биеийн тамирийн заавар111111111111111111

ХИЛ ХАМГААЛАХ ЕРӨНХИЙ ГАЗАР
Албан хэрэгцээнд
ЦЭРГИЙН БИЕИЙН
ТАМИРЫН ЗААВАР

/ЦБТЗ-18/
ХИЛ ХАМГААЛАХ ЕРӨНХИЙ ГАЗАР
ЦЭРГИЙН БИЕИЙН ТАМИРЫН ЗААВАР
Зохиогч: ЗХЖШ-ын Сургалтын хэлтсийн
Биеийн тамир спортын тасаг
Хилийн 0288 дугаар ангийн Хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв.

ЦЭРГИЙН БИЕИЙН ТАМИРЫН ЗААВАР-2018
НЭГД ҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГҮНДЭСЛЭЛ
Нэг. Ерөнхий заалт
1.1. Монгол улсын “Цэргийн биеийн тамирын заавар”
/ЦБТЗ-18/ нь цэргийн алба хаагчийн бие бялдрын
бэлтгэлжилтийг хангахад чиглэсэн үйл ажиллагааг
төлөвлөх, удирдан зохион байгуулах арга зүйг
тодорхойлсон цэргийн биеийн тамирын ажлын үндсэн
баримт бичиг мөн.
1.2. Цэргийн биеийн тамирын зааврын зорилго нь
цэргийн алба хаагчийн бие бялдрын ерөнхий болон
тусгай чанарыг хөгжүүлэх ажлыг төлөвлөн зохион
байгуулах, хянаж шалгах үйл ажиллагааг нэгдсэн арга
зүйгээр хангаж, цэргийн биеийн тамирын ажлыг зохион
байгуулж явуулах орчин, нөхцөл, сургалт,
дасгалжуулалт, хэрэглэл материалыг тодорхойлж,
аюулгүй ажиллагааг хангуулахад оршино.
Хоёр. Нэр томъёоны тодорхойлолт
2.1. Биеийн тамир, спортын нэр томъёог биеийн тамир
спортын тухай Монгол Улсын хуулийн 4-р зүйлд заасан
утгаар ойлгоно:
2.2. Цэргийн биеийн тамирын зааварт хэрэглэсэн
дараах нэр томъёог доор дурьдсан утгаар ойлгоно:
2.2.1. ’’Цэргийн биеийн тамир” гэж цэргийн алба
хаагчдад байлдааны болон хуулиар хүлээсэн тайван
цагийн үүргийг биелүүлэхэд шаардлагатай бие бялдар,

сэтгэл зүйн хүмүүжпийг олгох зорилгоор хийгдэж байгаа
цогц үйл ажиллагааг;
2.2.2. ’’Цэрэгжилтийн спорт” гэж Батлан хамгаалах чиг
үүргийн дагуутөрийн цэргийн байгууллагын алба
хаагчийн байлдааны болон мэргэжлийн бэлтгэлийн ур
чадварыг дээшлүүлж, бие бялдар, сэтгэл зүйн өндөр
ачааллыг даван туулах чадварыг хангах чиглэлээр
явуулж байгаа биеийн тамирын зорилтот үйл ажиллагааг;

2.2.3. “Спорт, олон нийтийн ажил” гэж цэргийн алба
хаагчийн бие бялдар, сэтгэл зүйн чадамжийг дээшлүүлэх
зорилготойгоор уралдаан, тэмцээний аргаар зохион
байгуулагдажбайгаа нэгдсэн ажиллагааг;
2.2.4. “Бие бялдрын хөгжил” гэдэг нь хүний амьдралын
бүхий л хугацааны турш дахь биеийн тогтоц хэлбэр,
бүтэц, эд эрхтний үйл ажиллагаа, түүний
өөрчлөгдөжбайгаа явцыг;
2.2.5. “Бие бялдрын хүмүүжил” гэж хүний эрүүл
мэндийг бэхжүүлж, амьдралд зайлшгүй хэрэгцээт
хөдөлгөөний дадал чадварыг эзэмшүүлж, биеийн
чанаруудыг хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн сурган хүмүүжүүлэх
үйл явцыг;
2.2.6. ”Бие бялдрын хүмүүжлийн систем” гэж нийгмийн
байгуулалтаас хамаарч түүхэн тодорхой үе шатанд
нийгмийн амьдрал практик дээр мөрдөгдөж байгаа бие
бялдрын хүмүүжлийн үндэс, зохион байгуулалтын
хэлбэр, агуулга журмыг;
2.2.7. ’’Хөдөлгөөн” биеийн булчингийн оролцоотойгоор
энерги зарцуулахад чиглэгдсэн биеийн ямар нэг
үйлдлийг;
2.2.8. ’’Хөдөлгөөний бүтэц” гэдэг нь хөдөлгөөнийг зохих
зүй тогтолын дагуу бүрдүүлж байгаа, хоорондоо салшгүй
холбоотой харьцангуй тогтвортой хэсгүүдийг;
2.2.9. ’’Дасгал” гэж биеийн нэг хэсэг буюу хэд хэдэн
бүрэлдэхүүн хэсгийг сайжруулах, дэмжих зорилгоор
хийгдэж байгаа төлөвлөсөн, бүтэцтэй, давталттай биеийн
хөдөлгөөнийг;
2.2.10. ’’Биеийн хүчний дасгал” гэж хүмүүсийн өөрсдийн
биеийн хүчний боломжоосоо хамааран гүйцэтгэжбайгаа
болон гүйцэтгэхээр хичээжбуй цогц дасгалыг;
2.2.11. ’’Биеийн ерөнхий хөгжлийн дасгал” гэж биеийн
зөв галбирыг хөгжүүлж, бие махбодийн үйл ажиллагааны

боломжийг өргөтгөн, бие бялдрыг тал бүрээс нь
хөгжүүлэхэд зориулагдсан, энгийн хөдөлгөөний
үйлдлүүдээс бүрдсэн дасгалыг;
2.2.12. ”Бие бялдрын чанар” гэж хүний идэвхгэй
хөдөлгөөнд илэрч байдаг бие махбодийн төрөлхийн
чанарыг хэлнэ. Хүч хурд, тэсвэр, авхаалж самбаа, уян
хатны чанарыг хүний бие бялдрын үндсэн чанарууд гэнэ.
2.2.13. ’’Тэсвэрийн чанар” гэж ямар нэг хөдөлгөөн
үйлдлийг урт удаан хугацаанд тодорхой эрчимтэй
гүйцэтгэжчадахур чадварыг;
2.2.14. ’’Хүчний чанар” гэжбулчингийн хүчээр гадны
эсэргүүцпийг даван туулах, эсвэл түүнд эсэргүүцэл
үзүүлэх чадварыг;
2.2.15. ’’Хурдны чанар” гэж хөдөлгөөн, үйлдлийг
хамгийн бага хугацаанд гүйцэтгэжчадахчадварыг;
2.2.16. ”Уян хатны чанар” гэж хөдөлгөөнийг хамгийн
далайцтай гүйцэтгэх чадварыг;
2.2.17. ’’Авхаалж самбаа” гэж булчин, шөрмөс, үе
холбоос, мөн харааны ба тэнцвэрийн эрхгэнүүдээс
сэрлийг хүлээн авч төв мэдрэлийн системд хамгийн
ашигтай боловсруулалтыг агшин зуур хийж, тухайн
үйлдэл хөдөлгөөнийг оновчтой хэмнэлтэй, хурдан
хугацаанд хийж гүйцэтгэх чадварыг;
2.2.18. ’’Тусгай чанар” гэж цэргийн төрөл, мэргэжлийн
үйл ажиллагааны онцпогоос шалтгаалан хүрээлэн буй
орчин, нөхцөлөөс үүсэх таагүй нөлөөллийг даван туулах
чадварыг хангадаг бие бялдрын чадварыг;
2.2.19. ”Бие бялдрын чадвар” гэжхөдөлгөөний үйлдлийг
гүйцэтгэх хүний боломжийгтодорхойлсон хувийн
онцлогийг;
2.2.20. ’’Биеийн ачаалал” гэжбиеийн тамир, спортоор
хичээллэх үед гүйцэтгэх дасгалын бие махбодид үзүүлэх
нөлөөллийн зэрэг, хэмжээг;

2.2.21. ’’Биеийн тамирын хичээл” гэж бие бүрэлдэхүүнд
шаардлагатай биеийн тамирын онолын болон дадлагын
сургалт, бэлтгэл явуулахыг;
2.2.22. ’’Биеийн тамирын хичээлийн нягтрал” гэжтүүний
үргэлжпэх бүх хугацааны туршид сурган хүмүүжүүлэх
практикаар шалгарсан аргаар хичээллэсэн цагийн
харьцааг;
2.2.23. ’Хөдөлгөөний нягтрал” гэж хичээлийн үргэлжлэх
бүх хугацааны туршид биеийн тамирын дасгал давтахад
шууд зарцуулсан хугацааны харьцааг;
2.2.24. ’’Биеийн тамирын дасгалын техник” гэж
хөдөлгөөний тодорхой зорилтыг шийдвэрлэхэд
хэрэглэжбайгаа хамгийн ашигтай үйлдэл, аргыг;
2.2.25. ’’Тусламж, хамгаалалт” гэж биеийн тамирын
хичээл, сургалтыг зохион байгуулах явцад гэмтэл, бэртэл
гарахаас урьдчилан сэргийлэхэд чиглэсэн багшийн
болон хамтрагч, туслагч нарын үйл ажиллагаатай
холбоотой үндсэн арга хэмжээг;
2.2.26. ’’Биеийн тамир, спортын хэрэглэл” гэжхэмжээ
хэлбэрийн хувьд батлагдаж, стандартын дагуу хийгдсэн
спортын тоног төхөөрөмжийг;
2.2.27. ’’Биеийн тамир, спортын хэрэгсэл” гэж биеийн
тамир, спортоор хичээллэхэд зориулагдсан
хэрэглэлүүдтэй холбоотойгоор туслах болон нэмэлтээр
хийгдсэн зүйлийг;

