1. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
BÀI TOÁN CHUYÊN V AXIT NITRIC
O = 12nN
1
A. MT S CHÚ Ý
I. Tính oxi hóa ca HNO3
HNO3 th hin tính oxi hóa mnh khi tác dng vi các cht có tính kh như: Kim loi, phi kim, các h p cht
Fe(II), h p cht S2-, I-, . . . Thông thư
ng:
+ Nu axit c, nóng to ra s n ph
m NO2
+ Nu axit loãng, th
3. ng
axit và nhit
thích h p có
th cho ra N2O, N2, NH4NO3.
* Chú ý:
1. Mt s kim loi (Fe, Al, Cr, . . .) không tan trong axit HNO3
c, ngui do b th
ng hóa.
2. Trong mt s bài toán ta phi chú ý bin lun trư
ng h p to ra các sn phm khác: NH4NO3 da theo
phương pháp bo toàn e (nu ne cho ne nhn
to khí) hoc da theo d kin
bài (chng hn cho dung dch
NaOH vào dung dch sau phn ng thy có khí thoát ra) hoc các hp cht khí ca Nitơ da vào t khi hơi ca
hn h p
ã cho.
3. Khi axit HNO3 tác baz, oxit baz không có tính kh ch xy ra phn ng trung hòa.
4. V
i kim loi có nhiu hóa tr (như Fe, Cr), n u dùng d
axit s t
4. o mu
i hóa tr 3 ca kim loi (Fe3+,
Cr3+); n u axit dùng thi u, d
kim lo
6. o mu
i hóa tr 2 (Fe2+, Cr2+), hoc có th to ng th
7. i 2 loi mui.
5. Các cht kh ph n ng v
i mui NO3
- trong môi tr
8. ng axit tng t phn ng vi HNO3. Ta cn quan
tâm bn cht phn ng là ph
ơng trình ion.
II. Nguyên tc gi i bài tp: Dùng
nh lut bo toàn e.
0
n+
M
M + ne
+5
N + (5 – x)e
+
x
N
ne nh
9. ng = ne nhn
* c bit
+ Nu phn ng to ra nhiu sn phm kh ca N thì ne như
ng = Sne nhn
+ Nu có nhiu cht kh tham gia phn ng Sne như
ng = ne nhn
- Trong mt s trư
ng h p cn kt h p vi nh lut b o toàn in tích (tng i
n tích dng = tng i
n
tích âm) và nh lut b o toàn nguyên t
- Có th s dng phương trình ion – electron hoc các bán phn ng
biu din các quá trình.
M ® Mn+
+ ne
4H+ + NO3
- + 3e ® NO + 2H2O
+ c bit trong tr
10. ng hp kim loi tác dng v
i axit HNO3 ta có:
nHNO
3 (pư) = 2nNO
2
= 4nNO = 10nN
2
2
= 10nNH
4
NO
3
nNO
3
-
(trong mui) = nNO
2
= 3nNO = 8nN
2
O = 10nN
2
= 8nNH
4
NO
3
Nu h
11. n h
p gm c kim loi và oxit kim loi phn ng vi HNO3 (và gi s to ra khí NO) thì:
nHNO
3 (p) = 4nNO + 2nO (trong oxit KL)
III. Mt s Ví d
VD1. Hoà tan hoàn toàn m g bt Cu trong 800 g dung dch HNO3
ư c dung dch Y và 2,24 lit khí NO (
ktc).
Y tác dng v!a
vi 300 ml dung dch NaOH 2 M
ư c kt ta R. Sau khi nung R
n khi lư ng không
i
thu
ư c 20 g cht r#n.
a. Tính khi lư ng Cu ban
u.
b. Tính khi lư ng các cht trong Y và n
12. ng
% ca dung dch HNO3
ã dùng
Gi i:
nNO = 2,24/22,4 = 0,1 mol; nNaOH = 0,3.0,2 = 0,06 mol
a. Khi cho Y tác dng vi dung dch NaOH thu
ư c kt ta R ch cha Cu(OH)2. Cht r#n thu
ư c khi nung là CuO
nCuO = 20/80 = 0,25 mol
Cu(OH )2 n = nCuO = 0,25 mol.
Theo
nh lut bo toàn nguyên t:
nCu (ban
u) = nCu (trong CuO) = 0,25 mol mCu = 0,25.64 = 16 g
b. Trong X, n 2+
Cu
=
Cu(OH )2 n = 0,25 mol m
Cu(NO3 )2 = 188.0,25 = 47 g
Cu ® Cu2+ + 2e
0,25 mol 0,5 mol
Mà:
+5
N + 3e ®
+2
N
0,3 mol 0,1 mol
Vy chng t$ phn ng ca Cu và HNO3 phi to ra NH4NO3.
13. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
m 27.0,2 5,4 g
Al ® áp án A.
2
ne (Cu như
ng) = Sne nhn = 0,5 mol ne nhn +5 −3
N®N
= 0,5 – 0,3 = 0,2 mol
+5
N + 8e ®
−3
N
0,2 mol 0,025 mol
n
NH4NO3 = 0,025 mol m
NH4NO3 = 80.0,025 = 2 g
Theo
nh lut bo toàn nguyên t:
n
HNO3 pư = nN (trong Cu(NO3 )2 ) + nN (trong NO) + nN (trong NH4NO3 )
= 2n
Cu(NO3 )2 + nNO + 2n
NH4NO3 = 0,65 mol
(Nu s dng công thc tính nhanh trên ta có: n
HNO3 pư = 4.nNO + 10.n
NH4NO3 = 4.0,1 + 10.0,25 = 0,65 mol)
m
40,95
HNO3 = 63.0,65 = 40,95 g C% = .100%
800
= 5,12%
VD2. Cho 11 g hn h p hai kim loi Al và Fe vào dung dch HNO3 loãng dư, thu
ư c 6,72 lit khí NO (
ktc) duy
nht. Khi lư ng (g) ca Al và Fe trong hn h p
u là:
