Prospekzio Soziologikoen Kabinetearen 2011. urteko programazioaren baitan, 45. Soziometro honen helburua tokiko erakundeen –Udalen eta Foru Diputazioen- gaineko herritarren iritzia jasotzea izan da, datozen udal eta foru hauteskundeen testuinguruan. Halaber, aurreko soziometroei jarraituz, jarrera eta balore politikoekin zerikusia duten beste gai batzuk ere landu dira.
Prospekzio Soziologikoen Kabinetearen 2011. urteko programazioaren baitan, 45. Soziometro honen helburua tokiko erakundeen –Udalen eta Foru Diputazioen- gaineko herritarren iritzia jasotzea izan da, datozen udal eta foru hauteskundeen testuinguruan. Halaber, aurreko soziometroei jarraituz, jarrera eta balore politikoekin zerikusia duten beste gai batzuk ere landu dira.
Iraunkortasun Plan Global honek ekintza-multzoa du helburu eta oso-osorik ala zati batean legeak eskatzen duenetik urrunago doa. Beren helburua garapen iraunkorrari ekarpena egitea da. Repsol taldeko enpresa partaideek horiei guztiei aurre egin eta betetzeko asmo irmoa dute. Hala eta guztiz ere, betetzeko orduan aldatu, atzeratu edo indargabetzeko ahalmena gordetzen dute, legezko erantzukizunik izan gabe. Ildo horri eutsiz, kasu horiek jendaurrean justifikatzeko konpromisoa hartzen dute.
Inspiring Business es saber imaginar. Una síntesis de dos conceptos que van de la mano: imaginar y hacer realidad.
Imaginar para TECNALIA supone tener ideas que ayuden a que nuestros clientes y la sociedad tengan un futuro mejor. Ideas que generan valor.
Hacer realidad es aportar soluciones imaginativas, tecnológicas, creativas. Soluciones que producen resultados reales.
Una manera diferente de hacer las cosas concretando buenas ideas y haciéndolas realidad.
10 langile edo gehiagoko Bizkaiko enpresen %22,8k teknologi berrikuntzarekin lotutako jardueretan gastatu dute 2016. urtean, hau da, 2015ean baino gutxiagok (%24,7), aurreTIK 2018 arabera.
Azterketa hau egiteko oinarritzat hartu dira 2016ko Berrikuntza Teknologikoaren Inkestako datuak. Eustat – Estatistikaren Euskal Erakundeak eginiko inkesta horretan, hainbat aldagairen
emaitzak jasotzen dira aribideko urterako eta aurreko bietarako (kasu honetan, 2014, 2015 eta 2016rako). Informazio hori ad-hoc eskatu dio Eustati Barrixe – Bizkaiko Berrikuntzaren
Behatokiak.
Ekonomisten Konpetentzia Profesionalak detektatzeko azterlana enplegatzailearen ikuspuntutik.
Ezinbesteko tresna da kudeaketa, antolakuntza, unibertsitate eta prestakuntza zentroen arloan jarduten dutenentzat, eta azken finean, pertsonen garapenean lan egiten dutenentzat.
Ekonomisten Konpetentzia Profesionalak detektatzeko azterlana enplegatzailearen ikuspuntutik.
Ezinbesteko tresna da kudeaketa, antolakuntza, unibertsitate eta prestakuntza zentroen arloan jarduten dutenentzat, eta azken finean, pertsonen garapenean lan egiten dutenentzat.
Comportamiento electoral en las pasadas elecciones / Hauteskundeen aurrean he...Irekia - EJGV
El seguimiento e interés que ha mostrado la ciudadanía vasca por las últimas elecciones celebradas el pasado 21 de abril ha aumentado respecto a comicios anteriores, según un estudio sobre el comportamiento electoral hecho público hoy. Así, un 62% de la población afirma haber tenido mucho o bastante interés; mayor que el registrado en los comicios autonómicos de 2020 (53%), y de 2016 (56%).
Según el sondeo, la práctica totalidad de la población consultada (el 96%) se muestra conforme con el voto emitido y entre las personas que se abstuvieron, solo un 15% afirman que, vistos los resultados, preferirían haber acudido a votar.
De cara al futuro Gobierno Vasco, la fórmula preferida es la reedición del actual pacto de Gobierno entre el PNV y el PSE-EE (35%), seguida de un pacto entre el PNV y EH Bildu (17%) y en tercer lugar un pacto entre EH Bildu y el PSE-EE (10%).
Aurreko hauteskundeen aldean, iragan den apirilaren 21eko hauteskundeei euskal herritarrek egindako jarraipena eta ipinitako arreta handitu egin dira, gaur plazaratutako hauteskundeetako portaerei buruzko ikerketa baten arabera. Izan ere, galdetutakoen %62k interes handia edo nahikoa izan du; eta aurreko urteetan hauteskundeek arreta txikiagoa izan zuten: 2020an, % 53k izan zuten interesa; 2016an, % 56k.
Azterketaren arabera, galderak erantzun dituzten ia-ia guztiak (% 96) emandako botoarekin ados daude; eta abstenitu zirenen artean, % 15ek soilik baieztatu dute, orain, hauteskundeetako emaitzak ikusita, nahiago izango luketela botoa ematera joan izana.
Hurrengo Eusko Jaurlaritzari begira, gehienek, % 35ek, egungo EAJren eta PSE-EEren arteko ituna errepikatzea nahiko lukete; bigarrenik, galdetutakoen % 17k, EAJren eta EH Bilduren arteko akordio bat; eta, hirugarrenik, % 10ek, EH Bilduren eta PSE-EEren artekoa.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak gida praktiko bana argitaratu du erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta ohitura uzten laguntzeko.
Lehenengoa, “Hobe tabakorik gabe. Lor dezakezu!”, herritar guztiei zuzenduta dago, eta tabakoaren kontsumoak dakartzan kalteei eta tabakoa uztearen onurei buruzko informazioa ematen du. Horrez gain, tabakoa uzteko prozesuaren urrats bakoitzean jarraitu beharreko gomendioak ematen ditu.
Gida horrekin batera, haurdunaldirako beste gida espezifiko bat prestatu da, eta “Haurdunaldia hobe tabakorik gabe” izenburua du. Azken horretan, kontsumoak haurrarengan dituen ondorioak azaltzen dira, mito faltsuak desmuntatzen dira eta haurdunaldiaren etapetarako aholkuak ematen dira, kerik gabeko ingurune batez inguratzearen abantailak nabarmenduta
Iraunkortasun Plan Global honek ekintza-multzoa du helburu eta oso-osorik ala zati batean legeak eskatzen duenetik urrunago doa. Beren helburua garapen iraunkorrari ekarpena egitea da. Repsol taldeko enpresa partaideek horiei guztiei aurre egin eta betetzeko asmo irmoa dute. Hala eta guztiz ere, betetzeko orduan aldatu, atzeratu edo indargabetzeko ahalmena gordetzen dute, legezko erantzukizunik izan gabe. Ildo horri eutsiz, kasu horiek jendaurrean justifikatzeko konpromisoa hartzen dute.
Inspiring Business es saber imaginar. Una síntesis de dos conceptos que van de la mano: imaginar y hacer realidad.
Imaginar para TECNALIA supone tener ideas que ayuden a que nuestros clientes y la sociedad tengan un futuro mejor. Ideas que generan valor.
Hacer realidad es aportar soluciones imaginativas, tecnológicas, creativas. Soluciones que producen resultados reales.
Una manera diferente de hacer las cosas concretando buenas ideas y haciéndolas realidad.
10 langile edo gehiagoko Bizkaiko enpresen %22,8k teknologi berrikuntzarekin lotutako jardueretan gastatu dute 2016. urtean, hau da, 2015ean baino gutxiagok (%24,7), aurreTIK 2018 arabera.
Azterketa hau egiteko oinarritzat hartu dira 2016ko Berrikuntza Teknologikoaren Inkestako datuak. Eustat – Estatistikaren Euskal Erakundeak eginiko inkesta horretan, hainbat aldagairen
emaitzak jasotzen dira aribideko urterako eta aurreko bietarako (kasu honetan, 2014, 2015 eta 2016rako). Informazio hori ad-hoc eskatu dio Eustati Barrixe – Bizkaiko Berrikuntzaren
Behatokiak.
Ekonomisten Konpetentzia Profesionalak detektatzeko azterlana enplegatzailearen ikuspuntutik.
Ezinbesteko tresna da kudeaketa, antolakuntza, unibertsitate eta prestakuntza zentroen arloan jarduten dutenentzat, eta azken finean, pertsonen garapenean lan egiten dutenentzat.
Ekonomisten Konpetentzia Profesionalak detektatzeko azterlana enplegatzailearen ikuspuntutik.
Ezinbesteko tresna da kudeaketa, antolakuntza, unibertsitate eta prestakuntza zentroen arloan jarduten dutenentzat, eta azken finean, pertsonen garapenean lan egiten dutenentzat.
Comportamiento electoral en las pasadas elecciones / Hauteskundeen aurrean he...Irekia - EJGV
El seguimiento e interés que ha mostrado la ciudadanía vasca por las últimas elecciones celebradas el pasado 21 de abril ha aumentado respecto a comicios anteriores, según un estudio sobre el comportamiento electoral hecho público hoy. Así, un 62% de la población afirma haber tenido mucho o bastante interés; mayor que el registrado en los comicios autonómicos de 2020 (53%), y de 2016 (56%).
