1. San Benito Ikastola 1 Kutsadura

2. AURKIBIDEA :
- Eider Saez : 3. orrialdea
- Aiara Garaialde : 4, 5, 6, 7 . orrialdea
- Agustin Imaz : 8, 9 . orrialdea
- Aitor Irizar : 10, 11 . orrialdea
- Andoitz Gutierrez : 12, 13 . orrialdea
- Andrea Curiel : 14 . orrialdea
- Ekiñe Eizagirre : 15, 16, 17, 18, 19 . orrialdea
- Imanol Santoyo : 20, 21 . orrialdea
- Iosu Astigarraga : 22. orrialdea
- Iraia Amundarain : 23, 24 . orrialdea
- Irune Mateos : 25, 26 . orrialdea
- orrialdea
Joseba Martinez : 27 . orrialdea
- Oihane Lazkanoiturburu : 28. orrialdea
San Benito Ikastola 2 Kutsadura

3. Eider Saez
Euri azidoa: ohikoa baino azidoagoa den
euria da. Kalteak sortzen ditu landare,
uretako animalia eta eraikinetan. Euri
azidoa gizakiak eragina da gehien bat,
honek eginiko sufre eta nitrogeno
isuriengatik, eguratsean nahastean azidoa
sortzen baita. Arazoa konpondu nahian,
azken urteotan gobernu askok gas isuri
hauek gutxitzeko legeak egin dira.
Euri azidoa, zentral kimikoek eta ibilgailuek
sortutakoa da batez ere. Hauek erregai fosilak erretzean, tximinietatik edo
ihesbideetatik, batez ere sufre eta nitrogeno oxidoa atmosferara isurtzen dituzte.
Zati bat lurreratu egiten da eta beste zatia aireak eramaten ditu, ur-lurrinaz
konbinatu eta azidoak sortuz.
Berotegi-efektua: klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren
hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-
efektu gasek sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena), karbono
dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
Berotegi efektuaren ondorioak:izotzak urtzea,itsasoaren maila igotzea eta
basamortuak handitzea.
Aire kutsatua: Mota hau airean gertatzen da. Airean energia, gas edo
material kutsakor bat botatzen dugunean gertatzen da. Material horiek
atmosferarekiko arazo edo gaitz bat suposatu behar du, kutsadura
atmosferikoa dela esateko.
Espainiar Estatuko biztanleen erdiak kutsadura mailak gainditzen dituen airea
arnasten du.Kutsadura horren %80 hiri guneetan trafikotik dator, batez ere autoek
sortutakoa.
Ozono geruza: Lurraren atmosferako gas
geruza da, ozono (O3) kontzentrazio handikoa.
Geruza honek eguzkiaren frekuentzia handiko argi
ultramorearen %97-99a xurgatzen du, beronek
planetako bizitza kalte baitezake. Geruza hau
estratosferan dago, 15 eta 35 km artean, planeta
guztia inguratzen.
Ozonoa oso gas ahula da eta kloroarekin edo giza
ekintzen ondorioz atmosferara isuritako beste
substantziekin erreakzionatzean hondatu egiten da.
Azken urte hauetan ikusi ahal izan denez, ozono
geruza hori mehetu egin da, eta zulo handi bat ere
nabaritu zaio Antartikaren parean.
San Benito Ikastola 3 Kutsadura

