değerlerini arkadaşlarınızla tartışınız.
1. IŞIK VE POZLAMA KONTROLÜ
Bir objenin üzerine gelen ışık, saate, hava durumuna ve diğer birçok unsura göre
değişiklik gösterir. Işığın doğru miktarda kullanımı ile düzgün bir fotoğraf elde edilir ve
objenin beyazdan siyaha tüm tonları gözün algılamış olduğu gibi fotoğrafta belirir.
Pozlama, kadraja alınan görüntünün parlaklık derecesine yani objektiften içeriye ışığın
hangi miktarda ve ne kadar süre ile girdiğine bağlıdır.
Şekil 1. 1: Farklı poz değerleri ile çekilen bir fotoğraf
3

8. Şekil 1. 2
1.1. Tanımlar
1.1.1. Filmin Duyarlılığı
Işık ve filmin dikkate alınması diyafram açıklığı ve enstantaneyi seçebilme derecesi
büyük ölçüde varolan ışık koşullarına ve kullandığınız filmin türüne bağlıdır.
Örneğin, çok az ışıkta f8'in seçilmesi, doğru pozlandırma sağlamak için, olanaksız
derecede yavaş bir enstantane gerektirecektir. Böylesine yavaş bir enstantanede, yavaş
hareket eden bir figürün bile hareketini 'dondurmak' imkânsızlaşacaktır.
4

9. Şekil 1.3: Yavaş bir enstantane ile çekilmiş bir fotoğraf
Film Hızı Skalası
ASA 25 50 100 200 400 800 1600
DIN 15 18 21 24 27 30 33
ISO 25/15° 50/18° 100/21° 200/24° 400/27° 800/30° 1600/33°
ASA Amerikan Standards Association (ASA) tarafından belirtilen ölçüm skalası.
Buna alternatif olarak, endüstriyel kuralları belirleyen Alman kurumu Deutsche Industrie
Norm’un (DIN) teklif ettiği bir metot bulunmaktadır. Buna göre ISO değeri, ASA değeri ile
DIN değerinin derece ( sembolü ) / işareti ile ayrılarak birlikte kullanılmasından ibarettir.
ISO (International Standards Organization ) değeri ile film hızını belirtmektedir. Örneğin:
1600 ISO’ luk bir film doğru bir pozlama için çok az ışığa ihtiyaç duyar. Oysa, 25 ISO’ luk
bir filmi aynı değerde pozlandırmak için 64 kat daha fazla ışık gerekir.
1.1.2. Diyafram Açıklığı
Objektiflerin f sayısıyla belirtilen diyafram ayarları (f durakları diye de bilinir)
yalnızca pozlama süresini değil, netlik derinliğini de etkiler. Bir objektifin elle ya da
otomatik olarak odaklandığı noktanın hem önünde ve hem arkasında oldukça keskin netliğe
sahip bir bölge bulunur - bu bölgeye netlik derinliği denir.
Keskin netlik bölgesi bütün objektiflerde vardır; fakat, bu bölgenin derinliği objetifin
türüne ve diyaframına bağlıdır. Örneğin, geniş açılı objektiflerin cömert bir netlik derinliği
vardır (netlik alanı) ve objektif açısı genişledikçe netlik derinliği artar. En geniş açılarda
objektifin netlik ayarını yapmak pratik olarak gereksizdir; çünkü, geniş netlik derinliği
çerçeve içindeki her şeyin net olmasını sağlar. Öte yandan, tele objektiflerin alan derinliği
oldukça dardır. Bu objektifleri (ve teleobjektif zoomları) kullanırken, netlemeye çok dikkat
etmemiz gerekir; çünkü bunlar çok fazla hata kaldırmaz.
5