A. 5,4 và 5,6. B. 5,6 và 5,4. C. 4,4 và 6,6. D. 4,6 và 6,4.
Gi i:
nNO = 6,72/22,4 = 0,3 mol
+5
N + 3e ®
+2
N
0,9 mol 0,3 mol
G%i x, y ln lư t là s mol Al và Fe trong hn h p
u
Ta có: 27x + 56y = 11 (1)
Al ® Al+3 + 3e
x mol 3x mol
Fe ® Fe+3 + 3e
y mol 3y mol
Theo
nh lut bo toàn e: ne (KL nh
14. ng) = ne (N nhn) = 0,9 mol
hay: 3x + 3y = 0,9 (2)
T! (1) và (2) ta có
=
y 0,1 mol
x 0,2 mol
=
= =
= =
m 56.0,1 5,6 g
Fe
VD3: Cho a mol Cu tác dng ht vi 120 ml dung dch A g
15. m HNO3 1 M, H2SO4 0,5 M thu
ư c V lit NO
ktc
a. Tính V ( bin lun theo a)
b. Nu Cu dư hoc v!a
thì lư ng mui thu
ư c là bao nhiêu?
Gi i:
a. n
HNO3 = 0,12.1 = 0,12 mol; n
H2SO4 = 0,12.0,5 = 0,06 mol
n + H = 0,12 + 2.0,06 = 0,24 mol; n −
NO3
= 0,12 mol
Ta có ptpư: 3Cu + 8H+ + 2NO3
- ® 3Cu+2 + 2NO + 4H2O
Có th xy ra các trư
ng h p
+ Cu ht, H+ và NO3
- dư
nNO =
2
nCu =
3
2
a (mol) V = 22,4.
3
2
a = 14,93 (lit)
3
+ Cu
hoc dư, H+ ht (NO3
- luôn dư so vi H+ !)
nNO =
1
n + H = 0,06 mol V = 22,4.0,06 = 13,44 (lit)
4
b. Khi Cu ht hoc dư
n
Cu(NO3 )2 =
3
.n + H = 0,09 m
8
Cu(NO3 )2 = 188.0,09 = 16,92 (g)
B. Mt s dng bài toán quen thuc và cách gi i nhanh
1) Cho hn h p g
16. m Fe và các oxit ca Fe tác dng vi HNO3 hoc hn h p g
17. m S và các h p cht cha S ca
Fe (hoc ca Cu) tác dng vi HNO3
2) Cho hn h p oxit s#t có tính kh và Cu (hoc Fe) tác dng vi dung dch HNO3
Phng pháp gi i:Dùng cách quy i.
Ni dung ca phng pháp: Vi hn h p nhiu cht ta có th coi hn h p tương
ương vi 1 s cht (thư
ng
là 2) hoc có th ch là 1 cht (chng hn hn h p g
18. m FeO, Fe2O3 và Fe3O4 có th coi tương
ương FeO và
19. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
Fe2O3 còn nu bit FeO và Fe2O3 có s mol b'ng nhau có th coi tương
ương vi duy nht Fe3O4) hoc quy
i
theo các nguyên t thành phn to nên hn h p.
VD1. m gam Fe ngoài không khí, sau mt th
i gian bin thành hn h p H có khi lư ng 12 gam g
20. m FeO,
Fe2O3, Fe3O4 và Fe. Hòa tan ht H vào dung dch HNO3 thu
ư c 2,24 lít khí NO (
o
ktc). Giá tr m gam là
bao nhiêu?
Gi i
3
nNO = 2,24/22,4 = 0,1 mol
G%i x là s mol Fe; y là tng s mol nguyên t O ca không khí tham gia phn ng
Ta có: mH = 56x + 16y = 12 (1)
Trong toàn b quá trình phn ng: ne (Fe cho) = ne(O nhn) + ne (N nhn)
3x = 2y + 3.0,01 (2)
T! (1) và (2) có
ư c: x = 0,18; y = 0,12
Do ó: mFe = 56x = 10,08
Chú ý:
1. Ngoài cách quy
i theo Fe và O như trên ta cung có th quy
i hn h p theo Fe và Fe2O3 hoc Fe và FeO hoc
FeO và Fe2O3, . . .
* Lưu ý theo cách quy i các nghi
m tính
c có th là giá tr âm và ta vn s dng tính toán bình thng.
Chng h
21. n, n u quy i theo Fe và FeO ta có h:
= + =
56 72 12
m x y H (vi x = nFe; y = nFeO)
+ =
3 x y
3.0,1
Tìm
ư c x = 0,06; y = 0,12 nFe (ban
u) = nFe + nFe (trong FeO) = 0,18 mFe = 10,08 g
Còn n u quy i theo FeO (x mol) và Fe2O3 (y mol) ta có:
m x y H x = 0,3 ; y = -0,06
=
= + =
3.0,1
72 160 12
x
nFe (ban
u) = nFe (trong FeO) + nFe (trong Fe2O3) = 0,18 mFe = 10,08 g
2. Dùng công thc gi i nhanh
G%i x là s mol Fe ban
u; a là tng s mol electron mà N+5 ca axit nhn vào; m’ là khi lư ng hn h p H
Áp dng
nh lut bo toàn e: ne (Fe cho) = n(O nhn) + ne (axit nhn)
Mà: mO = mH – mFe = m’ – m
3x = 2.
m'−56.x
16
+ a x = 0,1(m’/8 + a) hay mFe = 5,6(m’/8 + a)
Nu dùng Cu thì: nCu = 0,1(m’/8 + a); mCu = 6,4(m’/8 + a)
3. Quy i gián tip
Gi s trong quá trình th hai ta không dùng HNO3 mà thay b'ng O2
oxi hóa hoàn toàn hn h p H thành Fe2O3
thì t! vic bo toàn e: nO (thêm) = 3/2nNO = 0,15 (mol)
moxit = 12 + 0,15.16 = 14,4 nFe = 0,18 (mol)
Ngoài các cách gii trên bài toán còn rt nhiu cách gii khác!