Según el sondeo, la práctica totalidad de la población consultada (el 96%) se muestra conforme con el voto emitido y entre las personas que se abstuvieron, solo un 15% afirman que, vistos los resultados, preferirían haber acudido a votar.
De cara al futuro Gobierno Vasco, la fórmula preferida es la reedición del actual pacto de Gobierno entre el PNV y el PSE-EE (35%), seguida de un pacto entre el PNV y EH Bildu (17%) y en tercer lugar un pacto entre EH Bildu y el PSE-EE (10%).
Aurreko hauteskundeen aldean, iragan den apirilaren 21eko hauteskundeei euskal herritarrek egindako jarraipena eta ipinitako arreta handitu egin dira, gaur plazaratutako hauteskundeetako portaerei buruzko ikerketa baten arabera. Izan ere, galdetutakoen %62k interes handia edo nahikoa izan du; eta aurreko urteetan hauteskundeek arreta txikiagoa izan zuten: 2020an, % 53k izan zuten interesa; 2016an, % 56k.
Azterketaren arabera, galderak erantzun dituzten ia-ia guztiak (% 96) emandako botoarekin ados daude; eta abstenitu zirenen artean, % 15ek soilik baieztatu dute, orain, hauteskundeetako emaitzak ikusita, nahiago izango luketela botoa ematera joan izana.
Hurrengo Eusko Jaurlaritzari begira, gehienek, % 35ek, egungo EAJren eta PSE-EEren arteko ituna errepikatzea nahiko lukete; bigarrenik, galdetutakoen % 17k, EAJren eta EH Bilduren arteko akordio bat; eta, hirugarrenik, % 10ek, EH Bilduren eta PSE-EEren artekoa.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak gida praktiko bana argitaratu du erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta ohitura uzten laguntzeko.
Lehenengoa, “Hobe tabakorik gabe. Lor dezakezu!”, herritar guztiei zuzenduta dago, eta tabakoaren kontsumoak dakartzan kalteei eta tabakoa uztearen onurei buruzko informazioa ematen du. Horrez gain, tabakoa uzteko prozesuaren urrats bakoitzean jarraitu beharreko gomendioak ematen ditu.
Gida horrekin batera, haurdunaldirako beste gida espezifiko bat prestatu da, eta “Haurdunaldia hobe tabakorik gabe” izenburua du. Azken horretan, kontsumoak haurrarengan dituen ondorioak azaltzen dira, mito faltsuak desmuntatzen dira eta haurdunaldiaren etapetarako aholkuak ematen dira, kerik gabeko ingurune batez inguratzearen abantailak nabarmenduta
Guía para el embarazo, bajo el título “El embarazo mejor sin tabaco”Irekia - EJGV
El Departamento de Salud del Gobierno Vasco ha publicado sendas guías prácticas para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayudar a abandonar el hábito.
La primera de ellas, “Mejor sin tabaco: ¡puedes conseguirlo!” está dirigida a la población en general y aporta información sobre los perjuicios del consumo de tabaco y los beneficios de abandonarlo, además de recomendaciones a seguir en cada paso del proceso de abandono.
Junto a esta guía, se ha elaborado otra específica para el embarazo que, bajo el título “El embarazo mejor sin tabaco”, explica las consecuencias del consumo en el o la bebé, desmonta falsos mitos y aporta consejos para las etapas de la gestación, subrayando las ventajas de rodearse de un entorno libre de humo.
Gida praktiko erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta oh...Irekia - EJGV
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak gida praktiko bana argitaratu du erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta ohitura uzten laguntzeko.
Lehenengoa, “Hobe tabakorik gabe. Lor dezakezu!”, herritar guztiei zuzenduta dago, eta tabakoaren kontsumoak dakartzan kalteei eta tabakoa uztearen onurei buruzko informazioa ematen du. Horrez gain, tabakoa uzteko prozesuaren urrats bakoitzean jarraitu beharreko gomendioak ematen ditu.
Guía práctica para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayu...Irekia - EJGV
El Departamento de Salud del Gobierno Vasco ha publicado sendas guías prácticas para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayudar a abandonar el hábito.
La primera de ellas, “Mejor sin tabaco: ¡puedes conseguirlo!” está dirigida a la población en general y aporta información sobre los perjuicios del consumo de tabaco y los beneficios de abandonarlo, además de recomendaciones a seguir en cada paso del proceso de abandono.
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 83Irekia - EJGV
Prospekzio Soziologikoen Kabineteak gaur argitaratu duen Euskal Soziometroaren arabera, Euskadiko egoera politiko eta ekonomikoaren balorazioa oso positiboa da. % 66k uste du egoera politikoa ona edo oso ona dela, eta % 79k iritzi bera du egoera ekonomikoari buruz. Oraingo honetan, datu-bilketa martxoaren 15etik 20ra bitartean egin da.
Egoera ekonomikoaren balorazioa serie osoko onena da, 2002an hasi baitzen. Urtebete barru egoera ekonomikorako itxaropenak banatuta daude: % 46k uste du berdin jarraituko duela, % 22k hobera egingo duela eta % 27k okerrera egingo duela.
Biztanleriaren % 69k dio ez duela arazorik hilabete amaierara iristeko, % 25ek arazo batzuk ditu, eta beste % 5ek arazo asko ditu.
Jarrera eta balio politikoei dagokienez, biztanleriaren erdiak adierazi du interesa duela hurrengo Hauteskunde Autonomikoekiko ( % 21ek interes handia du eta % 27k interes handia). Ehuneko hori aurreko Udal eta Foru Hauteskundeei buruz agertutako interesa baino zertxobait handiagoa da. Hala ere, lider politikoen ezagutza nahiko txikia da oraindik.
La valoración de la situación política y económica de Euskadi es muy positiva. Un 66% cree que la situación política es buena o muy buena y un 79% opina eso mismo sobre la situación económica, según el Sociómetro Vasco hecho público hoy por el Gabinete de Prospección Sociólogica. En esta ocasión, la muestra se ha realizado entre el 15 y 20 de marzo.
La valoración de la situación económica es la mejor de toda la serie, comenzada en 2002. Las expectativas para la situación económica dentro de un año están divididas: un 46% cree que se mantendrá igual, un 22% que mejorará y un 27% que empeorará.
Un 69% de la población afirma no tener problemas para llegar a fin de mes, un 25% tiene algunos problemas, y otro 5% muchos.
En cuanto a las actitudes y valores políticos, la mitad de la población se muestra interesada por las próximas Elecciones Autonómicas (21% muy interesada y 27% bastante), porcentaje ligeramente superior al interés mostrado sobre las pasadas Elecciones Municipales y Forales. Sin embargo, el conocimiento de los líderes políticos sigue siendo relativamente bajo.
Hauteskunde Autonomikoetarako boto aurreikuspena / Previsión de voto para Ele...Irekia - EJGV
Eusko Jaurlaritzaren Prospekzio Soziologikoen Kabineteak gaur txosten bat aurkeztu du Hauteskunde Autonomikoak orain eginez gero boto aurreikuspena zein izango litzatekeen argitzeko. Informazio bilketa martxoaren 15a eta 20a bitartean egin zen.
El Gabinete de Prospección Sociológica del Gobierno Vasco ha hecho público un estudio para conocer la previsión de voto en el caso de celebrarse ahora las Elecciones Autonómicas. La recogida de información se realizó entre el 15 y el 20 de marzo a través de entrevistas realizadas a una muestra representativa de la población de la Comunidad Autónoma Vasca.
Silver belaunaldiaren kontsumoa eta lehentasunakIrekia - EJGV
Silver edo senior belaunaldia 55 urtetik 85 urtera bitarteko biztanleek osatutako taldea da eta Euskadin 800.000 pertsona inguru biltzen ditu
Belaunaldiaren zati handi bat ez da komunikabideek, markek eta horien publizitate-kanpainek interpelatua sentitzen, “ikusezintasun sozial” moduko batean, eta 65 urtetik gora areagotu egiten da eta biztanle-talde horren zati bat baztertuta sentitzen da eten digitalaren
Euskadiko merkataritzari dagokionez, silver belaunaldiaren % 20k uste du Euskadiko merkataritza ez dagoela adineko biztanleen premietara erabat egokituta.
Consumo y preferencias de la generación silverIrekia - EJGV
La generación silver o senior configura un grupo de población entre los 55 y 85 años que incluye a cerca de 800.000 personas en Euskadi.
Buena parte de la generación no se siente interpelada por los medios de comunicación, las marcas y sus campañas de publicidad en una suerte de “invisibilidad social” que se acentúa a partir de los 65 años y parte de esta población se siente excluida a causa de la brecha digital.
En cuanto al comercio vasco, cerca de un 20% de la generación silver considera que el comercio vasco no está plenamente adaptado a las necesidades de la población mayor.
Estudio de hábitos de consumo 2023 / Kontsumo-ohituren azterketa 2023Irekia - EJGV
El consumidor vasco valora con un notable al comercio de su entorno.
Las conclusiones del estudio, antes conocido como barómetro del consumo, muestran que, si bien la principal inquietud de la población vasca sigue siendo la inflación, baja notablemente el porcentaje, un 34,6%, frente a más del 50% en 2022. Por otra parte, el 20,4% ha decidido posponer la compra de bienes duraderos que tenía previsto adquirir a principio de año, por ejemplo, un vehículo, vivienda, viajes. Este dato ha ido reduciéndose en las últimas olas, lo que indica una paulatina recuperación de confianza por parte de las personas consumidoras. De hecho, el indicador de confianza aumenta de los 62,7 puntos de 2022 a los 84,6 de 2023.