4. Aiara Garaialde
Euri azidoa: ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak sortzen ditu
landare, uretako animalia eta eraikinetan. Euri azidoa gizakiak eragina da
gehien bat, honek eginiko sufre eta nitrogeno isuriengatik, eguratsean
nahastean azidoa sortzen baita. Arazoa konpondu
nahian, azken urteotan gobernu askok gas isuri
hauek gutxitzeko legeak egin dira.
SORRERA
Euri azidoa, zentral termikoek eta
ibilgailuek sortutakoa da batez ere. Hauek
erregaiak erretzean, tximinietatik edo
ihesbideetatik, batez ere sufre eta nitrogeno
oxidoa atmosferara isurtzen dituzte. Poluitzaile
hauetako zati bat lurreratu egiten da eta beste
zatia aireak eramaten ditu, ur-lurrinaz konbinatu eta azidoak sortuz.
Gas kutsatzaileak mugitzen ari diren eguratseko aire masetan sartzen
direnean, sortutako lekutik ehunka kilometrora eror daitezke kaltea bertan
eraginez. Ondoren euria egitean ohikoa den baiño azidoagoa egiten du euria
bertako landare, uretako animalia eta eraikuntzak kaltetuz.
ONDORIOAK
Euri azidoa sortzen duen kutsadura iturria ez da kaltetzen dituen eremuetan
bertan egoten beti, gasak hara eta hona ibiltzen direlako atmosferan eta baldintza
meteorologiko egokiak dauden edozein lekutan ezartzen direlako. Horregatik,
kutsadura eragile gehien aireratzen duten herrialde industrializatuek kontuan hartu
behar lukete beren jarduerek herrialde garatu gabeei ere eragiten dietela, eta,
joera axolagabe horrekin, hango baliabide naturalak suntsitzen dituztela.
Euri azidoak hainbat ondorio izaten ditu eta garrantzitsua da hauen artean
ezberdintzea:
-Ur ekosistemak
-Lur ekosistemak
-eraikuntzak
San Benito Ikastola 4 Kutsadura

5. KONPONBIDEA
Industriak zenbait teknika garatu ditu ingurumenaren babeserako eta era
berean zenbait disposizio legal eta nazioarteko hitzarmen sortu dira produktu
arriskutsu eta erasokorren kontzentrazioak kontrolatzeko. Era honetan, enpresa
askok teknologia berri hauek aplikatzen ari dira eta baimenduriko emisio mailen
azpitik dihardute.
Leku askotan, teknologia oso kutsatzaileen eta zaharkituen erabilera
debekatu zen.
Euri azidoaren ondoriozko arduretariko bat beraz, atmosferara isuritako
nitrogeno eta sufre partikulak dira, azido sulfuriko eta azido nitriko tanta moduan
bukatuko direlarik.
NEURRIAK
Hainbat neurri hartuz konpon daiteke euri azidoaren arazoa:
-Uren azidotasuna neutralizatzeko teknikak baliatzea: base gisa diharduten
substantziak eranstea edo iragazkiak ipintzea.
-Gas kaltegarrien igorpena murriztea. Arazoari sustraiak moztea litzateke
hau, petrolioaren, gasaren eta ikatzaren erabilera murriztuz, eta, industrian eta
garraioan energia berriztagarrien alde jokatuz.
-Teknologiak hobetzea. Energia eraginkortasun eta zentzu handiagoz
erabiltzeak eta igorritako gasei
garbitasun sistema hobeak aplikatzeak arazoa konpontzen lagunduko lukete.
-Zentral termikoek isurtzen duten poluzioa kontrolatu behar da tximinian
iragazki egokiak ipiniz.
-Ibilgailuen ihes-tutuetatik botatako gasen kantitatea, txikiagoa egin behar
da. Horretarako katalizatzaileen bidea da egokiena
-Ibilgailu partikularrak gutxiago erabili behar da eta garraio publikoak edo
bizikleta gehiago erabili behar dira.
San Benito Ikastola 5 Kutsadura