ЦЭРГИИН БИЕИИН ТАМИРЫН ЗААВАР-2018
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ЦЭРГИЙН БИЕИЙН ТАМИРЫН АЖИЛ
Нэг. Цэргийн биеийн тамирын ажпын зохион
байгуулалт
1.1. Цэргийн биеийн тамирын ажлын зорилго нь
цэргийн алба хаагчийг зэвсэг, байлдааны техникийг
эзэмшин орчин үеийн байлдаанд үр ашигтай хэрэглэх
чадварт сургах, байлдааны болон хуулиар хүлээсэн
тайван цагийн үүргийг биелүүлэхэд шаардлагатай бие
бялдрын бэлтгэлжилт, сэтгэл зүйн хүмүүжлийг олгоход
оршино.
1.2. Цэргийн биеийн тамирын ажил нь дараах
зорилтуудыг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:
1.2.1. Цэргийн алба хаагчдад бие бялдар, сэтгэл зүйн
өв тэгш хүмүүжил олгох;
1.2.2. Бие бялдрын ерөнхий болон тусгай чанарыг
хөгжүүлэх;
1.2.3. Цэргийн сургалт, мэргэжлийн үйл ажиллагаанд
шаардлагатай бие бялдрын тусгай бэлтгэлжилт,
хөдөлгөөний дадал, эвсэл олгох
1.2.4. Цэргийн алба хаагчийн цэргийн сургалт,
мэргэжлийн үйл ажиллагааны явцад үүсэхтаагүй хүчин
зүйлийн нөлөөллийн дор бие бялдар, сэтгэл зүйн
тогтвортой ажиллах чадварыг нэмэгдүүлэх;
1.2.5. Биеийн тамирын бэлтгэлийг удирдан зохион
байгуулах арга зүйг төлөвшүүлэх;
1.2.6. Бие бүрэлдэхүүний эрүүл мэндийгбэхжүүлж, зөв
амьдралын хэв маягийг бий болгох;
1.3. Цэргийн биеийн тамирын ажлын үүрэг нь:

1.3.1. Биеийн тамирын сургалт бэлтгэл, үүрэг гүйцэтгэх
үеийн ачааллыг даван туулахад шаардагдах бие бялдар,
сэтгэл зүйн өндөр бэлтгэлжилтийг олгох;
1.3.2. Явганаар болон цанатайгаар хөдөлгөөн үйлдэх,
байгалийн саадыгтуулах, гардан байлдаан хийх,
усчлахчадварт сургаж, тэдгээр ажиллагааг гүйцэтгэх үед
нөхөддөө туслахдадлыг эзэмшүүлэх;
1.3.3. Цэргийн алба хаагчийн бие бялдрыг хөгжүүлэн
эрүүл мэндийгбэхжүүлэхзамаарбайлдааны ажиллагааны
таагүй нөхцлөөс үүсэн гарч болох сөрөг нөлөөлөлд
өртөхгүй байх чадварт сургах;
1.3.4. Сэтгэл зүйн бэлтгэлтэй, өөртөө итгэлтэй,
зоригхатуужилтай, зорилго чиглэлтэй, идэвх
санаачлагатай, шийдэмгий, аливаа бэрхшээлийг даван
туулах чадвартай, хамт олонч байх зан чанарыг
төлөвшүүлэх;
1.3.5. Бие бялдрын хүмүүжлийн аргыг ашиглан цэргийн
алба хаагчийг сахилга баттай, авхаалжтай, багаар
ажиллах чадварт сургах.
1.4. Цэргийн биеийн тамирын ажлын агуулга нь
цэргийн алба хаагчдад биеийн тамрын онолын мэдлэг,
дадлага, сургалтын болон зохион байгуулахзаах арга
зүйн чадварыг эзэмшүүлэхэд чиглэнэ.
1.5. Цэргийн биеийн тамирын ажлыг зохион байгуулах
үйл ажиллагаа нь цэргийн алба хаагчийн сэтгэл зүй, бие
бялдрын бэлтгэлжилтийг хангахад чиглэсэн өргөн
хүрээтэй цогц арга хэмжээ бөгөөд биеийн тамир, спортын
сургалтын орчныг бүрдүүлэх, холбогдох албан
тушаалтнуудын хамтын ажиллагааг хангаснаар
хэрэгжинэ.
1.6. Цэргийн биеийн тамирын ажпыг дараах үндсэн
чиглэлээр зохион байгуулжявуулна. Үүнд:
1.6.1. Биеийн тамирын ажлын удирдлага, төлөвлөлт;
1.6.2. Биеийн тамирын сургалт, бэлтгэл;

1.6.3. Спорт, олон нийтийн ажил;
1.6.4. Биеийн тамирын ажлын хангалт;
1.6.5. Биеийн тамирын бэлтгэлийг шалгаж,
үнэлэхажил;
1.7. Цэргийн алба хаагчийн биеийн тамирын
бэлтгэлийг шалгаж үнэлэх, насны ангилал шаардагдах
цэрэгжпийн болон нийтийн биеийн тамир, спортын арга
хэмжээг дараах насны бүлгээр зохион байгуулна.
Цэргийн алба хаагчдын насны бүлэг
Насны бүлэг Эрэгтэй цэргийн алба
хаагчид
Эмэгтэй цэргийн алба
хаагчид
1-р бүлэг 18-25 нас 18-25 нас
6-р бүлэг 46-50 нас 46-аас дээш нас
7-р бүлэг 51-55 нас -
8-р бүлэг 56-аас дээш нас -
1.8. Хилийн ангид биеийн тамирын сургалт, спорт,
олон нийтийн ажлыг сургалт бэлтгэлтэй уялдуулан
тогтмол, үр дүнтэй зохион байгуулна.
1.9. Биеийн эрүүл мэндийн шалтгааны улмаас
эмнэлгийн хяналтад орсон цэргийн
албахаагчийгэмчилгээний биеийнтамираар хичээллүүлэх
ажлыг ангийн эмнэлгийн алба биеийн тамир, спорт
хариуцсан албан тушаалтнууд хамтран зохион
байгуулна.
1.10. Цэргийн биеийн тамирын ажлын явцад гэмтэж
бэртэхээс урьдчилан сэргийлэх дараах арга хэмжээг авч
хэрэгжүүлнэ. Үүнд:
1.10.1. Хичээлийг удирдан зохион байгуулах сургалтын

орчин, нөхцөл, заах арга зүйг зөв сонгон, нарийн зохион
байгуулалттай явуулж байх;
1.10.2. Цэргийн алба хаагчийг хичээл сургалтад өндөр
сахилга баттай оролцуулах, гэмтэл, бэртлээс урьдчилан
сэргийлэх ажиллагааг мөрдүүлэх, багаар ажиллах,
хамтрагчдаа туслах, хамгаалах арга барилыг
эзэмшүүлсэн байх;
1.10.3. Сургалт, спорт, олон нийтийн ажлыг зохион
байгуулах байр, спортын хэрэглэл, тоног төхөөрөмжийн
бүрэн бүтэн байдлыг сайтар шалган, зөв байрлуулж,
бэлтгэсэн байх;
1.10.4. Биеийн тамирын хичээл удирдан явуулах
аюулгүйн арга хэмжээний тогтоогдсон норм, шаардлагыг
сахиулах, хяналт тавих;
1.10.5. Цэрэгжлийн болон нийтийн биеийн тамир,
спортын уралдаан тэмцээн зохион явуулах дүрэм,
зааврыг чанд мөрдөх;
1.10.6. Бие бүрэлдэхүүнд осол, гэмтлээс урьдчилан
сэргийлэх талаар судлуулах, шалгах;
1.10.7. Хөлдөх, жиндэх, наранд цохиулах зэрэг
байгалийн сөрөг нөлөөлөлд автахаас урьдчилан
сэргийлэх арга хэмжээг авч, хэрэгжүүлэх;
Хоёр. Цэргийн биеийн тамирын ажлын удирдлага
2.1. Цэргийн биеийн тамирын ажпын удирдлагын үйл
ажиллагаа нь дараах зорилтуудыг шийдвэрлэнэ. Үүнд:
2.1.1. Биеийн тамирын бэлтгэлийн үндсэн чиглэл,
зорилго, зорилтуудыг тодорхойлж, биеийн тамирын
сургалт бэлтгэлийг төлөвлөж, хэрэгжүүлэх;
2.1.2. Биеийнтамирынбэлтгэлийгудирданзохионбайгуу
лахалбан тушаалтны ажил, үүргийн
хуваарийгтодорхойлох, үйл ажиллагааг нь бүх талаар
дэмжиж, холбогдох нэгж, албан тушаалтантай хамтран
ажиллах уялдаа холбоог хангах;

2.1.3. Биеийн тамирын сургалт бэлтгэлийн үйл
ажиллагаанд хяналт шалгалтыг явуулж, үр дүнг тооцох;
2.1.4. Бие бүрэлдэхүүний биеийн тамир, спортоор
хичээллэх орчинг бүрдүүлж, шаардлагатай материал
хэрэглэл, тоног төхөөрөмжөөр хангах;
2.1.5. Биеийн тамирын сургалт, спорт, олон нийтийн
ажлын арга хэмжээг зохион байгуулах үеийн
хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, гэмтэл ослоос
урьдчилан сэргийлэх бүхтөрлийн арга хэмжээг авах.
2.2. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн удирдлагын
үйл ажиллагааг Цэргийн мэргэжлийн дээд удирдлагын
байгууллагын биеийн тамир, спорт хариуцсан
нэгжхэрэгжүүлнэ.
2.3. Цэргийн мэргэжлийн дээд удирдлагын
байгууллагын биеийн тамир, спортхариуцсан нэгжнь
дараахүйл ажиллагаагхэрэгжүүлнэ. Үүнд:
2.3.1. Биеийн тамир, спортын онол, заах арга зүй,
зохион байгуулалтын асуудлыг шинэчлэх, хэрэгжүүлэх
чиглэлээр удирдлагын баримт бичгийг боловсруулах;
спортын уралдаан тэмцээнийг удирдан зохион байгуулах;
2.3.3. Цэргийн алба хаагчийн бие бялдрын
бэлтгэлжилтийг шалгаж үнэлэх;
2.3.4. Цэргийн мэргэжлийн зэргийн болон бусад сонгон
шалгаруулалтын бие бялдрын бэлтгэлжилтийн
шалгалтыг удирдан явуулах;
2.3.5. Мэргэжлийн сургалт, дамжаа, заах арга зүйн
цугларалт, семинар, онол, практикийн багахурал, эрдэм
шинжилгээ, судалгааны ажлыг удирдан зохион
байгуулах.
2.4. Ангийн захирагч, дарга нар дараах үйл ажиллагааг
бэлтгэлжилтийг шаардлагатай түвшинд хүргэх үйл