VD2: Hòa tan hoàn toàn 3,76 gam hn h p H g
22. m: S, FeS, FeS2 trong HNO3 dư
ư c 0,48 mol NO2 và dung
dch X. Cho dung dch Ba(OH)2 dư vào X, l%c kt ta nung
n khi lư ng không
i thì khi lư ng cht r#n
thu
ư c là:
A. 17,545 gam B. 18,355 gam C. 15,145 gam D. 2,4 gam
Gi i
G%i x, y ln lư t là tng s mol Fe và S trong hn h p (cung có th coi x, y là s mol Fe và S
ã tham gia phn
ng vi nhau to ra hn h p trên)
Ta có: 56x + 32y = 3,76
Mt khác: ne (cho) = 3x + 6y = 0,48 = ne (nhn) (vì hn h p H b oxi hóa to mui Fe3+ và H2SO4)
T!
ó có: x = 0,03; y = 0,065
Khi thêm Ba(OH)2 dư kt ta thu
ư c có: Fe(OH)3 (0,03 mol) và BaSO4 (0,065 mol).
Sau khi nung cht r#n có: Fe2O3 (0,015 mol) và BaSO4 (0,065 mol).
mcht rn = 160.0,015 + 233.0,065 = 17,545 (gam)
VD3. Cho 61,2 gam hn h p X g
23. m Cu và Fe3O4 tác dng vi dung dch HNO3 loãng,
un nóng và khuy
u.
Sau khi các phn ng xy ra hoàn toàn, thu
ư c 3,36 lít khí NO (sn phm kh duy nht,
ktc), dung dch Y
và còn li 2,4 gam kim loi. Cô cn dung dch Y, thu
ư c m gam mui khan. Xác
nh giá tr ca m?
Gi i
nNO = 0,15 (mol)
G%i a là s mol Cu trong X
ã phn ng. G%i b là s mol Fe3O4 trong X
Ta có: 64a + 232b = 61,2 – 2,4
24. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
Các nguyên t Cu, Fe, O trong hn h p X khi phn ng vi HNO3 chuyn thành mui Cu2+, Fe2+ (vì dư kim
loi), H2O do
ó theo bo toàn e: 2a + 2.3b – 2.4b = 3.0,15
T!
ó: a = 0,375; b = 0,15
Mui khan g
25. m có: Cu(NO3)2 (a = 0,375 mol) và Fe(NO3)2 (3b = 0,45 mol)
mmui = 188.0,375 + 180.0,45 = 151,5 (gam)
**************** ***************** *******************
* Mt s bài tp vn dng
Câu 1. Hn h p A g
26. m ba oxit s#t (FeO, Fe3O4, Fe2O3) có s mol b'ng nhau. Hòa tan ht m gam hn h p A này b'ng
dung dch HNO3 thì thu
ư c hn h p K g
27. m hai khí NO2 và NO có th tích 1,12 lít (
ktc) và t khi hn h p K so vi
hi
ro b'ng 19,8. Tr s ca m là:
A. 20,88 gam B. 46,4 gam C. 23,2 gam D. 16,24 gam
Câu 2. Nung x gam Fe trong không khí, thu
ư c 104,8 gam hn h p r#n A g
28. m: Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4. Hoà tan A
trong dung dch HNO3 dư thu
ư c dung dch B và 12,096 lit hn h p khí NO và NO2 (
ktc) có t khi
i vi He là
10,167. Khi lư ng x là:
A. 56 gam B. 68,2 gam C. 84 gam D. Tt c
u sai
Câu 3. em nung hn h p A g
29. m: x mol Fe và 0,15 mol Cu, trong không khí mt th
i gian, thu
ư c 63,2 gam hn
h p B, g
30. m hai kim loi trên và hn h p các oxit ca chúng. em hòa tan ht lư ng hn h p B trên b'ng dung dch
HNO3
m
c, thì thu
ư c 0,6 mol NO2. Tr s ca x là:
A. 0,7 mol B. 0,6 mol C. 0,5 mol D. 0,4 mol
Câu 4: Cho 11,36 gam hn h p g
31. m Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4 phn ng ht vi dung dch HNO3 loãng dư thu
ư c 1,344
lit khí NO (
ktc), là sn phm kh duy nht và dung dch X. Dung dch X có th hòa tan ti
a 12,88 gam Fe. S mol
HNO3 trong dung dch
u là:
A. 1,04 B. 0,64 C. 0,94 D. 0,88
Câu 5: Nung m gam bt Cu trong oxi thu
ư c 37,6 gam hn h p r#n X g
32. m Cu, CuO và Cu2O. Hòa tan hoàn
toàn X trong dung dch HNO3
c, nóng (dư) thy thoát ra 6,72 lít khí (
ktc). Giá tr ca m là:
A. 25,6 gam B. 32 gam C. 19,2 gam D. 22,4 gam
Câu 6: Cho hn h p g
33. m 6,96 gam Fe3O4 và 6,40 gam Cu vào 300 ml dung dch HNO3 CM (mol/l). Sau khi các phn
ng kt thúc thu
ư c dung dch X và còn li 1,60 gam Cu. Giá tr CM là
A. 0,15. B. 1,20. C. 1,50. D. 0,12.
**************** ***************** *******************
C. BÀI TP T LUN
Dng 1: Kim loi tác dng v
i HNO3
a. Axit ph n ng v
i Kim loi.
Bài 1. Hoà tan hoàn toàn 1,2 gam kim loi X vào dung dch HNO3 dư thu
ư c 0,224 lít khí nitơ duy nht (
ktc).
