3. 3
Πίνακας περιεχομένων
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................................................... 6
1.1. Ορισμός ................................................................................................................................................. 7
1.2. Κατηγορίες Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών.................................................................................... 9
1.2.1. Συστήματα Πληροφόρησης....................................................................................................... 9
1.2.2. Συστήματα διαχείρισης............................................................................................................. 9
1.2.3. Συστήματα Τεχνολογίας/Καινοτομίας .................................................................................... 10
2. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ............................................................................................................................................ 11
2.1. Σε συστήματα σχετικά με την Πληροφόρηση..................................................................................... 11
2.1.1. Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυμάτων - Variable Message Signs (VMS) .................................. 11
2.1.2. Ψηφιακοί χάρτες οδικών δικτύων. ......................................................................................... 13
2.1.3. Συστήματα πλοήγησης............................................................................................................ 14
2.1.4. Εύρεση διαδρομών.................................................................................................................. 16
2.1.5. Πληροφόρηση στα οδικά Μέσα Μαζικής Μεταφοράς........................................................... 17
2.2. Σε συστήματα σχετικά με την Διαχείριση ........................................................................................... 19
2.2.1. Συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας..................................................................................... 19
2.2.2. Συστήματα έξυπνης διαχείρισης και ελέγχου σηματοδότησης.............................................. 21
2.2.3. Συστήματα συλλογής δεδομένων για χρήση στην διαχείριση και στον έλεγχο της
κυκλοφορίας............................................................................................................................................ 21
2.2.4. Συστήματα ανίχνευσης, έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης συμβάντων.................. 24
2.2.5. Υπηρεσία e-Call........................................................................................................................ 25
2.2.6. Συστήματα Διαχείρισης στόλου οχημάτων............................................................................. 26
2.2.7. Συστήματα διαχείρισης της λειτουργίας των δημοσίων μέσων μεταφοράς. ........................ 26
2.3. Σε συστήματα τεχνολογίας/καινοτομίας ............................................................................................ 28
2.3.1. Αυτόματα διόδια..................................................................................................................... 28
2.3.2. Συστήματα υποβοήθησης ασφαλούς οδήγησης οχημάτων (ADAS)....................................... 29
2.3.3. Συνεργατικά συστήματα μεταξύ οχημάτων -Ασύρματα δίκτυα αυτοκινήτων....................... 32
2.4. Λειτουργία και βασικά στοιχεία Αρχιτεκτονικής Έξυπνων Συστημάτων Μεταφοράς ....................... 36
2.5. Εξοπλισμός Εφαρμογών Αυτοκινητοδρόμου..................................................................................... 36
2.6. Υφιστάμενες Εφαρμογές ΕΣΜ στην Ελλάδα ....................................................................................... 37
3. ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΚΗ.................................................................................................................................... 38
3.1. Ειδικοί στρατηγικοί στόχοι.................................................................................................................. 38
3.1.1. Κύριες δράσεις για ΕΣΜ σε Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο ............................................. 39
3.2. Προϋποθέσεις και καταλύτες για την επίτευξη των στόχων.............................................................. 40
4. 4
3.2.1. Υπηρεσία ΕΣΜ ......................................................................................................................... 41
3.2.2. Συμβουλευτική Επιτροπή ΕΣΜ................................................................................................ 41
3.2.3. Παρατηρητήριο ΕΣΜ ............................................................................................................... 41
3.2.4. Εθνικό σημείο πρόσβασης σε δεδομένα-μεταδεδομένα ....................................................... 41
3.2.5. Πρόσβαση σε δεδομένα.......................................................................................................... 42
3.2.6. Διαλειτουργικότητα................................................................................................................. 42
3.2.7. Εφαρμογή προτύπων και προδιαγραφών .............................................................................. 42
3.2.8. Εκπαίδευση και κατάρτιση...................................................................................................... 42
3.3. Οδικός χάρτης υλοποίησης Εθνικής Στρατηγικής............................................................................... 42
3.3.1. Υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής........................................................................................ 43
3.3.2. Υιοθέτηση και εφαρμογή της Αρχιτεκτονικής για τα ΕΣΜ...................................................... 43
3.3.3. Σχεδιασμός Δράσεων ΕΣΜ ...................................................................................................... 43
3.3.4. Παρακολούθηση και αξιολόγηση της προόδου υλοποίησης των στόχων της εθνικής
στρατηγικής καθώς και της εφαρμογής της. .......................................................................................... 43
3.3.5. Παρακολούθηση της εξέλιξης Ευρωπαϊκών και Διεθνών προτύπων..................................... 43
3.3.6. Παρακολούθηση ανάπτυξης και εφαρμογή Ευρωπαϊκών Δεικτών Απόδοσης ΕΣΜ.............. 44
3.3.7. Σύνταξη αναφορών εφαρμογής της Οδηγίας 2010/40/ΕΕ ..................................................... 44
3.3.8. Σύνταξη αναφορών εφαρμογής των κανονισμών που εκδόθηκαν κατ εφαρμογή της οδηγίας
2010/40/ΕΕ.............................................................................................................................................. 44
3.3.9. Λειτουργία Συμβουλευτικής Επιτροπής ΕΣΜ.......................................................................... 44
3.3.10. Λειτουργία Παρατηρητηρίου ΕΣΜ.......................................................................................... 44
3.3.11. Εθνικό σημείο πρόσβασης ...................................................................................................... 45
3.3.12. Ορισμός και λειτουργία αμερόληπτου και ανεξάρτητου οργανισμό / φορέα αξιολόγησης της
συμμόρφωσης......................................................................................................................................... 45
3.3.13. Ορισμός και λειτουργία αρμόδιας αρχής αξιολόγησης της συμμόρφωσης των λειτουργιών
των Public Service Answering Point για κλήσεις e-call. .......................................................................... 45
3.4. Μεθοδολογία παρακολούθησης και αξιολόγησης της προόδου υλοποίησης των στόχων .............. 46
3.5. Επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής .......................................................................................... 47
4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ................................................................................................................................. 48
ΠΗΓΕΣ, ΥΠΕΡ-ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ, ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................................... 50
6. 6
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το πέρασμα της ανθρωπότητας σε κάθε νέο στάδιο εξαρτάται κυρίαρχα από το βαθμό
ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της εκάστοτε εποχής. Τον τελευταίο αιώνα, έχει ξεσπάσει
μια ασυνήθιστα μεγάλη κούρσα τεχνολογικής ανάπτυξης, που όμοιά της η ανθρωπότητα δεν έχει
ξαναζήσει. Σήμερα οι παραγωγικές δυνατότητες της ανθρωπότητας έχουν αγγίξει ένα μέγιστο
σημείο (συναρτήσει των υπαρχόντων μέσων παραγωγής). Εφόσον η τεχνολογική εξέλιξη
συνεχίσει να έχει την αλματώδη ανάπτυξη των τελευταίων ετών, τότε η ανθρώπινη ιστορία όπως
την γνωρίσαμε μέχρι σήμερα, θα περάσει όχι απλά σε μια νέα εποχή, αλλά σε ένα εντελώς νέο
στάδιο με ασύλληπτα τεράστιες δυνατότητες. Στο σημερινό στάδιο, ένας νευραλγικός τομέας
συμβολής στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας γενικότερα, είναι ο τομέας των
μεταφορών. Τόσο για τα προϊόντα όσο και για τους ανθρώπους η εξυπηρέτηση της ανάγκης των
μετακινήσεών, ιεραρχείται πολύ ψηλά, αφού, οι μετακινήσεις αποτελούν βασική προϋπόθεση για
την ύπαρξη της οικονομικής εξέλιξης. Καθώς λοιπόν οι ανάγκες των μετακινήσεων αυξάνονται
δυναµικά, είναι πλέον απαραίτητο η διαχείριση του - συνεχώς αυξανόμενου - όγκου των
μεταφορών να γίνεται µε τρόπο βιώσιµο περιβαλλοντικά και κοινωνικά δίκαιο.
Οι μετακινήσεις, που στο εξής θα αναφέρονται με τον όρο κινητικότητα, πρέπει να
αντιμετωπίζονται από τις κυβερνήσεις και τους αρμόδιους φορείς, όχι πρόσκαιρα ως ένα πεδίο
κερδοφορίας συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, αλλά οι τελευταίες, πρέπει να καθορίζουν την
στρατηγική της πολιτικής των μεταφορών με κριτήριο το γενικότερο όφελος της κοινωνικής
πλειοψηφίας. Η ίδια η ΕΕ, τις τελευταίες δεκαετίες, εκδίδει συνεχώς οδηγίες, στην κατεύθυνση
του να υπάρξει ένας ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος των μεταφορών όπου η βελτιστοποίηση της
κινητικότητας των εμπορευμάτων, θα εξυπηρετεί πρώτον, την μείωση του κόστους των
μετακινήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και δεύτερον την μείωση του περιβαλλοντικού κόστους. Η
γενικότερη κατεύθυνση όμως όλων των εν λόγω οδηγιών της Ευρωπαϊκής επιτροπής,
πραγματοποιείται υπό το πρίσμα της συνεχούς ¨αειφόρου¨ ανάπτυξης ρίχνοντας το βάρος στην
επισύναψη νέων εμπορικών συμφωνιών μεταξύ των κρατών μελών. Η υποχρεωτική σύναψη
εμπορικών συμφωνιών, και το άνοιγμα των αγορών σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετούν το
συμφέρον του απλού πολίτη. Για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα όπως αυτό της κινητικότητας, θα
έπρεπε η όποια ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική να καθορίζεται με κριτήριο την βελτίωση της
ποιότητας της ζωής των ανθρώπων (για τα αστικά κέντρα) και με κριτήριο την βέλτιστη και
ασφαλέστερη μετακίνηση των προϊόντων.