ажиллагааг нэгдсэн удирдлагаар хангаж, хяналт тавих;
2.4.2. Анги, байгууллагынхаа байлдааны болон
хуулиархүлээсэн тайван цагийн үүрэг гүйцэтгэх ур
чадварыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн биеийн тамирын
бэлтгэлийн бүх хэлбэр, хэрэглүүрийг ашиглах нөхцөл
боломжоор хангаж, дэмжпэг үзүүлэх.
2.5. Хилийн ангид биеийн тамирын бэлтгэл, спорт,
олон нийтийн ажлыг идэвхгэй, үр дүнтэй зохион байгуулж
явуулахын тулд анги, байгууллагын захирагчийн
тушаалаар орон тооны бус “Биеийн тамир, спортын
зөвлөл”-ийг байгуулж, ажиллуулна.
2.6. “Биеийн тамир, спортын зөвлөл” нь алба,
салбарын төлөөллийг оролцуулсан 5-7 гишүүнтэй байх
бөгөөд зөвлөлийн даргаар ангийн штабын дарга, нарийн
бичгийн даргаар биеийн тамир, спорт хариуцсан албан
тушаалтныгтомилно.
2.7. Анги, байгууллагын биеийн тамирын бэлтгэлийг
биеийн тамир, спорт хариуцсан албан тушаалтан “Биеийн
тамир, спортын зөвлөл”-тэй хамтран, салбарт салбарын
захирагч, сургалтхариуцсан албан тушаалтнууд
төлөвлөж, удирдан зохион байгуулна.
2.8. Анги, байгууллагын биеийн тамир, спорт
хариуцсан албан тушаалтан нь “Биеийн тамир, спортын
зөвлөл”-тэй хамтран, дараах үйл ажиллагааг
2.8.1. Биеийн тамирын сургалт бэлтгэлийг ангийн
онцлогт тохируулан оновчтой төлөвлөж, өдөр, cap, долоо
хоног, cap, улирлын ачааллыгтохируулан, системтэйгээр
зохион байгуулах;
2.8.2. Салбарыг биеийн тамирын бэлтгэлийн заах арга
зүйгээр хангах;
2.8.3. Биеийн тамир, спортыг сурталчлах, дэлгэрүүлэх
ажпыг зохион байгуулах;
2.8.4. Спорт, олон нийтийн ажлын үйл ажиллагааг

төлөвлөж, удирдан зохион байгуулж, хяналт тавих;
2.8.5. Биеийн тамирын сургалт, секц дугуйлан,
уралдаан тэмцээнийг удирдан зохион байгуулах
бүрэлдэхүүний заах арга зүй, ур чадварын түвшинг
дээшлүүлэх чиглэлээр сургалт, дадлагын ажлыг зохион
байгуулах;
2.8.6. Биеийнтамирын сургалтын
материаллагорчингсайжруулах ажлыг тогтмол зохион
байгуулж, тоног төхөөрөмж, хэрэглэл материалыг биеийн
тамирын сургалт бэлтгэлийн үйл ажиллагаанд ашиглахад
байнга бэлэн байлгах;
2.8.7. Анги, байгууллагын биеийн тамирын бэлтгэл
цэргийн алба хаагч нэг бүрийн бие бялдрын
бэлтгэлжилтийн түвшинг стандартын дагуу бодитой, зөв
шалгаж, үнэлэх;
2.8.8. Цэргийн алба хаагчдад биеийн тамир, спортоор
хичээллэх хүсэл сонирхолыг төлөвшүүлэх, тэдгээрийн
бие махбодид биеийн тамирын дасгал, хөдөлгөөний
хэмнэл, ачааллыг хүлээж авах явцыг тогтсон хэрэглээ
болгоход үйл ажиллагаагаа чиглүүлэх;
2.8.9. Нийт бие бүрэлдэхүүний эрүүл мэнд,
чийрэгжүүлэлтийн түвшинг дээшлүүлэх асуудлыг бүрэн
хариуцаж, биеийн тамир, спортын арга хэмжээний үед
гэмтэж, бэртэхээс урьдчилан сэргийлэх бүх шатны арга
хэмжээг хэрэгжүүлэх.
Гурав. Цэргийн биеийн тамирын ажпыг хэрэгжүүлэх
албан
тушаалтны үүрэг
3.1. Анги, байгууллагын захирагч, дарга нар, биеийн
тамирын мэргэжилтэн, эмнэлгийн албаны ажилтнууд,
хичээл удирдагчид нь цэргийн алба хаагчийн бие
бялдраа хөгжүүлэх, хичээллэх орчинг бүрдүүлж, аюулгүй
ажиллагааны дүрэм, журмыг зааврын дагуу танилцуулан,
гэмтэж бэртэхээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авч

ажиллах үүрэгтэй.
3.2. Цэргийн алба хаагч нь цэргийн биеийн тамирын
бэлтгэлийн стандартын шалгуур үзүүлэлтийг ханган,
эрүүл мэндээ бэхжүүлж, цэрэгжлийн болон нийтийн
биеийн тамир, спортоор хичээллэх үүрэгтэй.
3.3. Цэргийн биеийн тамирын ажлыг удирдан зохион
байгуулах үндсэн албан тушаалтны үүргүүд нь энэхүү
цэргийн биеийн тамирын зааварт тусгагдсан заалтаар
тодорхойлогдоно.
3.4. Биеийн тамир, спортын офицер нь
дараахүүргийгбиелүүлнэ.

ЦЭРГИИН БИЕИИН ТАМИРЫН ЗААВАР-2018
Үүнд:
3.5.1. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн бодлого,
үндсэн
чиглэлийгтодорхойлон,биеийнтамирынсургалтбэлтгэлбо
лонспорт, олон нийтийн ажлын зохион байгуулалтыг
хариуцан хэрэгжүүлэх;
3.5.2. Анги, байгууллагын биеийн тамирын сургалт
бэлтгэлийг болон биеийн тамир, спортын ажлын бодит
байдалд дүгнэлт гаргах;
3.5.3. Биеийн тамирын сургалт бэлтгэлийг зохион
байгуулах тушаал, удирдамж, бусад заахаргазүй, зохион
байгуулалтын баримт бичгийн төслийг боловсруулан
батлуулж, тэдгээрийн биелэлтийг хангах;
3.5.4. Биеийн тамирын сургалтын стандарт, хөтөлбөр,
биеийн тамир, спортын арга хэмжээний төлөвлөгөө,
удирдамж, зааврыг боловсруулах, хэрэгжилтийг зохион
байгуулах, тэдгээрийг нэгтгэн дүгнэх, үр дүнг тооцох;
3.5.5. Анги, байгууллагын биеийн тамирын сургалт
бэлтгэлийн явцадхяналттавих, шалгажүнэлэхба үрдүнд
боловсруулалт,дүгнэлт хийн цаашдын бодлого,
чиглэлийг тодорхойлох, анги, байгууллагын биеийн
тамир, спорт хариуцсан албан тушаалтанд биеийн
тамирын бэлтгэлийн бүх хэлбэрийг зохион байгуулж
явуулахад нь дэмжлэг үзүүлэх;
3.5.6. Анги, байгууллагын биеийн тамир, спортын
мэргэжилтэнтэй сургалт-заахарга зүйн
цугларалтыгзохион байгуулах, онолын болон үзүүлэх,
сурган зааварлаххичээлийг зохион байгуулжявуулах;
бэлтгэлжилтийг шалгаж үнэлэх, цэргийн мэргэжлийн
зэргийн болон бусад сонгон шалгаруулалтын бие
бялдрын бэлтгэлжилтийн шалгалтыг зохион байгуулах;
3.5.8. Цэрэгжлийн спортын болон нийтийн биеийн
тамирын уралдаан, тэмцээнийг зохион байгуулж явуулах
чиглэлийг тодорхойлох;

3.5.9. Цэргийн мэргэжлийн удирдлагын байгууллагын
бие бүрэлдэхүүний биеийн тамирын сургалт бэлтгэлийн
болон спорт, олон нийтийн ажлыг зохион байгуулах;
сургалтын материаллаг орчинг сайжруулах загварчилсан
төлөвлөгөөг гаргаж хэрэгжүүлэх, биеийн тамирын
бэлтгэлийн сургалт, биеийн тамир, спортын арга
хэмжээний төсвийн хуваарилалтыг болон спортын
хэрэглэл, материалын нэгдсэн хангалтыг зохион
байгуулах, тэдгээрийн зарцуулалт, ашиглалтанд хяналт
тавих;
мэргэжилтний ажил хэрэгч зан чанар, ёс суртахууны
төлөвшил, ажлын гүйцэтгэлийг тодорхойлж, тэдгээрийн
шилжилт, хөдөлгөөн, томилгоо, сонгон шалгаруулалтыг
зохион байгуулжявуулах;
3.5.12. Цэргийн алба хаагчдад зориулсан биеийн
тамирын хичээл болон бие даалтын хөтөлбөр,
шаардлагатай ном, сурахбичиг, гарын авлагыг
боловсруулан гаргаж, сургалтад нэвтрүүлэх;
3.5.13. Цэргийн сургалт хүмүүжлийн тэргүүн
туршлагыг дэлгэрүүлэх, цэргийн биеийн тамирын
бэлтгэлийн чиглэлээр эрдэм шинжилгээ, судалгааны
төслийн ажлыг удирдан гүйцэтгэх, эрдэм шинжилгээ,
онол практикийн бага хурлыг зохион байгуулах, цэргийн
их, дээд, сургуулийн биеийн тамирын тэнхимийн эрдэм
шинжилгээний ажлын явцад хяналт тавих, дэмжпэг
үзүүлэх;
3.5.14. Биеийн тамир, спортын мэргэжпийн байгууллага
спортын холбоодтой хамтран ажиллах;
3.6. Цэргийн мэргэжпийн дээд удирдлагын
байгууллагын биеийн тамир, спортын мэргэжилтэн нь
цэргийн мэргэжпийн дээд удирдлагын байгууллагын
Биеийн тамир, спортын тасгийн даргад захирагдана.
3.7. Цэргийн мэргэжпийн дээд удирдлагын

байгууллагын биеийн тамир, спортын мэргэжилтэн нь
дараах үүргийг биелүүлнэ. Үүнд:
3.7.1. Цэргийн биеийн тамирын сургалт бэлтгэл болон
спорт, олон нийтийн ажлын зохион
байгуулалтыгхариуцах;
3.7.2. Биеийн тамирын бэлтгэлийг зохион байгуулах
тушаал, удирдамж, стандарт, сургалтын хөтөлбөр, заах
арга зүй, зохион байгуулалтын баримт бичгийн төсөл,
тэдгээрийг дүгнэх журмын боловсруулахад оролцох;
3.7.3. Анги, байгууллагын биеийн тамир, спорт
хариуцсан албан тушаалтантай сургалт, заахарга зүйн
цугларалтыгзохион байгуулах, онол, дадлагын сурган
зааварлах болон үзүүлэх хичээлийг зохион байгуулах;
3.7.4. Цэргийн алба хаагчийн бие бялдрын түвшинг
тогтоох, бие бялдрын бэлтгэлжилтийг шалгаж үнэлэх,
шалгалтыг зохион байгуулжявуулахад оролцох;
тамирын уралдаан тэмцээнийг зохион байгуулжявуулах;
3.7.6. Спортын болон шүүгчийн зэрэг, цол хангасан
офицер, ахпагч нарт спортын болон шүүгчийн зэрэг, цол
олгохбаримт бичгийг бүрдүүлэх, улсын спортын цол
олгохзөвлөлөөр шийдвэрлүүлэх;
сургалтын материаллаг орчинг сайжруулахтөлөвлөгөөг
боловсруулах, спортын хэрэглэл, материалын хангалтыг
зохион байгуулахад оролцох, ашиглалтанд хяналт тавих;
3.7.8. Цэргийн алба хаагчдад зориулсан ном сурах
бичиг, гарын авлагыг боловсруулан гаргаж, сургалтад
нэвтрүүлэх ажпыг хэрэгжүүлэх;
3.7.9. Сургалт хүмүүжпийн тэргүүн туршлагыг
дэлгэрүүлэх, цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн
чиглэлээр эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажпыг гүйцэтгэх
болон эрдэм шинжилгээ онол, практикийн бага хурал
зохион байгуулахад оролцох;