6. BEROTEGI-EFEKTU GASAK (BEG)
Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren
hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-
efektu gasek (BEG) sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena),
karbono dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
Efektu hau, nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen diren berotegien analogiaz
izendatu da. Hauek espazio itxi batzuk dira, alde bat edo gehiago beira edo plastiko
gardenezkoak direnak,
eguzkiaren beroa igarotzen
utziz eta barnean gordez.
Berotegi-efektuan garrantzi
handiena duten gasak ondoko
hauek dira:
• Karbono (IV) oxidoa
• Metanoa
• Nitrogeno oxidoa.
• CFC
• Lurrazaleko ozonoa.
Efektuaren gas eragile nagusien
proportzioak:
• Ur lurruna = H2O (55 %)
• Karbono dioxidoa = CO2
(39 %)
• Ozonoa = O3 (2 %)
Eta beste hainbat, proportzio
txikiagoan:
• Metanoa = CH4 (2 %)
• Oxido nitrosoa = N2O (2 %)
• Sufre hexafluoruroa = SF6
• CFC gasak
ONDORIOA
Ozono geruza zulatzen doa kutsaduraren
erruz, beraz, eguzki izpiak eta ultramorea
zuzenean datoz gugana eta ondoriooz glaziarrak
urtzen doaz; hau da, itsas maila goraka doa.
San Benito Ikastola 6 Kutsadura

7. AIRE KUTSATUA
Mota hau airean gertatzen da. Airean energia, gas edo material kutsakor bat
botatzen dugunean gertatzen da. Material horiek atmosferarekiko arazo edo gaitz
bat suposatu behar du, kutxadura atmosferikoa dela esateko.
Airearen kutsadura eguratsaren berezko ezaugarrien eraldaketa da, gai
kimikoek, gai biologikoek edo partikula esekiek sortua.
Orokorrean, energia-iturri diren ikatzaren eta petrolioaren errekuntzatik sortzen
dira, batik bat, airea kutsatzen duten gasak. Erregai horiek kopuru handian
erabiltzearen ondorioa da, beraz, airearen kutsadurarako bide nagusia.
Ikatzaren eta petrolioaren errekuntzan gas kaltegarriak eta partikula solido
asko sortu eta askatzen dira atmosferan, eta hondakin kaltegarri horiek hautsa eta
kea sortzen dituzte.
Kutsatutako airean dauden eta bizidunok arnasten ditugun aireko
substantzia kutsagarrien artean, sufre dioxidoa, eta autoek eta motorrek sortutako
ihes gasak, eta gasolinak daraman beruna daude.
Beste ondorio batzuen artean, kutsadura atmosferikoak berotegi efektua,
ozono geruzaren suntsiketa eta euri azidoa sortzen ditu.
Beste kutsatzaile batzuk izpi ultramoreak dira. Frogaturik dago, UV-B
erradiazioa gehitzeak ondorio kaltegarriak dauzkala gizakiarentzat:
• Azaleko minbizi onak nahiz txarrak sortu eta indartzen ditu.
• Eguzki erredurak sakontzen ditu eta azala zahartzen du.
• Dermatitis alergikoaren eta toxikoaren arriskua areagotzen du.
• Immunitate sistemari kalte eragiten dio.
• Begiek kaltetzen ditu.
• Bakterioen eta birusen zenbait gaitz indartzen ditu.
ARAZOAK SAIHESTEKO
Zentral termikoek isurtzen duten poluzioa kontrolatu beharra dago, tximinietan
iragazki sistema egokiak ezarriz.
• Ibilgailu partikular gutxiago erabili behar da eta garraio publikoa edo
bizikleta gehiago.
• Ibilgailuen ihes-hodietatik botatzen diren gasen kantitatea txikiagotu behar
da. Horretarako, katalizatzaileak erabiltzea da zuzenena.
• Poluzioaren aurkako arauak indartu behar dira.
San Benito Ikastola 7 Kutsadura

