1,6 miljoen bezoekers van Ahoy Rotterdam zorgen voor een aanzienlijke warmte en koudevraag. Ahoy kiest voor gestandaardiseerde innovaties van de Installect Bedrijven.

1. 16 WP MAART 2014 WWW.VAKBLADWARMTEPOMPEN.NL
Met talloze evenementen en meer dan 1,6 miljoen bezoekers per jaar heeft Ahoy
Rotterdam een aanzienlijke warmte- en koelvraag. Vooralsnog wordt koeling
geleverd door een absorptie- en twee centrifugaalmachines, en warmte vanuit de
stadsverwarming. Binnenkort gaat dit veranderen; er wordt hard gewerkt aan de
installatie van een wko-systeem met een gasmotorwarmtepomp.
TEKST EN FOTO’S: BAS ROESTENBERG
Ahoy kiest voor wko
Gasmotorwarmtepomp voedt
hoogtemperatuurtraject
“Het idee om het complex te verwar-
men en te koelen met behulp van een
wko komt zowel voort uit financiële
overwegingen als uit de wens om Ahoy
verder te verduurzamen”, aldus Lars
van Vliet, Coördinator Electro en
Werktuigbouw bij het evenementen-
complex. “Een deel van de huidige
klimaatinstallatie van Ahoy is inmiddels
veertig jaar oud. Delen ervan zijn in de
loop der tijd gerenoveerd of vervangen,
bijvoorbeeld bij de verbouwing van het
Sportpaleis in 2011. Zeventien jaar
geleden zijn we aangesloten op het
stadsverwarmingsnet. Op zich is dit net,
dat mede wordt gevoed met industriële
restwarmte, een redelijk duurzame
bron, maar we willen nu een stap verder
zetten. De combinatie van een wko met
gasmotorwarmtepomp is energetisch
en financieel rendabeler. We mikken op
een terugverdientijd van zeven jaar.”
Voor Ahoy en de omliggende omge-
ving zijn grootschalige bouw- en
vernieuwingsplannen in ontwikkeling.
De omgeving van het Zuidplein, waar
Ahoy net naast ligt, gaat de komende
jaren flink op de schop, en ook Ahoy
zelf gaat uitbreiden. Van Vliet: “Het
evenementencentrum krijgt er multi-
functionele ruimtes bij en is de bedoe-
ling dat die te zijner tijd ook op de wko
worden aangesloten. Voor de huidige
omvang van de locatie is de bron
daarom overgedimensioneerd”.
GASMOTORWARMTE
GeoComfort, de leverancier van het
bodemsysteem, heeft een wko met
twee separate bronnen (warm en koud)
geïnstalleerd waarvoor inmiddels
boringen tot op een diepte van 250
meter zijn verricht. Net als Reduses
– de leverancier van de gasmotorwarm-
tepomp – en Insted dat als netbeheer-
der voor de wko-installatie optreedt, is
GeoComfort onderdeel van de Instal-
lect bedrijven. De gasmotorwarmte-
pomp die Reduses voor Ahoy heeft
gebouwd, is van het type GW400-H.1-
40/70°C. In de typeaanduiding is een
aantal belangrijke technische kenmer-
ken verborgen: hij levert ongeveer 400
kilowatt verwarmingsvermogen, is
gekoppeld aan een hydromodule
(vandaar de ‘H’ in de naam) en heeft
een temperatuurtraject van 40/70
graden Celsius. Wie aan wko’s denkt,
denkt meestal aan elektrische warmte-
pompen en laagtemperatuurverwar-
ming. Volgens Victor van der Lee,
werkzaam voor Installect, is dat echter
Schematische weergave van het wko/gasmotorwarmtepompsysteem. Het systeem dat bij
Ahoy in gebruik wordt genomen, heeft een iets lager temperatuurtraject
(40/70 ipv 50/80).