10.  Diyafram ve Netlik Derinliği
Diyafram açılığı, bütün farklı tip objektiflerde karakteristik netlik derinliğini etkiler.
Diyafram açıldıkça (f sayıları küçüldükçe) netlik derinliği azalır.
1.1.3. Enstantane
Fotoğraf makinesinin, saniyelerle ve saniyenin kesirleriyle işaretlenmiş bir kadranla
kontrol edilen enstantane ayarı, diyafram açıklığı ile birlikte film üzerine ne kadar ışık
düşeceğini belirler. Ama, daha da önemlisi, enstantane ayarı, hareketli ya da durağan
konuların net ve keskin detaylı olarak mı yoksa belli bir izlenimi ifade edercesine bulanık
olarak mı kaydedileceğini belirler.
Obtüratör açıkken fotoğraf makinesinin hareket etmesiyle oluşabilecek istenmeyen
titremelerden kaçınmak için, yeterince yüksek bir enstantane hızı kullanmalısınız. Eğer,
makinenizi bir üçayak üstüne oturtursanız, makinenin titreme tehlikesi ortadan
kalkacağından, saniyeler süren uzun enstantaneler kullanabilirsiniz. Buna karşın makineyi
elinizde tutuyorsanız genel kural, hiç değilse objektifinizin odak uzaklığına denk bir
enstantane seçmektir.
Yani ,Odak uzaklığı Enstantane hızı 50mm'lik objektif için;
 90-135mm'de
 250mm'de 1/60 sn. ya da üstü
 1/125 ya da üstü
 1/250 ya da üstü enstantane kullanın.
Bu kuralın nedenlerinden biri objektiflerin uzunlaştıkça daha ağırlaşması, diğeri ise
makinedeki en küçük hareketin objektifin uç noktası uzaklaştıkça daha fazla kaymaya sebep
olmasıdır.
6

11. Şekil 1. 4: Odak uzaklıkları ve açıları
1.1.4. Enstantane / Diyafram Kombinasyonu
Filmi doğru şekilde pozlandırmak için diyafram ne kadar açıksa o kadar az süre yani o
kadar hızlı bir çekim hızı gerekir. Tersi durumda ise, diyafram kısıldığında, obtüratör daha
uzun süre açık kalmak zorundadır.
Her farklı, fakat eş değer olan enstantane/diyafram kombinasyonunda gerçekleşen
pozlama aynıdır. Maksimum diyafram açıklıkları daha geniş olan objektifler “hızlı” olarak
nitelendirilir ve daha hızlı çekimlere olanak tanır
.
Örneğin: f/16 gibi küçük bir diyafram açıklığı 1/15 gibi uzunca bir enstantaneye
ihtiyaç duyarken, aynı pozlama f/ 11 açıldığında 1/30 enstantane ile gerçekleşebilir. Böylece
çekim süresini azaltmak için ışığın gireceği açıklığı iki katına çıkarmış oluruz. Bu da Eş
Değerlik Kanunu olarak adlandırılmaktadır.
7

12. Şekil 1. 5: Yüksek enstantanede çekilmiş bir fotoğraf
8

13. Şekil 1. 6: Hareketin dondurulması
Şekil 1. 7: Örnek fotoğraf
9

14. Şekil 1. 8: Örnek fotoğraf
1.1.5. Pozometre
Belirli bir durumda var olan ışığın miktarını ölçen pozometre artık her modern
fotoğraf makinesinde bulunmaktadır. Pozometre bir bilgisayarmış gibi kabul edilebilir.
Sistem ışık miktarını (parlaklık ) ölçerek seçmiş olduğunuz pozlama değerlerinin doğru olup
olmadığını belirtir. Otomatik moda ise makine bu hesaplamaların tamamını kendisi yapar.
Şekil 1. 9: Sonbahar ışığında çekilmiş bir görüntü
10

15. Şekil 1.10: Örnek fotoğraf
11

16. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Evinizin yakınındaki durağan bir yeri güneşli bir havada fotoğraflayınız.
Kullanılacak Araç ve Gereçler
 Manuel fotoğraf makinesi
 Film
 Fotoğrafını çektiğiniz obje
İşlem Basamakları Öneriler
 Manuel fotoğraf makinenize filminizi  Filmin dişlilere tam olarak geçtiğinden
takınız. emin olunuz.
 Filminiz 100 ASA değerinde olmasına  Açık havada fotoğraf çekeceğiniz için
dikkat ediniz. filminizin ışığa duyarlığının 100 ASA
değerinde olması sizin için yeterli
olacaktır.
 Enstantane değerini 125 olarak  Fotoğrafını çektiğniz obje durağan
ayarlayınız. olduğu için 125 enstantane kullanmanız
yeterli olacaktır.
 Diyafram açıklığınızı f/11 olarak  Diyafram açıklığınızı f/11 olarak
ayarlayınız. seçildiğinde filminizin koyuluk
derecesini ayarlamış olacaksınız.
 Alan derinliğini ayarlayınız.  Fotoğrafını çektiğiniz objenin hangi
bölümünün net olmasını istiyorsanız alan
derinliğinizi ona göre ayarlayınız.
 Pozometre kullanınız.  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi aydınlatan
ışık miktarını kontrol ediniz. Yeşil ışığı
yakaladıktan sonra deklanşöre basınız.
Yukarıdaki işlemleri tamamladığınızda çevrenizin artistik bir fotoğrafını çekmiş
olacaksınız.
12

17. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.
ÖLÇME SORULARI
Öğrenme faaliyetleri kapsamında, iki tip test sorusu vardır. Doğru-yanlış ve
doldurmalı cümleler. Her cümleyi dikkatle okuyunuz. İfadede belirtilen fikir doğru ise cevap
kâğıdınızda ilgili maddenin önüne
( D ), yanlış ise ( Y ) harfini yazınız. Ayrıca aşağıdaki cümlelerde bazı önemli
sözcüklerin arası boş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.
1. ( ) Bir objenin üzerine gelen ışık, saate, hava durumuna ve diğer birçok unsura göre
değişiklik gösterir.
2. ( ) Filmi doğru şekilde pozlandırmak için diyafram ne kadar açıksa o kadar az süre
yani o kadar hızlı bir çekim hızı gerekir.
3. ( ) Otomatik moda ise makine bu hesaplamaların tamamını kendisi yapar.
4. ( ) Geniş bir diyafram açıklığı ve kısa bir enstantane süresi ile alan derinliği azalır ve
hareket “dondurulmaz”.
5. ( ) Obtüratör açıkken fotoğraf makinesinin hareket etmesiyle oluşabilecek
istenmeyen titremelerden kaçınmak için, yeterince yüksek bir enstantane hızı
kullanmanıza gerek yoktur.
6. ( ) ASA Amerikan Standards Association (ASA) tarafından belirtilen ölçüm
skalasıdır.
7. ( ) Diyafram açıldıkça (f sayıları küçüldükçe) ………………………... azalır.
8. ( ) Her farklı, fakat eş değer olan …………………./ diyafram kombinasyonunda
gerçekleşen pozlama aynıdır.
9. ( ) Maksimum diyafram açıklıkları daha geniş olan ……………………. “hızlı”
olarak nitelendirilirler ve daha hızlı çekimlere olanak tanırlar.
10. ( ) Kısık bir ………………………… ve uzun bir enstantane zamanı ile daha geniş
bir alan net olarak fotoğraflanabilir.
13

18. DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
UYGULAMALI TEST
Evinizin yakınındaki durağan bir yeri çeşitli hava koşullarında fotoğraflayın ve daha
sonra fotoğrafları kıyaslayarak aralarındaki en iyi olanının değerlerini tespit ediniz.
Öğrencinin
Adı Soyadı
Uygulama: Farklı hava koşullarında fotoğraf çekimi.
Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız
becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
Değerlendirme Kriterleri Evet Hayır
1. Malzemeleri temin ettiniz mi?
2. Filminizin ASA değerine dikkat ettiniz mi?
3. Fotoğraf makinenize filminizi doğru bir şekilde taktınız mı?
4. Fotoğraf makinenizin enstantane ayarını doğru yaptınız mı?
5. Fotoğraf makinenizin diyafram ayarını doğru yaptınız mı?
6. Fotoğrafınızı çekmeden pozometre kullanımına dikkat ettiniz
mi?
7. Fotoğrafınızı çekmeden alan derinliğine dikkat ettiniz mi?
8. Fotoğraflarınız arasında en iyi olan değerleri tespit ettiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “EVET” ler
kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. “HAYIR” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız.
Tamamı EVET ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
14

19. ÖĞRENME FAALİYETİ– 2
ÖĞRENME FAALİYETİ– 2
AMAÇ
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, hareketin film üzerine yansıtılmasında
enstantanenin rolünü kavrayıp istenilen nitelikte fotoğraflar çekebileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Bir manzarayı nasıl fotoğraflayacağınızı düşünürken farklı enstantane ve diyafram
ayarları yaparak hangisinin daha uygun olduğunu inceleyerek arkadaşlarınızla tartışınız.
2. HAREKET VE ÇEKİM HIZI KONTROLÜ
2.1. Çekim Hızı
Bir objenin hareketini dondurmak için hızlı bir enstantane değeri kullanmak
gerekirken, objenin hareketini akışkan bir biçimde, hareket duygusu ile aktarmak içinse
yavaş bir değer seçilmelidir. Üçüncü bir seçenek ise “Pan Tekniği” kullanmaktır.
Şekil 2.11
15

20. Şekil 2.12: Hareket duygusunun yansıtılması
2.2. Pan Tekniği
Bu teknik, objeyi hareketi boyunca deklanşöre basılı şekilde fotoğraf makinesi ile
takip etmeyi gerektirir.
Pan tekniğini kullanmak, fotoğrafta hareket duygusu yaratmak için oldukça etkili bir
yöntemdir. Bu teknik düşük enstantane hızında ve fotoğraf makinesinin obje ile aynı olan
hızı ile prova yapmayı gerektirir.
Şekil 2.13: Hareket fotoğrafı
16