8. Agustin Imaz
Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euri da.
Kalteak sortzen ditu landare, uretako animalia eta
eraikinetan. Euri azidoa gizakiak eragina da gehien
bat, honek eginiko sufre eta nitrogeno isuriengatik,
eguratsean nahastean azidoa sortzen baita. Arazoa
konpondu nahian, azken urteotan gobernu askok
gas isuri hauek gutxitzeko legeak egin dira
Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren hartu-
eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-efektu
gasek (BEG) sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena), karbono
dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
Efektu hau, nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen diren berotegien analogiaz
izendatu da. Hauek espazio itxi batzuk dira, alde bat edo gehiago beira edo plastiko
gardenezkoak direnak, eguzkiaren beroa igarotzen utziz eta barnean gordez
landareek mikro-klima onuragarri batez goza dezaten.
San Benito Ikastola 8 Kutsadura

9. Airearen kutsadura berezko ezaugarrien
eraldaketa da, gai kimikoek, gai
biologikoek edo partikula esekiek sortua.
Orokorrean, energia-iturri diren
ikatzaren eta petrolioaren errekuntzatik
sortzen dira, batik bat, airea kutsatzen
duten gasak. Erregai horiek kopuru
handian erabiltzearen ondorioa da,
beraz, airearen kutsadurarako bide
nagusia.
Ikatzaren eta petrolioaren errekuntzan gas kaltegarriak eta partikula solido asko
sortu eta askatzen dira atmosferan, eta hondakin kaltegarri horiek hautsa eta kea
sortzen dituzte.
Kutsatutako airean dauden eta bizidunok arnasten ditugun aireko substantzia
kutsagarrien artean, sufre dioxidoa, eta autoek eta motorrek sortutako ihes gasak,
eta gasolinak daraman beruna daude.
Beste ondorio batzuen artean, kutsadura atmosferikoak berotegi efektua, ozono
geruzaren suntsiketa eta euri azidoa sortzen ditu.
Ozonoa oso gas ahula da eta kloroarekin edo giza
ekintzen ondorioz atmosferara isuritako beste
substantziekin erreakzionatzean hondatu egiten da.
Azken urte hauetan ikusi ahal izan denez, ozono
geruza hori mehetu egin da, eta zulo handi bat ere
nabaritu zaio Antartikaren parean. Badirudi ozono
geruza horren galera hegazkin supersonikoek eta
CFC izeneko gaiek (klorofluorokarbonatuak) eragiten
dutela. Aerosol (esprai), hozkailu eta giro gailuetan
erabiltzen dira aipatutako substantziak.
San Benito Ikastola 9 Kutsadura

10. Aitor Irizar
Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak
sortzen ditu landare, uretako animalia eta eraikinetan. Euri
azidoa gizakiak eragina da gehien bat, honek eginiko sufre
eta nitrogeno isuriengatik, eguratsean nahastean azidoa
sortzen baita. Arazoa konpondu nahian, azken urteotan
gobernu askok gas isuri hauek gutxitzeko legeak egin dira.
Berotegi efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da , Lurraren hartu-
eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-efektu
gasek sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena), karbono
dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
Efektu hau, nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen diren berotegien
analogiaz izendatu da. Hauek espazio itxi batzuk dira, alde bat edo gehiago beira
edo plastiko gardenezkoak direnak, eguzkiaren beroa igarotzen utziz eta barnean
gordez landareek mikro-klima onuragarri batez goza dezaten.
.
San Benito Ikastola 10 Kutsadura

11. Kutsadura edo poluzioa edozein substantziak edo energia
motak ekosistema batean sortu dezakeen desoreka edo kaltea
da. Beti ondorio negatiboak izango ditu izadian, eta ondorioz giza
existentzia kaltetuko du.
Kutsadura egon ahal izateko kutsatzen duen substantzia
kantitate nahikoan egon behar du, naturan desoreka minimo bat
egoteko. Kantitate hau kutsatzen duenarekiko erlatiboa izango
da, masa edo bolumenaren arabera, honi kontzentrazioa deitzen
zaio.
Ozono geruza edo ozonosfera Lurraren atmosferako gas geruza da,
ozono (O3) kontzentrazio handikoa. Geruza honek eguzkiaren
frekuentzia handiko argi ultramorearen %97-99a xurgatzen du,
beronek planetako bizitza kalte baitezake. Geruza hau estratosferan
dago, 15 eta 35 km artean, planeta guztia inguratzen.
San Benito Ikastola 11 Kutsadura