2. WWW.VAKBLADWARMTEPOMPEN.NL MAART 2014 WP 17
lang niet altijd de meest voor de hand
liggende keuze: “Als er sprake is van
een grotere warmte- dan koudevraag of
als de aanvoer van een hoge tempera-
tuur wenselijk is, biedt een gasmotor-
warmtepomp veruit het beste rende-
ment. Van die situatie is ook sprake bij
Ahoy Rotterdamn. De gasmotorwarm-
tepomp wordt er aan de bestaande
infrastuctuur voor het stadsverwarming-
net gekoppeld, en daarbij is sprake van
een hoogtemperatuurtraject.”
TEMPERATUURTRAJECTEN
De gasmotorwarmtepomp is een
gestandaardiseerd ontwerp, vertelt Van
der Lee: “De Reduses-gasmotorwarm-
tepomp wordt door onszelf samenge-
steld uit componenten van gerenom-
meerde fabrikanten. We zijn in 2010
gestart met de ontwikkeling, als
antwoord op de marktbehoefte naar
systemen die op een duurzame manier
water van een hoge temperatuur
kunnen maken.” De gasmotorwarmte-
pomp levert warmte via twee afzonder-
lijke trajecten: enerzijds kunnen de
motor- en rookgaswarmte een tempera-
tuur tot 80 C leveren. Daarnaast stuurt
de asaandrijving van de motor twee
compressoren aan, en via dit warmte-
pompcircuit wordt water geleverd met
een temperatuur tot ongeveer 50 C.
Deze twee warmtestromen kunnen
afzonderlijk worden toegepast, maar
ook als samenstelling.
Volgens Van der Lee heeft een gasmo-
torwarmtepomp onder de genoemde
omstandigheden een groot voordeel
Ahoy
De basis van het huidige Ahoy werd al
in 1950 gelegd. In Rotterdam is na de
Tweede Wereldoorlog met man en
macht gewerkt aan de wederopbouw.
De haven was zo goed als voltooid,
reden om de tentoonstelling ‘Rotter-
dam Ahoy!’ te organiseren. De
tentoonstellingshal, die op de plek
stond waar nu de medische faculteit
van de Erasmus Universiteit staat,
kreeg de naam ‘Ahoy’-hal. De multifunctionele accommodatie Ahoy Rotterdam
zoals die nu ‘op Zuid’ staat, is gebouwd in 1969 en door Prins Claus geopend in
1971. De spraakmakende accommodatie heeft binnen- en buitenlandse prijzen
in de wacht gesleept vanwege de bijzondere staalconstructies. Sindsdien is
Ahoy verder uitgebreid. Vanaf eind 2009 werd het Sportpaleis grondig gemo-
derniseerd, om in januari 2011 opnieuw te worden geopend. Precies in die
maand vierde Ahoy ook zijn 40-jarig bestaan.
PROJECT
Voor het bodemsysteem zijn een warme en een koude bron geslagen, beide op een diepte van 250 meter.
Technische
gegevens
warmtepomp
Watertraject verdamper [GKW]
6-12°C
Watertraject condensor [LT-CV]
40-70°C
Koelvermogen
185 kW
Verwarmingsvermogen
362 kW
De GeoWP-Skid vormt de connectie
tussen de warmtepomp en de gebouwzij-
dige klimaatinstallatie.

3. WWW.VAKBLADWARMTEPOMPEN.NL MAART 2014 WP 19
PROJECT
ten opzicht van elektrische warmtepom-
pen: “Als bij deze wko een elektrische
warmtepomp wordt toegepast, kan dat
voor onbalans in het bronsysteem
zorgen en moet er worden geregene-
reerd. Door een gasmotorwarmtepomp
toe te passen, kan dat worden voorko-
men. Er is ook een wat kleiner bronsy-
steem nodig, omdat de gasmotorwarm-
tepomp er minder warmte uit onttrekt.”
ZUIGGASWISSELAAR
De warmtepomp van Reduses wordt
gebouwd in capaciteiten van 200, 300
en 400 kW warmtevermogen, waarbij
het koelvermogen respectievelijk 100,
150 en 200 kW bedraagt. Doordat de
installatie wordt voorzien van een
zuiggaswisselaar, haalt de installatie
een hogere COP. Van der Leede: “In
die zuiggaswisselaar wordt de energie
van onderkoeling en overververhitting
in het systeem uitgewisseld, en hij
neemt daarbij de oververhitting over
– wat voor een beter rendement van de
verdamper zorgt. Door de hogere
persgastemperatuur is bovendien een
hogere uittredetemperatuur mogelijk.