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 82Irekia - EJGV
Euskal biztanleriak positiboki baloratu du (7 puntu 10etik) bere egungo egoera pertsonala eta segidako baliorik altueneraino iritsi da, Prospekzio Soziologikoen Kabineteak argitaratutako azken Euskal Soziometroaren arabera. Euskadiren gaur egungo egoeraren balorazioa ere ona da (6 puntu).
Euskal Soziometroak herritarren unean uneko egoerari, jarrerei eta balio politikoei buruzko pertzepzioen informazioa biltzen du, eta gaur urteko lehenengo Euskal Soziometroa argitaratu da. Landa-lana urtarrilaren 30etik otsailaren 2ra egin zen.
Euskadiko arazo nagusiei helduta, ikerketak egiaztatu duenez, gizartearen kezka nagusiek lan-merkatuarekin lotuta jarraitzen dute, nolanahi ere, 2021etik hona ardura horren maila jaisten ari da. Hain justu ere, une honetan, biztanleen % 48k kokatzen du lan-merkatua hiru arazo nagusien artean; 2021ean, berriz, biztanleen % 61ek ipintzen zuen gizarteko hiru problema handienen barruan.
Kezka-iturriekin jarraituz, lan-merkatuaren ondotik, tarte handi samarrarekin, osasuna (% 35), etxebizitza (% 25) eta ekonomia (21%) aipatu dituzte euskal biztanleek.
La población vasca valora positivamente (7 puntos de 10) su actual situación personal y alcanza el valor más alto de toda la serie, según el último Sociómetro Vasco hecho público hoy por el Gabinete de Prospección Sociológica. La valoración de la situación presente de Euskadi también es positiva (6 puntos).
El publicado hoy, es el primer Sociómetro del año y recoge información sobre las percepciones de la ciudadanía sobre la situación actual, las actitudes y los valores políticos. El trabajo de campo se realizó entre los días 30 de enero y 2 de febrero.
En cuanto a los principales problemas de Euskadi, el estudio constata que la primera preocupación de la sociedad sigue centrada en los problemas relacionados con el mercado laboral, si bien sigue con su tendencia descendente desde 2021. Un 48% de la población lo menciona como uno de los tres principales problemas, un descenso considerable desde el 61% de 2021.
Les siguen, a bastante distancia, los problemas relacionados con la sanidad (35%) y la vivienda (25%), así como los problemas económicos (21%).
El Gabinete de Prospección Sociológica del Gobierno Vasco ha hecho público un estudio para conocer la previsión de voto en el caso de celebrarse ahora las Elecciones Autonómicas. La recogida de información se realizó entre el 30 de enero y el 2 de febrero a través de entrevistas realizadas a una muestra representativa de la población de la Comunidad Autónoma Vasca / Eusko Jaurlaritzaren Prospekzio Soziologikoen Kabineteak gaur txosten bat aurkeztu du Hauteskunde Autonomikoak orain eginez gero boto aurreikuspena zein izango litzatekeen argitzeko. Informazio bilketa urtarrilaren 30a eta otsailaren 2a eta bitartean egin zen.
Osasun mentala pertsonen eta gizarteen osasunaren eta ongizatearen funtsezko osagaia da. Bizitzako esparru guztietan du eragina: pertsonalean, familian, lanean, gizartean eta komunitatean. Hala ere, oraindik ere badira estigmak, aurreiritziak eta oztopoak, zaildu egiten dutenak nahasmendu mentalak dituzten pertsonentzako eta haien familientzako baliabide eta zerbitzu egokiak eskuratzea.
Estrategia de Salud Mental de Euskadi 2023 – 2028Irekia - EJGV
La salud mental es un componente esencial de la salud y el bienestar de las personas y las sociedades. Afecta a todos los ámbitos de la vida: personal, familiar, laboral, social y comunitario. Sin embargo, todavía persisten estigmas, prejuicios y barreras que dificultan el acceso a los recursos y servicios adecuados para las personas con trastornos mentales y sus familias.
Economia circular y gestión de residuos / Ekonomia zirkularra eta hondakinen ...Irekia - EJGV
Ingurumenari buruzko iritzi orokorrak / Opiniones generales sobre medio ambiente.
Erosketa ohiturak / Hábitos de compra.
Etiketatze sistema / Sistemas de etiquetaje.
Hondakinen kudeaketa / Gestión de residuos.
Norberaren ekintzak ingurumenaren alde / Acción personal por el medio ambiente.
Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoaeu.pdfIrekia - EJGV
Plangintza estrategikoa erantzunak gizarte-aldaketetara egokitzeko eta, horri
esker, hobeto bete ahal izateko erakundeen, antolakundeen eta enpresen eginkizuna.
Gizarte-zaintzan (gizarte arlokoa, xedearen arabera) ardazten da, hau da, gizarteratzea
ahalik eta autonomia handienaz ahalbidetzera eta sustatzera bideratutako harremanlaguntzan,
pertsonen artekoetan. Eta, bereziki, GZESren zorroan zehaztutako erakundezaintzan
(erantzukizun publikokoa).
II Plan Estratégico de Servicios SocialesIrekia - EJGV
Planificación estratégica para adecuar las respuestas a los cambios sociales y
cumplir así mejor la misión de instituciones, organizaciones y empresas.
Se centra en los cuidados sociales (sociales, en razón de su objeto) entendidos como apoyos
principalmente relacionales, de personas a personas, orientados a promover la integración social con
la máxima autonomía posible. Y en particular en el cuidado institucional (de responsabilidad pública)
concretado en la cartera del SVSS.
5. 005 or.
Sarrera
Ingurumena dela-eta ekintza publikoak eragingarritasuna eta eraginkortasuna
izatea, hartzaileei entzutearen eta haiek tartean sartzearen araberakoa da,
neurri handi batean, betiere inplikatutako eragileekin lankidetzan landu diren
erantzunak eskainiz.
Ekoeraginkortasuna Euskal Enpresan 2014 Programako lankidetza publiko-
pribatuaren kasua da hori. Programa hori, izan ere, 2010ean abiarazi genuen,
enpresetako 350 ordezkari ingururekin banaka eta kolektiboki gogoeta egin
Pilar Unzalu Pérez de Eulate ondoren. Hurbilketa horretan oinarrituta, ingurumena lehiakortasunerako
Ingurumen, Lurralde Plangintza, faktore gisa indartzeko zenbait jarduera eta zerbitzu abiarazi genituen.
Nekazaritza eta Arrantza Sailburua.
Eusko Jaurlaritza
Hala eta guztiz ere, Ihobeko zuzendari nagusi Fernando Barrenetxeak nekatu
gabe errepikatzen duen bezala, “Programak 2014an hasierako planteamendua-
ren ia antzik ere ez badu, horrek erakusten du arrakastaz eta arintasunez ego-
kitzen joan gatzaizkiola enpresako merkatuari, eta lankidetzan jardun dugula
ingurumen helburu lehiakorrak lortzeko, abagune ekonomiko zail batean izan
ditugun baliabide mugatuekin”.
Industria Ekobarometro hau bereziki garrantzitsua da, zeren eta berarekin
baitakar neurtzea enpresek nola hautematen duten “Ingurumena lehiakortasun-
faktore gisa”, Ekoeraginkortasun Programaren hasieran eta programa horren
bukaeran. Baina, batez ere, aukera ematen digu une honexetatik programa bera
hobetzeko euskal enpresek berek igorritako mezuekin.
Honakoak dira lan honetan ikasitakoak: lehengaien kostuak gutxitzearen
garrantzia, ingurumenaren arloko legedia hobeki ezagutzeko premia, adituen
prestakuntza eta orientabidea eskatzeko beharra, eta motibatuta egoteko eta
hobeki saltzeko aitorpen publikoak daukan garrantzia.
Gure sailaren asmoa da Ekoeraginkortasun Programaren lan ildo hauek orain-
dik ere gehiago indartzea –eta haien bitartez erantzutea enpresen eskakizunei,
lan honetan adierazitakoei hain zuzen–, baita neronek euskal enpresa txiki eta
ertainetako eta enpresa handietako zuzendariekin izaten ditudan harreman
pertsonalizatuen bidez ere.
Azkenik, bereziki aintzatetsi nahi ditut IPPCari buruzko Legeak ukitutako
enpresak, azken urte hauetan egin duten ahalegin handiarengatik. Ahalegin
hori ingurumenaren arloan aurrekaririk ez duen proaktibotasun batean islatu
da. Ingurumena kudeatzeko sistema batean ziurtagiria duten enpresak ere aint-
zatetsi nahi ditut, ingurune guztian ingurumen-betekizunak areagotzeagatik,
bai eta ingurumenaren arloko I+G egiten duten enpresak ere, EAE aberasten
laguntzeko eta planetaren jasangarritasuna lortzeko produktu eta zerbitzu
berrietarako anezka izan direlako.
6. 006 or.