12. Andoitz Gutierrez
Euri azidoaren fenomenoa eta ondorioak, gero eta garrantzi handiagoa hartzen
ari dira azken urte hauetan.
Askotan hitz egin eta idatzi izan da euri azidoak naturan (basoetan, ...) egiten
duen kalteari buruz.
Atmosferan dagoen CO2-a dela eta, euria berez zertxobait azidoa da.
Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak sortzen ditu landare
eta uretako animalietan.
Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da,
Lurraren hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena.
Efektu hau, nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen diren
berotegien analogiaz izendatu da. Hauek espazio itxi batzuk
dira, alde bat edo gehiago beira edo plastiko gardenezkoak
direnak, eguzkiaren beroa igarotzen utziz eta barnean gordez
landareek mikro-klima onuragarri batez goza dezaten.
San Benito Ikastola 12 Kutsadura

13. Ozono-geruza estratosferan dago, 15 eta 35 km artean, planeta
guztia inguratzen. Ozono-geruza ozono-gasaren molekulaz osaturik
dago. Ozono-molekula bakoitza hiru oxigeno-atomoz osatzen da, eta
izaera ezegonkorra du. Gogoratu behar da oxigeno-molekulak bi
oxigeno-atomoz osatzen direla. UV-B erradiazioak kaltegarriak dira
planetako animalia eta landareentzat, eta, noski, gizakiarentzat ere
bai.
Airearen kutsadura eguratsaren berezko
ezaugarrien eraldaketa da,gai kimikoek, gai
biologikoek edo partikula esekiek sortua.
Ikatzaren eta petrolioaren errekuntzan gas
kaltegarriak eta partikula solido asko sortu eta
askatzen dira atmosferan, eta hondakin kaltegarri
horiek hautsa eta kea sortzen dituzte.
San Benito Ikastola 13 Kutsadura

14. Andrea Curiel
La lluvia ácida
La lluvia ácida se forma cuando la humedad en el aire se combina con los óxidos
de nitrógeno y el dióxido de azufre emitidos por fábricas, centrales eléctricas y
vehículos que queman carbón o productos derivados del petróleo. En interacción
con el vapor de agua, estos gases forman ácido sulfúrico y ácidos nítricos.
Finalmente, estas sustancias químicas caen a la tierra acompañando a las
precipitaciones, constituyendo la lluvia ácida.
Los hidrocarburos y el carbón usados como fuente de energía, en grandes
cantidades, pueden también producir óxidos de azufre y nitrógeno y el dióxido de
azufre emitidos por fábricas, centrales eléctricas y vehículos que queman carbón o
productos derivados del petróleo
Efecto invernadero
Se denomina efecto invernadero al fenómeno por el cual determinados gases,
que son componentes de una atmósfera planetaria, retienen parte de la energía
que el suelo emite por haber sido calentado por la radiación solar. Afecta a todos
los cuerpos planetarios dotados de atmósfera. De acuerdo con la mayoría de la
comunidad científica, el efecto invernadero se está viendo acentuado en la Tierra
por la emisión de ciertos gases, como el dióxido de carbono y el metano, debida a
la actividad humana.
Este fenómeno evita que la energía solar recibida constantemente por la Tierra
vuelva inmediatamente al espacio, produciendo a escala planetaria un efecto
similar al observado en un invernadero.
San Benito Ikastola 14 Kutsadura