Op zich gaat het om een principe dat
twintig jaar geleden ook al werd
toegepast, alleen hebben veel fabrikan-
ten hem uit hun elektrische warmte-
pompen wegbezuinigd.”
De gasmotorwarmtepomp heeft eerder
uitgebreid proefgedraaid in het eigen
testcentrum van Reduses in Nijkerk.
Vervolgens is de pomp in zijn geheel
naar Ahoy getransporteerd, waar Unica
de installatie en aankoppeling op het
klimaatsysteem verzorgt. In de installa-
tieruimte van Ahoy staat de gasmotor-
warmtepomp nu gebroederlijk naast de
zogenaamde ‘Skid’ die net als de wko
door GeoComfort is geleverd. Op dit
gestandaardiseerde frame zijn alle
wisselaars, pompen en appendages
gemonteerd die nodig zijn voor de
gebouwzijdige aansluiting vanaf de
warmtepomp. Volgens de GeoComfort
heeft de gestandaardiseerde opzet
hiervan als voordeel dat alle kinderziek-
tes eruit zijn ontwikkeld, en dat de
techniek op het frame snel en eenvou-
dig modulair is samen te stellen.
OPSTART
Voordat de installatie in gebruik kan
worden genomen, zijn er volgens Lar
van Vliet nog enkele infrastructurele
aanpassingen nodig: “Zo moet de
dimensie van de aansluiting op het
Rotterdamse stadswarmtenet worden
aangepast, en voor de gasmotorwarm-
tepomp moet een gasaansluiting
worden gerealiseerd. Tot nu toe is het
evenementencomplex nooit aangeslo-
ten geweest op de gasinfrastructuur”.
Ten tijd van schrijven werd hier nog
hard aan gewerkt, maar Van Vliet
vertrouwt erop dat alles tijdig klaar is.
“Half mei wordt de gasmotorwarmte-
pomp in gebruik genomen. Dan komt
de warmte en koeling voor Ahoy
voortaan grotendeels uit
de grond.” WP
Tijdens het seminar ‘Innovaties bij Warmtepompen’ dat de projectgroep
BioWKK eind januari organiseerde, werd ingegaan op technologische
ontwikkelingen en praktijkvoorbeelden rond warmtepompen met grote
vermogens. Aan het eind van de middag werd de publieksprijs ‘Hoogtempe-
ratuurwarmtepomp van 2014’ uitgereikt. Vier marktpartijen, waaronder
Reduses, deden mee. IBK presenteerde een hybride absorptie/compressie-
warmtepomp voor 100 graden en een proefproject voor een warmtepomp
die stoom levert. De inzending van Innoforte betrof een concept voor een
warmtenet voor de historische binnenstad van Zutphen, waarbij de hybride
IBK-warmtepomp restwarmte van compostering op 90 graden brengt. GEA
presenteerde haar modulaire warmtepompen van 250-2.000 kW die stan-
daard tot 80 graden water leveren. Tot winnaar van de wedstrijd werd
echter Reduses uitgeroepen. Dit bedrijf - dat de warmtepomp voor Ahoy
heeft geleverd - bouwt gasmotorwarmtepompen met vermogens van 200
tot 400 kilowatt. De 80 deelnemers aan het seminar riepen dit systeem uit
tot ‘meest innovatieve hoogtemperatuurwarmtepomp van 2014’.
De Reduses-gasmotorwarmtepomp in de
installatieruimte van Ahoy Rotterdam.
De asaandrijving van de gasmotor drijft de
twee compressoren van de warmtepomp
aan.
Een absorptiemachine en twee centrifu-
gaalmachines zorgden voor de koeling. De
twee centrifugaalmachines blijven in
bedrijf, als back-up of om bij te springen
in geval van een piekvraag.