Aurkibidea
007/008
00.- Sarrera eta metodoa
009/010
01.- Egungo Egoeran Lehiakortasuna Areagotzea
011/012
02.- Ingurumena, lehiakortasuna hobetzeko faktore gisa
013/015
03.- Euskal enpresen ingurumen konpromisoa
016/018
04.- Bezeroen ingurumen-betekizunen areagotzea
019
05.- Hornitzaileei ezartzen zaizkien ingurumen-betekizunak
020/021
06.- Ekoeraginkortasuna eta ingurumen-hobekutnza sustatzea
022
07.- Balioespen publikoa eta ingurumen-arloko inplikazioa
023/025
08.- Ondorioak
026
Erreferentziak
7. 007 or.
00.- Sarrera
eta metodoa
Industria Ekobarometro honek ikuspegi analitiko berritzailea dauka, gaur arte
egin diren Ekobarometroekin alderatuta; izan ere, azken horietan, industria-
jardueraren ingurumen-eraginarekin lotutako alderdien azterketak garrantzi
berezia hartzen zuen.. Kasu honetan, ordea, ahalegina egin da nabarmentzeko
nola txertatzen den ingurumen-aldagaia enpresaren jardueran bertan, eta, zeha-
zkiago, enpresaren lehiakortasuna areagotzeko eginkizunean. 2011ko Industria
Ekobarometroa, horrenbestez, neurketa-tresna garrantzitsua da Ekoeraginkor-
tasuna Euskal Enpresan 2010-2014 Programaren arrakasta neurtzeko, zeren eta
industriaren pertzepzioa aipatutako programa sustatu aurretik neurtu baita.
Siadeco enpresak Ihoberentzat prestatu duen azterlan hau egiteko, EAEko
593 industria-enpresaren lagin erakusgarri bati inkestak egiteko prozesu bat
gauzatu da, % ±4,76ko errore marjin estatistikoarekin, % 95,5eko konfiantza-
tarte baterako (laginketa aleatorio soil bat egiteko kasuan, p=Q=0,5 izaki), eta
norberak on line eskuratutako galdetegi bat eta telefonoz galdetegia betetzeaz
arduratutako pertsonarekin zuzenean eginiko elkarrizketa pertsonala konbinat-
zen zituen tekniken nahasketa bat erabiliz.
Unibertsoa 10 langiletik gora duten EAEko 4.715 enpresa industrialen multzo
batek osatzen du. Laginketa hau egiteko zundaketaren oinarria, lehenago
egin diren Ekobarometro Industrialetan bezala, Euskal Herriko Industria
eta Esportazio Enpresen Katalogoaren datuak izan dira. Zehazki, laginketa
desberdinak egin dira, % 10eko errore-marjina estatistikoarekin, honako uni-
bertsoetarako:
• 254 IPPC enpresak. Kutsaduraren Prebentzioa eta Kontrol Integratuei
buruzko 16/2002 Legeak ukitutako euskal enpresak dira. Haiei, izan ere, neu-
rri batzuk aplikatzen zaizkie beren instalazioen ahalmen kutsatzaile handia-
ren ondorioz. Lege hori IPPC (Integrated Prevention Pollution and Control)
Europako zuzentarauaren ordenamendu juridikoaren transposizioaz da.
• ErP enpresak. Ekodiseinuari buruzko ErP (Energy Related Products)
zuzentarauak ukitutako euskal enpresak dira. Zuzentarau hori aplikatzen
zaie bai energia zuzenean erabiltzen dute produktuei (motorrak, etxeko
tresna elektrikoak, galdarak...), bai energiaren kontsumoan zuzeneko eragina
dutenei ere (kanilak, leihoak, isolamenduak...). Lagina hautatzeko erabili den
azterketaren oinarria izan da jada ukituta dauden eta 10 langile baino gehia-
go dituzten 226 IPPC enpresaren zerrenda, Ihobek landutakoa.
8. 008 or. 00.- Sarrera eta metodoa
• I+G+b-an lan egiten duten 390 enpresak. Ikerketa eta Garapenarekin lotu-
tako proiektu eta produktuak garatu dituzten euskal enpresak dira. Lagina
hautatzeko erabili den azterketaren oinarria Eusko Jaurlaritzaren Gaitek eta
Etorgai Programen esparruan azken hiru urteotan produktu berriak garatze-
ko proiektuak egiteko diru-laguntzak jaso dituzten enpresa industrialen ze-
rrenda da, EHAAn argitaratutakoa. Oinarri horren barruan, 10 edo langile
gehiago dituzten industria-enpresak hautatu dira.
• 1.400 IKS enpresak. Ingurumena kudeatzeko sistema (IKS) ziurtatu bat
(EMAS, ISO 14.001 edo Ekoscan) duten 1.400 enpresa baino gehiagoren
multzoko datu adierazgarriak lortzeko laginketa-diseinurik egin ez bada ere,
ausaz hautatu diren eta EAEko industria-enpresei eginiko laginketaren ba-
rruan galdetegiari erantzun dioten multzo horretako enpresen kopuru handia
dela eta, esan daiteke datu adierazgarri batzuk badaudela industria-enpresa
horien multzoak eginiko balorazioei buruz eta dauzkaten pertzepzioei buruz.
• Azkenik, lan honetan, euskal enpresen zuzendarien adierazpen batzuk jaso
dira. Horiek Ihoberen “Claves del Ecodiseño. Retos y oportunidades en
7 mercados prioritarios” argitalpenetik jaso dira, eta ingurumenak lehiakorta-
sunerako faktore gisa duen garrantzia azaltzen dute.
Honakoak dira enpresen lehiakortasunerako
hiru helburu nagusiak: kostuak gutxitzea,
produktibotasuna handitzea eta merkatu berrietara
zabaltzea edo/eta nazioarteratzea
9. 009 or.
01.- Egungo Egoeran
Lehiakortasuna
Areagotzea
EAEko industria-enpresetan lortutako erantzunei erreparatuta, une hauetan “Vicinay Cadenas, etengabe
honakoak dira enpresen lehiakortasunerako hiru helburu nagusiak: kostuak hobetzeko helburuarekin,
produktuen ingurumen-
gutxitzea (% 52ren ustez lehenengo edo bigarren helburua da), produktibotasuna berrikuntzaren bitartez
handitzea (% 45) eta merkatu berrietara zabaltzea edo/eta nazioarteratzea (% bereizten da bere
40). Helburu horiek berak dira industria-jardueraren sektore desberdinek adie- lehiakideetatik. Horratarako,
Environdec erakunde
razitakoak, nahiz eta horietako bakoitzari eman zaion garrantziaren hurrenkera suediarraren arabera bere
sektorez sektore desberdina izan. Horri dagokionez, nabarmendu beharra dago kateen ingurumen-ontasuna
makineriaren eta ekipoko ondasunen sektoreak lehenengo produktibotasuna GHPen bitartez ziurtatu duen
lehenengo enpresa da, eta,
handitzea aipatzen duela (% 46) eta gero merkatu berrietara zabaltzea (% 43); horrek Vicinay Cadenas,
produktu metalikoen sektoreak, berriz, lehenengo kostuak gutxitzea aipatzen du S.A. erakundearen bezero
(% 54) eta bigarrenik produktibotasuna handitzea (% 46). nagusien interesa piztu du.”
Tomás López Alonso
Hiru helburu horien ondoren, ondokoak datoz, garrantziaren arabera: teknologia VICINAY CADENAS, S.A.
sozietatearen Lidealeta Sistema
eta berrikuntza sartzea (% 27), finantziazioa edukitzea (% 15), giza kapitala hobet- Integratuen Zuzendaria
zea (% 11) eta beste enpresa batzuekiko lankidetza eta aliantzak (% 4).
EAEko Industria-enpresen % 42k garrantzi
handia edo nahiko handia ematen diote beren
enpresari aitorpen publikoa eta sustapena emateari,
ekoeraginkortasunaren eta ingurumen-
inplikazioaren ondorioz.
10. 010 or. 01.- Egungo Egoeran Lehiakortasuna Areagotzea
zeintzuk dira zure enpresaren lehiakortasunaren arloan
une honetan dauden bi helburu garrantzitsuenak?
(industri enpresen guztizkoa) (%)
25 Kostuak murriztea
27
25 Produktibitatea handitzea
20
22 Merkatu berrietan sartzea
18 edo/eta nazioartekotzea
14 Teknologia eta berrikuntza
13 sartzea
7 Finantzaketa izatea
8
4 Giza kapitala hobetzea
7
2 Lankidetza eta itunak beste
2 enpresa batzuekin
1 Beste bat
1 Ed/EdE
5
1er objetivo
2º objetivo
Iturria: Ihobe, 2011.
IPPC enpresen kasuan, lehiakortasunerako garrantzitsuentzat jotako hiru
helburuak honakoak dira, hurrenkeran: kostuak gutxitzea (% 51), merkatu
berriak zabaltzea edo/eta nazioarteratzea (% 40) eta teknologia eta berrikuntza
sartzea (% 37). I+G+b gisako enpresetan, honakoak dira lehiakortasunerako
garrantzitsuentzat jo diren hiru helburuak: merkatu berriak zabaltzea edo/eta
nazioarteratzea, produktibotasuna handitzea eta kostuak gutxitzea. Azkenik,
ErP enpresek lehiakortasunaren ikuspuntutik dituzten helburu garrantzitsue-
nak dira kostuak gutxitzea, merkatu berriak zabaltzea edo/eta nazioarteratzea
eta teknologia eta berrikuntzak sartzea.
11. 011 or.