Για να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω, είναι δυνατόν στη σημερινή εποχή, να γίνει
χρήση και ανάπτυξη σύγχρονων εφαρμογών που θα στοχεύουν στην προσφορά καινοτόμων
υπηρεσιών στους διάφορους τρόπους μεταφοράς, που θα επιτρέπουν στους χρήστες να
ενημερώνονται καλύτερα και να κάνουν ασφαλέστερη, πιο συντονισμένη και “ευφυέστερη” την
χρήση των μεταφορικών δικτύων. Τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών ή ΕΣΜ (Intelligent Transport
Systems-ITS) έρχονται να δώσουν λύση στο πρόβλημα, καθώς πρόκειται για έναν συνδυασμό
τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνιών εφαρμοσμένων στον τομέα των μεταφορών με
στόχο την αποδοτικότερη, ασφαλέστερη και οικονομικότερη κυκλοφορία των ατόμων ή των
εμπορευμάτων. Με την χρήση των νέων τεχνολογιών, επιτρέπουν την παροχή πληροφορίας σε
7. 7
πραγματικό χρόνο σε όλους τους εμπλεκόμενους στη μεταφορική διαδικασία. Τα ΕΣΜ έχουν
εφαρμογή σε οδικά, σιδηροδρομικά, θαλάσσια και εναέρια συστήματα μεταφορών με σκοπό να
βελτιώσουν την ασφάλεια, την ποιότητα του περιβάλλοντος, να μειώσουν το κόστος και τον χρόνο
της μεταφοράς.
1.1. Ορισμός
Τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών «ΕΣΜ» είναι οι εφαρμογές της τεχνολογίας στους δια-
φόρους τρόπους μεταφοράς και στη διαχείριση της κυκλοφορίας, με στόχο:
Ασφαλέστερες μετακινήσεις και μείωση των ατυχημάτων
Ευφυέστερες και πιο άνετες διαδρομές
Μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης
Μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος
Η πραγματική ουσία στα έξυπνα πληροφοριακά συστήματα, έγκειται στην αντιμετώπιση
των δικτύων μεταφορών με έλεγχο σε πραγματικό χρόνο. Στην εικόνα 1 παρουσιάζονται συνοπτι-
κά οι δυνατότητες των ΕΣΜ.
Εικόνα 1: Δυνατότητες των ΙΤS
Με την εφαρμογή των ΕΣΜ επιτυγχάνονται τα εξής:
Κινητικότητα: Καλύτερη προσβασιμότητα για όλους, ακόμη και στις ̟περιφερειακές
και απομακρυσμένες ζώνες. Προώθηση της πολυτροπικότητας.
Ασφάλεια: Μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, άμεση απόκριση σε περίπτωση συμβά-
ντος.
Περιβάλλον: Σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων, παρακολούθηση
(monitoring) των εκπομπών και των χωρικών επιπτώσεων.
8. 8
Οικονομία: Μείωση του χρόνου και του κόστους μετακίνησης, μείωση των διοικητικών
δαπανών. Νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται στους τομείς των μεταφορών, των τε-
χνολογιών επικοινωνιών και πληροφορίας, και της βιομηχανίας.
Ενέργεια: Μείωση της κατανάλωσης καυσίμου, χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.
Κοινωνία: Ίσες ευκαιρίες πρόσβασης, διευκόλυνση ηλικιωμένων και ατόμων μειωμένης
κινητικότητας.
Ποιότητα Ζωής: Εύκολες, γρήγορες, αξιόπιστες μεταφορές.
Υγεία: Λιγότερα τροχαία ατυχήματα, σημαντική μείωση των τραυματισμών και θανάτων.
Εργασία: Ευκαιρίες για απασχόληση στους τομείς της καινοτομίας και των νέων τεχνολο-
γιών.
Επιστήμη: Ανάπτυξη τεχνολογίας αιχμής.
Γενικά, τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών, προσφέρουν αποτελεσματικές λύσεις για την
αποσυμφόρηση και την ασφάλεια των μεταφορικών δικτύων, τη βελτίωση της κινητικότητας και
της αποτελεσματικότητας και ενισχύουν την παραγωγικότητα, μέσω της ενσωμάτωσης προηγμέ-
νων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ICT- Information and Communication Technol-
ogies) στις υποδομές των μεταφορών και στα οχήματα. Τα ΕΣΜ καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα α-
σύρματων και ενσύρματων ηλεκτρονικών τεχνολογιών, τεχνολογιών ICT και υπηρεσιών. Αξιο-
ποιώντας τις υπάρχουσες και τις αναδυόμενες τεχνολογίες μπορούν να επηρεάσουν τις επιλογές
των χρηστών για τον τρόπο του ταξιδιού, να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος
μεταφορών και να αξιοποιήσουν με βέλτιστο τρόπο τις υφιστάμενες υποδομές. Τα ΕΣΜ επικε-
ντρώνονται στην υποδομή και στο όχημα καθώς και στις ολοκληρωμένες εφαρμογές μεταξύ των
δύο.
Η συμπλήρωση των υφιστάμενων υποδομών με την εφαρμογή τεχνολογιών ΕΣΜ συμβάλ-
λει στην λειτουργικότητα του μεταφορικού συστήματος παρέχοντας την δυνατότητα περαιτέρω
αξιοποίησης (αύξησης) της υφιστάμενης χωρητικότητας των δικτύων. Οι ολοκληρωμένες λύσεις,
εστιάζουν στην χρήση τεχνολογιών χωρίς την ανάγκη μεγάλων επενδύσεων για την κατασκευή
νέων υποδομών. Η έμφαση μετατοπίζεται από τις υποδομές στην λειτουργία των μεταφορικών
συστημάτων και στην παροχή έξυπνων υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση του μεταφορικού έργου.
Επενδύοντας σε εφαρμογές ΕΣΜ μπορούν να εξοικονομηθούν πόροι για τους χρήστες ενώ ταυτό-
χρονα μειώνεται η επιβάρυνση στα δίκτυα και στο περιβάλλον.
Εικόνα 2: Παράδειγμα ΙΤS
9. 9
1.2. Κατηγορίες Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών
Στις παρακάτω παραγράφους, παρουσιάζονται σύντομα, διάφορα πεδία εφαρμογών των Ευφυών
Συστημάτων Μεταφορών όπως αυτά ορίζονται από την Ευρωπαική Οδηγία 2010/40/ΕΕ (ΠΔ
50/2012, Άρθρο 2)
1.2.1. Συστήματα Πληροφόρησης
Αφορούν το οδικό δίκτυο, την κυκλοφορία, τις μετακινήσεις και τις συνδυασμένες μεταφορές. Ως
«Συστήματα Πληροφόρησης» ορίζονται τα ΕΣΜ που στοχεύουν στην παροχή πληροφοριών για
τις μετακινήσεις και την κυκλοφορία, επιτρέποντας στους χρήστες να ενημερώνονται πληρέστερα
και να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις για τις μετακινήσεις τους, κάνοντας ασφαλέστερη, πιο
συντονισμένη και «εφυέστερη» τη χρήση των δικτύων μεταφορών. Σε αυτή την κατηγορία,
εντάσσονται δράσεις και υπηρεσίες που αφορούν κυρίως:
Υπηρεσίες πληροφόρησης των κυκλοφοριακών συνθηκών σε πραγματικό χρόνο.
Υπηρεσίες πληροφόρησης σχετικές με την οδική ασφάλεια.
Υπηρεσίες πληροφόρησης για ασφαλείς θέσεις στάθμευσης φορτηγών και εμπορικών
οχημάτων.
Υπηρεσίες πληροφόρησης για διάφορα σημεία ενδιαφέροντος. (πχ στάσεις
λεωφορείων, θέσεις στάθμευσης επιβατικών οχημάτων ή ποδηλάτων, σταθμοί
διοδίων)
Παροχή υπηρεσιών πληροφόρησης για τις αστικές και περιαστικές συγκοινωνίες και τα
Δημόσια ΜΜΜ.
Παροχή υπηρεσιών βέλτιστης επιλογής και σχεδιασμού ταξιδιού.
Ψηφιακοί χάρτες.
1.2.2. Συστήματα διαχείρισης
Σε αυτή την κατηγορία, εντάσσονται τα ΕΣΜ που έχουν ως κύρια αποστολή τη βέλτιστη
διαχείριση της κυκλοφορίας της ζήτησης για μετακίνηση, των εμπορευματικών μεταφορών, των
δημόσιων μεταφορικών μέσων και της οδικής υποδομής. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται
δράσεις και υπηρεσίες, που αφορούν κυρίως:
Κέντρα Διαχείρισης Κυκλοφορίας Αυτοκινητοδρόμων.
Κέντρα Διαχείρισης Κυκλοφορίας Περιφερειών και Αστικής Κινητικότητας.
Κέντρα Διαχείρισης Φωτεινής Σηματοδότησης αστικών περιοχών.
Κέντρα Λήψης Κλήσεων Έκτακτης Ανάγκης e-call.
Διαχείριση στόλου οχημάτων.
Διαχείριση εμπορευματικών μεταφορών/διανομών/ζήτησης.
Διαχείριση θέσεων στάθμευσης ή/και αλλαγής μεταφορικού μέσου.
Ηλεκτρονικά συστήματα καταγραφής παραβάσεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
10. 10
1.2.3. Συστήματα Τεχνολογίας/Καινοτομίας
Ως «Συστήματα Τεχνολογίας/Καινοτομίας» ορίζονται τα ΕΣΜ που έχουν ως κύριο στόχο τη χρήση
των κατάλληλων τεχνολογιών για ηλεκτρονικές συναλλαγές ( διοδίων, θέσεων στάθμευσης κ.α. )
για βεβαίωση των παραβάσεων του ΚΟΚ, για ανάπτυξη συνεργατικών συστημάτων οχήματος-
οχήματος και οχήματος-υποδομής και για ανταλλαγή δεδομένων σε πρότυπους μορφότυπους. Σε
αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι πολιτικές, η έρευνα και οι υπηρεσίες που αφορούν:
Ηλεκτρονικές Συναλλαγές.
o Ηλεκτρονικά Διόδια.
o Ηλεκτρονικό εισιτήριο για τα Δημόσια Μέσα Μεταφοράς.