Xác
nh kim loi X?
Bài 2. Hòa tan 16,2 gam kim loi hoá tr III vào 5 lít dung dch HNO3 0,5 M (D = 1,25 g/ml). Sau khi phn ng
kt thúc thu
ư c 2,8 lit hn h p khí X g
34. m NO, N2 (0oC, 2 atm). Trn hn h p khí X vi lư ng oxi v!a
sau
phn ng thy th tích khí ch b'ng 5/6 tng th tích X và oxi mi cho vào.
4
a. Tìm kim loi
ã dùng.
b. Tính n
35. ng
% dung dch HNO3 sau phn ng.
Bài 3. Hoà tan hoàn toàn 17,28 gam Mg vào dung dch HNO3 0,1M thu
ư c dung dch A và 1,344 lít hn h p
khí X g
36. m N2 và N2O ( 00C, 2 atm). Thêm mt lư ng dư KOH vào dung dch A,
un nóng thì có mt khí thoát
ra. Khí này tác dng v!a
vi 200 ml dung dch H2SO4 0,1 M. Tính th tích mi khí trong hn h p X?
Bài 4. Cho x mol Fe tác dng vi dung dch cha y mol HNO3 thu
ư c khí NO duy nht và dung dch B. Dung
dch B có th t
37. n ti nhng ion nào? Bin lun quan h gia x và y
trong dung dch B t
38. n ti các ion
ó.
b. Axit ph n ng v
i hôn hp Kim loi.
Bài 5. Xác
nh th tích dung dch HNO3 1M (loãng) ít nht cn dùng
hoà tan hoàn toàn hn h p g
39. m 0,15 mol
Fe và 0,15 mol Cu (bit phn ng to cht kh duy nht là NO)?
Bài 6. Hoà tan hoàn toàn 0,368 gam hn h p Al và Zn cn v!a
25 lít dung dch HNO3 có pH = 3. Sau phn
ng thu
ư c dung dch A cha 3 mui (không có khí thoát ra).
a. Tính khi lư ng ca mi kim loi trong hn h p.
b. Thêm vào dung dch A mt lư ng dư dung dch NH3. Tính khi lư ng kt ta thu
ư c.
Bài 7. Hn h p X g
40. m Mg, Al, Zn có khi lư ng 8,6 gam
ư c chia làm 2 phn b'ng nhau.
- Phn 1: em
t cháy hoàn toàn trong O2 dư thu
ư c 7,5 gam hn h p oxit.
- Phn 2: Hoà tan trong dung dch HNO3
c, nóng, dư
ư c V lít (
ktc) khí NO2 (sn phm kh duy nht).
Xác
nh V?
Bài 8. Ly m gam hn h p X g
41. m Cu và Fe (t l khi lư ng là 7 : 3) phn ng hoàn toàn vi dung dch cha 44,1
gam HNO3; sau phn ng còn li 0,75m gam cht r#n và 5,6 lít khí Y g
43. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
Dng 2. Kim loi ph n ng v
i h!n hp HNO3 và H2SO4
Bài 1: Cho 3,2 gam bt Cu tác dng vi 100 ml dung dch hn h p g
44. m HNO3 0,8 M và H2SO4 0,2 M. Sau khi
phn ng hoàn toàn, sinh ra V lít khí NO (sn phm kh duy nht
ktc). Tìm giá tr ca V?
Bài 2: Hoà tan hoàn toàn m gam hn h p X (Cu, Ag) trong dung dch cha HNO3 và H2SO4 thu
ư c dung dch
Y cha 7,06 gam mui và hn h p khí Z cha 0,05 mol NO2 và 0,01 mol SO2. Giá tr ca m là?
Bài 3: Cho 12,9 gam hn h p Al và Mg phn ng vi 100 ml dung dch hn h p HNO3 và H2SO4 thu
ư c 0,1
mol mi khí SO2, NO, N2O. Cô cn dung dch thu
ư c sau phn ng
ư c bao nhiêu gam mui khan?
Dng 3: Chng minh tính oxi hoá ca NO3
- – Kim loi ph n ng v
i mui nitrat trong môi tr
45. ng axit
Bài 1. Cho mt lư ng Cu2S tác dng hoàn toàn vi dung dch HNO3
un nóng. Phn ng to thành dung dch A1
và làm gii phóng ra khí A2 không màu, b hoá nâu trong không khí. Chia A1 thành hai phn. Thêm dung dch
BaCl2 vào phn 1, thy to thành kt ta tr#ng A3 không tan trong axit dư. Thêm lư ng dư dung dch NH3 vào
phn hai
46. ng th
i khuy
u hn h p, thu
ư c dung dch A4 có màu xanh
m.
a. Hãy xác
nh A1, A2, A3, A4 là gì?
b. Vit phương trình phn ng mô t các quá trình hoá h%c v!a nêu trên.
Bài 2. Cho 19,2 g Cu vào 500 ml dung dch NaNO3 1M, sau
ó thêm 500 ml dung dch HCl 2M
ư c dung dch A
a. Cu có tan ht không? Tính th tích NO bay ra
ktc.
b. Tính n
47. ng
mol các ion trong dung dch A thu
ư c sau phn ng.
c. Phi thêm bao nhiêu lít dung dch NaOH 0,2 M
kt ta ht Cu2+ cha trong dung dch A.
Bài 3. Hoà tan 26,88 gam bt kim loi
48. ng trong dung dch HNO3 loãng. Sau khi kt thúc phn ng, có 4,48 lít
khí NO (
ktc) thoát ra và còn li m gam cht không tan. Thêm tip t! t! V ml dung dch HCl 3,2 M vào
hoà
tan v!a ht m gam cht không tan, có khí NO thoát ra (duy nht). Xác
nh tr s ca V?