15. Ekiñe Izagirre
EURI AZIDOA
Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak sortzen ditu landare,
uretako animalia eta eraikinetan. Euri azidoa gizakien eragina da gehien bat, honek
eginiko sufre eta nitrogeno isuriengatik, eguratsean nahastean azidoa sortzen baita.
Arazoa konpondu nahian, azken urteotan gobernu askok, gas isuri hauek gutxitzeko
legeak egin dituzte..
Sorrera
Euri azidoa, zentral termikoek eta ibilgailuek sortutakoa da batez ere. Hauek
erregai fosilak erretzean, tximinietatik edo ihesbideetatik, batez ere sufre eta
nitrogeno oxidoa atmosferara isurtzen dituzte. Poluitzaile hauetako zati bat
lurreratu egiten da eta beste zatia aireak eramaten ditu, ur-lurrinaz konbinatu
eta azidoak sortuz.
Ondorioak
Euri azidoa sortzen duen kutsadura iturria ez da kaltetzen dituen eremuetan
bertan egoten beti, gasak hara eta hona ibiltzen direlako atmosferan eta
baldintza meteorologiko egokiak dauden edozein lekutan ezartzen direlako.
Horregatik, kutsadura eragile gehien aireratzen duten herrialde industrializatuek
kontuan hartu behar lukete beren jarduerek herrialde garatu gabeei ere
eragiten dietela, eta, joera axolagabe horrekin, hango baliabide naturalak
suntsitzen dituztela.
Euri azidoak hainbat ondorio izaten ditu eta garrantzitsua da hauen artean
ezberdintzea:
-Ur ekosistemak
-Lur ekosistemak
-Eraikuntzak
Konponbidea
Industriak zenbait teknika garatu ditu ingurumenaren babeserako eta era
berean zenbait disposizio legal eta nazioarteko hitzarmen sortu dira produktu
arriskutsu eta erasokorren askok teknologia berri hauek aplikatzen ari dira eta
baimenduriko emisio mailen azpitik dihardute.
Leku askotan, teknologia oso kutsatzaileen eta zaharkituen erabilera debekatu
zen.
Euri azidoaren ondoriozko arduretariko bat beraz, atmosferara isuritako
nitrogeno eta sufre partikulak dira, azido sulfuriko eta azido nitriko tanta
moduan bukatuko direlarik.
San Benito Ikastola 15 Kutsadura

16. Neurriak
Hainbat neurri hartuz konpon daiteke euri azidoaren arazoa:
• Uren azidotasuna neutralizatzeko teknikataz
baliatzea: oinarri gisa diharduten substantziak
eranstea edo iragazkiak ipintzea, adibidez.
Teknika horiek, dena den, garestiak dira eta
arazoa epe motzean konpontzeko bakar-
bakarrik erabil daitezke.
• Gas kaltegarrien igorpena murriztea. Arazoari sustraiak moztea litzateke
hau, petrolioaren, gasaren eta ikatzaren erabilera murriztuz, eta, industrian
eta garraioan, energia berriztagarrien alde jokatuz.
• Teknologiak hobetzea. Energia eraginkortasun eta zentzu handiagoz
erabiltzeak eta igorritako gasei garbitasun sistema hobeak aplikatzeak
arazoa konpontzen lagunduko lukete.
• Zentral termikoek isurtzen duten poluzioa kontrolatu behar da tximinian
iragazki egokiak ipiniz.
• Ibilgailuen ihes-tutuetatik botatako gasen kantitatea, txikiagoa egin behar
da. Horretarako katalizatzaileen bidea da egokiena.
• Ibilgailu partikularrak gutxiago erabili behar da eta garraio publikoak edo
bizikleta gehiago erabili behar dira.
BEROTEGI-EFEKTUA
Eskema honek energia elkartrukea adierazten du, Lurreko eguratsa, Lurrazala
eta Espazioaren artean.
Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren hartu-
eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-efektu
gasek (BEG) sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena), karbono
dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
Efektu hau, nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen diren berotegien analogiaz
izendatu da. Hauek espazio itxi batzuk dira, alde bat edo gehiago beira edo
plastiko gardenezkoak direnak, eguzkiaren beroa igarotzen utziz eta barnean
gordez landareek mikro-klima onuragarri batez goza dezaten
San Benito Ikastola 16 Kutsadura