Καινοτόμα Συστήματα οχημάτων
o Συστήματα υποβοήθησης ασφαλούς οδήγησης οχημάτων (ADAS).
o Συστήματα βέλτιστης/οικολογικής οδήγησης.
o Συνεργατικά συστήματα μεταξύ οχημάτων και μεταξύ οχημάτων και οδικής
υποδομής.
Συλλογή και Ανταλλαγή Δεδομένων.
o Τεχνολογικά πρότυπα διάθεσης κυκλοφοριακών δεδομένων.
o Τεχνολογικά πρότυπα εντοπισμού θέσης.
o Τεχνολογικά πρότυπα επικοινωνιών μεταξύ των ΕΣΜ.
o Τεχνολογικά πρότυπα νέων πηγών συλλογής δεδομένων.
11. 11
2. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Όπως αναφέραμε στο Κεφάλαιο 1 υπάρχουν τρείς βασικές κατηγορίες Ευφυών Συστημάτων. Στο
παρόν κεφάλαιο, παρουσιάζεται αναλυτικά το πεδίο και ο τρόπος εφαρμογής διαφόρων
συστημάτων.
2.1. Σε συστήματα σχετικά με την Πληροφόρηση
2.1.1. Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυμάτων - Variable Message Signs (VMS)
Mε την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και της τηλεματικής, σε συνδυασμό με την
υιοθέτηση της φιλοσοφίας διαχείρισης των οδικών δικτύων, επετράπη η ανάπτυξη συστημάτων
κατακόρυφης σήμανσης που λειτουργούν συμπληρωματικά στο πεδίο των συμβατικών πινακίδων
ικανοποιώντας την ανάγκη, για την κατά περίπτωση, πιο ευέλικτη και καίρια σήμανση. Τα
συστήματα αυτά είναι γνωστά ως Συστήματα Μεταβλητής Σήμανσης, οι δε πινακίδες ως
Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυμάτων (VMS- Variable Message Signs).
Χαρακτηριστικό των VMS είναι ότι δεν δεσμεύονται σε κάποιο σταθερό μήνυμα, αλλά
μπορούν να σημάνουν οποιοδήποτε μήνυμα είναι επιθυμητό, αρκεί να πληρούνται κάποιες
βασικές αρχές. Για παράδειγμα, μπορεί να εφαρμοστεί μεταβλητή σήμανση σε εισόδους
σηράγγων για ενημέρωση σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό τους, ή στις
εξόδους των σηράγγων για την πληροφόρηση της κατάσταση που επικρατεί στο αμέσως επόμενο
κομμάτι του αυτοκινητοδρόμου. Άλλες εφαρμογές μπορούν να πραγματοποιηθούν σε
υπεραστικές οδούς για ενημέρωση σχετικά με τις κυκλοφοριακές και καιρικές συνθήκες ή τυχόν
ατυχήματα που συμβαίνουν. Σε αστικές αρτηρίες για την πληροφόρηση σχετικά με την
συμφόρηση του δικτύου, τις προτεινόμενες διαδρομές, τον χρόνο ταξιδιού μέχρι ένα κομβικό
σημείο και γενικότερα όπου απαιτείται ενημέρωση και ειδοποίηση του οδηγού σε πραγματικό
χρόνο.
12. 12
Οι Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυμάτων, μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα
αποτελεσματικές σε περιπτώσεις όπως :
Μεταβολές στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της οδού και των επιφανειακών
συνθηκών του οδοστρώματος.
Δυσμενής συνθήκες κυκλοφοριακής συμφόρησης και καθυστερήσεων.
Αναγγελίες εργασιών κατασκευής ή συντήρησης.
Πληροφόρηση για παρακάμψεις ή εναλλακτικές διαδρομές.
Προειδοποιήσεις για ατυχήματα και πάσης φύσεως συμβάντα που επηρεάζουν την
κυκλοφορία και την ασφάλεια στις οδούς/αυτοκινητοδρόμους.
Προειδοποιήσεις σχετικές με δυσμενή καιρικά φαινόμενα.
Πληροφορίες σχετικές με τους χρόνους διαδρομής
Πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις κυκλοφοριακές συνθήκες.
Η εφαρμογή των Πινακίδων Μεταβλητών Μηνυμάτων πρέπει να αποφεύγεται στις εξής
περιπτώσεις:
Αντικατάσταση πάσης φύσεως συμβατικού συστήματος οριζόντιας ή κατακόρυφης
σήμανσης, όπως συμβατικές πινακίδες ή διαγραμμίσεις.
Για διαφημιστικούς σκοπούς.
Για μετάδοση άσκοπων μηνυμάτων (πχ καλωσόρισμα οδηγών σε εισόδους πόλεων).
Για απεικόνιση ημερομηνίας, ώρας και θερμοκρασίας.
Η πληροφόρηση των οδηγών για την κυκλοφορία με VMS υφίστανται στην Αθήνα (ΠΣ και
Αττική οδό) και στη Περιφερειακή Οδό Θεσσαλονίκης. Υπάρχουν επίσης αρκετές υπηρεσίες
πληροφόρησης για την κυκλοφορία, μέσω ηλεκτρονικών μέσων σε πραγματικό χρόνο, αλλά όλες
αφορούν την περιοχή της Αττικής (ΠΣ Αθηνών και Αττική Οδό). Οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι
διαθέσιμες μέσω διαδικτύου και κινητών τηλεφώνων από ιδιωτικούς παρόχους. Επίσης στο ίδιο
πλαίσιο υπάρχουν διαθέσιμες υπηρεσίες RDS/TMC όπως και υπηρεσία connected navigation με
δυνατότητα για Live Traffic Information (πληροφορίες σχετικές με την κίνηση σε πραγματικό
χρόνο).
Η εφαρμογή των VMS τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έχει οδηγήσει σε μια
σειρά προτεινόμενων εκφράσεων και συντομογραφιών. Πολλές φορές, είναι δύσκολο ή/και
αδύνατο κάποιες από αυτές να εφαρμοστούν στη Ελλάδα, λόγω των διαφορών στη γλώσσα . Το
πεδίο της σύνθεσης των μηνυμάτων σον Ελλαδικό χώρο, παραμένει ανοικτό, χωρίς να έχει συμβεί
κάποιου είδους τυποποίηση μέχρι στιγμής. Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται μια καταγραφή
συνηθισμένων εκφράσεων-μηνυμάτων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε Πινακίδες
Μεταβλητών Μηνυμάτων.
13. 13
Στις Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυμάτων της Αττικής οδού οι πληροφορίες που
αναγράφονται αφορούν κυρίως στις επικρατούσες συνθήκες στο οδικό τμήμα της Αττικής οδού.
Αναγράφονται πληροφορίες οι οποίες αφορούν καιρικές συνθήκες και συνθήκες οδοστρώματος
όπως «ισχυροί άνεμοι» ή «ολισθηρό οδόστρωμα» καθώς και συμβουλές προς τους οδηγούς για
καλύτερη αντιμετώπιση των συγκεκριμένων καταστάσεων «οδηγείτε προσεκτικά». Επιπλέον, σε
περίπτωση εκτάκτων συμβάντων τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα εκτροπή ή παράκαμψη της
κυκλοφορίας ή καθυστερήσεις αναγράφονται τα ανάλογα μηνύματα. Τέλος, αναγράφονται
μηνύματα καθαρά συμβουλευτικού χαρακτήρα για τη γενικότερη οδική συμπροφορά των οδηγών
όπως «να ανάβετε φλας κατά την αλλαγή λωρίδας».
2.1.2. Ψηφιακοί χάρτες οδικών δικτύων.
Παράδειγμα εξελιγμένων συστημάτων πληροφόρησης τα οποία πληροφορίες που
αφορούν στις κυκλοφοριακές συνθήκες του οδικού δικτύου αποτελεί ο Συγκοινωνιακός Χάρτης
της Αθήνας (http://www.transport.ntua.gr/map/el/index.php) ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή
επικαιροποίηση και έχει σχεδιαστεί από το Εργαστήριο Σιδηροδρομικής και Μεταφορών του
Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Πρόσβαση στον συγκοινωνιακό χάρτη υπάρχει µέσω
διαδικτύου και είναι ελεύθερη, κατά συνέπεια χρήση του συστήματος μπορούν να κάνουν όσοι
έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Στον συγκοινωνιακό χάρτη είναι καταγεγραμμένες οι βασικότερες
κεντρικές αρτηρίες του Λεκανοπεδίου της Αθήνας. Οι πληροφορίες που παρέχονται στον χρήστη
είναι η κατάληψη και ο κυκλοφοριακός φόρτος των αρτηριών καθώς και οι µμετακινήσεις που
14. 14
είναι δυνατόν να εκτελεστούν μέσα σε 15 λεπτά µε σημείο προέλευσης συγκεκριμένους κόμβους.
Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα αποστολής κυκλοφοριακών μηνυμάτων SMS σε κινητά
τηλέφωνα.