хариуцсан албан тушаалтан нь цэргийн мэргэжпийн дээд
удирдлагын байгууллагын биеийн тамир, спортын
тасгийн дарга, мэргэжилтэн болон ангийн захирагч,
түүний орлогчид захирагдана.
хариуцсан албан тушаалтан нь Цэргийн дотоод албаны
дүрмийн 86 дугаар зүйлд заасан үүргээс гадна дараах
үүргийг биелүүлнэ. Үүнд:
3.9.1. Сургуулийн жилийн сургалтын үе шатны төгсгөл
бүрт сургалт, заах арга зүйн цугларалт, сурган зааварлах,
үзүүлэх хичээлийг төлөвлөн явуулах, офицер, ахпагч
нарын заах арга зүйг дээшлүүлэх ажлыг зохион
байгуулах;
3.9.2. Офицеруудын биеийн тамирын хичээлийг
удирдан зохион байгуулах;
3.9.3. Нийт бие бүрэлдэхүүний бие бялдрын
бэлтгэлжилтийн түвшинг тогтоох, шалгаж үнэлэх;
3.9.4. Бие бүрэлдэхүүний биеийн жингийн зохистой
харьцааг стандартын түвшинд байлгах ажлыг зохион
байгуулах;
3.9.5. Биеийн тамирын бэлтгэлийн заах арга зүйн
танхимыг тохижуулж ашиглах;
3.9.6. Биеийн тамирын хичээл болон спорт, олон
нийтийн арга хэмжээний үед гэмтэл, бэртлээс урьдчилан
сэргийлэх ажлыг хэрэгжүүлэх;
3.9.7. Офицер, ахпагч нарын биеийн тамирын
хичээлийн бие даалтын хөтөлбөрийг боловсруулж, гарын
авлагаар хангах;
3.9.8. Биеийн тамирын бэлтгэлийн заал, танхим,
талбайг ашиглах цагийн хуваарийг гаргаж, мөрдүүлэх;
3.9.9. Орон тооны бус биеийн тамир, спортын зөвлөл,
салбарт биеийн тамир, спортын идэвхтэнг томилон
ажиллуулах, тэднийг удирдан чиглүүлэх, шалган туслах;
3.9.10. Биеийн тамир, спортын ажлын төлөвлөгөөг
боловсруулан, ангийн аварга шалгаруулах болон

нэрэмжит уралдаан тэмцээн, спортын бусад арга хэмжээг
зохион байгуулжявуулах;
3.9.11. Ангийн шигшээ багийг сонгон шалгаруулах,
дасгалжуулах, орон тооны бус дасгалжуулагч, зохион
байгуулагч, спортын шүүгч нарыг бэлтгэх;
3.9.12. Цэрэгжлийн болон нийтийн биеийн тамирын
төрлүүдээр секц, дугуйланг хичээллүүлж, удирдах;
3.9.13. Спортын, шүүгчийн цол зэрэг хангасан офицер,
ахпагч нарт зэрэг, цол олгуулах баримт бичгийг
бүрдүүлэн холбогдох байгууллагад хүргүүлж,
шийдвэрлүүлэх;
3.9.14. Ангийн нийт бие бүрэлдэхүүнд биеийн тамир,
спортын ач холбогдолыг сурталчлах ажлыг зохион
байгуулах;
3.9.15. Спортын хэрэглэл материалын ашиглалтын
байдалт хяналт тавьж, засварлах, хангалтын норм,
хугацааны дагуу ашиглалтаас хасагдсан хэрэглэл
материалын нөхөн хангалтыгхийлгэх;
3.9.16. Орон нутгийн биеийн тамир, спортын
байгууллагатай спорт, олон нийтийн ажлын чиглэлээр
хамтран ажиллах;
3.10. Анги, байгууллагын биеийн тамир, спортын
зөвлөл нь цэргийн мэргэжлийн дээд удирдлагын
байгууллагын биеийн тамир, спортын тасгийн дарга,
ангийн захирагчид захирагдана.
3.11. Анги, байгууллагын биеийн тамир, спортын
зөвлөл нь дараах үүргийг биелүүлнэ. Үүнд:
3.11.1. Спорт, олон нийтийн ажлыг зохион байгуулах
тушаалын төслийг боловсруулах, батлуулах;
3.11.2. Уралдаантэмцээн болон спорт, олон нийтийн
ажлыгзохион байгуулж явуулах төлөвлөгөө, удирдамж,
зааврыг боловсруулж, зохион байгуулж явуулах;
3.11.3. Салбарын спорт зохион байгуулагчид
дасгалжуулагчдад сургалт, заах арга зүйн цугларалт,
семинарыг зохион байгуулах;

3.11.4. Цэргийн хүрээ, Анги, байгууллагын аварга
шалгаруулах цэрэгжпийн спортын болон нийтийн биеийн
тамирын уралдаан тэмцээнийг зохион байгуулж явуулах
шүүгчдийн бүрэлдэхүүнийг сонгох, зааварчилгаагаар
хангах;
3.11.5. Салбарын спорт, олон нийтийн ажил, биеийн
тамирын хичээлийн явцад хяналт тавих, биеийн тамирын
бэлтгэлийг зохион байгуулахад хяналт тавих;
3.11.6. Биеийн тамир, спортыгхөгжүүлэхчиглэлээр
гарсан тэргүүн туршлагыг дэлгэрүүлэх;
3.11.7. Тэмдэглэлт ой, баярыгтохиолдуулан спортын
аргахэмжээг тогтмол, шинэлэгхэлбэрээр зохион
байгуулжявуулах;
3.11.8. Спортын болон шүүгчийн зэрэг, цол биелүүлсэн
цэргийн алба хаагчдад спортын зэрэг, цол олгуулах
асуудлыг хянаж, тодорхойлолтыг гарган холбогдох газарт
хүргүүлэн шийдвэрлүүлэх;
3.11.9. Ангийн биеийн тамирын бэлтгэлийн ажлын
гүйцэтгэлийг дүгнэх, судалгаа шинжилгээний ажлыг хийх,
түүнийг сайжруулахад шаардлагатай хөтөлбөр,
төлөвлөгөөг боловсруулах;
3.11.10. Орон нутгийн биеийн тамирын спортын
байгууллага болон эрүүл мэндийн байгууллагатай
хамтран ажиллах;
3.11.11. Анги, байгууллагын спортын шигшээ баг,
тамирчидтай явуулахсургалт, дасгалжуулалтын ажилд
спортын цол, зэрэгтэй буюу өндөртүвшинд бэлтгэгдсэн
цэргийн албахаагчдыгдасгалжуулагчаар томилон
ажиллуулах орчинг бүрдүүлэх;
3.11.12. Цэргийн алба хаагчдад цэрэгжлийн спортын
төрлийг сонгон секц,
дугуйландхамрагдажхичээллэхболомжийгнэмэгдүүлж,
бие бүрэлдэхүүнийг бүрэн хамруулах нөхцөл бололцоог
хангах.
3.12. Анги, байгууллагын Гардан тулааны сургагч

багш нь ангийн захирагч, орлогч, биеийнтамир, спортын
мэргэжилтэнд захирагдана.
3.13. Анги, байгууллагын гардан тулааны сургагч багш
нь дараах үүргийг биелүүлнэ. Үүнд:
3.13.1. Цэрэгжпийн спортын гардан тулааны төрлөөр
шүүгчийн зэрэг эзэмших;
3.13.2. Салааны захирагч, түүний орлогч нарыг гардан
тулааны бэлтгэлийг зохион байгуулах заах арга зүйгээр
хангах;
3.13.3. Бие бүрэлдэхүүнд гардан тулааны тэмцээнийг
зохион байгуулах;
3.13.4. Тулааны спортын төрлийн дэвжээ, клубтэй
хамтран ажиллах, гардан тулааны секц дугуйланг
хичээллүүлэх, цэргийн алба хаагчдыг өргөнөөр
хамруулах;
3.13.5. Гардан тулаанаар хичээллэхүеийн хүмүүжил,
төлөвшлийн ажлыг зохион байгуулж явуулах;
3.13.6. Биеийн тамир, спортын ажпын төлөвлөлт,
уралдаан, тэмцээний заавар, удирдамж боловсруулах,
спортын арга хэмжээг зохион байгуулж явуулахад
оролцох;
бэлтгэлжилтийг шалгаж үнэлэх ажилд оролцох;
3.13.8. Спортын үзүүлэх тоглолт, сурталчлах арга
хэмжээг зохион байгуулах;
3.13.9. Цэргийн алба хаагчдад цэргийн гардан тулааныг
сурталчлах, үзүүлэхтоглолтыг бэлтгэх, үзүүлэх;
3.13.10. Гардан тулааны сургалтын материаллаг
орчинг сайжруулах ажлыг зохион байгуулах;
3.13.11. Гардан тулааны танхим, заалны ашиглалтад
хяналт тавьж, шаардлагатай хэрэглэл материалыг
бэлтгэх, хангах ажлыг зохион байгуулах;
3.13.12. Гардан тулааны хичээл, уралдаан тэмцээний
үед цэргийн алба хаагчийг гэмтэл, бэртэлээс урьдчилан
сэргийлэх, аюулгүйн ажиллагааны зааварчилгааг