02.- Ingurumena, lehiakortasuna
hobetzeko faktore gisa
Une hauetan, EAEko industria-enpresentzako ingurumenaren gaia lehiakor- “Ingurumenaren arloko
tasun faktore bat izatea eragiten duten hiru arrazoi nagusiak honakoak dira, Politikan orain arte adierazi
dugun bezala, CAFek,
enpresa horiexen arabera: ingurumenaren arloko legeak, oro har –emisioak, bere industria-jarduerak
isurketak, hondakinak, lurzorua...– (% 31), bezero diren enpresen eskakizuna ingurumenean eragina duela
(% 24) eta lehengaien eta energiaren kostuak gutxitzea (% 19). aintzat hartuz, ingurumena
babestea erakundearen
helburuen artean sartu du.
Hiru arrazoi horien ondoren, ondokoak datoz, garrantziaren arabera: enpre-
sako kudeatzaileen konpromiso pertsonala (% 13), irudia hobetzea (% 13), Aurrerantzean, gainera,
produktu jakin batzuetan eragina duen legedia –esate baterako: ErP, Reach, lehiakortasun-faktore gisa
erabili eta sustatuko du, bere
ROHS…– (% 10), Administrazioak, bezero gisa, egindako eskaria (% 8), produktuen ingurumen-
berrikuntza dela-eta besteetatik bereizi nahi izatea (% 8), beste enpresa batzue- ziurtapena kontuan hartuz,
kiko lehiakortasuna (% 7), amaierako kontsumitzailea den populazioa (% 6), merkatuan mantendu ahal
izateko, gero eta zorrotzagoa
enpresa kokatuta dagoen inguru sozialaren –auzoa, herria...– exijentziak (% 6) baita Ingurumenarekiko.
eta, azkenik, berrikuntza teknologikoa sartzen duten hornitzaileak.
Juan Gastesi Iriarte
CAF Taldeko Zuzendaritza.
Ingurumenaren arloa lehiakortasunerako faktorea
izateko hiru arrazoi nagusiak honakoak dira:
ingurumenaren arloko legeak, bezero diren
enpresen eskakizuna eta lehengaien eta energiaren
kostuak gutxitzea.
12. 012 or. 02.- Medio ambiente, factor de competitividad
ingurumenaren gaia zure enpresarentzat lehiakortasun faktore
bat izateko gehien eragiten duten bi arrazoi nagusiak (industria-
enpresak, guztira) (%)
20 Ingurumenaren arloko legedia,
11 oro har
13 Bezero diren enpresen
11 eskakizuna
10 Lehengaien eta energiaren
9 kostuak gutxitu nahi izatea
6 Kudeatzaileen konpromiso
7 pertsonala
3 Irudia hobetu nahi izatea
10
4 Produktu jakin batzuetan
6 eragina duen legedia
5 Administrazioak, bezero gisa,
3 egindako eskaria
2 Berrikuntza dela-eta
6 bereizi nahi izatea
3 Beste enpresa batzuekiko
4 lehiakortasuna
4 Amaierako kontsumitzailea
2 den populazioa
3 Enpresa kokatuta dagoen inguru
3 sozialaren exijentziak
3 Hornitzaileek berrikuntza
2 teknologikoa sartzen dute
1er motivo
2º motivo
Iturria: Ihobe, 2011.
13. 013 or.
03.- Euskal enpresen
ingurumen konpromisoa
Azken 3 urteetan, industria-enpresen % 55ek neurriren bat hartu du produkzio-
prozesuei dagokienez, hain zuzen ere ingurumen-eragina gutxitze aldera. ErP
enpresen kasuan, proportzio hori % 67koa da; I+G+B enpresetan, berriz, % 79 da;
eta IPPC enpresen kasuan, azkenik, % 83raino egiten du gora.
Era berean, azken 3 urteetan, industria-enpresen % 40k neurriren bat hartu dute
produktuei dagokienez, hain zuzen ere ingurumen-eragina gutxitze aldera. Bai
IPPC enpresentzat, bai I+G+B eta ErP enpresentzat ere, proportzio horrek % 57-%
58raino egin du gora.
azken hiru urteetan, produktuen arloan, produkzio-
prozesuen arloan edo zerbitzuen arloan, ingurumen eragin
txikiagoa ekarri duten neurriak ezarri dituzten enpresak (%)
Produkzio- Produktuei Zerbitzuei Industria-enpresak, guztira
prozesuei dagokienez dagokienez IPPC enpresak
dagokienez I+G+B enpresak
ErP enpresak
83
79
67
57 58 58
55
40 40 40
38
31
Fuente: Ihobe, 2011.
14. 014 or. 03.- Euskal enpresen ingurumen konpromisoa
“Ekodiseinua berrikuntzaren Halaber, azken 3 urteetan, EAEko industria-enpresen % 31k adierazi dute
ardatz bat da, eta, lehiakorra neurriren bat hartu duela zerbitzuei dagokienez, hain zuzen ere ingurumen-
izateko, ezin da baztertu.
Fagor Electrodomésticos, eragina gutxitze aldera. ErP enpresen kasuan, proportzio hori % 38 da, eta
S. Coop., berrikuntza bai IPPC enpresetan, bai I+G+B enpresetan ere % 40 da.
jasangarriarekin
konprometituta dago,
etorkizun arduratsu eta Enplegu-estratuaren arabera, egiaztatzen da 50 langile baino gehiago dituz-
solidario baterako bidea ten enpresen artean, produkzio-prozesuei buruzko neurriak hartu dituztela
delako.” baieztatzen dutenak nabarmen gehiago direla portzentajean (% 75 gora) 50
Txema Guisasola langile baino gutxiago dituztenak baino (% 48). Enplegu-estratuaren arabe-
Fagor GROUPen Zuzendari Nagusia rako aldeak nabarmenak dira, era berean, ingurumen-eragina gutxitze aldera
produktuei buruzko neurriak hartzeari dagokionean: tamaina handiena
dutenen artean, % 62k diote neurriren bart hartu dutela; 50 langile baino
gutxiago dituztenen artean, berriz, % 36 baizik ez dira.
Ingurumena kudeatzeko sistema homologatu bat duten enpresen artean,
bai produkzio-prozesuei buruzko bai produktuei buruzko neurriak enpresa
gehienek hartu dituzte: % 79 eta % 60, hurrenez hurren. Horrelako ziurtagi-
ririk ez duten enpresen artean, berriz, ehunekoak nabarmen txikiagoak dira:
% 49k produkzio-prozesuei buruzko neurriak hartu dituzte; % 36k, berriz,
produktuei buruzko neurriak hartu dituzte.
Ingurumen-eragina gutxitzea eragin duten zerbitzuei buruzko neurriak hart-
zeari dagokionez, berriz, ia alderik ez dago enpresen enplegu-estratuari erre-
paratuta. Ingurumena kudeatzeko sistema ziurtatuak edukitzeari dagokionez,
aldiz, hautematen da gehiago jarduten dutela halako sistemak dituztenek,
nahiz eta aldeak ez diren hain nabarmenak, produkzio-prozesuei eta produk-
tuei buruz erregistratutakoekin alderatuta.
EAEko industria-enpresen % 37k adierazten dute
azken 3 urteetan ingurumen-eragina gutxitzen duten
eta baliabideen optimizazioa bideratzen duten produktu
eta zerbitzuetan izan den berrikuntza oso garrantzitsua
edo garrantzitsua izan dela
15. Euskal Autonomia Erkidegoko Industria Ekobarometroa 015 or.
azken urteetan ingurumen-eragina gutxitzeko neurriren “DANOBATek lehiakideetatik
bat hartu duten eaeko industria-enpresen eta ippc enpresen bereizitako erantzun bat
eskaintzen dio merkatuari,
proportzioaren bilakaera (%) baliorik altuena eskaintzen
duten aukeretan oinarrituz,
2007 2011
teknologia aurreratuena
duten produktuak eta
mekanizazio- eta ekoizpen-
Industria-enpresak 57 65 prozesuekin lotutako
zerbitzuak konbinatuz, gure
IPPC enpresak 94 89 produktuen bizitza-ziklo
osoan zehar ingurumenean
eraginik txikiena izatea
bermatuz.”
Jon Mugartegi
azken 3 urteetan produkzio-prozesuen, produktuen nahiz Danobat S.Coop enpresako
zerbitzuen aroan ingurumen eragin txikiagoa ekarri duten Kalitate Zuzendaria.
neurriak hartu dituzten enpresak, plantillaren eta iks
ziurtapenaren arabera (%)
Produkzio- Produktuak Zerbitzua Enpresaren plantilla:
prozesuak 10-50 langile
51 eta 249
langile bitarte
92
250 edo langile
gehiago
79 Ziurtagiria:
75 bai
ez
62
60
56
48 49
36 36 35
32 31
29 30
Iturria: Ihobe, 2011.
Orokorrean, beren ingurumen-eragina gutxitzeko neurriren bat hartu dutela
dioten industria-enpresen portzentajeak gora egin du azken urte hauetan, ha-
lako moduz non 2006an guztizkoaren % 57 baldin baziren, 2011n portzentaje
hori gora egin baitu % 65a izateraino.
IPPC enpresen gehiengo handi batek (% 89) dio neurriren bat hartu dutela
beren ingurumen-eragina gutxitzeko, baina atzematen da portzentajeak behera
egin duela 2006koarekin (% 94) alderatzen bada.
16. 016 or.
04.- Bezeroen ingurumen-
betekizunen areagotzea
Industria enpresen % 36tik gorak uste dute azken hiru urteetan asko (% 6) edo
nahikoa (% 30) handitu dela bezeroek ezartzen dituzten ingurumen baldintzen
exijentzia.