Εικόνα 3 Συγκοινωνιακός Χάρτης της Αθήνας
Οι πληροφορίες που παρέχονται µέσω αυτής της υπηρεσίας αφορούν στις επικρατούσες
κυκλοφοριακές συνθήκες στις εισόδους και εξόδους του κέντρου της πόλης σε σχέση µε τις
συνήθεις κυκλοφοριακές συνθήκες καθώς και στις συνθήκες µε βάση έκτακτα περιστατικά
κυκλοφοριακής συμφόρησης. Οι πληροφορίες οι οποίες παρέχονται µέσω του συγκοινωνιακού
χάρτη της Αθήνας αφορούν κυρίως χρήστες μέσων του οδικού δικτύου, δηλαδή χρήστες Ι.Χ.,
λεωφορείων κλπ. Η επιρροή που έχει η πληροφόρηση που λαμβάνεται από τον συγκοινωνιακό
χάρτη της Αθήνας στα χαρακτηριστικά της μετακίνησης μπορεί να βελτιώσει τη µμετακίνηση του
χρήστη και τις κυκλοφοριακές συνθήκες της πόλης. Ειδικότερα, ο χρήστης έχει την επιλογή
πραγματοποίησης της µμετακίνησης µέσω λιγότερο φορτισμένων αρτηριών και µε αποτέλεσμα
να υποστεί µμικρότερη καθυστέρηση και να µην επιβαρύνει αρτηρίες στις οποίες οι φόρτοι είναι
ήδη υψηλοί. Επιπλέον, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να αναβάλλει ή και να ακυρώσει τη
µμετακίνηση του ή να χρησιμοποιήσει άλλο µέσο µμεταφοράς το οποίο να µην επηρεάζεται από
τις επικρατούσες κυκλοφοριακές συνθήκες, όπως µμετρό. Τέλος, η θετική επίδραση της χρήσης
του συστήματος στις κυκλοφοριακές συνθήκες αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση
των περιβαλλοντικών συνθηκών.
2.1.3. Συστήματα πλοήγησης.
Τα συστήματα πλοήγησης υποβοηθούν τον οδηγό κυρίως στην εύρεση της διαδρομής που
πρέπει να ακολουθήσει μεταξύ δύο σημείων (προέλευσης και προορισμού) και τον καθοδηγούν
σε αυτή. Επιπρόσθετα είναι δυνατόν να παρέχουν συγκεκριμένες πληροφορίες για το οδικό
δίκτυο όπως το όριο ταχύτητας σε αυτό, η κατάσταση του οδοστρώματος ή οι επικρατούσες
κυκλοφοριακές συνθήκες. Ο οδηγός ο οποίος χρησιμοποιεί συστήματα πλοήγησης εκτελεί δύο
δραστηριότητες. Η πρωταρχική του δραστηριότητα είναι η οδήγηση και η δευτερεύουσα η
λειτουργία του συστήματος πλοήγησης. Ο τρόπος λειτουργίας των συστημάτων πλοήγησης
διαχωρίζεται σε τρία επίπεδα.
15. 15
Εικόνα 4: Σύστημα πλοήγησης Audi
Το πρώτο επίπεδο λειτουργίας των εξελιγμένων συστημάτων πλοήγησης αφορά στην
εισαγωγή των δεδομένων από τον οδηγό και πιο συγκεκριμένα στην εισαγωγή του σημείου
προορισμού του. Η εισαγωγή των δεδομένων κυρίως πραγματοποιείται με χρήση πληκτρολογίου
ή επιλογή μεταξύ συγκεκριμένων σημείων προορισμού τα οποία αναγράφονται σε κατάλληλα
διαμορφωμένη οθόνη η οποία είναι τοποθετημένη συνήθως στα αριστερά του οδηγού. Το
δεύτερο επίπεδο λειτουργίας των συστημάτων πλοήγησης αποτελεί η διαδικασία εκτέλεσης της
μετακίνησης κατά τη διάρκεια της οποίας ο οδηγός αναμένει πληροφορίες για το που (σε ποιο
δρόμο, σε πόσα μέτρα) και πως (αριστερά, δεξιά, ευθεία) θα αλλάξει την κατεύθυνσή του. Τέλος
το τρίτο επίπεδο λειτουργίας των συστημάτων πλοήγησης αφορά στην παροχή των πληροφοριών
που είναι απαραίτητες για τον χρήστη ώστε να συνεχίσει τη μετακίνησή του. Η καθοδήγηση αυτή
μπορεί να πραγματοποιείται είτε μέσα από κατάλληλα σχεδιασμένες εικόνες οι οποίες
παρουσιάζονται στην οθόνη του συστήματος είτε με ηχητικά μηνύματα.
Τα συστήματα πλοήγησης χρησιμοποιούνται από οδηγούς οι οποίοι πρόκειται να
προσαρμόσουν τα χαρακτηριστικά (και κυρίως τη διαδρομή που θα ακολουθήσουν) της
μετακίνησής τους με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνουν. Κατά συνέπεια, η
αποτελεσματικότητά τους είναι υψηλή και αναμένεται να έχουν θετική επιρροή στις
κυκλοφοριακές συνθήκες του οδικού δικτύου. Ειδικότερα στην περίπτωση συνδυασμού
συστήματος πλοήγησης και συστήματος παροχής πληροφοριών κυκλοφοριακών συνθηκών στο
οδικό δίκτυο, η επίδραση της χρήσης τους αναμένεται να είναι σημαντική. Ταυτόχρονα, όμως τα
εξελιγμένα συστήματα πλοήγησης επιδρούν αρνητικά στην οδήγηση. Ειδικότερα, κατά την
εκτέλεση του πρώτου και τρίτου επιπέδου λειτουργίας τους η προσοχή του οδηγού, ο οποίος
εκτελεί δύο λειτουργίες ταυτόχρονα την οδήγηση και τη χρήση του συστήματος, αποσπάται. Αυτό
έχει ως αποτέλεσμα την πιθανότητα μείωσης της ασφάλειας οδήγησης με τη μη προσεκτική
16. 16
χρήση τέτοιων συστημάτων. Συστήματα τα οποία εκτελούν τις λειτουργίες τους με ηχητικά μέσα
θεωρούνται ως περισσότερο ασφαλή από αντίστοιχα συστήματα τα οποία εκτελούν τις
λειτουργίες τους με οπτικό τρόπο.
2.1.4. Εύρεση διαδρομών
Η λειτουργία της εύρεσης διαδρομών επιτρέπει στον επισκέπτη την αναζήτηση
οποιασδήποτε διαδρομής στην Ελλάδα για επιλεγμένα σημεία αφετηρίας και προορισμού (σε
επίπεδο διεύθυνσης / δρόμου), με δυνατότητα χρήσης συνδυασμένων μεταφορών (αυτοκίνητο,
τρένο, αεροπλάνο, πλοίο, μέσα μαζικής μεταφοράς ή και πεζός), ανάλογα με την επιθυμία του
επισκέπτη με βάση τα βέλτιστα γι αυτόν κριτήρια, όπως τα επιθυμητά έξοδα ταξιδιού, τη διάρκεια
ταξιδιού , την αποφυγή του δακτυλίου, κα (Σχεδιασμός Ταξιδιού).
Ειδικά για την Αθήνα, το myroute.gr χρησιμοποιεί ιστορικά στοιχεία κυκλοφορίας για να εξάγει
αξιόπιστους χρόνους ταξιδιού. Πρόσθετες δυνατότητες που παρέχονται από τη συγκεκριμένη
υπηρεσία είναι η αναζήτηση διεύθυνσης και η αναζήτηση σημείων ενδιαφέροντος.
Ε
17. 17
2.1.5. Πληροφόρηση στα οδικά Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα τηλεματικής για τα αστικά λεωφορεία και τα
τρόλεϊ με σκοπό την έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση των επιβατών όσον αφορά στην εκτέλεση
των δρομολογίων και ταυτόχρονα την καλύτερη διαχείριση του στόλου. Από τα κέντρα ελέγχου
γίνεται η επίβλεψη των δρομολογίων σε πραγματικό χρόνο, με αποτέλεσμα τον καλύτερο
συντονισμό, τη διαχείριση και εποπτεία του συγκοινωνιακού έργου.
Οι επιβάτες πληροφορούνται από τις οθόνες που είναι τοποθετημένες στις στάσεις:
Τον ακριβή χρόνο διέλευσης των οχημάτων όλων των γραμμών που διέρχονται από
αυτές.
Τη γενικότερη λειτουργία του δικτύου των Αστικών Συγκοινωνιών με έκτακτα
μηνύματα.
Υπάρχει η δυνατότητα ηχητικής ενημέρωσης μέσω του σχετικού κομβίου στο στύλο
της στάσης, ώστε να λαμβάνουν τη σχετική πληροφόρηση και τα άτομα με ειδικές
ανάγκες, όπως οι τυφλοί.
Εικόνα 5: Εφαρμογή «Έξυπνες Στάσεις»
Η ενημέρωση των χρηστών των αστικών συγκοινωνιών πραγματοποιείται επίσης με
αντίστοιχη εφαρμογή, η οποία μέσω έξυπνων συσκευών (κινητά τηλέφωνα, τάμπλετ,
ηλεκτρονικοί υπολογιστές) θα πληροφορεί νια τις θέσεις των οχημάτων κάθε επιλεγμένης
γραμμής πάνω σε χάρτη, για την άφιξη επόμενου οχήματος, για την πλησιέστερη στάση στον
χρήστη, καθώς και για την βέλτιστη διαδρομή που μπορεί να ακολουθήσει ο ενδιαφερόμενος,
έτσι ώστε να προγραμματίζει έγκαιρα τις μετακινήσεις του χωρίς να σπαταλά χρόνο περιμένοντας
στις στάσεις.