мөрдүүлэх, хяналт тавих;
3.14. Салбарын спорт, олон нийтийн ажил зохион
байгуулагч нь ангийн “Биеийн тамир, спортын зөвлөл”-
ийн дарга, биеийн тамир, спорт хариуцсан албан
тушаалтанд захирагдана.
3.15. Салбарын спорт, олон нийтийн ажил зохион
байгуулагч нь дараах үүргийг биелүүлнэ. Үүнд:
3.15.1. Ангид биеийн тамирын сургалт, спорт, олон
нитийн ажлыг зохион байгуулахад туслах;
3.15.2. Салбарт зохиогдох спорт, олон нийтийн ажлыг
удирдан зохион байгуулах;
3.15.3. Салбарын бие бүрэлдэхүүний биеийн тамирын
бэлтгэлийн явц, зохион байгуулалтын ажлыг удирдах,
хэрэгжүүлэх;
3.15.4. Салбарын биеийн тамирын сургалт, спорт, олон
нийтийн ажлын дүн, тайлан, мэдээг гарган удирдлагад
танилцуулах;
3.15.5. Биеийн тамирын бэлтгэл, спортын ажлын
сургалт, дадлага, арга хэмжээний үед аюулгүй
ажиллагааны зааварчилгааг мөрдүүлэх ажлыг хариуцан,
хяналт тавих.
Дөрөв. Цэргийн биеийн тамирын ажилд хөтлөгдөх
баримт
бичиг
4.1. Анги, байгууллага нь биеийн тамирын ажлыг
зохион байгуулахчиглэлээрдараах
баримтбичгийгболовсруулж, сургалтын төлөвлөгөөнд
тусгана. Үүнд:
4.1.1. Салбарын биеийн тамирын хичээлийн цаг,
сэдвийн тооцоо, хичээллэх өдрүүд;
4.1.2. Заах арга зүй, сурган зааварлах болон үзүүлэх
хичээлийн хугацаа сэдэв;

4.1.3. Анги, байгууллагын хэмжээнд зохион
байгуулагдах спорт, олон нийтийн арга хэмжээний
төлөвлөгөө, хуваарь;
4.1.4. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн
стандартыгхангуулах талаар авч хэрэгжүүлэх арга
хэмжээ, үзлэгийн хуваарь;
4.1.5. Салбарын спорт зохион байгуулагч нартай
явуулах заах арга, сурган зааварлаххичээл, цугларалтын
/семинарын/хугацаа;
4.1.6. Салбарын биеийн тамирын бэлтгэлийг хянаж,
шалгах хуваарь, хариуцах албан тушаалтан;
4.2. Салбарын хичээлийн хуваарьт доорх зүйл
тусгагдана. Үүнд:
4.2.1. Долоо хоног, өдөр бүр хийх өглөөний биеийн
тамирын дасгалын ангилал;
4.2.2. Биеийн тамирын хичээлийн сэдэв, агуулга;
4.2.3. Сургалт байлдааны бэлтгэлийн үеийн биеийн
тамирын бэлтгэлийн агуулга;
4.2.4. Хугацаат албаны түрүүч нартай явуулах сурган
зааварлах, үзүүлэххичээлийн хугацаа, агуулга;
4.2.5. Спорт, олон нийтийн ажлын агуулга, хугацаа;
4.3. Анги, байгууллагын “Биеийн тамир, спортын
зөвлөл”- өөс дараах удирдлагын баримт бичгийг
боловсруулан ангийн захирагчийн тушаалаар
баталгаажуулж, мөрдүүлнэ.
4.3.1. Биеийн тамир, спортын зөвлөл байгуулах
тушаал, гишүүдийн ажил үүргийн хуваарь, ажлын
төлөвлөгөө;
4.3.2. Бие бүрэлдэхүүний бие бялдрыг хөгжүүлэх, эрүүл
мэндийг бэхжүүлж, чийрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах
тушаал, төлөвлөгөө;
4.3.3. Сургуулийн жилд зохион байгуулах биеийн
тамирын хичээл, спортын секц, дугуйлангийн жагсаалт,
тэдгээрийн цагийн хуваарь, хамрагдах, удирдах, багшлах
бүрэлдэхүүнийг томилсон тушаал;

4.3.4. Өглөө, өдрийн биеийн тамирын дасгалыг
боловсруулах долоо хоног, cap, улирал, жилийн
төлөвлөгөө;
4.3.5. Сургалт бэлтгэлийн явц дах биеийн тамирын
бэлтгэлийг зохион байгуулах төлөвлөгөө, зааварчилгаа;
4.3.6. Сургуулийн жилд зохион байгуулагдах биеийн
тамир, спортын ажлын төлөвлөгөө, уралдаан тэмцээний
нэгдсэн заавар, удирдамж;
4.3.7. Биеийн тамир, спортын материаллаг баазыг
бэхжүүлэх, сургалтын орчинг сайжруулах, ашиглаж буй
спортын тоног төхөөрөмж, хэрэглэл, материалыг
засварлах ажлын төлөвлөгөө;
4.3.8. Сургуулийн жилд ангийн биеийн тамирын
сургалт, спорт, олон нийтийн ажлыг зохион байгуулах
үеийн хөдөлмөр, аюулгүй ажиллагааг хангах төлөвлөгөө;
хариуцсан албан тушаалтан нь дараах баримт бичгийг
боловсруулан батлуулж, хэрэгжүүлнэ. Үүнд:
4.4.1. Биеийн тамир, спортын зөвлөлийн ажлын cap,
жилийн ажлын төлөвлөгөө, ажил үүргийн хуваарь;
4.4.2. Биеийн тамир, спорт хариуцсан албан
тушаалтны ажлын cap, жилийн төлөвлөгөө;
4.4.3. Сургуулийн жилд явагдах биеийн тамирын
хичээлийн хөтөлбөр, төлөвлөгөө, цагсэдвийн задлан,
конспект;
4.4.4. Сургуулийн жилд биеийн тамирын хичээлийг
удирдах бүрэлдэхүүнтэй явуулах заах арга зүйн болон
үзүүлэх хичээлийн төлөвлөгөө;
4.4.5. Биеийн тамирын хичээлийн хуваарь;
4.4.6. Биеийн тамирын бэлтгэлийн стандартын
шалгуур үзүүлэлтийг хангаагүй бүрэлдэхүүнтэй зохиох
ажлын төлөвлөгөө;
4.4.7. Өглөөний биеийн тамирын бэлтгэлийг удирдаж
явуулах төлөвлөгөө;
4.4.8. Сургуулийн жилд зохион байгуулагдах спорт,

олон нийтийн ажлын төлөвлөгөө;
4.4.9. Ангийн шигшээ баг, тамирчдыг бэлтгэх ажпын
төлөвлөгөө
4.4.10. Сургуулийн жилд зохион байгуулагдах Зэвсэгт
хүчний аварга шалгаруулах болон бусад уралдаан
тэмцээнд багтамирчдыг бэлтгэн оролцуулахтөлөвлөгөө;
бэхжүүлэх, засварлах ажпын төлөвлөгөө, ажпын зураг,
төсөл;
4.4.12. Спорт заал, бялдаржуулах танхим, биеийн
тамирын хотхон, талбайг ашиглахтөлөвлөгөө, цагийн
хуваарь;
хөтлөнө. Үүнд:
4.5.1. Сургуулийн жилд биеийн тамирын хичээлийг
удирдах бүрэлдэхүүнтэй явуулах заах арга зүйн болон
үзүүлэх хичээлийн хэрэгжилтийн бүртгэл;
4.5.2. Цэргийн алба хаагчийн биеийн тамирын
бэлтгэлийн стандартын үзлэг, шалгалтын дүн,
судалгаанууд, үр дүнгийн харьцуулалт /сар бүрээр/
4.5.3. Биеийн тамирын бэлтгэлийн стандартыг
хангаагүй бүрэлдэхүүнтэй зохиосон ажлын бүртгэл,
судалгаа, үр дүнгийн харьцуулалт;
4.5.4. Биеийн тамир, спортын үйл ажиллагааны үеийн
аюулгүйн ажиллагааны зааварчилгаа танилцуулсан
бүртгэл;
4.5.5. Зэвсэгт хүчний аварга шалгаруулах болон бусад
спортын уралдаан тэмцээнд оролцсон бүртгэл;
4.5.6. Анги, байгууллагын хэмжээнд зохион
байгуулагдсан биеийн тамир, спортын уралдаан
тэмцээнүүдийн бүртгэл;
4.5.7. Ангийн бие бүрэлдэхүүнээс спортын уралдаан
тэмцээнд оролцсон тамирчдын бүртгэл;
4.5.8. Спортын цол, зэргийн судалгаа;

4.5.9. Ангийн шигшээ багийн тамирчдын судалгаа
бүртгэл;
4.5.10. Биеийн тамир, спортын чиглэлээр олгогдсон
сайшаал, шийтгэлийн мэдээ;
4.5.11. Спорт заал, бялдаржуулах танхим, биеийн
тамирын хотхон, талбайн ашиглалтын бүртгэл;
4.5.12. Спортын барилга, байгууламж болон материал,
хэрэглэл хэрэгслийн судалгаа, ашиглалтын бүртгэл;
бэхжүүлсэн ажлын бүртгэл судалгаа;
4.5.14. Засварын ажлын зураг, төсөл, тооцоо;
4.5.15. Нийт бие бүрэлдэхүүний эрүүл мэндийн
судалгаа;
4.5.16. Хүн нэг бүрийн бие бялдрын бэлтгэлжилтийн
хяналтын карт;
4.5.17. Багшийн журнал;
4.5.18. Биеийн тамир, спортын зөвлөлийн хурлын
протокол, тайлан;
4.5.19. Зохион байгуулагдсан ажил, уралдаан
тэмцээний протокол, тайлан
бүрдүүлэн албан хэрэгцээнд ашиглаж, бие бүрэлдэхүүнд
сурталчлах ажлыг зохион байгуулна. Үүнд:
4.6.1. Биеийн тамир, спортын талаар гарсан хууль,
тогтоомж, холбогдохтушаал, албан бичиг, стандарт,
заавар;
спортын төрлүүдийн дүрэм, зохион байгуулах заавар,
протокол;
4.6.3. Эрүүл мэнд, чийрэгжүүлэлтийн чиглэлээр төрөл
бүрийн зөвлөмж, лекц;