ErP enpresen kasuan, % 39 dira. IPPC enpresen kasuan, berriz, % 43 dira.
Azkenik, I+G+B enpresak dira neurri handiagoan atzematen dutenak beren
merkatuak ingurumen arloko baldintzen exijentzia areagotu duela (% 53).
zure ustez, zenbatean handitu da azken 3 urteetan zure
bezeroek ingurumen arloan ezartzen dituzten baldintzen
exijentzia? (%)
Asko Nahikoa Gutxi Batere ez Ez daki/ez Industria-enpresak, guztira
du erantzun IPPC enpresak
I+G+B enpresak
ErP enpresak
48 47
44
42
37
32
30
28
20
17
15
9
7 8
6 5
3 3
1
Iturria: Ihobe, 2011.
50 langile baino gehiagoko enpresetan, ikusten da ingurumen-baldintzen exijen-
tzia mailak (asko + nahikoa) enpresen ehuneko handiago batean izan duela eragi-
na (% 45etik gora), 50 langile baino gutxiagoko enpresen kasuan baino (% 32).
17. Euskal Autonomia Erkidegoko Industria Ekobarometroa 017 or.
Era berean, egiaztatu da IKS ziurtatu bat (EMAS, ISO 14001 edo Ekoscan)
daukaten enpresek horrelako baldintzen exijentziak ingurumen-ziurtagiri ho-
mologaturik ez duten enpresetan atzematen dena baino eragin handiagoa duen
merkatu batean jardun ohi dutela: Lehenengoen artean, % 53k aipatzen du
exijentzia horiek nabarmen egin dutela gora; gainerakoetan, berriz, % 32 dira
hori aipatzen dutenak.
zure ustez, zenbatean handitu da azken 3 urteetan zure
bezeroek ingurumen arloan ezartzen dituzten baldintzen
exijentzia? (%)
Enpresaren plantilla Ziurtagiria dauka Guztira
10 eta 50 51 eta 249 250 edo Bai Ez
bitarte bitarte gehiago
Asko 5 9 15 10 5 6
Nahikoa 27 42 31 43 27 30
Gutxi 43 35 46 37 43 42
Ezer ez 23 8 8 7 23 20
Ed/EdE 3 7 - 4 3 3
Guztira 100 100 100 100 100 100
Iturria: Ihobe, 2011.
Ia industria-enpresen erdiak (% 49) uste dute datozen hiru urteetan asko (% 14)
edo nahikoa (% 35) handituko bezeroek ezartzen dituzten ingurumen baldint-
zen exijentzia. IPPC enpresen kasuan, proportzio horrek % 63raino egiten du
gora, eta % 69raino iristen da I+G+B enpresen kasuan; ErP enpresetan, berriz,
% 56koa da.
zure ustez, datozen 3 urteetan zenbateraino igoko da zure
bezeroen ingurumen-baldintzen? (%)
Asko Nahikoa Gutxi Ezer ez Ez daki/ez du Industria-enpresak, guztira
erantzun IPPC enpresak
48
I+G+B enpresak
ErP enpresak
41
35 35
32
28 29
26
21 21 21
14 15
10
5 5 6
4 4
1
Iturria: Ihobe, 2011.
18. 018 or. 04.- Bezeroen ingurumen-betekizunen areagotzea
IPPC enpresetan hautematen da alderik handiena ustez bezeroek datozen hiru
urteetan ezarriko dituzten ingurumen-baldintzen exijentziak gora egingo due-
naren (asko + nahikoa) eta azken hiru urteetan gora egindakoari buruz dagoen
pertzepzioaren artean (20 puntuko aldearekin); hau da, horrelako enpresak dira
maila handienean hautematen dutenak merkatu berdeak gora egingo duela.
Industria-enpresen guztizkorako, hazkundearen aurreikuspena 14 puntukoa da;
I+G+B enpresetan eta ErP enpresetan, berriz, % 16 eta % 17 bitarteko igoera
aurreikusten da.
eaeko industria-enpresetako bezeroen ingurumen-baldintzen
gaineko exijentziaren gora egiteari buruzko garrantziaren
iraganeko eta etorkizuneko bilakaera (%)
Bezeroen Industria-enpresak, IPPC enpresak I+G+B enpresak ErP enpresak
ingurumen- guztira
baldintzen gaineko
exijentziaren gora Azken 3 Datozen 3 Azken 3 Datozen 3 Azken 3 Datozen 3 Azken 3 Datozen
egitea urteetan (A) urteetan (B) urteetan (A) urteetan (B) urteetan (A) urteetan (B) urteetan (A) 3 urteetan
(B)
Handia + nahikoa 35,7 49,2 42,7 62,6 53 69,1 38,8 55,5
B-A aldea (%) 13,5 19,9 16,1 16,7
Iturria: Ihobe, 2011.
50 langile baino gutxiagoko enpresetan, merkatu berdeak datozen hiru urteetan
gora (asko + nahikoa) egingo duela uste duten enpresen ehunekoa nabarmena
bada ere (% 44), nabarmen txikiagoa da 50 langile baino gehiagoko enpresetan
lortutako ehunekoa baino (% 60tik gorakoa).
IKSari buruzko ziurtagiri homologatu bat (EMAS, ISO 14001 edo Ekoscan)
duten enpresetatik, 10etik 7k uste dute beren merkatu berdeak nabarmen egingo
duela gora datozen 3 urteetan; halako ziurtagiririk ez duten enpresetan, berriz,
pertzepzio horrek % 44raino egiten du behera.
Industria-enpresen % 49k uste dute datozen
hiru urteetan asko edo nahikoa handituko dela
bezeroek ezartzen dituzten ingurumen baldintzen
exijentzia.
19. 019 or.
05.- Hornitzaileei ezartzen
zaizkien ingurumen-
betekizunak
Azken hiru urteetan, EAEko industria-enpresen % 27k ingurumen-baldintzaren “EROSKIn uste dugu gure
bat ezarri diete beren hornitzaileei. ErP enpresen kasuan, proportzio hori % 36koa jarduera-esparruko edozein
arlotan berritzea beharrezkoa
da; I+G+B enpresetan, berriz, % 41 da; eta IPPC enpresen kasuan, azkenik, % dela enpresa-prozesurako
55eraino egiten du gora. eta gure jarduerak gizartean
eta kontsumitzaileengan
sortzen dituen itxaropenetara
egokitzeko. Garapen
azken hiru urteetan beren hornitzaileei ingurumen- jasangarria eta negoziorako
baldintzaren bat ezarri dieten enpresak (%) eraginkortasuna bateragarri
egiten ditugu, betiere gure
produktuek, zerbitzuek eta
Empresas industriales jarduerek alde interesdun
55 Empresas IPPC guztiekiko nahiz gure
Empresas I+D+i jarduera-esparruarekiko
41
36 Empresas ErP dituzten elkarrekintzak
27 kontuan hartuz.”
Agustín Markaide
EROSKIren Zuzendari Nagusia
Iturria: Ihobe, 2011.
Egiaztatu da 50 langile baino gutxiago dituzten enpresetan, beren hornitzaileei
ingurumen-baldintzaren bat ezarriz merkatu berdea hedatzea bideratzen dutenen
portzentajea kolektiboko % 50 baino gehixeago dela; 50 langile baino gutxiago
dituzten enpresetan, berriz, portzentaje hori % 20raino jaisten da.
Ingurumena kudeatzeko sistema homologatu bat daukaten enpresetan, ia 3tik bik
ingurumen-baldintzaren bat ezartzen diete beren hornitzaileei. Proportzio hori %
18raino jaisten da horrelako kreditatzerik ez duten enpresetan.
Azken hiru urteetan, EAEko industria-enpresen
% 27k ingurumen-baldintzaren bat ezarri diete
beren hornitzaileei, eta hori ekoberrikuntzaren
garapena bultzatzeko eragile bat izan da
20. 020 or.
06.- Ekoeraginkortasuna
eta ingurumen-hobekutnza
sustatzea
EAEko industria enpresen multzoan ingurumen arloko berrikuntzak sartzeko
galga nagusia teknologia garbietarako –ingurumen eragin txikiagokoak eta
eraginkorragoak– finantziazio baldintza egokirik ez egotea da. Izan ere, % 41ek
uste dute gai hori asko (% 16) edo nahikoa (% 25) geratzen ari dela.
Ingurumenaren arloko hobekuntzak sartzeko lehenengo geratze horren ondo-
ren, ondokoak datoz, garrantziaren araberako hurrenkeran: ingurumenaren
arloan langileek prestakuntza edo gaikuntza gabeziak izatea (% 26k uste dute
asko gerarazten dituela –%3– eta nahikoa –% 23– gerarazten dituela); inguru-
men gaietarako aholku- eta laguntza zerbitzurik ez izatea eta hain kutsagarriak
ez diren eta eraginkorragoak diren teknologia berriei buruzko informaziorik ez
izatea (% 23k uste dute asko –% 4– edo nahikoa –% 19– gerarazten dituela);
ingurumen-eskakizunak dituzten merkatu berriei buruzko informazio eza (%
18k adierazten dute asko –%2– edo nahikoa –% 16– gerarazten dituela); eta,
azkenik, ingurumen-legediari buruzko informaziorik ez izatea (% 16k aitortzen
dute asko –%3– edo nahikoa –% 13– gerarazten dituela).
hurrengo gaiak zenbateraino ari dira gerarazten zure
enpresak ingurumen-hobekuntzak sartzea?