Εφαρμογή «Έξυπνες στάσεις» στην Αθήνα
Το έργο περιλαμβάνει την εγκατάσταση ενός δικτύου 1.000 «έξυπνων» στάσεων σε όλη
την περιοχή αρμοδιότητας του ΟΑΣΑ. Η επιλογή των στάσεων έγινε από τον ΟΑΣΑ με γνώμονα την
επιβατική κίνηση των διερχόμενων από τις στάσεις γραμμών καθώς και τον καταμερισμό αυτών
σε όλους τους Δήμους που εκτελούνται δρομολόγια των αστικών συγκοινωνιών. Η έξυπνη στάση
18. 18
αποτελείται από α) την ηλεκτρονική πινακίδα πληροφόρησης του επιβατικού κοινού, β) τον ιστό
πάνω στον οποίο αναρτάται η πινακίδα και γ) τον ηλεκτρολογικό πίνακα (pillar) μέσω του οποίου
ηλεκτροδοτείται η πινακίδα. Οι επιβάτες θα πληροφορούνται από τις οθόνες που θα είναι
τοποθετημένες στις στάσεις:
a) σχετικά με τον ακριβή χρόνο διέλευσης των οχημάτων όλων των γραμμών που διέρχονται
από αυτές.
b) με έκτακτα μηνύματα που θα αφορούν την εν γένει λειτουργία του δικτύου των Αστικών
Συγκοινωνιών
Επιπροσθέτως υπάρχει η δυνατότητα ηχητικής ενημέρωσης μέσω του σχετικού κομβίου
στο στύλο της στάσης, ώστε να λαμβάνουν τη σχετική πληροφόρηση και τα άτομα με ειδικές
ανάγκες, όπως οι τυφλοί. Τέλος, τριάντα (30) από τις προαναφερθείσες στάσεις θα φέρουν
επιπλέον εξοπλισμό με οθόνη αφής μέσω των οποίων το επιβατικό κοινό θα μπορεί: α) να
προβάλει πληροφορίες για τις λεωφορειακές γραμμές του ΟΑΣΑ, β) μέσω εξειδικευμένου
εργαλείου θα μπορεί να προβάλλεται η βέλτιστη διαδρομή μετά από επιλογή από τον χρήστη
κριτηρίων μετακίνησης καθώς και σημείων αναχώρησης και τερματισμού. Η ηλεκτρονική πινακίδα,
αναρτάται σε ιστό κατασκευασμένο από κράμα αλουμινίου-μαγνησίου - πυριτίου. Το ύψος του
ιστού διασφαλίζει σε κάθε περίπτωση ότι το κάτω μέρος της ηλεκτρονικής πινακίδας απέχει κατ'
ελάχιστον 2,5m από την επιφάνεια του εδάφους. Περίπου στο μέσο του ιστού είναι
τοποθετημένο κομβίο ηχητικής αναγγελίας. Ο ιστός με τα εξαρτήματα στήριξης είναι βαμμένος με
ηλεκτροστατική βαφή και έχει υποστεί ειδική κατεργασία ώστε να μην είναι εύκολη η επικόλληση
αυτοκόλλητων. Ο τηλεματικός ιστός έχει μελετηθεί και σχεδιαστεί με τρόπο που να αντέχει τόσο
την κάμψη από το βάρος όσο και την στρέψη της πινακίδας από ανεμοπιέσεις. Στο σύνολό του ο
ιστός έχει σχεδιαστεί με γνώμονα την εύκολη, γρήγορη και ασφαλή εγκατάσταση καθώς και
συντήρηση της ηλεκτρονικής πινακίδας.
Τηλεματικός Εξοπλισμός οχημάτων:
Τηλεματική Οθόνη επιβάτη εντός οχήματος:
Περιλαμβάνει την εγκατάσταση τηλεματικού εξοπλισμού σε 2.000 οχήματα
(1.750 θερμικά λεωφορεία και 250 τρόλεϊ) και τη δημιουργία
κέντρων ελέγχου απ' όπου θα παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο η λειτουργική
κατάσταση του συστήματος συγκοινωνιών και θα γίνονται οι αναγκαίες παρεμβάσεις νια
τον καλύτερο συντονισμό και βελτιστοποίηση του συγκοινωνιακού έργου. Ο εξοπλισμός
που εγκαθίσταται στα οχήματα αποτελείται από:
Οθόνη οδηγού:
Αποτελείται από τον υπολογιστή οχήματος, την κονσόλα οδηγού με την οποία
θα μπορεί να επικοινωνεί με τα κέντρα διαχείρισης του ΟΑΣΑ και της ΟΣΥ και την οθόνη για
την ενημέρωση στάσης καθώς και χρήσιμες πληροφορίες μέσω συνεχούς ενημέρωσης από
το Κέντρο Εποπτείας ΟΑΣΑ. Επιπροσθέτως θα πραγματοποιείται αναγγελία επόμενης
19. 19
στάσης και ανακοινώσεις προς το κοινό. Σημαντικός αριθμός οχημάτων θα διαθέτει
καταμετρητή επιβατών με στόχο τον καλύτερο σχεδιασμό δρομολογίων και γραμμών.
Η ενημέρωση των χρηστών των αστικών συγκοινωνιών θα γίνεται επίσης με αντίστοιχη εφαρμογή,
η οποία μέσω έξυπνων συσκευών θα ενημερώνει νια τις θέσεις των οχημάτων κάθε επιλεγμένης
γραμμής πάνω σε χάρτη, για την άφιξη επόμενου οχήματος, για την πλησιέστερη στάση στον
χρήστη, καθώς και για την βέλτιστη διαδρομή που μπορεί να ακολουθήσει ο ενδιαφερόμενος,
έτσι ώστε να προγραμματίζει έγκαιρα τις μετακινήσεις του χωρίς να σπαταλά χρόνο περιμένοντας
στις στάσεις. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη σε όλα τα λειτουργικά συστήματα που
χρησιμοποιούνται ευρέως (Android, iOS, Windows).
Εικόνα 6:Εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα
2.2. Σε συστήματα σχετικά με την Διαχείριση
Οι κυριότερες εφαρμογές συστημάτων ΕΣΜ σε αυτή την κατηγορία Περιλαμβάνουν τα
ακόλουθα.
2.2.1. Συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας.
Τα εξελιγμένα συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας αποτελούν θεμελιώδες κομμάτι
των ΕΣΜ και χρησιμοποιούνται για την βελτίωση της ποιότητας των κυκλοφοριακών συνθηκών
στα οδικά δίκτυα. Τα συστήματα διαχείρισης των αυτοκινητοδρόμων διαχειρίζονται την
κυκλοφορία των αστικών, περιαστικών και υπεραστικών αυτοκινητοδρόμων και ελεύθερων
λεωφόρων με τη χρήση ανιχνευτών κυκλοφορίας, αισθητηρίων μηχανικής όρασης και άλλων
μέσων παρακολούθησης της κυκλοφοριακής ροής. Οι κύριες λειτουργίες τους είναι η επιτήρηση
της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδρομο, η διαχείριση των λωρίδων κυκλοφορίας, ο έλεγχος της
κυκλοφορίας στις ράμπες εισόδου του αυτοκινητοδρόμου, η διαχείριση σε περιπτώσεις εκτάκτων
αναγκών. Η διαχείριση της κυκλοφορίας των αυτοκινητοδρόμων, επιφέρει κυρίως την αύξηση της
κυκλοφοριακής ικανότητας του δικτύου, την μείωση των χρόνων διαδρομής των οχημάτων και την
βελτίωση της ασφάλειας.
20. 20
Τα Συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας εμπεριέχουν:
o Ομάδα συλλογής δεδομένων-Παρακολούθηση συνθηκών κυκλοφορίας.
o Συστήματα υποστήριξης. Δηλαδή κάμερες, αισθητήρες, φωτεινούς
σηματοδότες, πίνακες ηλεκτρονικών μηνυμάτων Τα παραπάνω βοηθούν τους
ελεγκτές κυκλοφορίας στην διαχείριση και στον έλεγχο της κυκλοφορίας
o Συστήματα ελέγχου της κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο. Με αυτά τα
συστήματα, γίνεται χρήση των πληροφοριών που αποκτήθηκαν μέσω των
συστημάτων υποστήριξης και της ομάδας συλλογής δεδομένων. Επιλέγετε την
κατάλληλη στρατηγική ελέγχου που θα εφαρμοστεί στους φωτεινούς
σηματοδότες και στέλνονται τα κατάλληλα μηνύματα στις ηλεκτρονικές
πινακίδες, ώστε να πραγματοποιηθεί βέλτιστα η ρύθμιση της κυκλοφορίας.
Εξοπλισμός κέντρων ελέγχου
Δομή συστήματος κέντρων ελέγχου (UTMC):
Κέντρο ελέγχου και συντονισμού
Ανιχνευτές κυκλοφορίας
Παρακολούθηση Περιβαλλοντικών συνθηκών
Βάση δεδομένων
Άμεση επέμβαση - Πρώτες βοήθειες
Κέντρο Πληροφόρησης.
Το Κέντρο Ελέγχου βρίσκεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, ο οποίος είναι εξοπλισμένος
με όλα τα απαιτούμενα ηλεκτρονικά και άλλα συστήματα. Στον κεντρικό υπολογιστή του συστή-
ματος εγκαθίστανται, εκτός από τα βασικά λογισμικά, και ολοκληρωμένο Λογισμικό Διαχείρισης
Κυκλοφορίας (TMS), που περιλαμβάνει βάση δεδομένων και γεωγραφικά συστήματα πληροφο-
ριών. Ο εξοπλισμός του Κέντρου Ελέγχου δικτυώνεται μέσα από κατάλληλο τοπικό δίκτυο.
Εικόνα 7:Κέντρο Ελέγχου
21. 21
Η επεξεργασία των δεδομένων και της εικόνας, από το ολοκληρωμένο λογισμικό που α-
ναπτύσσεται, επιτρέπει την παρακολούθηση της κυκλοφοριακής κατάστασης στα διάφορα τμή-
ματα του δρόμου, καθώς και την ανίχνευση συμβάντων. Το σύστημα και οι χειριστές του επιλέ-
γουν και παρέχουν στους χρήστες της οδού την κατάλληλη πληροφόρηση με τη χρήση των πινα-
κίδων μεταβλητών μηνυμάτων, αξιοποιώντας βιβλιοθήκη μηνυμάτων.