Bài 4. Khuy ki dung dch cha 13,6 gam AgNO3 vi m gam bt Cu r
49. i thêm tip vào
ó 100 ml dung dch
H2SO4 (loãng) và
un nóng cho ti khi phn ng xy ra hoàn toàn thì thu
ư c 9,28 gam bt kim loi, dung dch
A và khí NO. Lư ng NaOH cn thit
tác dng ht vi các cht trong dung dch A là 0,325 mol.
a. Tính m và th tích khí NO thu
ư c
ktc.
b. Tính khi lư ng các cht trong dung dch A.
c. Tính n
50. ng
mol/l ca dung dch H2SO4 dùng.
Bài 5. Cho 5,8 gam FeCO3 tác dng v!a
vi dung dch HNO3
ư c hn h p hai khí không màu hoá nâu ngoài
không khí và dung dch X. Thêm dung dch H2SO4 loãng dư vào X thì dung dch thu
ư c hoà tan ti
a m gam
Cu bit r'ng phn ng to sn phm kh duy nht là NO. Giá tr ca m là?
Dng 4. Bài toán tng hp axit nitric tác dng v
i kim loi
Bài 1. So sánh th tích khí NO (duy nht) thoát ra trong 2 thí nghim sau (các khí
o trong cùng
iu kin):
TN1: Cho 3,84 gam Cu phn ng vi 80 ml dung dch HNO3 1,0 mol/lít.
TN2: Cho 3,84 gam Cu phn ng vi 80 ml dung dch cha HNO3 1,0 mol/lít và H2SO4 0,5 mol/lít.
Bài 2. Nung x mol Fe trong không khí mt th
i gian thu
ư c 16,08 gam hn h p H g
52. m Fe và 3
oxit ca nó. Hòa tan ht lư ng hn h p H trên b'ng dung dch HNO3 loãng, thu
ư c 672 ml khí NO duy nht
(
ktc). Xác
nh tr s ca x?
Bài 3. Cho 13,6 gam hn h p Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 phn ng ht vi dung dch HNO3 loãng (dư), thu
ư c
1,344 lít khí NO (sn phm kh duy nht,
ktc) và dung dch X. Cô cn X thu
ư c bao nhiêu gam mui khan?
Bài 4. Hn h p A g
53. m ba oxit s#t (FeO, Fe3O4, Fe2O3) có s mol b'ng nhau. Hòa tan ht m gam hn h p A này
b'ng dung dch HNO3 thì thu
ư c hn h p K g
54. m hai khí NO2 và NO có th tích 1,12 lit (
ktc) và t khi hn
h p K so vi hi
ro b'ng 19,8. Tr s ca m là ?
Bài 5. Cho 2,16 gam Mg tác dng vi dung dch HNO3 dư. Sau khi phn ng xy ra hoàn toàn thu
ư c 0,986 lít
khí NO (
ktc) và dung dch X. Xác
nh khi lư ng mui khan thu
ư c khi cô cn dung dch X?
C. BÀI TP T GII
Bài 1. Hoà tan hoàn toàn 11,7 gam bt Zn trong dung dch HNO3 loãng thu
ư c dung dch A và hn h p khí N2,
N2O có th tích 0,672 lít (
kc). Thêm NaOH dư vào dung dch A và
un nóng có khí bay ra, khí này tác dng v!a
vi 100 ml dung dch HCl 0,1 M.
a. Vit phương trình phn ng dng phân t và ion.
b. Tính % th tích hn h p khí N2, N2O.
Bài 2. Hoà tan hoàn toàn 12 gam hn h p X g
55. m Al, Fe, Cu b'ng dung dch HNO3 dư thu
ư c 6,72 lít (
ktc) hn
h p khí NO, NO2 có khi lư ng 12,2 gam. Xác
nh khi lư ng mui nitrat sinh ra?
Bài 3. Cho 220 ml dung dch HNO3 tác dng vi 5 gam hn h p Zn và Al. Phn ng gii phóng ra 0,896 lít (
ktc)
khí g
56. m NO và N2O. Hn h p khí
ó có t khi hơi so vi H2 là 16,75. Sau khi kt thúc phn ng
em l%c thu
ư c 2,013 gam kim loi.
a. Cô cn dung dch A thu
ư c bao nhiêu gam mui khan?
b. Tính n
58. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
Bài 4. Hòa tan ht hn h p A g
59. m x mol Fe và y mol Ag b'ng dung dch hn h p HNO3 và H2SO4 có 0,062 mol
khí NO và 0,047 mol SO2 thoát ra. em cô cn dung dch sau phn ng thu
ư c 22,164 gam hn h p các mui
khan. Tr s ca x và y là bao nhiêu?
Bài 5. Cho hn h p Fe và Cu tác dng vi dung dch H2SO4 loãng dư thu
ư c 1,12 lit H2 (00C, 2 atm)
ư c dung
dch A và cht r#n không tan B. oxi hoá hoàn toàn cht r#n không tan trong B cn 10,1 gam KNO3 to ra cht
khí không màu hoá nâu ngoài không khí và dung dch C. Tính % khi lư ng mi kim loi trong hn h p.
Bài 6. Cho 1,92 gam bt Cu vào 100 ml dung dch hn h p X g
60. m KNO3 0,16 M và H2SO4 0,5 M thu
ư c dung
dch A và khí NO duy nht. kt ta toàn b Cu2+ trong A cn ti thiu V lít dung dch NaOH 0,5 M. Giá tr ca
V là?
D. BÀI TP TR#C NGHI$M
Câu 1. HNO3 tác dng
ư c vi tt c các cht trong dãy nào sau
ây:
A. NaHCO3, CO2, FeS, Fe2O3 B. K2SO3, K2O, Cu, Fe(NO3)2
C. FeO, Fe2(SO4)3, FeCO3, Na2O D. CuSO4, CuO, Mg3(PO4)2.
Câu 2. Axit nitric
c ngui có th phn ng
ư c vi các cht nào sau
ây?