(industria-enpresak, guztira) (%)
16 Teknologia garbietarako finantziazio
25 baldintza egokiak ez izatea
3 Langileak ingurumen-gaietan prestakun-
23 tzarik eta gaikuntzarik ez izatea
4 Ingurumen gaietarako aholku- eta
19 laguntza-zerbitzurik ez izatea
4 Teknologia ez hain kutsakorrei eta efiziente-agoei
19 buruzko informaziorik ez izatea
2 Ingurumen eskakizunak dituzten merkatu
16 berriei buruzko informaziorik ez izatea
3 Ingurumen-legediari buruzko informaziorik
13 ez izatea
azko
nahikoa
Iturria: Ihobe, 2011.
21. Euskal Autonomia Erkidegoko Industria Ekobarometroa 021 or.
IPPC enpresetan, ingurumen arloko neurriak sartzeko neurri handienean “ORMAZABALek Eraldaketa
galga (asko+nahikoa gerarazi) gisa azpimarratzen diren gaiak honakoak dira: Zentro batean ekodiseinuko
proiektu bati ekiteko
batez ere, teknologia berriak finantzatzeko aldeko baldintzarik ez izatea (%50) garaian izan genuen
eta, askoz neurri txikiagoan, ingurumenaren arloan langileek prestakuntza eta erronka nagusietako bat
gaikuntza falta izatea eta hain kutsagarriak ez diren eta eraginkorragoak diren izan zen esperientzia hori
asimilatua izan ahal izatea
teknologia berriei buruzko informaziorik ez izatea. Izatez, orokorrean, IPPC erakundean jada existitzen
enpresak dira neurri txikienean adierazten dutenak arlo honetan informazio, zen I+G+B prozesuko
prestakuntza eta aholku eza. jardun operatiboan. Gainera,
produktuan hobekuntza
garrantzitsuak lortu ziren;
I+G+B enpresetan, hiru galga nagusiak, batez ere, teknologia berriak finantzat- esate baterako, ingurumen
zeko aldeko baldintzarik ez izatea (%50) eta, neurri txikiagoan, ingurumenaren eragin orokorra % 28,6
gutxitzea, erabileraren
arloan langileek prestakuntza eta gaikuntza falta izatea eta hain kutsagarriak kontsumo energetikoa %
ez diren eta eraginkorragoak diren teknologia berriei buruzko informaziorik ez 31,2 gutxitzea eta eraldaketa
izatea. zentroaren guztizko pisua %
44,1 gutxitzea.
ErP enpresetan, berriz, honakoak dira ingurumen-neurriak sartzea hein han- Gainera, ekimenak
diagoan gerarazten ari diren hiru gai nagusiak: batez ere, teknologia berriak hobekuntza batzuk ekarri
zizkion enpresari. Esate
finantzatzeko aldeko baldintzarik ez izatea (% 45) eta, neurri txikiagoan, ingu- baterako, ingurumenaren
rumenaren arloko aholku- eta laguntza-zerbitzuak ez izatea, bai eta langileek ebaluaziorako eta
prestakuntza eta gaikuntza falta izatea ere. hobekuntzarako
metodologia praktiko bat
ezartzea; ekodiseinuko ErP
Enpresa mota guztietan, haien plantilla edo enplegu-estratua zein den edo zuzentarauko etorkizuneko
ingurumena kudeatzeko sistema ziurtatu bat duten ala ez alde batera utzita, betekizunekin bat egitea;
fabrikazio prozesuak
enpresek ingurumen-hobekuntzak sartzeko aipatzen duten galga teknologia eraginkortasuna hobetzea;
berrietarako finantziazio-baldintza egokiak ez izatea da. Galga mota horri ekodiseinuaren bitartez
garrantzi handiena ematen dioten enpresen ehuneko handiena honako kolekti- berrikuntzarako ahalmena
areagotzea, eta merkatuan
boen artean dago: 50 langile baino gehiago dituztenak eta IKS homologatu bat toki hobea lortzea.”
dutenak (EMAS, ISO 14001, Ekoscan). Izan ere, bi kolektibo horietan % 23k
aipatzen dute hori oso galga handia dela. Asier Arteche
Ormazabaleko I+G+B arloaren
arduraduna
Bestalde, 50 langile baino gehiago dituzten enpresen artean eta IKS ziurtatu
bat duten enpresen artean, gehien adierazten den bigarren oztopoa da hain
kutsagarriak ez diren eta eraginkorragoak diren teknologia berriei buruzko
informazio falta.
50 langile baino gutxiago dituzten eta IKS homologaturik ez duten enpresen
kasuan, oztopo desberdinei ematen zaien garrantzia industria-enpresetan,
orokorrean, jasotakoaren antzekoa da.
Enpresen arabera, ingurumen arloko berrikuntzak
sartzeko galga nagusia teknologia garbietarako
finantziazio baldintza egokirik ez egotea da
22. 022 or.
07.- Balioespen publikoa eta
ingurumen-arloko inplikazioa
Industria-enpresen % 42k garrantzi handia (% 8) edo nahiko handia (% 37)
ematen diote beren enpresari aitorpen publikoa eta sustapena emateari ekoera-
ginkortasunaren eta ingurumen-inplikazioaren ondorioz 1.
Nabarmentzekoa da IPPC enpresen kasuan proportzio hori % 68ra iristen dela.
zenbateko garrantzia ematen diozu zure enpresari,
ekoeraginkortasuna eta ingurumen-inplikazioa direla-eta,
aitorpen publikoa eta sustapena emateari? (%)
Handia Nahikoa Txikia Batere ez Ez daki / Industria-enpresak, guztira
ez du erantzun IPPC enparesak
41 I+G+B enpresak
40
38 ErP enpresak
37
34
31
27
24 24
18
15 14
11 10
8 7 8
4 4 6
Iturria: Ihobe, 2011.
Enpresen enpleguaren edo langileriaren tamaina zenbat eta handiagoa izan,
orduan eta garrantzi handiagoa ematen zaie enpresei ekoeraginkortasuna eta
ingurumen-inplikazioa direla-eta aitorpena eta sustapena emateko jarduerei: 50
langile baino gutxiago dituzten enpresetan, % 39k garrantzi handia edo nahiko
handia ematen diete jarduera horiei; 51-249 langile bitarte dituzten enpresetan,
berriz, portzentaje hori kolektiboaren guztizkoaren ia erdia da (% 49).
Ingurumena kudeatzeko sistema ziurtatu bat daukaten enpresen artean,
sustapen jarduera horiei garrantzia ematen diten enpresen ehunekoa askoz han-
diagoa da halako sistemarik ez duten enpresena baino: % 68 eta % 38, hurrenez
hurren.
1
Kontuan hartzen ari gara hainbat alderdi, hala nola: Ingurumen Sariak enpresari, ziurtagiria duen
Ingurumena kudeatzeko Sistema –IKS–, aitorpen-ekintza ofizialak, etab.
23. 023 or.
08.- Ondorioak
1
Kostuak gutxitzea, enpresen helburu nagusia,
2
Bezeroen betekizunak eta legedia euskal
lehiakortasuna handitzeko enpresetan ingurumena hobetzeko eragileak
dir
Euskal enpresen % 52k uste dute lehiakorrak izateko bi
helburu garrantzitsuenetako bat kostuak gutxitzea dela. Euskal enpresek hautematen dute honakoak direla
Produktibotasuna (% 45), merkatu berriak zabaltzea, ba- ingurumenaren arloa dela-eta lehiakortasun handiagoa
tez ere nazioartean (% 40) eta teknologia eta berrikuntza lortzeko biderik onenak: batetik, produkzio-prozesuetan
sartzea (% 27) dira enpresen lehiakortasuna hobetzeko zein produktuetan (% 41) eragina duen ingurumen ar-
gako gisa jotzen diren beste hiru faktoreak. loko legedia, eta bestetik enpresen bezeroen –publikoen
nahiz amaierako kontsumitzaileen– ingurumen beteki-
Europa-mailan, lehengaien kostuak industrian % 50era zunak (% 39). Azken batean uste dute ingurumen arloko
iristen dira batez beste. Enpresaburu europarren % 75ek hobekuntza lehiakorra bi herenetan kanpoko faktoreek
hautematen dute nabarmen hazten ari direla. Kostu motibatzen dutela, eta garrantzi txikiagoa ematen diete
horiek gutxitzeko potentzialak % 20 inguru direla jotzen barneko motibazio faktoreei. Esate baterako, lehengaien
da, baita teknologikoki aurreratutako herrialdeetako en- kostuetan aurreztea (% 19), zeinari, dirudienez, balio
presetan ere. Lehengaien kontsumo erlatiboa gutxitzeko txikiagoa ematen baitzaio, egiazki duten eraginari
estrategia gisa, Ekoeraginkortasuna erantzun egoki bat begiratzen bazaio; edo zuzendaritzak ingurumena
dela jotzen da, jada Europar Batasuneko “Baliabideen dela-eta daukan konpromisoa (% 13), zeinak nabarmen
eraginkortasuna” ekimen enblematikoak aurreratu duen atzera egiten baitu industria ekobarometroaren aurreko
bezala. edizioekin alderatuta.