Το Κέντρο Ελέγχου λαμβάνει σε συνεχή βάση και σε πραγματικό χρόνο κυκλοφοριακά δε-
δομένα και εικόνα από το υποσύστημα καμερών που θα τοποθετηθούν κατά μήκος της οδού.
Η διαχείριση της κυκλοφορίας είναι δυνατόν να επιτελείται μέσα από το Κέντρο Διαχείρι-
σης Αυτοκινητόδρομου με ειδικευμένο λογισμικό ελέγχου της κυκλοφορίας. Για την παρακολού-
θηση των Η/Μ υποδομών χρησιμοποιείται συνήθως ένα σύστημα Ελέγχου, Εποπτείας και Μετα-
φοράς Δεδομένων (τύπου SCAD Α). Για την παρακολούθηση και έλεγχο όλου του εξοπλισμού που
χρησιμοποιείται ή θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για τον έλεγχο της κυκλοφορίας επιλέγεται το
κατάλληλο ειδικό λογισμικό που αποτελεί το λεγόμενο κεντρικό λογισμικό του όλου συστήματος
τηλεματικής. Το σύστημα δίνει ακόμη ένα πλεονέκτημα στην καθημερινότητα των πολιτών, κα-
θώς επιτρέπει την άμεση ειδοποίηση των κρατικών και λοιπών μηχανισμών (Τροχαία, ΕΚΑΒ, Πυ-
ροσβεστική κτλ.), που επιλαμβάνονται έκτακτων καταστάσεων όπως ατυχήματα, ακινητοποιημέ-
να οχήματα κτλ. Το σύστημα, τέλος, έχει και δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης.
2.2.2. Συστήματα έξυπνης διαχείρισης και ελέγχου σηματοδότησης.
Ανάλογα με την συμφόρηση που υφίσταται σε κάθε οδό, γίνεται χρήση των αισθητήρων
ανίχνευσης οχημάτων από το σύστημα, το οποίο αυτόματα δίνει προτεραιότητα μέσω των
φωτεινών σηματοδοτών στο δρόμο με την μεγαλύτερη κυκλοφοριακή συμφόρηση, ώστε ο
τελευταίος να αποσυμφορηθεί πιο γρήγορα.
Εικόνα 8: Έξυπνος έλεγχος σηματοδότησης
Σε αυτή την κατηγορία, υπάγονται και εφαρμογές όπου το σύστημα δίνει προτεραιότητα
σε λεωφορεία ή ΤΡΑΜ, ώστε να επιτευχθεί η μείωση του χρόνου των διαδρομών και η καλύτερη
εξυπηρέτηση των επιβατών. Το σύστημα αυτό είναι και γνωστό με την ονομασία «Πράσινο κύμα».
2.2.3. Συστήματα συλλογής δεδομένων για χρήση στην διαχείριση και
στον έλεγχο της κυκλοφορίας.
22. 22
Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι όπως αυτόματοι (π.χ.
αισθητήρες), χειρονακτικά (π.χ. παρατηρητές) ή ενδιάμεσοι.
Οι βασικές λειτουργίες των συστημάτων αυτών είναι:
χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της
κυκλοφορίας,
εποπτεύουν το δίκτυο και παρατηρούν την ταχύτητα κίνησης των
οχημάτων,
ανιχνεύουν την παρουσία των οχημάτων,
συλλέγουν κυκλοφοριακά δεδομένα όπως ο αριθμός των οχημάτων και
η ταχύτητα τους, και
ταξινομούν και κατηγοριοποιούν τα οχήματα με βάση το είδος τους, το
φορτίο τους, το βάρος τους, τον αριθμό των επιβατών.
Τα δεδομένα που συλλέγονται διαβιβάζονται σε ένα κέντρο επαλήθευσης και επεξεργα-
σίας τους που μπορεί να ποικίλει από κάποιο πολύ οργανωμένο τέτοιο «κέντρο διαχείρισης δε-
δομένων» σε κάποιο εμβρυακό π.χ. κάποιος ραδιοφωνικός σταθμός. Η αποστολή των δεδομένων
στο κέντρο μπορεί να γίνεται με διάφορα μέσα.
Τα δεδομένα που μπορούν να αφορούν διάφορα στοιχεία σε σχέση με την κυκλοφορία,
μετά την επεξεργασία και επαλήθευση τους (π.χ. κάποιο συμβάν και κλείσιμο μιας αρτηρίας), δι-
αβιβάζονται στους αρμόδιους για δράση (π.χ. αστυνομία, πυροσβεστική, Ε.Κ.Α.Β. κ.λ.π.) ή και
στους οδηγούς / ταξιδιώτες. Η παρουσίαση των πληροφοριών στους χρήστες μπορεί να γίνεται
εντός του οχήματος (π.χ. ραδιόφωνο, σύστημα πλοήγησης) ή έξω από το όχημα (π.χ. V.M.S.,
V.D.S.) σε στοιχεία που εγκαθίστανται επί της μεταφορικής υποδομής.
Τα συστήματα πληροφόρησης οδηγών / ταξιδιωτών πριν τη διαδρομή διευκολύνουν τους
χρήστες στην επιλογή της προσφορότερης διαδρομής ή μέσου για την πραγματοποίηση της μετα-
κίνησης.
Τα συστήματα εποπτείας, ανίχνευσης και συλλογής κυκλοφοριακών δεδομένων είναι:
Κλειστό Κύκλωμα τηλεόρασης (Closed Circuit Television CCTV) - Κάμερες εποπτείας -
Βιντεοσκόπησης.
Εικόνα 9: CCTV
Επαγωγικοί βρόγχοι (loop detectors)
23. 23
Εικόνα 10: Επαγωγικός βρόγχος για έλεγχο σηματοδότησης
Ανιχνευτές μικροκυμάτων Doppler (Doppler Microwave Detectors')
Ανιχνευτές μικροκυμάτων Radar (Radar Microwave Detectors)
Ενεργοί ανιχνευτές υπέρυθρων ακτινών (Active infrared detectors)
Παθητικοί ανιχνευτές υπέρυθρων ακτινών (Passive infrared detectors)
Ανιχνευτές υπέρηχων παλμών (Pulse Ultrasonic Detectors)
Ανιχνευτές υπέρηχων Doppler (Doppler Ultrasonic Detectors)
Μαγνητικοί ανιχνευτές (Magnetic detectors).
Τερματικό πληροφόρησης σε γραφείο πληροφοριών.
Εικόνα 11: Επαγωγικός βρόγχος για έλεγχο εισόδου
Εικόνα 12: Ανιχνευτής Doppler
Τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα τους, τα στοιχεία που μπορούν να συλλέξουν και οι
δυνατές θέσεις τοποθέτησής τους φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα.
24. 24
2.2.4. Συστήματα ανίχνευσης, έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης
συμβάντων.
Οι εφαρμογές της τηλεματικής στη διαχείριση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης περιλαμ-
βάνουν τη διαχείριση των μεταφορών επικίνδυνων εμπορευμάτων, την απόκριση στα έκτακτα
περιστατικά και την επαναφορά της κυκλοφορίας της οδού με την απομάκρυνση των εμποδίων
από το οδόστρωμα, τη διαχείριση των ιατρικών υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και την καθοδήγη-
ση των κινητών μονάδων παροχής άμεσης βοήθειας. Τα συστήματα αυτά μειώνουν το χρόνο ει-
δοποίησης και ανάδρασης στο έκτακτο περιστατικό και αυξάνουν την αποτελεσματικότητα του
αρμόδιου
φορέα.
Συστήματα Διαχείρισης Καιρικών Συνθηκών
Η διαχείριση των καιρικών συνθηκών περιλαμβάνει δραστηριότητες που σχετίζο-
νται με την παρακολούθηση της κατάστασης της επιφάνειας της οδού, την πρό-
βλεψη των καιρικών συνθηκών της ατμόσφαιρας, τον έλεγχο της κυκλοφορίας σε
περιπτώσεις δυσμενών καιρικών συνθηκών, την αντιμετώπιση και την ανταπόκρι-
ση στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, καθώς και την παροχή μετεωρολογικών πλη-
ροφοριών στους ταξιδιώτες. Τα συστήματα αυτά μειώνουν το χρόνο αποκατάστα-
σης της καταλληλότητας της οδού, τις ταχύτητες των οχημάτων, καθώς και το λει-
τουργικό κόστος των οχημάτων και των μηχανημάτων χειμερινών εργασιών (π.χ.
εκχιονισμού).
25. 25
Εικόνα 13: Πύργος συστήματος πληροφοριών καιρικών συνθηκών οδού
2.2.5. Υπηρεσία e-Call.
Το e-Call είναι μια υπηρεσία ενσωματωμένη σε ένα όχημα, η οποία σε περίπτωση
σοβαρού τροχαίου ατυχήματος ενεργοποιεί αυτόματα μια κλήση έκτακτης ανάγκης ακόμα και αν
οι επιβάτες δεν είναι σε θέση να μιλήσουν. Δημιουργείται μια φωνητική σύνδεση με το
πλησιέστερο Κέντρο Κλήσεων Έκτακτης Ανάγκης (PSAP) και μεταβιβάζει μήνυμα έκτακτης
ανάγκης, το οποίο συμπεριλαμβάνει βασικές πληροφορίες σχετικά με το ατύχημα, όπως ο χρόνος,
η ακριβής θέση, η κατεύθυνση οδήγησης και η περιγραφή του οχήματος. Το e-Call δεν μπορεί να
αποτρέψει ένα ατύχημα, αλλά επιδρά αισθητά στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των
υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, με την έννοια, ότι η έγκαιρη ειδοποίηση των υπηρεσιών έκτακτης
ανάγκης, οδηγεί στην άμεση ενεργοποίηση των μηχανισμών διάσωσης και έτσι μπορεί να μειωθεί
ο κίνδυνος θανάτου από ατύχημα.