A. Al, CuO, Na2CO3 B. CuO, Ag, Al(OH)3 C. P, Fe, FeO D. C, Ag, BaCl2
Câu 3. Hoà tan hoàn toàn 0,9 g kim loi X vào dung dch HNO3 thu
ư c 0,28 lít khí N2O (
ktc). Vy X có th là:
A. Cu B. Fe C. Zn D. Al
Câu 4. Cho các cht FeO, Fe2O3, Fe(NO3)2, CuO, FeS. S cht tác dng
ư c vi HNO3 gii phóng khí NO là:
A. 3 B. 4 C. 5 D. 6
Câu 5. Dung dch nào sau
ây không hòa tan
ư c Cu kim loi:
A. Dung dch HNO3 B. Dung dch hn h p NaNO3 + HCl
C. Dung dch FeCl3 D. Dung dch FeCl2
Câu 6.
iu ch HNO3 trong phòng thí nghim, hóa cht nào sau
ây
ư c ch%n làm nguyên liu chính:
A. NaNO3, H2SO4
c B. N2 và H2 C. NaNO3, N2, H2 và HCl D. AgNO3 và HCl
Câu 7. Cho Fe(III) oxit tác dng vi axit nitric thì sn phm thu
ư c là:
A. Fe(NO3)2, NO và H2O B. Fe(NO3)2, NO2 và H2O C. Fe(NO3)2, N2 D. Fe(NO3)3 và H2O
Câu 8. Hoà tan m gam Fe vào dung dch HNO3 loãng, dư thu
ư c 0,448 lit khí NO duy nht (
ktc). Giá tr ca m
là:
A. 1,12 gam. B. 11,2 gam. C. 0,56 gam. D. 5,6 gam.
Câu 9. Cho HNO3
m
c vào than nung
$ có khí bay ra là:
A. CO2 B. NO2 C. Hn h p CO2 và NO2 D. Không có khí bay ra
Câu 10. Cho t!ng cht: Fe, FeO, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Fe3O4, Fe2O3, Fe(NO3)2, Fe(NO3)3, FeSO4, Fe2(SO4)3, FeCO3
ln lư t phn ng vi HNO3
c, nóng. S phn ng thuc loi phn ng oxi hóa - kh là:
A. 8. B. 5. C. 7. D. 6.
Câu 11. Tng h s (các s nguyên, ti gin) ca tt c các cht trong phương trình phn ng gia Cu vi dung
dch HNO3
c, nóng là:
A. 10. B. 11. C. 8. D. 9.
Câu 12. Hòa tan hoàn toàn 12,42 gam Al b'ng dung dch HNO3 loãng (dư), thu
ư c dung dch X và 1,344 lít (
ktc) hn h p khí Y g
61. m hai khí là N2O và N2. T khi ca hn h p khí Y so vi H2 là 18. Cô cn dung dch X,
thu
ư c m gam cht r#n khan. Giá tr ca m là:
A. 97,98. B. 106,38. C. 38,34. D. 34,08.
Câu 13. H p cht nào ca nitơ không
ư c to ra khi cho HNO3 tác dng vi kim loi
A. NO. B. NH4NO3. C. NO2. D. N2O5
Câu 14. Phn ng gia HNO3 vi FeO to NO. Tng s các h s
ơn gin nht ca các cht trong phương trình
phn ng oxi hoá - kh này sau khi cân b'ng là:
A. 22. B. 20. C. 16. D. 12.
Câu 15. Axit nitric
c, nóng phn ng vi nhóm nào trong các nhóm cht sau
A. Ca(OH)2,, Ag, C, S, Fe2O3, FeCO3, Fe. B. Ca(OH)2,, Ag, Au, S, FeSO4, FeCO3, CO2.
C. Ca(OH)2,, Fe, Cu, S, Pt, FeCO3, Fe3O4. D. Mg(OH)2, Cu, Al, H2SO4, C, S, CaCO3
Câu 16. Có 3 ng nghim không dán nhãn
ng ba dung dch axit
c riêng bit là HNO3, H2SO4 và HCl. Nu ch
mt hoá cht
nhn ra các dung dch trên thì dùng cht nào sau
ây:
A. Mg. B. Fe. C. Cu. D. Ca.
Câu 17. Hoà tan 9,94 gam X g
62. m Al, Fe và Cu trong lư ng dư dung dch HNO3 loãng thy thoát ra 3,584 lít NO
ktc. Tng khi lư ng mui khan to thành là:
A. 39,7 gam B. 29,7 gam C. 39,3 gam D. Kt qu khác.
6
63. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
Câu 18. Cho hn h p FeO, CuO và Fe3O4 có s mol b'ng nhau tác dng ht vi dung dch HNO3 thu
ư c hn
h p khí g
64. m 0,09 mol NO2 và 0,05 mol NO. Tng s mol ca hn h p là:
A. 0,12 mol B. 0,24 mol C. 0,21 mol D. 0,36 mol
Câu 19. Hoà tan hoàn toàn 0,1 mol Fe và 0,2 mol Al vào dung dch HNO3 dư thu
ư c hn h p khí A g
65. m NO và
NO2 có t l mol tương ng là 2 : 1. Th tích ca hn h p khí A (
ktc) là:
A. 86,4 lít B. 8,64 lít C. 19,28 lít D. 192,8 lít
Câu 20. Hoà tan hoàn toàn a gam Al trong dung dch HNO3 loãng thy thoát ra 44,8 lít hn h p 3 khí NO, N2O và
N2 có t l mol tương ng là 1 : 2 : 2. Giá tr ca a là:
A. 140,4 gam B. 70,2 gam C. 35,1 gam D. Kt qu khác
Câu 21. Hoà tan hoàn toàn 12,8 gam Cu trong dung dch HNO3 thy thoát ra V lít hn h p khí A g
66. m NO, NO2
(
ktc). Bit t khi hơi ca A so vi H2 là 19. Giá tr ca V là:
A. 4,48 lít B. 2,24 lít C. 0,448 lít D. Kt qu khác
Câu 22. Cho m gam Al phn ng ht vi dung dch HNO3 loãng thu
ư c 8,96 lít hn h p NO và N2O (
ktc) có t
khi hơi so vi H2 b'ng 16,75. Tính m?