21. Şekil 2.14: Hareket fotoğrafı
17

22. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda hareketli bir otomobilin hareketini dondurmuş
olacaksınız.
Kullanılacak Araç Gereçler
 Manuel fotoğraf makinesi
 Film
 Fotoğrafını çekeceğiniz obje
İşlem Basamakları Öneriler
 Manuel Fotoğraf makinenize filminizi  Filmin dişlilere tam olarak geçtiğinden
takınız. emin olun.
 Filminiz havanın durumuna göre 800  Açık havada fotoğraf çekeceğiniz için
ASA değerinde olmasına dikkat ediniz. filminizin ışığa duyarlığının 800 ASA
değerinde olması sizin için yeterli
olacaktır.
 Enstantane değerini 1/500veya1000  Fotoğrafını çektiğiniz obje hareketli
olarak ayarlayınız. olduğu için 1/1000 enstantane
kullanmanız gerekli olacaktır.
 Diyafram açıklığınızı f/8 olarak  Diyafram Açıklığınızı f/8 olarak
ayarlayınız. seçildiğinde odaklanan obje ve 2/3’ü net
,bunun dışında kalan bölümler flu
olacaktır.
 Alan Derinliği  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi kadrajın
merkezine alarak alan derinliğinizi ona
göre ayarlayın.
 Pozometre Kullanımı  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi aydınlatan
ışık miktarını kontrol ediniz. Yeşil ışığı
yakaladıktan sonra deklanşöre basınız.
18

23. Şekil 2.15: Yarış arabası fotoğrafı
19

24. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak ölçünüz.
(Aşağıdaki cümlelerde boş yerleri doğru kelimelerle doldurunuz.)
1. Bir objeyi hareketi boyunca deklanşöre basılı şekilde fotoğraf makinesi ile takip
etmeye………………………………….denir.
2. Bir objenin hareketini dondurmak için hızlı bir …………………..………değeri
kullanmak gerekir.
3. Belirli bir durumda var olan ışığın miktarını ölçen ………………………. Sistem ışık
miktarını (parlaklık ) ölçerek seçmiş olduğunuz pozlama değerlerinin doğru olup
olmadığını belirtir.
4. 4 .Objektiflerin f sayısıyla belirtilen …………………………. ayarları (f durakları diye
de bilinir) yalnızca pozlama süresini değil, netlik derinliğini de etkiler.
5. Filmin ışığa karşı olan duyarlığına ………………….denir.
6. Geniş bir diyafram açıklığı ve kısa bir enstantane süresi ile alan derinliği azalır ve
hareket ………………………………..
7. Kısık bir diyafram ve uzun bir enstantane zamanı ile daha ……………………… bir
alan net olarak fotoğraflanabilir.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise bir sonraki değerlendirme ölçeğine geçiniz.
20

25. DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
UYGULAMALI TEST
Güneşli havada bisikletle giden birçocuğun hareket duygusunu aktaracak şekilde bir
fotoğraf çekiniz.
ÖĞRENCİNİN
ADI SOYADI
Uygulama: Hareketi vurgulayıcı fotoğraf çekimi.
Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız
becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Malzemeleri temin ettiniz mi?
2. Filminizin ASA değerine dikkat ettiniz mi?
3. Fotoğraf makinenize filminizi doğru bir şekilde taktınız mı?
4. Fotoğraf makinenizin enstantane ayarını doğru yaptınız mı?
5. Fotoğraf makinenizin diyafram ayarını doğru yaptınız mı?
6. Fotoğrafınızı çekmeden pozometre kullanımına dikkat ettiniz
mi?
7. Fotoğrafınızı çekmeden alan derinliğine dikkat ettiniz mi?
8. Fotoğraflarınız arasında en iyi olan değerleri tespit ettiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “EVET” ler
kazandığınız becerileri ortaya koyuyor.”HAYIR” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız
.Tamamı “EVET” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
21