Εικόνα 14: Λειτουργία Υπηρεσίας e-call
Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό η πλατφόρμα e-call να συμμορφώνεται πλήρως με τους
σχετικούς κανονισμούς για την προστασία των δεδομένων και την ιδιωτική ζωή. Πρέπει να
ορίζονται ρητά στις μεμονωμένες συμβάσεις οι σκοποί για τους οποίους ενδέχεται να
χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα. Οι συμβάσεις, θα πρέπει επίσης, να ορίζουν ρητά ότι ο πάροχος
της υπηρεσίας είναι ο αρμόδιος ελέγχου των δεδομένων και δεσμεύεται από όλες τις
υποχρεώσεις για την προστασία των δεδομένων σύμφωνα με την υφιστάμενη Εθνική και
Κοινοτική νομοθεσία.
26. 26
Επίσης, η μεταφορά των δεδομένων πρέπει να αφορά δεδομένα τα οποία είναι
«απαραίτητα» και «σχετικά» για τους συγκεκριμένους σκοπούς. Επιπλέον πρέπει να
διασφαλίζεται ότι ο πάροχος της υπηρεσίας διαθέτει πρόσβαση μόνο στα δεδομένα που
απαιτούνται για τους σκοπούς της σχετικής σύμβασης.
2.2.6. Συστήματα Διαχείρισης στόλου οχημάτων.
Συστήματα αυτόματου εντοπισμού οχημάτων (AVL):
Απευθύνεται σε εταιρίες με μεγάλους στόλους οχημάτων με σκοπό παροχή υπηρεσιών Πλοήγη-
σης - Παρακολούθησης Οχήματος / Στόλου – Υπηρεσίες Ασφαλείας - Υπηρεσίες in-Car Office - Εκ-
πομπή & Λήψη Πληροφοριών.
Πρόκειται για ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή που μπορεί να
τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε όχημα. Η πολυσύνθετη λειτουργικότητα του προσφέρει στο χειρι-
στή τα εξής:
Σύνδεση με το Διαδίκτυο μέσω GPRS για αναζήτηση πληροφοριών και Location Based
Services (LBS)
Αποστολή στίγματος θέσης με τη βοήθεια του ενσωματωμένου GPS
Λήψη από και αποστολή μηνυμάτων από και προς Κέντρα Διαχείρισης μέσω GPRS για
υπηρεσίες διαχείρισης στόλου
Ασύρματη (Wireless) σύνδεση με τοπικά δίκτυα (LAN)
Αναπαραγωγή HiFi εικόνας και ήχου σε διάφορα formats
Δυνατότητα μεταφοράς εικόνας.
Για κάθε όχημα δίνονται οι εξής δυνατότητες: Τα στοιχεία θέσης πορείας και συμβάντων μεταφέ-
ρονται (εφόσον έχει επιλεχθεί) σε πραγματικό χρόνο στο Κέντρο Διαχείρισης. Το Κέντρο Διαχείρι-
σης καταγράφει την πορεία και μπορεί να ανταλλάξει μηνύματα (κείμενο ή / και εικόνα) με τον
χειριστή του οχήματος. Έτσι μπορούν να επιτευχθούν τα παρακάτω:
Αυτόματη επιλογή ή διόρθωση πορείας:
Το Κέντρο Διαχείρισης έχει τη δυνατότητα αποστολής νέας ρότας ή νέο τελικό στόχο δια-
δρομής. Ο εξοπλισμός παρακολούθηση οχήματος / στόλου υπολογίζει εκ νέου τη διαδρο-
μή και ενημερώνει το χρήστη.
Friends on the Route (FOR):
Στο χρήστη μιας ομάδας προσφέρεται η δυνατότητα να ανιχνεύει τη γεωγραφική θέση και
κατάσταση (status) των ενεργών Navigators στην περιοχή του, να τους απεικον ζει στο
χάρτη και θέτοντας κάποιον από αυτούς σαν σημείο της διαδρομής, να καθοδηγεί προς
συνάντηση.
2.2.7. Συστήματα διαχείρισης της λειτουργίας των δημοσίων μέσων
μεταφοράς.
Ο έλεγχος και η σωστή διαχείριση του στόλου των ΜΜΜ είτε αυτά είναι λεωφορεία, είτε
μέσα σταθερής τροχιάς, είναι πολύ σημαντική για το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρουν.
Τα τελευταία χρόνια τα ΜΜΜ έχουν αναπτυχθεί αρκετά, ενσωματώνοντας συστήματα
τηλεματικής (όπως είδαμε και στην παράγραφο 2.1.5) βελτιώνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα
27. 27
των μετακινήσεων και την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών.
Η εφαρμογή FLASH
Η εφαρμογή FLASH είναι από τις πιο προηγμένες τεχνολογικά εφαρμογές στην Ευρώπη για
τη διαχείριση και παρακολούθηση στόλων, παρέχοντας παράλληλα τη λειτουργικότητα για την
υλοποίηση πληροφοριακού συστήματος για τους επιβάτες. Σκοπός της εφαρμογής είναι η απει-
κόνιση της τρέχουσας κατάστασης εκτέλεσης δρομολογίων, η παρακολούθηση υλοποίησης των
χρονοπρογραμμάτων, η σωστή διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, καθώς και η παροχή διαρκούς
πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο προς τους επιβάτες μέσων μαζικής μεταφοράς.
Κύρια Χαρακτηριστικά
Το FLASH αποτελείται από την εφαρμογή που βρίσκεται στο Κέντρο Ελέγχου, τον τηλεμα-
τικό εξοπλισμό που είναι εγκατεστημένος πάνω στα οχήματα και τις πινακίδες πληροφόρησης
των ταξιδιωτών. Η εφαρμογή στο Κέντρο Ελέγχου περιέχει τις κατάλληλες λειτουργίες για την ε-
πεξεργασία της πληροφορίας που λαμβάνει από τα εξοπλισμένα οχήματα σε πραγματικό χρόνο,
η οποία τροφοδοτείται στις πινακίδες πληροφόρησης. Άλλα χαρακτηριστικά της εφαρμο-
γής FLASH είναι:
Έλεγχος, σε πραγματικό χρόνο, των διαφόρων διαδικασιών που αφορούν το στόλο με-
ταφορά.
Προτεραιότητα σε συγκεκριμένα μέσα μεταφοράς και φωτεινούς σηματοδότες
Επικοινωνία ανάμεσα στους οδηγούς και του Κέντρου Ελέγχου
Ενοποίηση των συσκευών που είναι εγκατεστημένες στα οχήματα και στο Κέντρου Ε-
λέγχου
Υποστήριξη των οργανισμών δημόσιων συγκοινωνιών για τις διαδικασίες συντήρησης
του συστήματος
Διαχείριση των δεδομένων για την ανάλυση των υπηρεσιών. Ο προγραμματισμός και
οι διαδικασίες σχεδιασμού υποστηρίζονται μέσω προτύπων και μοντέλων τα οποία
μπορεί να διαμορφώνονται ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής.
Δυνατότητα ανάλυσης των δεδομένων όταν το σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση εκτός
λειτουργίας.
Πλεονεκτήματα
Αξιόπιστη λειτουργία ελέγχου των συστημάτων δημόσιων συγκοινωνιών.
Φιλικό περιβάλλον για το χρήστη.
Αξιόπιστες και επικαιροποιημένες υπηρεσίες πληροφόρησης των επιβατών (αναμενό-
μενη ώρα άφιξης λεωφορείου στη στάση).
Δυνατότητα διασύνδεσης με άλλα συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας και φωτεινών
σηματοδοτών (UTOPIA).
28. 28
Εικόνα 15:Περιβάλλον εφαρμογής FLASH
2.3. Σε συστήματα τεχνολογίας/καινοτομίας
2.3.1. Αυτόματα διόδια
Τα αυτόματα (ηλεκτρονικά) διόδια, εξαλείφουν την ανάγκη των οχημάτων να σταματούν
για να πληρώσουν διόδια σε ταμεία, αποφεύγοντας έτσι τις καθυστερήσεις στις πύλες των
διοδίων. Αρκετές πόλεις εφαρμόζουν ήδη αυτή την τεχνολογία. Η συναλλαγή γίνεται χωρίς
μετρητά, επιταχύνοντας την διαδικασία.
Τα οχήματα με ηλεκτρονικές συσκευές (κάρτες ή αναμεταδότες) είναι ικανά να
αντιμετωπίζονται από τους από τους αναγνώστες ή τους ελεγκτές. Οι πληροφορίες των οχημάτων,
διαβιβάζονται και μεταδίδονται σε ένα κέντρο ελέγχου για επεξεργασία. Οι χρεώσεις είναι
βασισμένες στον τύπο του οχήματος και αντίστοιχες των τμημάτων του δικτύου που
χρησιμοποιήθηκε. Η χρήση των αυτόματων διοδίων, ιδιαίτερα σε πόλεις με μεγάλη περιαστική
κίνηση δύναται να βελτιώσει την συμφόρηση των αυτοκινητοδρόμων, καθώς σύμφωνα με
έρευνες, η κίνηση που γίνεται σε δρόμους με διόδια, αποτελεί το 35% της συνολικής κίνησης. Η
ηλεκτρονική συλλογή των διοδίων οδηγεί σε κέρδη τόσο χρόνου όσο και κατανάλωση καυσίμου.
Εικόνα 16: Λειτουργία Αυτόματων διοδίων
29. 29
2.3.2. Συστήματα υποβοήθησης ασφαλούς οδήγησης οχημάτων (ADAS)
Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια από τις βιομηχανίες παραγωγής αυτοκινήτων
ώστε ν' αναπτυχθούν και να προωθηθούν νέα ηλεκτρονικά συστήματα ενεργητικής ασφάλειας, υπό
τον όρο Adas (Advanced Driver Assistance Systems). Πρόκειται για συστήματα που έχουν
σχεδιαστεί για να προειδοποιούν έγκαιρα τον οδηγό για τυχόν κινδύνους που μπορεί να οδηγήσουν
σε ατύχημα, ώστε να μπορέσει ν' αντιδράσει και είτε να το αποφύγει είτε να καταφέρει να μειώσει
τη δριμύτητα με την οποία αυτό θα εξελισσόταν.