ХИЛ ХАМГААЛАХ ЕРӨНХИИ ГАЗАР
4.6.4. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн стандартын
заавар, гарын авлага;
4.6.5. Сургалтад ашиглах биеийн тамирын холбогдох
ном, гарын авлага;
4.6.6. Сургалтын үзүүлэн таниулах материал;
4.6.7. Бүхтөрлийн аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа;
Тав. Цэргийн биеийн тамирын ажлын төлөвлөлт
5.1. Цэргийн биеийн тамирын ажлын төлөвлөлт нь
байлдааны сургалт, бэлтгэлд тавигдаж буй
шаардлагатай уялдан, бие бүрэлэдхүүний биеийн
тамирын бэлтгэлийгхангах бодит бололцоон дээр
тулгуурлан, сургуулийн жилд тавигдсан зорилтыг
амжилттай биелүүлэхэд чиглэгдэнэ.
5.2. Цэргийн биеийнтамирын
ажлынтөлөвлөлтийгЗэвсэгтхүчинд цэргийн мэргэжлийн
дээд удирдлагын байгууллагын биеийн тамир, спорт
хариуцсан нэгж, анги, байгууллагад холбогдох
мэргэжлийн албан тушаалтан боловсруулж, захирагч,
дарга нар батална.
5.3. Цэргийн биеийн тамирын ажлыг доорх байдлаар
төлөвлөнө. Үүнд:
5.3.1. Биеийн тамирын хичээлийг хугацаат болон
цэргийн гэрээт алба хаагчдад 7 хоногт 3-аас доошгүй
удаа 2 цагаар, байнгын бүрэлдэхүүнд 7 хоногт 2 удаа 2
цагаар /1-2 өдрийн завсарлагатай/
5.3.2. Сурган зааварлах хичээлийг сургуулийн жилийн
үе шат бүрийн эхэнд;
5.3.3. Спортын секц, дугуйланг 7 хоног бүр 1-2 удаа 2
цагаар;
5.3.4. Өглөөний биеийн тамирын дасгалыг хугацаат
болон цэргийн гэрээт алба хаагчдад /баяр, амралтаас
бусад/ өдөр бүр, байнгын бүрэлдэхүүнд хээрийн сургууль,
дадлага, цугларалтын үед өдөр бүр 30-40 минутын

хугацаатай;
5.3.5. Биеийн тамирын өдрийг 7 хоногийн 1 өдөр;
5.3.6. Бие бялдрын стандартын үзлэгийг сард 1 удаа;
5.3.7. Спорт, олон нийтийн ажлыг хугацаат болон
цэргийн гэрээт алба хаагчдад баяр, амралтын өдрүүдээр,
салаа, салбарт 14 хоног тутамд, анги, байгууллагад
сартутамд;
5.3.8. Эрүүл мэнд, чийрэгжүүлэлтийн лекц, яриаг сард
1 удаа.
5.4. Цэргийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд тавигдсан
зорилтуудыг хэрэгжүүлэхийн тулд зэвсэг, хэрэглэлтэй
гүйцэтгэх дадал, эвслийг олгоход чиглэсэн дасгалыг
хичээлийн хөтөлбөрийн 20-30 хувьд төлөвлөн газар орон,
цаг агаарын нөхцөл байдалд тохируулан дадлагажуулна.
Жич: марш үйлдэх, цанатай хөдөлгөөн үйлдэх, саадын
зурвасыг туулах, гардан тулалдах, гранат шидэх, цэргийн
хувцас хэрэглэлтэй усанд сэлэх гэх мэт.
5.5. Эмэгтэй цэргийн алба хаагчийн биеийн тамирын
бэлтгэлийг төлөвлөхдөө тэдний бие бялдрын ерөнхий
бэлтгэлжилтийг дээшлүүлэхэд чиглүүлэх бөгөөд өндрөөс
үсрэх, авирах, хувь хүний биеийн жингийн 70 хувиас илүү
хүнд зүйл өргөхөөс бусад дасгалыг сонгон, бие бялдрын
бэлтгэлийн ачааллыг 60-80 хувь хангаж байхаар тооцно.
5.6. Эмэгтэй цэргийн алба хаагчийг албаны үйл
ажиллагааны онцлогоос шалтгаалан биеийн эрүүл
мэндийн дүгнэлт, биеийн бэлтгэлжилтийнтүвшин,
мэргэжлийн албан тушаалтны зөвшөөрлөөр тусгай
бэлтгэлд хамруулж болно.
5.7. Эмэгтэй цэргийн алба хаагчид бие бялдрын
бэлтгэлжилтийн нормативын дагуу шалгаж үнэлэх
ажиллагаанаас бусад биеийн тамирын бэлтгэлд
хөтөлбөрийн дагуу бүрэн хамрагдана.

Зургаа. Цэргийн биеийн тамирын ажпын хангалт
6.1. Цэргийн биеийн тамирын ажлын хангалт нь
цэргийн биеийн тамирын бэлтгэл, сургалтын орчинг
бүрдүүлж, бие бүрэлдэхүүний бие бялдрыг хөгжүүлэх үйл
ажиллагааг зөв үр дүнтэй зохион байгуулахад чиглэгдэнэ.
6.2. Цэргийн биеийн тамирын ажлын хангалтыг бие
бүрэлдэхүүний аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагад
нийцүүлэн, хөдөлгөөний дадал, эвслийг олгох,
чийрэгжүүлэхэд шаардагдах заал, танхим, тоног
төхөөрөмж, хэрэглэл, хэрэгсэл бэлтгэх, сургалт заах арга
зүйн төлөвлөлтийг боловсруулах замаар зохион
байгуулна.
6.3. Цэргийн биеийн тамирын ажлын хангалтыг Зэвсэгт
хүчинд цэргийн мэргэжлийн дээд удирдлагын
байгууллагын сургалт хариуцсан нэгж, Анги байгууллагад
“Биеийн тамир, спортын зөвлөл”, биеийн тамир, спорт
хариуцсан албан тушаалтан, салбарт салбарын захирагч
зохион байгуулж, хэрэгжүүлнэ.
6.4. Цэргийн биеийн тамирын ажлын хангалт нь хүний
нөөцийн хангалт, сургалт заахарга зүйн хангалт,
материаллаг баазын хангалт гэсэн 3 хэсгээс бүрдэнэ.
6.5. Цэргийн биеийн тамир, спортын салбарын хүний
нөөцийн хангалтыг Цэргийн мэргэжлийн дээд удирдлагын
байгуулагын сургалтхариуцсан нэгжийн саналыгүндэслэн
биеийнтамир, спортын дээд мэргэжилтэй, цэргийн алба
хаагч болон хугацаат цэргийн алба хаасан иргэнийг
сонгон шалгаруулж, томилно.
6.6. Анги, салбарын биеийн тамирын зөвлөлийн
гишүүд, биеийн тамирын хичээл, спортын ажлын
удирдагчийг ангийн захирагчийн тушаалаар томилох ба
спортын цол зэрэгтэй тамирчдын тоог нэмэгдүүлж,
бэлтгэх ажлыг “Биеийн тамир, спортын зөвлөл” хариуцаж,
удирдан зохион байгуулна.
6.7. Сургалт, заах арга зүйн хангалтыг дараах

байдлаар зохион байгуулна. Үүнд:
6.7.1. Биеийн тамир, спортын ажлын жил, улирал,
сарын төлөвлөгөөг гаргаж батлуулах, холбогдох баримт
бичгийг боловсруулж хөтлөх;
6.7.2. Биеийн тамирын бэлтгэлийн шалгаж үнэлэх, дүн
гаргах, судалгаа хийх; 6.7.3. Хичээл сургууль болон секц
дугуйланг удирдах бүрэлдэхүүнийг бэлтгэх, заах арга
зүйн сургалтыг төлөвлөж, зохион байгуулах;
6.7.4. Биеийн тамирын хичээлийг удирдах бүрэлдэхүүн
болон хичээллэгсдэд зориулсан бие бялдрын
бэлтгэлжилтийн түвшинг дээшлүүлэхэд шаардлагатай
хөтөлбөр, зааварчилгаа, зөвлөмж, сурах бичиг, гарын
авлагыг бэлтгэх, хангах;
6.7.5. Биеийн тамир, спорт, чийрэгжүүлэлт, эрүүл
мэндийг бэхжүүлэх чиглэлээр лекц, семинарыг зохион
байгуулах;
6.7.6. Биеийн тамир, спортоор хичээллэх үеийн
хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн
шаардлагыг бие бүрэлдэхүүнд сурталчлах, үзүүлэн
самбар бэлтгэх;
6.8. Материаллаг баазын хангалтыг дараах байдлаар
зохион байгуулна.
6.8.1. Ангидбиеийнтамирынхичээл,спортынаргахэмжээ
гявуулахад шаардагдах спортын барилга байгууламж,
сургалтын талбай, хотхоныг өөрийн анги байгууллагын
үүрэг зориулалт, онцлог, байршил, хэрэгцээ шаардлагад
нийцүүлэн стандартын дагуу барьжбайгуулах;
6.8.2. Бие бүрэлдэхүүний бие бялдраа хөгжүүлэх
спортоор хичээллэхэд шаардлагатай биеийн тамир,
чийрэгжүүлэлтийн зориулалтын хэрэглэл, хэрэгсэл, тоног
төхөөрөмж болон тусгай төхөөрөмжийг стандартын дагуу
болгох;
6.8.3. Цэргийн албахаагчийн байранд
өрөөтанхимыгтохижуулах, спортын хэрэглэл,

материалаар тусгайлан тоногложтөхөөрөмжлөх;
6.8.4. Орчин үеийн шаардлагад нийцсэн, аюулгүй
байдал, эрүүл ахуйн шаардлага хангахуйц
чийрэгжүүлэлт, биеийн тамир, спортын хэрэглэл,
хэрэгсэлээр хангах боломжийг бүрдүүлж төрөл зүйлийг
олшруулан, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх;
6.8.5. Ашиглагдаж буй спортын барилга байгууламж,
сургалтын талбай, хотхон, спортын хэрэглэл, хэрэгсэл,
тоног төхөөрөмжийн урсгал засварыг тогтоогдсон цаг
хугацаанд нь тогтмол хийх;
6.8.6. Биеийн тамирын сургалт, эрүүл мэнд
чийрэгжүүлэлтийн агуулгатай сургалт, сурталчилгааны
самбар, үзүүлэнг бие бүрэлдэхүүнд хүртээмжтэйгээр
байрлуулах;
6.8.7. Хичээл зохион байгуулах заал, талбай, танхимд
спортын хэрэглэл, тоног төхөөрөмжийг стандартын дагуу
зөв байрлуулах;
6.8.8. Спорт заал, танхим, талбай, хотхоны
гэрэлтүүлгийг стандартын дагуу хийж, хичээллэх зам
талбайд алхах, гүйх зай хэмжээг тодорхой тэмдэглэгээ,
заалтаар тэмдэглэгдсэн байх;
6.9. Анги, байгууллагын биеийн тамирын бэлтгэлийн
хэвийн үйл ажиллагааг хангахын тулд дараах мэргэжлийн
албан тушаалтан нь биеийн тамир, спорт хариуцсан
албан тушаалтантай хамтран ажиллана.
6.9.1. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн зорилго
зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд чиглэгдсэн хууль, дүрэм
журам, зааврыг биелүүлэх, мөрдөх, биеийн тамирын
бэлтгэлийн эрх зүйн орчинг хангах үйл ажиллагааг ангийн
удирдлага, хуулийн мэргэжилтэн;
6.9.2. Биеийн тамирын сургалт бэлтгэл, спортын
тэмцээн уралдааны үед эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээг
эмч, эмнэлгийн албаны холбогдох албан тушаалтан;
6.9.3. Биеийн тамир, спортын ажлыг мэдээлэл,
сурталчилгаагаар хангах чиглэлээр ангийн мэдээлэл,