26. ÖĞRENME FAALİYETİ– 3
ÖĞRENME FAALİYETİ– 3
AMAÇ
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, hareketin film üzerine yansıtılmasında
alan derinliğinin önemini kavrayıp istenilen nitelikte fotoğraflar çekebileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Bir koşucuyu nasıl fotoğraflayacağınızı düşünürken farklı enstantane ve diyafram
ayarları yaparak hangisinin daha uygun olduğunu inceleyerek arkadaşlarınızla tartışınız.
3. ALAN DERİNLİĞİ KONTROLÜ
Alan derinliği “bir fotoğrafta kabul edilebilir derecede net olan alan”dır. Gerçekte
sadece netlediğimiz nesne ile fotoğraf makinesine netlenen nesneyle aynı uzaklıkta olan
objeler net olarak görüntülenirler. Her durumda daha arkada veya önde olan nesnelerde
kabul edilebilir ölçüde net olacaklardır, ancak burada alan derinliğinin etkisi devreye
girmektedir.
3.1. Odak Uzaklığı
Herhangi bir noktada alan derinliği ayarı kullanılan objektife bağlıdır. 28 mm’lik bir
objektifle çekilen fotoğrafın tamamı net olurken 400 mm’lik bir objektif kullanıldığında
odaklanan nokta net çevresi flu olacaktır.
22

27. Şekil 3.16: Alan derinliği vurgulanmış doğa resmi
Şekil 3.17
23

28. Şekil 3.18: Geniş açı objektifle çekilmiş doğa resmi
3.2. Objeden Uzaklık
Objeye yaklaştıkça alan derinliği azalır. Aşırı derecede yaklaşılarak çekilen bir
fotoğrafta kabul edilebilir netlik alanı milimetrelerle ölçülecek düzeyde olacaktır. Öte
yandan bir şehrin uzaktan çekimi sırasında alan derinliği fazla olacaktır.
Şekil 3.19: Şehir resmi
24

29. 3.3. Netleme Noktası
Alan derinliği yaklaşık olarak netleme noktasının 1/3 kadar ön tarafını ve 2/3’ü kadar
arka kısmını kapsamaktadır. İyi bir alan derinliği elde etmek için,
Örneğin: Bir manzara resmi çekerken fotoğrafın ön tarafından yaklaşık 1/3’üne denk
gelen kısmını netleyiniz ve küçük bir diyafram açıklığı kullanınız.
Şekil 3.20: Çiçek resmi
Şekil 3.21: Doğa resmi
25

30. Şekil 3.22: Netleme noktasını vurgulayıcı fotoğraf örnekleri
26

31. Şekil 3.23: Netleme noktasını vurgulayıcı öğrenci çalışmalarından örnekleri
27

32. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda, bir manzarayı fotoğrafının ön tarafından
yaklaşık 1/3’üne denk gelen kısmını net olacak şekilde fotoğraflamış olacaksınız.
Kullanılacak Araç Gereçler
 Manuel fotoğraf makinesi
 Film
 Fotoğrafını çekeceğiniz obje
İşlem Basamakları Öneriler
 Manuel Fotoğraf makinenize filminizi  Filmin dişlilere tam olarak geçtiğinden
takınız. emin olun.
 Filminiz havanın durumuna göre 100  Açık havada fotoğraf çekeceğiniz için
ASA veya 200 ASA değerinde filminizin ışığa duyarlığının 100 ASA
olmasına dikkat ediniz. veya 200 ASA değerinde olması sizin
için yeterli olacaktır.
 Enstantane Değerini 250 olarak  Fotoğrafını çektiğiniz obje durağan
ayarlayınız. olduğu için 250 enstantane kullanmanız
gerekli olacaktır.
 Diyafram Açıklığınızı f/11 olarak  Diyafram Açıklığınızı f/11 olarak
ayarlayınız. seçildiğinde odaklanan obje ve kadraja
aldığınız bölüm net olacaktır.
 Alan Derinliği  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi kadrajın
merkezine alarak alan derinliğinizi ona
göre ayarlayın.
 Pozometre Kullanımı  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi aydınlatan
ışık miktarını kontrol ediniz. Yeşil ışığı
yakaladıktan sonra deklanşöre basınız.
28

33. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak ölçünüz.
ÖLÇME SORULARI
Öğrenme faaliyetleri kapsamında her cümleyi dikkatle okuyunuz. İfadede belirtilen
fikir doğru ise cevap kâğıdınızda ilgili maddenin önüne
( D ), yanlış ise ( Y ) harfini yazınız.
1. ( ) Objeye yaklaştıkça alan derinliği artar.
2. ( ) Bir şehrin uzaktan çekimi sırasında alan derinliği artar.
3. ( ) 28 mm’lik bir objektifle çekilen fotoğrafın tamamı net olur.
4. ( ) 400 mm’lik bir objektif kullanıldığında odaklanan nokta net çevresi flu olacaktır.
5. ( ) Aşırı derecede yaklaşılarak çekilen bir fotoğrafta kabul edilebilir netlik alanı
santimetrelerle ölçülecek düzeyde olacaktır.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise bir sonraki değerlendirme ölçeğine geçiniz.
29

34. DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
UYGULAMALI TEST
Yağışlı bir havada, yağmurun hareketini donduracak şekilde bir manzara fotoğrafı
çekiniz.
Öğrencinin
Adı Soyadı
Uygulama: Hareketi dondurucu ve alan derinliğini vurgulayıcı fotoğraf çekimi
Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız
becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Malzemeleri temin ettiniz mi?
2. Filminizin ASA değerine dikkat ettiniz mi?
3. Fotoğraf makinenize filminizi doğru bir şekilde taktınız mı?
4. Fotoğraf makinenizin enstantane ayarını doğru yaptınız mı?
5. Fotoğraf makinenizin diyafram ayarını doğru yaptınız mı?
6. Fotoğrafınızı çekmeden pozometre kullanımına dikkat ettiniz
mi?
7. Fotoğrafınızı çekmeden alan derinliğine dikkat ettiniz mi?
8. Fotoğraflarınız arasında en iyi olan değerleri tespit ettiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “Evet” ler
kazandığınız becerileri ortaya koyuyor.”Hayır” larınız için ilgili faaliyetleri
tekrarlayınız.Tamamı “Evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
30

35. ÖĞRENME FAALİYETİ– 4
AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ– 4
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda uygun tasarım atölyesi sağlandığında,
renk çemberini hatasız olarak çizip boyayabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Çevrenizde gözlem yaparak renk oluşumunu inceleyiniz ve doğadaki renkleri
arkadaşlarınızla tartışınız.
4. FOTOĞRAF ÇEKİMİ UYGULAMALARI
4.1. Gece Fotoğraf Çekimi
Gece, ışığın yetersiz olduğu ortamlardır. Gece hareketli objelerin fotoğraf
çekimlerinde kesinlikle flaş kullanılmalıdır. Eğer gece hareketsiz bir objenin fotoğrafını
çekiyorsanız flaş kullanmanıza gerek olmayabilir. Fotoğraf makinelerinin flaşları iki cinstir:
Makinelerin entegre parçası olan gömme flaş ünitesi (Kompakt makinlerde çok yaygındır);
ve makinenin üstündeki özel bir 'yuvaya' takılan ayrı flaş ünitesi (SLR'lerde çok yaygındır;
bazı kompaktlara da takılabilir). Ayrıca gece fotoğraf çekimlerinde ASA değeri yüksek bir
film ve tripot kullanılmalıdır.
Şekil 4.24: Flaş kullanılmadan çekilen fotoğraf
Örneğin:
Gece sabit duran bir heykelin fotoğrafını çekerken filmimizin ASA değeri 1600,
enstantane değerimiz 30, diyafram açıklığımız ise 5.6 olmalıdır.
31

36. 4.2. Dış Mekânda Fotoğraf Çekimi
Fotoğrafın bir ışık-gölge oyunu olduğunu düşünürsek, dış mekânda fotoğraf çekimini;
havanın kapalı veya açık olması, güneşli olması, yağışlı olması gibi etmenler etkilemektedir.
Belirttiğimiz bu nedenler bizim filmimizin ASA değerini seçmemizi, Enstantane değerimizi,
diyafram açıklığımızı belirlememizi etkileyecek faktörlerdir.
Şekil 4.25: Flaş kullanılmadan sisli bir havada çekilen fotoğraf
32

37. Örneğin: Sisli bir havada manzara fotoğrafınıçekerken;
 Filmimizin ASA değeri 800
 Enstantane değerimiz 30
 Diyafram açıklığımız ise 5.6 olmalıdır.
Şekil 4.26: Güneşli bir havada çekilen fotoğraf
Örneğin: Güneşli bir havada manzara fotoğrafını çekerken;
 Filmimizin ASA değeri 200
 Enstantane değerimiz 125
 Diyafram açıklığımız ise 11 olmalıdır.
Şekil 4.27: Dış mekânda çekilen fotoğraf
33

38. 4.3. İç Mekânda Fotoğraf Çekimi
İç mekân fotoğraf çekimleri de tıpkı gece çekimlerinde olduğu gibi ışığın yetersiz
olduğu ortamlardır. Fotoğraf çekimlerinde ASA değeri yüksek bir film ve mutlaka flaş
kullanılmalıdır.
Şekil 4.28: İç mekânda çekilen fotoğraf
34

39. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda alan derinliğini karenin tamamına uygulamış ve
kışın güneşli bir havada güzel bir doğa manzarası çekmiş olacaksınız.
Kullanılacak Araç Gereçler
 Manuel fotoğraf makinesi
 Film
 Fotoğrafını çekeceğiniz obje
İşlem Basamakları Öneriler
 Manuel fotoğraf makinenize filminizi  Filmin dişlilere tam olarak geçtiğinden
takınız. emin olun.
 Filminiz havanın durumuna göre 100  Açık havada fotoğraf çekeceğiniz için
ASA veya 200 ASA değerinde olmasına filminizin ışığa duyarlığının 100 ASA
dikkat ediniz. veya 200 ASA değerinde olması sizin
için yeterli olacaktır.
 Enstantane değerini 250 olarak  Fotoğrafını çektiğiniz obje durağan
ayarlayınız. olduğu için 250 enstantane
kullanmanız gerekli olacaktır.
 Diyafram açıklığınızı f/22 olarak  Diyafram Açıklığınızı f/22 olarak
ayarlayınız. seçildiğinde odaklanan obje ve kadraja
aldığınız bölüm net olacaktır.
 Alan derinliğini ayarlayınız.  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi kadrajın
merkezine alarak alan derinliğinizi ona
göre ayarlayın.
 Pozometre kullanınız.  Fotoğrafını çektiğiniz objeyi aydınlatan
ışık miktarını kontrol ediniz. Yeşil ışığı
yakaladıktan sonra deklanşöre basınız.
35

40. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak ölçünüz.
Bu faaliyet kapsamında; aşağıdaki cümlelerde boş yerleri doğru kelimeler ile
doldurunuz.
1. Fotoğraf çekimlerinde ASA değeri yüksek bir ……….. ve mutlaka ………..
kullanılmalıdır.
2. Gece hareketsiz bir objenin fotoğrafını çekiyorsanız ………… kullanmanıza gerek
olmayabilir.
3. Gece fotoğraf çekimlerinde ASA değeri yüksek bir film ve ……………
kullanılmalıdır.
4. Fotoğraf makinelerinin flaşları ……………. cinstir.
5. İç mekân fotoğraf çekimleri de tıpkı gece çekimlerinde olduğu gibi ……………….
yetersiz olduğu ortamlardır.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise bir sonraki değerlendirme ölçeğine geçiniz.
36

41. DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
UYGULAMA TESTİ
Güneşli bir havada, uçurtma uçuran bir çocuğun hareket duygusunu donduracak
şekilde bir fotoğraf çekiniz.
Kullanılacak Araç Gereçler
 Manuel fotoğraf makinesi
 Film
 Fotoğrafını çekeceğiniz obje
Öğrencinin
Adı Soyadı
Uygulama: Hareketi dondurucu ve alan derinliğini vurgulayıcı fotoğraf çekimi
Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız
becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
Değerlendirme ölçütleri Evet Hayır
1. Malzemeleri temin ettiniz mi?
2. Filminizin ASA değerine dikkat ettiniz mi?
3. Fotoğraf makinenize filminizi doğru bir şekilde taktınız mı?
4. Fotoğraf makinenizin enstantane ayarını doğru yaptınız mı?
5. Fotoğraf makinenizin diyafram ayarını doğru yaptınız mı?
6. Fotoğrafınızı çekmeden pozometre kullanımına dikkat ettiniz
mi?
7. Fotoğrafınızı çekmeden alan derinliğine dikkat ettiniz mi?
8. Fotoğraflarınız arasında en iyi olan değerleri tespit ettiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “Evet” ler
kazandığınız becerileri ortaya koyuyor.”Hayır” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız
Tamamı “Evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
37

42. MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki uygulamayı yaparak değerlendiriniz.
Performans Testi (Yeterlik Ölçme)
Güneşli bir havada, yarışmadaki koşucuların hareket duygusunu yansıtacak şekilde bir
fotoğraf çekiniz.
Kullanılacak Araç ve Gereçler
 Manuel fotoğraf makinesi
 Film
 Fotoğrafını çekeceğiniz obje
Uygulama: Hareketi yansıtıcı ve alan derinliğini vurgulayıcı fotoğraf çekimi
Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız
becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Malzemeleri temin ettiniz mi?
2. Filminizin ASA değerine dikkat ettiniz mi?
3. Fotoğraf makinenize filminizi doğru bir şekilde taktınız mı?
4. Fotoğraf makinenizin enstantane ayarını doğru yaptınız mı?
5. Fotoğraf makinenizin diyafram ayarını doğru yaptınız mı?
6. Fotoğrafınızı çekmeden pozometre kullanımına dikkat ettiniz mi?
7. Fotoğrafınızı çekmeden alan derinliğine dikkat ettiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Modül değerlendirmede kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “Evet” ler
kazandığınız becerileri ortaya koyar. “Hayır” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız.
Bu değerlendirme sonucuna göre bir sonraki faaliyeti uygulamaya geçebilirsiniz.
Fotoğrafta Işık ve Renk Kontrolü modülünü bitirme değerlendirmesi için
öğretmeninizle iletişim kurunuz.
38