Τα συστήματα αυτά, θέτουν σε αυξημένη εγρήγορση τον οδηγό, βοηθώντας τον να μειώσει
σημαντικά το χρόνο αντίδρασης, γεγονός πολύ καθοριστικό. Καθώς οι οδηγοί ενημερώνονται όλο
και περισσότερο για την ασφάλεια που τους προσφέρει ένα τέτοιο σύστημα, η ζήτηση αυξάνεται,
με αποτέλεσμα οι κατασκευάστριες εταιρείες να αναγκαστούν να ρίξουν τις τιμές τους και να το
προσφέρουν σχεδόν δωρεάν με οποιοδήποτε αυτοκίνητο και όχι μόνο με τα πολυτελή, όπως γίνεται
σήμερα.
Εικόνα 17:Σύστημα ADAS
Λειτουργία
Καταρχήν, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί το γεγονός ότι τα ADAS δεν είναι συστήματα
αυτόματης πλοήγησης που αποκτούν αυτόματα τον έλεγχο του αυτοκινήτου. Στην ουσία,
αποτελούν συστήματα που αυξάνουν την ασφάλεια, δίνοντας τις κατάλληλες πληροφορίες στον
οδηγό για τον περιβάλλοντα χώρο του αυτοκινήτου και τις λειτουργικές συνθήκες που επικρατούν
μέσα και γύρω από αυτό. Σαν τέτοιο σύστημα υποβοήθησης, ενημερώνει τον οδηγό για διάφορους
κινδύνους πριν ακόμη να τους αντιληφθεί ο ίδιος.
Η λειτουργία των ADAS βασίζεται σ' ένα μεγάλο αριθμό αισθητήρων, που βρίσκονται
περιμετρικά του πλαισίου του αυτοκινήτου και συλλέγουν κάθε λογής πληροφορία, που είναι
απαραίτητη για την ασφαλή κίνησή του. Αφού γίνει η συλλογή των δεδομένων, το σύστημα
προχωρά στην αναγνώριση-ανίχνευση αντικειμένων μέσω τεχνικών επεξεργασίας, ώστε να γίνει η
αποτίμηση για την ύπαρξη κάποιας απειλής. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα λειτουργίας ενός
τέτοιου συστήματος είναι η προειδοποίηση εκτροπής από τη λωρίδα του δρόμου και η αναγνώριση
των πινακίδων κυκλοφορίας. Κατά τη διάρκεια λειτουργίας του πρώτου, το σύστημα ανιχνεύει τις
λωρίδες και τη διαγράμμιση του δρόμου και καταγράφει την θέση τους σε συνάρτηση με τη θέση
του αυτοκινήτου. Έτσι, αν παρατηρήσει μία απότομη παρέκκλιση από τη συνεχώς καταγεγραμμένη
θέση, προειδοποιεί τον οδηγό ότι το όχημα περνάει σε άλλη λωρίδα. Όσον αφορά τη δεύτερη
λειτουργία της αναγνώρισης πινακίδων κυκλοφορίας, το σύστημα ενημερώνει τον οδηγό για το
όριο ταχύτητας ή αν βρίσκεται σε κάποια ειδική ζώνη κυκλοφορίας, όπως ο δακτύλιος.
30. 30
Οι αισθητήρες που χρησιμοποιούν είναι διαφορετικού τύπου, ανάλογα με τη λειτουργία για
την οποία προορίζεται ο κάθε ένας. Για παράδειγμα, για τους αισθητήρες εκτροπής λωρίδας
χρησιμοποιούνται ημιαγωγοί CMOS, ενώ για τη νυχτερινή λήψη χρησιμοποιούνται ανιχνευτές
υπέρυθρης ακτινοβολίας. Για τον ελεγκτή ταξιδίου γίνεται χρήση ενός ραντάρ, ενώ για το
παρκάρισμα χρησιμοποιείται ένα σύστημα υπερήχων, που προειδοποιεί τον οδηγό για την
απόσταση από το πίσω αντικείμενο. Παρά το γεγονός ότι οι διάφορες λεπτομέρειες των εφαρμογών
διαφέρουν μεταξύ τους, εντούτοις η όλη διαδικασία αποτελείται από τρία στάδια: συλλογή
δεδομένων, προεπεξεργασία, τελική επεξεργασία. Το στάδιο της προεπεξεργασίας βασίζεται στη
χρήση συναρτήσεων, οι οποίες αναλύουν διεξοδικά τα δεδομένα. Είναι το στάδιο όπου γίνεται η
μετατροπή και ανάλυση εικόνων, σταθεροποίησης, ενδυνάμωσης σημάτων, μείωσης θορύβου,
αλλαγής χρωμάτων, ανάλυσης κίνησης και πολλών άλλων. Στο τελικό στάδιο γίνεται η ανίχνευση
αντικειμένων και ο έλεγχος του συστήματος και παίρνονται οι αποφάσεις για το πώς πρέπει ν'
αντιδράσει ο οδηγός. Βέβαια, όλα τα παραπάνω και κυρίως η αναγνώριση και ανίχνευση
αντικειμένων καθώς και η εκτίμηση της κατάστασης, είναι πολύπλοκες διαδικασίες. Στηρίζονται σε
λεπτές ισορροπίες και επηρεάζονται τόσο από την οδική συμπεριφορά του κάθε οδηγού, όσο και
από τις συνθήκες που επικρατούν στον περιβάλλοντα χώρο. Υπάρχουν οδηγοί που κινούνται
απρόβλεπτα και υπό διάφορες καιρικές συνθήκες όπως έντονη ηλιοφάνεια, βροχή, χιόνι ή ομίχλη.
Και σαν να μη έφταναν όλα αυτά, εγείρεται και το θέμα του χρόνου. Όλες οι παραπάνω αναλύσεις,
αναγνωρίσεις κ.λπ. θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε χρόνο που να μην ξεπερνάει τα 30 msec,
ώστε να έχουν κάποιο αποτέλεσμα.
Δυναμική προσαρμοστικότητα
Τα συστήματα υποβοήθησης θα πρέπει να συνδυάζουν την υψηλή απόδοση με την
προσαρμοστικότητα. Η αρχιτεκτονική κατασκευής τους θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να μπορούν,
για παράδειγμα, ν' αναγνωρίζουν τα σήματα κυκλοφορίας σε οποιαδήποτε χώρα βρίσκονται, μιας
και αυτά μπορεί να διαφέρουν από τόπο σε τόπο, ως προς το μέγεθος, το σχήμα και το χρώμα τους.
Τα ADAS είναι καινοτόμα σ' αυτόν τον τομέα, λόγω του λογισμικού που χρησιμοποιούν,
υποστηρίζοντας ένα μεγάλο αριθμό αλγόριθμων. Ας μελετήσουμε λίγο τι συμβαίνει με τον
αλγόριθμο, ο οποίος 'διαβάζει' τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν εκτός αυτοκινήτου: υπάρχουν
συστήματα που μπορούν ν' αναγνωρίζουν όλες τις καιρικές συνθήκες, με ένα μόνο αλγόριθμο.
Άλλα πάλι χρησιμοποιούν διαφορετικούς αλγόριθμους για την ημέρα και άλλους για τη νύχτα. Η
καλύτερη λύση είναι η χρήση μιας ευρείας γκάμας αλγορίθμων, που να μπορούν να καλύπτουν
κάθε είδος συνθηκών οδήγησης. Θα πρέπει επίσης το σύστημα να μπορεί να προσαρμόζεται πολύ
γρήγορα, π.χ. όταν εισέρχεται το αυτοκίνητο σ' ένα τούνελ, να αλλάζει τις ενδείξεις από μέρα σε
νύχτα.
Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ και το γεγονός ότι οι διάφοροι αισθητήρες, τοποθετημένοι
γύρω από το αυτοκίνητο, παρέχουν δεδομένα πάσης φύσεως, ανάλογα με την περιοχή που
καλύπτουν. Το λογισμικό θα πρέπει να είναι ικανό ν' αναλύει τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με
όλα τα προηγούμενα, χωρίς να 'καταρρέει' το σύστημα. Οι πλάγιοι αισθητήρες είναι αυτοί που
παρακολουθούν τα λεγόμενα 'τυφλά σημεία' του αυτοκινήτου, που δεν έχει πρόσβαση ο οδηγός. Οι
μπροστινοί αισθητήρες παρακολουθούν τη διαγράμμιση, τις πινακίδες, καθώς και τις κινήσεις των
πεζών. Υπάρχουν βέβαια και εσωτερικοί αισθητήρες, οι οποίοι ανιχνεύουν την κατάσταση του
οδηγού, το αν δηλαδή είναι νυσταγμένος ή συγκεντρωμένος στην οδήγηση. Επιπρόσθετα, οι
μπροστινοί αισθητήρες θα πρέπει να υποστηρίζουν ένα μεγάλο φάσμα χρωμάτων, γιατί η
αναγνώριση π.χ. των σημάτων στις περισσότερες περιπτώσεις, βασίζεται στη διαφορά των
χρωμάτων. Αν μας ενδιαφέρει η φωτεινότητα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αισθητήρες της
κλίμακας του γκρι, οι οποίοι είναι πιο ευαίσθητοι στις αλλαγές του φωτός. Όλα τα παραπάνω έχουν
ενσωματωθεί στα συστήματα ADAS. Ακόμη και οι αισθητήρες που αναλύουν εικόνες έχουν
επιλεγεί με προσοχή, ώστε να έχουν υψηλό εύρος, που ξεπερνάει τα 8 bits per pixel.