Bestalde, kontuan hartzen badugu euskal enpresek adie- Ingurumenaren arloko legedia dela eta, nabarmentzekoa
razten dutela azterlan horretan ezen beren esportazioen da oso faktore ezezaguna dela. Izan ere, ez-ezagutze hori
ia % 60 Europa erdialderako eta Europa iparralderako aurreko beste azterlan batzuen aldean zer edo zer gutxitu
direla, non enpresen, kontsumitzaileen eta Adminis- bada ere, oraindik ere % 37koa da.
trazioaren ingurumen-baldintzak zorrotzagoak baitira
euskal merkatuan edo Espainiako merkatuan baino, Euskal enpresetan eragina duen legedia zabaltzera ema-
aurreikus dezakegu ingurumena lagungarri gerta daite- teko ahaleginek enpresek ingurumenean inplikazio han-
keela EAEn diseinatu edo fabrikatutako produktu eta diagoa izatea ekarriko dute. Hala eta guztiz ere, oraindik
zerbitzuak nazioarteratzeko. ere garrantzitsuagoa da bezeroek, baita toki mailan ere,
ezartzen dituzten ingurumen-betekizunen handitzeko
joera. Izan ere, kontuan hartu behar da euskal enpresen
% 27k (% 66 Ingurumena Kudeatzeko Sistema ziurtatu
bat daukaten enpresen kasuan) jada ingurumen arloko
betekizunak ezarri dizkietela beren hornitzaileei azken
hiru urteetan, eta hornitzaileen % 40k jada produktua
ingurumenaren ikuspuntutk hobetzeko neurriak ezarri
dituztela. Hori dela eta, aurreikusten da produktuak eta
zerbitzuak % 13 “berdetuko” direla. Horrenbestez, jo
dezakegu oso ere eragingarriak direla enpresetako be-
zeroen eta bezero publikoen etorkizuneko ingurumen
betekizunak ikustarazteko eta sozializatzeko jarduketak.
24. 024 or. 08.- Ondorioak
3
Euskal enpresen %40k ingurumen-
4
IPPC araudiak ukitutako euskal enpresak,
hobekuntzak egin dituzte beren produktuetan i+gean inbertitzen dutenak eta ingurumena
kudeatzeko sistema ziurtatuak dituztenak dira
Produktuak eta zerbitzuak berdetzearen garrantziak ingurumena hobetzeko jokabide proaktiboena
nabarmen egin du gora azken urte hauetan. Gaur egun, erakusten dutenak
euskal enpresen % 40 baino gehiagok diote ingurumena-
ren arloko hobekuntzak egin dituztela beren produktue- IPPC araudiak ukitutako gure enpresak, i+gean inbertit-
tan azken hiru urteetan –Ekobarometro Industrialaren zen dutenak eta ingurumena kudeatzeko sistema ziurtatu
aurreko azterlanetan, berriz, % 12 ziren (ecoa 2007, 2004 bat (EMAS, ISO 14006 edo ekoscan) daukatenak
eta 2002)–, eta enpresen % 31k beren zerbitzuak berdetu zoriondu behar ditugu, ingurumena dela-eta daukaten
dituzte. Produkzio-prozesuetako ingurumen arloko jarrerarengatik eta konpromisoarengatik.
hobekuntzak –enpresa proaktiboak % 55 dira– oraindik
ere garrantzitsuenak dira, baina iraganean zeuden antze- Enpresa horiek gainerakoen bi halako dira esportazioei
ko mailetan jarraitzen dute. dagokienez (% 40 IPPC enpresetan eta % 34 I+Gan
inbertitzen duten enpresetan), eta bereziki proaktiboak
Gainera, hautematen dugu euskal enpresek, hurrengo dira beren produkzio-prozesuak hobetzerakoan: % 83
hiru urteetarako, antzeko garrantzia ( % 50ekoa) ematen IPPC enpresen kasuan eta % 79 I+G enpresetan nahiz
dietela batetik ekoeraginkortasunari –hau da, produkzio- ingurumena kudeatzeko sistema ziurtatu bat duten
prozesuetan lehengaiak eta energia aurrezteari– eta enpresetan. Batez bestekoa, aldiz, % 55 da. Produktuak
bestetik, harrigarriki, produktu berdeagoak lortzeko ingurumenaren ikuspuntutik aktiboki lantzeari dagokio-
berrikuntzari eta beren bezeroen ingurumen arloko nez ere, hogei puntutan gainditzen dute batez bestekoa:
betekizunei. % 60 ingurumena kudeatzeko sistema ziurtatua duten
enpresetan, % 58 I+G enpresetan eta % 57 IPPC enpre-
Joera hori, halere, guztiz koherentea da beren merka- setan.
tuetan bereizteko eta gero eta zorrotzagoak diren bezero
batzuei egokitzeko enpresek hautematen duten premia- Hornitzaileei ingurumen arloko betekizunak ezartzea
rekin. da, zalantzarik gabe, kolektibo horiek euskal enpresen
batez bestekotik gehien bereizten dituen jarduketa. In-
gurumena kudeatzeko sistema ziurtatua duten enpresen
% 66k, IPPC enpresen % 55ek eta I+G enpresen % 41ek
ingurumen alderdiak exijitzen dituzte beren balioen
katean; euskal enpresen batez bestekoa, aldiz, % 27 da.
Kontuan izanda bezeroen eskariek egungo abagune
ekonomikoan daukaten garrantzia, jo dezakegu hiru
kolektibo hauek –horien artean, kopuruari erreparatuta,
ISO 14001 ziurtagiria duten enpresak nabarmentzen
dira– bereziki laguntzen dutela ingurumena lehiakorta-
sun faktore bat bilakatzeko.
25. Euskal Autonomia Erkidegoko Industria Ekobarometroa 025 or.
5
Aitorpen publiko handiagoa, finantziaziorako ““Aeronautikaren sektorean,
sarbidea eta adituen oreintabideak dira euskal operatzeko kostuak oso
handiak dira, eta horien
enpresek gehien eskatzen dituzten alderdiak artean erregaiaren
kontsumoa bereziki
Euskal enpresen % 42k jotzen dute ingurumena dela-eta garrantzitsua da. Horrekin
batera, kontuan hartu
daukaten inplikazioarengatiko eta konpromisoarengatiko beharra dago aireportuetan
aitorpen publikoa garrantzitsua dela eta balioa ematen zarata gutxitzeari buruz gero
diela. Kopuru horiek % 68raino iristen dira IPPC eta arau gehiago ezartzen
ari direla. Ildo horretatik,
enpresen kasuan eta % 58raino ingurumena kudeatzeko oso grafikoa da Europar
sistema ziurtatu bat daukaten enpresen kasuan. Batasunak hegazkintzaren
hurrengo hamarkadarako
duen eslogana:
Bestalde, ingurumenaren arloko hobekuntzak sartzeko
oztopo garrantzitsuena da finantziaziorako aldeko “seguruagoa, garbiagoa,
baldintzarik ez egotea ingurumenaren arloko tek- isilagoa eta merkeagoa”.
Horrenbestez, ITPk bere gain
nologiak sartzeko. Enpresen % 41ek dioenez, horixe hartzen du bere produktuen
da ingurumen-hobekuntzarako eragozpen nagusia. ingurumen-hobekuntza
Enpresen % 79k ez dute ezagutzen Teknologia Garbien etorkizuneko lehiakortasuna
bermatzeko, I+Garen % 70
Euskal Zerrenda, zeinak kuotaren gaineko % 30eraino inguru inbertituz funtsean
kenkariak biltzen baititu. kontsumoa (emisioak) eta
zarata gutxitzera bideratutako
jarduketetan.”
Egiazki informazio, gaitasun eta orientazio falta dira
ingurumen arloko hobekuntzak sartzeko beste galga bat. Jesús Murga
Enpresen % 26k prestakuntza gehiago eskatzen dute; % Industria de Turbo Propulsores S.A.ko
Kalitate eta Ingurumen zuzendaria
23k orientazio teknologiko eta ekoeraginkor gehiago eta
% 18k merkatuen ingurumen eskakizunei hobeki aurre
hartzea. Horrek guztiak lehenengo planoan jartzen du
enpresek ingurumena dela-eta orientazio independente
eta zorrotz hobea edukitzeko beharra. Hain zuzen ere,
merkatuaren eskakizunei buruzko zalantzaren alderdi
hori da Europako enpresaburu gehienek (% 67) ekoera-
ginkortasunerako eta ekoberrikuntzarako ikusten duten
oztoporik handiena.
26. 026 or.
Erreferentziak
1. Industria Ekobarometroa (2002, 2004 eta 2007ko edizioak), Ihobe, Ingurumen
Jarduketarako Sozietate Publikoa, Bilbo. Eusko Jaurlaritza
2. “Baliabideen eraginkortasuna” Ekimen Enblematikoa, Europako Batzordea,
COM (2011) 21 amaiera.
3. Green Tech Made in Germany 2.0 – Environmental Technology Atlas (2009),
Ingurumeneko Ministerio Federala.
4. “SMEs and the environment in the European Union” (2010)
Europako Batzordeko Enpresen eta Industriaren Zuzendaritza Nagusirako
eginiko txostena, 2007-2013 urteetarako Lehiakortasuna eta Berrikuntza
Programaren barruan.
5. Flash Eurobarometer (315 zk.): “Attitudes of European entrepreneurs
towards eco-innovation” (2011) Europako Batzordea.
2011ko Ekobarometro Industriala osorik ezagutu nahi baduzu:
www.ihobe.net / Ihobe-line 900 150 864 / ihobeline@ihobe.net