сурталчилгаа, соёл хүмүүжлийн офицер, ажилтан, сэтгэл
зүйч нар;
6.9.4. Сургалт байлдааны үеийн болон байлдааны
жижүүрлэлтийн үед гүйцэтгэх биеийн тамир, спортын
ажил, шаардагдах спортын хэрэглэл, тоног төхөөрөмжийг
бэлтгэх, хангах ажлыг мэргэжлийн алба, тасгийн дарга
нар ,салаа, салбарын удирдах бүрэлдэхүүн;
спортыг хөгжүүлэх, шинэ залуу тамирчдыг бэлтгэх,
амжилтыг ахиулах чиглэлээр сургалт, дасгалжуулалтын
хангалтыг ангийн биеийн тамирын идэвхтэн гишүүд,
спортын зэрэг, цолтой тамирчид;
Долоо. Цэргийн биеийн тамирын ажлыг зохион
байгуулах
үеийн хувцаслалт
7.1. Цэргийн биеийн тамирын ажлыг удирдаж байгаа
захирагч, дарга нар бие бүрэлдэхүүнийг хэт хөлрөх,
жиндэх, даарахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг
авч, хичээллэх газар орон, орчин, улирал, цаг агаарын
хэм, салхины хурдаас шалтгаалан хувцаслалтын
хэлбэрийг заана.
7.2. Цэргийн биеийн тамирын ажлын хичээлийн
зорилго, заал, танхим, цаг агаарын байдлаас шалтгаалан
доорх хэлбэрийн хувцастай байна. Үүнд:
7.2.1. I хэлбэр: Иж бүрэн биеийн тамирын хувцастай.
Газрын хөрс болон элс, модон талбайд гуталгүй, халуунд
шорт, майктай хичээллэхийг зөвшөөрнө.
7.2.2. II хэлбэр: Хээрийн хувцастай. Малгайгүй,
цээжнүцгэн буюу майктай;
7.2.3. Ill хэлбэр: хээрийн хувцастай. Кительгүй,
малгайгүй. Цэрэг түрүүч, сонсогч нар бүс султгасан,
захны дэгээ товчийг тайлсан;
7.2.4. IV хэлбэр: Хээрийн хувцастай. Китель,
малгайтай, бээлийгүй. Цэрэг түрүүч, сонсогч нар бүс

султгасан, захны дэгээ товчийг тайлсан;
7.2.5. Vхэлбэр: Хээрийн хувцас, хүрэм, малгай,
бээлийтэй. Цэрэг түрүүч, сонсогч нар бүс султгасан,
захны дэгээ товчийг тайлсан;
7.3. Спорт заал, танхимд биеийн тамирын хичээл,
спортын арга хэмжээявуулахүед 1
дүгээрхэлбэрээрхувцаслахба цэрэгтүрүүч нар салбарын
захирагчийн заавраар 2, 3 дугаар хэлбэрээр хувцаслаж
болно. Энэ тохиолдолд спортын гутал /байхгүй бол улавч/
өмсөнө.
7.4. Гадаа талбайд биеийн тамирын хичээл явуулах
үед хичээл удирдагчийн заавраар 1, 2, 3, 4 дүгээр
хэлбэрээс тохируулан хувцаслана. 2,3,4
дүгээрхэлбэрээрхувцаслахүед спортын гуталтай
байжболно.
7.5. Саадын зурвас туулах, гранатын талбайд
хичээллэх үед 4, 5 дугаар хэлбэрээр хувцаслана. Хичээл
удирдагчийн заавраар бээлий өмсөж болно.
7.6. Гардан тулаан, тулааны спортын хичээлийг
танхимд хийх үед 1 дүгээр хэлбэрээр, гадаа хичээллэх
үед 3, 4 дүгээр хэлбэрээр хувцаслах ба 4 дүгээр
хэлбэрээр хувцаслах үед малгай тайлахыг зөвшөөрнө.
7.7. Цанын бэлтгэлийн үед 1 буюу4
дүгээрхэлбэрээрхувцаслана. Харин спортын болон хагас
түрийтэй гутлын оронд цанын ботинк өмсөнө.
7.8. Цэрэгжлийн спортын уралдаан тэмцээний үед 4
дүгээр хэлбэрээр, нийтийн биеийн тамир, спортын
уралдаан тэмцээний үед спортын төрлөөс шалтгаалан
тэмцээний удирдамж, ерөнхий шүүгчийн зөвшөөрөл,
тэмцээний дүрэм, шаардлагын дагуу хувцаслана.
7.9. Өглөөний биеийн тамирын дасгалыг хийхэд
дасгалын шинж чанар, нийт бүрэлдэхүүний
чийрэгжүүлэлтийн байдал, цаг агаарын нөхцлөөс
шалтгаалан ангийн захирагчийн тушаалаар батлагдсан

хуваарийн дагуу ангийн жижүүр тогтоожөгнө.
Өглөөний биеийн тамирын дасгал хийххувцасны хэлбэр
Агаарын
температур °С
Хувцасны хэлбэрүүд
Цаг агаар тогтуун буюу
бага зэрэг салхитай үед
Салхины хурд 10м/секдээш
+ 10°С дээш
дулаан
I, II хэлбэр II хэлбэр
+5°С-аас +10°С II хэлбэр II, III хэлбэр
+5°С-аас -5°С III хэлбэр III, IV хэлбэр
-5°С-аас -10°С III, IVхэлбэр IV хэлбэр бээлийтэй
-10°С-аас -20°С IV хэлбэр бээлийтэй IV, V хэлбэр, хүрэм, бээлийтэй
-20°С дээш
хүйтэн
V хэлбэр хүрэм,
бээлийтэй V хэлбэр , хүрэм, бээлийтэй,
хүйтэн салхитай үед малгай
бүчилсэн эсвэл чихэвчтэй
Найм. Спорт, олон нийтийн ажил
8.1. Спорт, олон нийтийн ажлын зорилго нь цэрэгжлийн
спортын болон нийтийн биеийн тамирын төрлүүдийг
хөгжүүлэх замаар цэргийн алба хаагчийн бие бялдрыг өв
тэгш хүмүүжүүлэх, хөдөлгөөний дадал, эвслийг
хэвшүүлэх, эрүүл ажтөрөххэв маягийг сурталчлах, хамт
олны нэгдмэл байдлыг хангахад оршино.
8.2. Спорт, олон нийтийн ажил нь дараах үндсэн
зорилтуудыг шийдвэрлэнэ. Үүнд:
8.2.1. Цэргийн алба хаагчийн бие бялдрын чанарыг
жигд хөгжүүлж, хамтач, зориг шийдэмгий, өөртөө
итгэлтэй, санаачлагатай, байлдааны ажиллагааны таагүй
нөлөөлөлд автахгүйгээр удаан хугацааны ачааллыг
даван туулах бие болон сэтгэл зүйн чадварыг эзэмшүүлэх
8.2.3. Төрөл мэргэжпийн цэргийн алба хаагчид
шаардлагатай төрөл бүрийн үйлдэл хөдөлгөөнд
дадлагажуулан, орчин үеийн зэвсэг, техникийг чадамгай
эзэмших чадварыг хөгжүүлэх

8.2.4. Спортын зэрэг, цолтой, өндөр зэрэглэлтэй
тамирчдыг бэлтгэх
8.2.5. Амралт, чөлөөт цагийг үр дүнтэй өнгөрөөж,
багаар ажиллах чадварт дадлагажуулж, сахилга зохион
байгуулалтын түвшинг дээшлүүлэх
8.2.6. Хувийн болон нийгмийн эрүүл ахуйд суралцан
өөртөөтавих хяналт, сургалт дадлага, спортын
бэлтгэлийн арга зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх
8.3. Спорт, олон нийтийн ажилд дараах арга
хэмжээнүүд багтана. Үүнд:
тамирын сургалт, дасгалжуулалт;
8.3.2. Уламжлалт, нэрэмжит, аварга шалгаруулах
тэмцээн уралдаан;
8.3.3. Эрүүл ахуй, чийрэгжүүлэлтийн сургалт
сурталчилгаа;
8.3.4. Тэмдэглэлт өдөр, спортын баярын арга хэмжээ
/бэсрэг наадам/;
8.3.5. Бүхнийтийгхамарсан үзүүлэхтоглолт, нэгдсэн
аргахэмжээ;
8.3.6. Биеийн тамир, спортын ажлын үзлэг;
8.3.7. Биеийн тамир, спортын материаллаг баазын
хангалт;
8.4. Спорт, олон нийтийн ажил нь биеийн тамирын
бэлтгэлийг чанартай явуулах нөхцөлийг ханган, соёл
хүмүүжил, олон нийтийн арга хэмжээнүүдтэй нягт
холбоотойгоор оюуны болон ёс суртахуун, бие бялдрын
өндөр хөгжилтэй бие хүнийг хүмүүжүүлэхэд чиглэгдэж,
холбогдох албан тушаалтнуудын хамтын ажиллагаа,
баримт бичгийн бүрдэл, цэргийн алба хаагчийг дэмжих,
урамшуулах үйл ажиллагаагаар хэрэгжинэ.
8.5. Спорт, олон нийтийн ажлыг эрүүл ахуйн
шаардлагад нийцсэн, гэмтэл, ослоос урьдчилан
сэргийлж, аюулгүй байдлыг хангасан орчинд зохион