43. MODÜL DEĞERLENDIRME SORULARI
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğrı ifadeleri getiriniz.
1. Bir objenin hareketini ………………..için hızlı bir enstantane değeri kullanmak
gerekir.
2. Fotoğrafta………….. fotoğraf çerçevesine giren objeleri göze …………. gelecek
şekilde düzenleme işidir.
3. İç mekân fotoğraf ………………………..bir film ve mutlaka ….....kullanılmalıdır.
4. Alan derinliği yaklaşık olarak netleme noktasının …………………..tarafını ve
………………………………….kısmını kapsamaktadır.
5. Tele objektifler ile 300 mm veya 600 mm ile çok ………………alan derinliğine sahip
fotoğraflar çekilir.
6. ISO (International Standards Organization ) değeri ile
……………………………belirtmektedir.
7. Bir objenin üzerine gelen ışık, …………… , ……………………… ve diğer birçok
unsura göre değişiklik gösterir.
8. …………………doğru miktarda kullanımı ile düzgün bir fotoğraf elde edilir
ve……………… beyazdan siyaha tüm tonları gözün algılamış olduğu gibi fotoğrafta
belirir.
9. Kısık bir diyafram ve …………………………zamanı ile daha geniş bir alan net
olarak fotoğraflanabilir.
10. Diyafram açılığı, bütün farklı tip objektiflerde karakteristik
…………………derinliğini etkiler
39

44. CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
DEĞERLENDİRME TESTİ-1 CEVAP ANAHTARI
1 D
2 D
3 D
4 Y
5 Y
6 D
7 NETLİK DERİNLİĞİ
8 ENSTANTANE
9 OBJEKTİFLER
10 DİYAFRAM
UYGULAMA TESTİ-1 CEVAP ANAHTARI
1 200 ASA
2 FİLM DİŞLİLERE GEÇECEK
3 60
4 8
5 YEŞİL IŞIK
6 OBJE NET
7 EVET
UYGULAMA TESTİ-1I CEVAP ANAHTARI
1 400 ASA
2 FİLM DİŞLİLERE GEÇECEK
3 30
4 8
5 YEŞİL IŞIK
6 OBJE NET
7 EVET
40

45. DEĞERLENDİRME TESTİ-1I CEVAP ANAHTARI
1 PAN TEKNİĞİ
2 ENSTANTANE
3 POZOMETRE
4 DİYAFRAM
5 ASA
6 DONDURULUR.
7 GENİŞ
UYGULAMA TESTİ-1II CEVAP ANAHTARI
1 400 ASA
2 FİLM DİŞLİLERE GEÇECEK
3 30
4 5.6
5 YEŞİL IŞIK
6 OBJE NET
7 EVET
DEĞERLENDİRME TESTİ-1II CEVAP ANAHTARI
1 Y
2 D
3 D
4 D
5 Y
UYGULAMA TESTİ-1V CEVAP ANAHTARI
1 1600 ASA
2 FİLM DİŞLİLERE GEÇECEK
3 125
4 8
5 YEŞİL IŞIK
6 OBJE NET
7 EVET
41

46. DEĞERLENDİRME TESTİ-1V CEVAP ANAHTARI
1 FİLM- FLAŞ
2 FLAŞ
3 TRİPOD
4 İKİ
5 IŞIĞIN
MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Dondurmak
2 Kompozisyon- hoş
3 ASA değeri yüksek- flaş
4 1/3 kadar ön - 2/3’ü kadar arka
5 Sınırlı
6 Film hızını
7 Saate, hava durumuna
8 Işığın - objenin
9 Uzun bir enstantane
10 Netlik
42

47. KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
 GERMEN Murat, Sayısal Günlük
 Çeşitli Sayılardan REFO Fotoğraf Sanatı Dergisi
 Çeşitli Sayılardan Fotoğraf Dergisi
 David GIBBON, Classic Color Photography
 Kodak, NATIONAL GEOGRAPHIC
 http://www.fotograf.net/tr/index.html
 www.fotoğrafya.net.
 www.kamera arkasi.com
 www.fotoğraf.com
 www.fotobas.net.
43