A. 17,5 gam B. 13,5 gam C. 15,3 gam D. 15,7 gam
Câu 23. Hoà tan mt hn h p g
67. m 0,12 mol FeS2 và x mol Cu2S b'ng dung dch HNO3 v!a
thu
ư c dung
dch A ch cha mui sunfat, khí NO. Tính x?
A. 0,06 mol B. 0,07 mol C. 0,08 mol D. 0,09 mol
Câu 24. Cho 8 gam Cu tác dng vi 120 ml dung dch X g
68. m HNO3 1 M và H2SO4 0,5 M thu
ư c V lit khi NO
(
kc). Tính V?
A. 1,244 lit B. 1,68 lit C. 1,344 lit D. 1,12 lit
Câu 25. Cho 1,86 gam h p kim Mg và Al vào dung dch HNO3 loãng dư thu
ư c 560 ml (
ktc) khí N2O duy
nht khi lư ng ca Mg trong hn h p là:
A. 1,62 gam B. 0,22 gam C. 1,64 gam D. 0,24 gam.
Câu 26. Cho 6,4 gam S vào 150 ml dung dch HNO3 60 % (D = 1,367 g/ ml). Khi lư ng NO2 thu
ư c là:
A. 55,2 gam B. 55,3 gam C. 55,4 gam D. 55,5 gam.
Câu 27. Cho dung dch HNO3 loãng tác dng vi hn h p Zn và ZnO to ra dung dch có cha 8 gam NH4NO3
và 113,4 gam Zn(NO3)2. Khi lư ng ZnO trong hn h p là:
A. 26 gam B. 22 gam C. 16,2 gam D. 26,2 gam.
Câu 28. Hoà tan hoàn toàn 57,6 gam kim loi Cu vào dung dch HNO3 loãng, khí NO thu
ư c
em oxi hóa thành
NO2 r
69. i sc vào nưc có dòng oxi
chuyn ht thành HNO3. Th tích khí ôxi
ktc
ã tham gia vào quá trình
trên là bao nhiêu?
A. 100,8 lít B. 10,08 lít C. 50,4 lít D. 5,04 lít
Câu 29. Cho 19,2 gam kim loi M tan hoàn toàn trong dung dch HNO3 dư thu
ư c 4,48 lit khí NO (
ktc),
dung dch A. Cho NaOH dư vào dung dch A thu
ư c mt kt ta B. Nung kt ta B trong không khí
n khi
lư ng không
i thu
ư c m gam cht r#n. Kim loi M và khi lư ng m ca kt ta B ln lư t là:
A. Mg; 36 g B. Al; 22,2 g C. Cu; 24 g D. Fe; 19,68 g
Câu 30. phân bit các dung dch axit HCl, HNO3, H2SO4 và H3PO4, ngư
i ta có th ch dùng thêm mt hoá
cht nào sau
ây?
A. Cu kim loi B. Na kim loi C. Ba kim loi D. Không xác
nh
Câu 31. Cho 3,024 gam mt kim loi M tan ht trong dung dch HNO3 loãng, thu
ư c 940,8 ml khí NxOy (sn
phm kh duy nht,
ktc) có t khi
i vi H2 b'ng 22. Khí NxOy và kim loi M là:
A. NO và Mg B. NO2 và Al. C. N2O và Al. D. N2O và Fe.
Câu 32. Nhn
nh nào sau
ây v axit HNO3 là sai?
A. Trong tt c các phn ng axit - bazơ, HNO3
u là axit mnh.
B. Axit HNO3 có th tác dng vi hu ht kim loi tr! Au và Pt.
C. Axit HNO3 có th tác dng vi mt s phi kim như C, S.
D. Axit HNO3 có th tác dng vi nhiu h p cht hu cơ.
Câu 33. Th tích dung dch HNO3 1 M (loãng) ít nht cn dùng
hoà tan hoàn toàn mt hn h p g
70. m 0,15
mol Fe và 0,15 mol Zn là (bit phn ng to cht kh duy nht là NO)
A. 1,0 lit. B. 0,6 lit. C. 0,8 lit. D. 1,2 lit.
Câu 34. Hoà tan hoàn toàn m gam Al vào dung dch HNO3 rt loãng thì thu
ư c hn h p g
71. m 0,015 mol khí
N2O và 0,01 mol khí NO. Giá tr ca m là:
A. 13,5 g. B. 1,35 g. C. 8,10 g. D. 10,80 g.
Câu 35. Xét hai trư
ng h p:
- Cho 6,4 g Cu tác dng vi 120 ml dung dch HNO3 1 M (loãng) thu
ư c a lit khí
7
72. Chuyªn ®Ò Axit Nitric Am 2.2
- Cho 6,4 g Cu tác dng vi 120 ml dung dch hn h p HNO3 1 M và H2SO4 0,5 M (loãng) thu
ư c b lit khí.
Các phn ng xy ra hoàn toàn, các th tích khí
o cùng
iu kin t0, p. T l s mol khí NO sinh ra (a:b) là:
A. 1 : 2 B. 1 : 1 C. 2 : 1 D. 2 : 3
Câu 36. Khi cho 3,20 gam
73. ng tác dng vi dung dch axit nitric dư thy có cht khí màu nâu
$
ư c gii
phóng. Bit hiu sut phn ng là 80%, th tích khí màu nâu
$
ư c gii phóng 1,2 atm và 250C là bao nhiêu ?
