1. Ontwikkelingsgerichte opvoedings-
ondersteuning bij kansarme,
allochtone gezinnen
Patrick Meurs en Gül
Jullian

2. Inleiding
 In kansarm milieu komen kinderontwikkeling en
opvoedingspraktijk meer onder druk te staan dan in
andere milieus.
 Via dit programma wil men ontwikkelingsrisico’s en
opvoedingsspanningen aanpakken bij het begin van
de ontwikkeling en bij de eerste tekens van
afwijkende ontwikkelingspaden.

3. 1. De eerste stappen: programma van
ontwikkelingsgerichte opvoedingsondersteuning
 Opvoeding en kinderontwikkeling verlopen best
wanneer:
– De affectief-relationele dynamiek goed is,
– En het gezin op voldoende veilige wijze ingebed is in een
socio-economische en culturele leefwereld.
 Belangrijkste focus v/d interventie van het programma
 Het eerstestappenprogramma is gemeenschap-
gericht = groep deelnemers de doelgroep van het
project vormt.

4. 1.1 Groepswerk en individuele consultaties als
preventieve methodieken
 Locatie van eerstestappenproject gaan 3 groepen
door:
– 2 groepen richten zich op ouders met kinderen van 0-3
jaar,
– 1 groep richt zich op ouders met kinderen van 3-6 jaar.
 Er wordt ouders en leerkrachten vormgegeven aan
bepaalde initiatieven die de band tussen school en
kansarme gezinnen kan versterken.

5. 1.2 Primaire, secundaire en tertiaire preventie
 Primaire preventie:
– Er wordt geanticipeerd op indicatoren van problemen en
hun achtergronden,
– Groot verschil tss preventie bij allochtone gezinnen en bij
kansarme gezinnen.
 Secundaire preventie:
– Het risico is niet langer een algemene categorie of reeks
van factoren: het gaat nu om een bepaald risico dat reeds
gespecificeerd is en moet worden aangepakt, voor alvorens
het een probleem wordt.

6.  Tertiaire preventie:
– Richt zich op vragen waaruit blijkt dat specifieke risico’s
steeds problematischer aan het worden zijn,
– Het grijpt in op de overgang van risico naar probleem.

7. 1.3 Kenmerken van het eerstestappenproject
 Het grijpt zo vroeg mogelijk in op de ontwikkelingslijn
 Wil de ontwikkeling van een probleem of
risicosituatie zo snel mogelijks stoppen.
 Project vooral offensief van aard, gericht op het
verruimen van handelingsmogelijkheden van ouders
 Integraliteit: combinatie van persoongerichte en
contextgerichte doelstellingen
 Participatief: de ouders kiezen zelf de thema’s die aan bok
komen en evalueren de groepswerking op het einde.

8.  Democratie: de gezinnen hebben een doelgroep gekozen die
in de curatieve zorg te afwezig is en toch vaak in een risicovolle
omgeving woont en opgroeit. Het project is laagdrempelig en
gratis.
 Cultuursensitief: er wordt gewerkt met een intercultureel
bemiddelaarster, autochtone en allochtone preventiewerker,

9. 2. Participatie aan het preventieprogramma ‘De
eerste stappen’.
 250 oudersystemen:
– Moeders (93%) = opgegroeide 2egeneratiemoeders of in
vroege kindertijd naar hier migreerden.
– Vaders (4%)
– Grootouders (2%)
– Andere begeleiders (1%)
 Afkomst? Turkije, Marokko, Polen, Italië, Kongo…
 Hoe langer de moeder in België is, hoe groter de
kans dat ze naar het eerstestappenproject komt.

10. 3. Empirisch onderzoek over het
eerstestappenprogramma
 Ontwikkelingsgerichte opvoedingsondersteuning:
– Overzicht naar meest veerkrachtige en meest kwetsbare
ontwikkelingsdomeinen van allochtone kinderen,
– De invloed van het programma op de betrokken kinderen.

11. 4. Besluit
 Allochtone, kansarme kinderen komen als meest
risicovolle omstandigheden als meest kwetsbare
groep naar voren.
 De etisch-culturele minderheidstatus en de
kansarmoede hebben negatief effect op
kinderontwikkeling.
 Taal en cognitie kan grote rol spelen en de soc-
emotionele ontwikkeling dan terug gaan
beïnvloeden.