байгуулна.
8.6. Спорт, олон нийтийн ажпын чиглэлээр явагдаж байгаа бүх үйл
ажиллагаа нь цэргийн алба хаагчийн бие бялдрыг хөгжүүлэхэд чиглэж,
тохиромжтой цагхугацаанд батлагдсан удирдамж, тогтоосон дүрмийн
дагуу хэрэгжиж, протокол хөтлөгдөн, тайлан гаргаснаар баталгаажна.
8.7. Ангид спорт, олон нийтийн ажпыг “Биеийн тамир, спортын
зөвлөл” удирдан хэрэгжүүлэх бөгөөд биеийн тамир хариуцсан албан
тушаалтан нь сургалтын төлөвлөгөө, ангийн дотоод журамтай уялдуулан
төлөвлөж, холбогдох алба, тасаг, салбарын захирагч, сэтгэл зүйч, соёл
хүмүүжпийн ажилтантай хамтран зохион байгуулна.
8.8. Ангид спорт, олон нийтийн ажпыг зохион байгуулах бүдүүвч:
8.9. Сургалт байлдааны үйл ажиллагааны үеийн спорт, олон
нийтийн ажлыг цэргийн алба хаагчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны
онцлог, ажиллах чадварыг сайжруулах, сургалт байлдааны зорилтуудыг
шийдвэрлэх зорилготойгоор салаа, салбарын захирагчийн удирдлаган
дор газар орон, цаг агаарт зохицсон, биеийн ерөнхий хөгжлийн дасгал,
цэрэгжлийн болон спорт тоглоомын төрлийг ашиглан зохион байгуулж
явуулна.
8.10. Анги, байгууллага нь цэрэгжлийн спортын төрлөөр сургалт,
дасгалжуулалтын ажлыг секц, дугуйлангийн хэлбэрээр хөгжүүлж, анхан
шатны тэмцээн, уралдааныг зохион байгуулж, шалгарсан тамирчдаас
бүрдсэн шигшээ багийг бэлтгэн цэргийн хүрээний болон бусад тэмцээн,
уралдаанд оролцуулна.
8.11. Зэвсэгт хүчний аварга шалгаруулах тэмцээн болон бусад
уралдаан, тэмцээнд анги байгууллагаа төлөөлөн оролцох баг,
тамирчдын бэлтгэл сургуулилтыг хийлгэх, тэмцээн уралдаанд
оролцуулах, тэдний аюулгүй байдал, эрүүл мэндийг хангахтай
холбогдсон бүх үйл ажиллагааг ангийн биеийн тамир, спортын
зөвлөлийн дарга, зөвлөлийн гишүүд, биеийн тамир, спорт хариуцсан
албан тушаалтан, салбарт салбарын захирагч, сэтгэл зүйч, соёл
хүмүүжпийн ажилтан бүрэн хариуцна.

8.12. Цэргийн хүрээний анги, байгууллагын дунд
биеийн тамир, спортын ажпыг зохион байгуулж
явуулахын тулд цэргийн хүрээний даргын тушаалаар
цэргийн хүрээний орон тооны бус биеийн тамир, спортын
зөвлөлийгтомилон ажиллуулна.
8.13. Анги байгууллагын биеийн тамир, спорт
хариуцсан албан тушаалтан нь спорт, олон нийтийн
ажпын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулахгай холбогдсон
дараах журмыг ангийн онцлог, сургуулийн жилийн
зорилго, зорилттой уялдуулан боловсруулж ангийн
захирагчийн тушаалаар батлуулан мөрдөнө. Үүнд:
8.13.1. Ангийн шигшээ багийг бүрдүүлэхжурам;
8.13.2. Тэмцээн уралдаанд оролцож буй тамирчдын
сайшаал, шийтгэлийн журам;
8.13.3. Спорт зааланд хичээллэхжурам;
8.13.4. Бялдаржуулах танхимд хичээллэхжурам;
Ес. Цэргийн биеийн тамирын ажлыг зохион байгуулахад
шаардагдах тоног төхөөрөмж
9.1. Хилийн анги нь биеийн тамир, спортын сургалт, бэлтгэлийг
зохион байгуулахшаардлагыгхангасан спортзаал, сургалтын болон
олимп сурталчлах танхим /булан/, биеийн тамирын бэлтгэлийн
талбайтай, тэдгээр нь зориулалтын тоног төхөөрөмж, хэрэглэл,
хэрэгсэлтэй байна.
9.2. Спорт зааланд байххэрэглэл, хэрэгсэл:
- 30x18 метр талбай;
- Сагсан бөмбөгийн шит, цагариг, тор;
- Гар бөмбөгийн шон, тор;
- Дүүжин;
- Савлуур;
- Гимнастикийн ханын шат;
- Матрас;
- Модон морь;
- Модон ямаа;
- Гимнастикийн үсрэлтийн тавцан;

ЦЭРГИИН БИЕИИН
ТАМИРЫН ЗААВАР-2018
- Хувцас солих өрөө;
- Усны өрөө;
- Бие засахөрөө;
- 2x0, 2x0,5 м хэмжээтэй вандан сандал;
- Эмнэлэгийн анхан шатны тусламжийн ижбүрдэл
бүхий хайрцаг;
9.3. Биеийн тамирын бэлтгэлийн талбай:
- 300-400 метрийн гүйлтийн тойрог зам;
-100 метрийн гүйлтийн зам;
- Уртын харайлтын талбай;
- Гранатын талбай /холд шидэх, тойрогт шидэх/;
- Гардан тулааны хичээлийн танхим, талбай;
- Хүчний дасгал хийхталбай;
- Сагсан бөмбөгийн талбай;
- Гар бөмбөгийн талбай;
- Хөл бөмбөг /мини байж болно/-ийн талбай;
- Саадын зурвасын талбай;
- Гимнастикийн хотхон;
9.3.1. Гимнастикийн хотхонд:
- Дүүжин /100 хүнд 10 дүүжин ноогдохоор/;
- Савлуур /100 хүнд 10 савлуур ноогдохоор/;
- Саадын зурвас;
- Тэмээн шат;
- Модон морь;
- Модон ямаа;
- Гэдэсний таталт хийх налуу тавцан /100 хүнд 10
савлуур ноогдохоор/;
9.4. Бялдаржуулахтанхимд байхтехник, тоног
төхөөрөмж:
- Гүйлтийн зам;
- Дугуйн төхөөрөмж;
- Хэвтээ болон налуу шахалтын вандан;
- Суга савлуур, эрвээхэй буюу цээж мөрний булчинг
хөгжүүлэх төхөөрөмж;

- Дээрээс таталтын төхөөрөмж;
- Суугаа таталтын төхөөрөмж;
- “Т” хэлбэрт таталтын төхөөрөмж;
- Хөлийн булчинг хөгжүүлэх төхөөрөмж;
- Гарын 2 толгойт булчин, мөр, шилбэний булчинг
хөгжүүлэх төхөөрөмж;
- 2,5 кг-аас 30 кг хүртэлх жингийн хос гантель, их,
бага гарын шганг, штанганы тавиур, шалны зөөлөвч;
-16 кг, 24 кг-ын туухай тус бүр 2-4 ширхэг;
- Толь, сандал, хувцасны шүүгээ;
9.5. Эрүүл мэнд чийрэгжүүлэлтийн танхимд:
- Дугуйн төхөөрөмж;
- Гүйлтийн зам;
- Давстай хайрцаг;
- Массажны төхөөрөмж, хэрэглэл, хэрэгслүүд;
- Гэдэсний таталтын вандан;
- Фитнессийн зориулалттай төхөөрөмж, хэрэглэлүүд;
- Дээс, гарын атгалтын болон таталтын төхөөрөмж;
- Дасгал хийхзориулалттай хийлсэн бөмбөг, саваа
мод;
- Гантель 1-5 кг;
- Толь, дрож;
9.6. Гардан тулааны танхимд байх тоног төхөөрөмж,
хэрэглэл,
хэрэгсэл;
9.6.1. Хүн нэг бүрийн хувцас хэрэгсэл;
- Хамгаалалтын бээлий /хос/;
- Толгойн хамгаалалт;
- Шилбэний хамгаалалт;
- Цээжний хамгаалалт;
- Эмзэг эрхгний хамгаалалт;

- Кимоно/өмд, цээжний өмсгөл, бүс/;
9.6.2. Гардан тулааны бэлтгэлийн танхимд;
- Дэвжээ /салаа хүртэлх бие бүрэлдэхүүн
хамрагдажболохуйц/;
- Гар, хөлөнд зориулсан лап /тус бүр 4-6 хос/;
- Бүтэн ажиллагааны лап;
- Ханын лап;
- Мишок, чучель;
- Гар, хөлний мишок/элстэй шуудай/;
- Автомат, гар буу, жад, хутганы загвар, саваа мод;
9.7. Биеийн тамирын бэлтгэлийг зохион
байгуулахзаал, танхим, талбайд биеийн тамирын
бэлтгэлийн сургалтын үзүүлэн, аюулгүй
ажиллагааны зааварчилгааны самбар, эмнэлэгийн анхан
шатны тусламжийн ижбүрдэл бүхий хайрцаг/гадаа
талбайд хичээллэх үед цүнх/ байрлуулсан байна.
9.8. Биеийн тамирын бэлтгэлийн заал, танхим, талбайн
гэрэлтүүлэг нь Монгол Улсын барилгын норм, дүрмийн
“Байгалийн ба зохиомол гэрэлтүүлэг” /БНБД 23-02-08/-Д
заасан шаардлагын түвшинд, дотор тасалгааны
температур 12-20°С хэмтэй байна.

ХИЛ ХАМГААЛАХ
ЕРӨНХИИ ГАЗАР
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ЦЭРГИЙН БИЕИЙН ТАМИРЫН БЭЛТГЭЛ
Нэг. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн арга, хэлбэр
1.1. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэл нь цэргийн алба
хаагчийн бие бялдрын бэлтгэлжилтийг хангахад
чиглэгдсэн сурган хүмүүжүүлэх цогц үйл ажиллагаа мөн.
1.2. Цэргийн алба хаагчдын бие бялдрын
бэлтгэлжилтийг хангах үйл ажиллагаа нь биеийн тамирын
сургалтын арга, хэлбэр, зарчмуудаар тодорхойлогдоно.
1.3. Цэргийн алба хаагчдад бие бялдрын хүмүүжил
олгох ажил нь биеийн тамирын хичээл, хичээлээс гадуур
зохиогдох биеийн тамирын олон талт үйл ажиллагааны үр
дүнд хэрэгжинэ.
1.4. Цэргийн алба хаагчийн биеийн тамирын сургалт
бэлтгэлийг доорхи хэлбэрээр зохион байгуулжявуулна.
Үүнд:
1.4.1. Онолын болон сурган зааварлах, заахарга зүйн
сургалт;
1.4.2. Биеийн тамирын хичээл;
1.4.3. Өглөө, өдрийн гүйлт, гимнастик;
1.4.4. Сургалт байлдааны бэлтгэлийн явц дахь биеийн
тамирын бэлтгэл;
1.5.5. Нэмэлт сургалт, бие даалтын бэлтгэл;
1.5. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн сургалтын
аргуудыг хөгжүүлэх, хүмүүжүүлэх гэж ангилна.
1.5.1. Цэргийн биеийн тамирын бэлтгэлийн хөгжүүлэх
аргууд нь цэргийн алба хаагчийн эрүүл мэндийг
бэхжүүлэх, чийрэгжүүлэх, бие бялдрын ерөнхий хөгжил,

биеийн тамирийн заавар111111111111111111

биеийн тамирийн заавар111111111111111111

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

биеийн тамирийн заавар111111111111111111