A. 1,63 lit B. 0,163 lit C. 2,0376 lit D. 0,20376 lit
Câu 37. Trong mt bình kín dung tích 5,6 lít có cha mt hn h p khí g
74. m: NO2, N2, NO 0oC và 2atm. Cho vào
bình 600 ml nưc và l#c cho phn ng xy ra hoàn toàn thì thu
ư c mt hn h p khí mi có áp sut là 1,344 atm
nhit
ban
u. Hn h p khí sau phn ng có t khi so vi không khí b'ng 1. Gi s r'ng th tích nưc không
thay
i trong thí nghim thì thành phn % theo th tích ca mi khí trong hn h p
u là:
A. 60% N2; 30% NO2; 10% NO. B. 60% NO; 30% NO2; 10% N2
C. 60% NO2; 30% N2; 10% NO. D. 60% N2; 30% NO; 10% NO2
Câu 38. Khi cho Cu vào ng nghim
ng dung dch HNO3 loãng có hin tư ng gì xy ra?
A. Xut hin dung dch màu xanh, có khí không màu bay ra.
B. Xut hin dung dch màu xanh và có khí không màu bay ra ngay trên mt thoáng ca dung dch.
C. Xut hin dung dch màu xanh, có khí màu nâu bay ra trên ming ng nghim.
D. Dung dch không màu, khí màu nâu xut hin trên ming ng nghim.
Câu 39. Dung dch HNO3
c, không màu,
ngoài ánh sáng lâu ngày s* chuyn thành:
A. Màu vàng. B. Màu
en s+m. C. Màu tr#ng sa. D. Màu nâu.
Câu 40. Ch%n nhn
nh sai:
A. HNO3 là cht l$ng, không màu, tan có gii hn trong nưc. B. N2O5 là anhi
rit ca axit nitric
C. Dung dch HNO3 có tính oxi hoá mnh do có ion NO3
-. D. HNO3 là axit mnh.
Câu 41. Nhng kim loi nào dưi
ây phn ng
ư c vi dung dch HNO3?
A. Zn, Al, Fe B. Cu, Zn, Al C. Cu, Zn, Hg D. Tt c các kim loi trên
Câu 42. Phn ng nào trong s các phn ng dưi
ây vit
úng?
A. FeS2 + 6HNO3
® Fe(NO3)2 + 2H2SO4 + 4NO2 + H2O
B. Fe3O4 + 10HNO3
® 3Fe(NO3)3 + NO2 + 5H2O
C. Fe3O4 + 8HNO3
® 2Fe(NO3)3 + Fe(NO3)2 + 4H2O
D. FeS2 + 2HNO3
® Fe(NO3)2 + H2S
Câu 43. Axit HCl và HNO3
u phn ng
ư c vi tt c các cht trong dãy nào dưi
ây?
A. CaO, Cu, Fe(OH)3, AgNO3 B. CuO, Mg, Ca(OH)2, Ag2O
C. Ag2O, Al, Cu(OH)2, SO2 D. S, Fe, CuO, Mg(OH)2
Câu 44. Xác
nh phn ng úng trong s các phn ng dưi
ây :
A. FeCO3 + 4HNO3
® Fe(NO3)2 + CO2 + NO2 + 2H2O
B. FeCO3 + 4HNO3
® Fe(NO3)3 + CO2 + NO + 2H2O
C. 2FeCO3 + 10HNO3
® 2Fe(NO3)3 + 2(NH4)2CO3 + H2O
D. FeCO3 + 4HNO3
® Fe(NO3)3 + CO2 + NO2 + 2H2O
Câu 45. Cho 2,16 gam Mg tác dng vi dung dch HNO3 (dư). Sau khi phn ng xy ra hoàn toàn thu
ư c
0,896 lit khí NO (
ktc) và dung dch X. Khi lư ng mui khan thu
ư c khi làm bay hơi dung dch X là:
A. 8,88 gam. B. 13,92 gam. C. 6,52 gam. D. 13,32 gam.
Câu 46. Chia m gam Al thành hai phn b'ng nhau:
- Phn 1 tác dng vi lư ng dư dung dch NaOH, sinh ra x mol khí H2;
- Phn 2 tác dng vi lư ng dư dung dch HNO3 loãng, sinh ra y mol khí N2O (sn phm kh duy nht).
Quan h gia x và y là:
A. x = 2y. B. y = 2x. C. x = 4y. D. x = y.
Câu 47. Kim loi nào phn ng
ư c vi: dung dch HCl, dung dch Cu(NO3)2, dung dch HNO3 (
c, ngui).
A. Al. B. Zn. C. Fe. D. Ag.
Câu 48. Cho m gam hn h p X g
75. m Fe, FeO vào dung dch H2SO4 (dư), sau khi kt thúc phn ng sinh ra 2,24 lít
khí (
ktc). Nu cho hn h p X trên vào mt lư ng dư axit nitric (
c, ngui), sau khi kt thúc phn ng sinh ra
3,36 lít khí NO (sn phm kh duy nht,
ktc). Giá tr ca m là:
A. 32 g B. 16,4 g C. 35 g D. 38 g
Câu 49. Nung 7,28 gam bt s#t trong oxi, thu
ư c m gam hn h p cht r#n X. Hòa tan ht hn h p X trong dung
dch HNO3
c, nóng, dư, thoát ra 1,568 lít (
ktc) (là sn phm kh duy nht). Giá tr ca m là:
A. 9,48 B. 10 C. 9,65 D. 9,84
Câu 50. Dãy các cht nào sau
ây khi phn ng vi HNO3
c nóng
u to khí:
A. Cu(OH)2, FeO, C B. Fe3O4, C, FeCl2 C. Na2O, FeO, Ba(OH)2 D. Fe3O4, C, Cu(OH)2
8