17. Berotegi-efektu gasak (BEG)
Berotegi-efektuan garrantzi handiena duten gasak ondoko hauek dira:
• Karbono (IV) oxidoa
• Metanoa
• Nitrogeno oxidoa:
• CFC:
• Lurrazaleko ozonoa
Efektuaren gas eragile nagusien proportzioak:
• Ur lurruna = H2O (55 %)
• Karbono dioxidoa = CO2 (39 %)
• Ozonoa = O3 (2 %)
Eta beste hainbat, proportzio txikiagoan:
• Metanoa = CH4 (2 %)
• Oxido nitrosoa = N2O (2 %)
• Sufre hexafluoruroa = SF6
• CFC gasak
Azkenengo mendean anhidrido karbonikoa eta beste atmosferako gas batzuen
kontzentrazioa gehituz joan da gizakion aktibitateen bidez:
• Mendearen hasieran landare jatorriko erretzea dela-eta (egurra eta ikatza).
• Azkenengo hamarkadetan, erregai fosilen erabilpen gehigarriak petrolio,
ikatza eta gas naturala, energia izateko prozesu industrialen erruz
Berotegi-efektuan parte hartzen duten gasak guztiak ez dira jatorri
artifizialekoak. Badaude modu naturalean isurtzen diren gasak, esate baterako
sumendien bidezkoak.
AIRE KUTSATUAK
Airearen kutsadura eguratsaren berezko ezaugarrien eraldaketa da, gai
kimikoek, gai biologikoek edo partikula esekiek sortua.
Orokorrean, energia-iturri diren ikatzaren eta petrolioaren errekuntzatik sortzen
dira, batik bat, airea kutsatzen duten gasak. Erregai horiek kopuru handian
erabiltzearen ondorioa da, beraz, airearen kutsadurarako bide nagusia.
Ikatzaren eta petrolioaren errekuntzan gas kaltegarriak eta partikula solido asko
sortu eta askatzen dira atmosferan, eta hondakin kaltegarri horiek hautsa eta
kea sortzen dituzte.
San Benito Ikastola 17 Kutsadura

18. Kutsatutako airean dauden eta bizidunok arnasten ditugun aireko substantzia
kutsagarrien artean, sufre dioxidoa, eta autoek eta motorrek sortutako ihes
gasak, eta gasolinak daraman beruna daude.
Beste ondorio batzuen artean, kutsadura atmosferikoak berotegi efektua, ozono
geruzaren suntsiketa eta euri azidoa sortzen ditu.
OZONO GERUZAKO ZULOA
Denok entzun izan dugu zerbait ozono-geruzaren zuloari buruz, batez ere
joan den hamarkadaren hasieran. Baina, gaur egun, ahaztutako gaia dugu,
nahiz eta azkeneko urte hauetan historiako zulorik handiena egin den eta
arazoak hor dirauen-
Ozono-geruza estratosferan dago, 15 eta 35 km artean, planeta guztia
inguratzen. Ozono-geruza ozono-gasaren molekulaz osaturik dago. Ozono-
molekula bakoitza hiru oxigeno-atomoz osatzen da, eta izaera ezegonkorra du.
.
Giza kutsadura ala kutsadura naturala?
Argi dago kloroa (Cl) estratosferara iritsi dela, baina
gizakiak eragindako kutsadurari zor zaio ala berez iritsi da
estratosferara? Izan ere lurrazalean kloro-kantitate handiak
aurki daitezke, esaterako, itsasoan gatz moduan (NaCl).
Itsasoko ura lurruntzen denean gatz-kantitate bat ere
lurruntzen da, baina lurrera bueltatzen da euri, izotz edo
elurrarekin batera, uretan disolbagarria delako. Kloroa
kantitate handietan aurki daitekeen beste leku bat
igerilekuak dira, baina kloro hori ere uretan disolbagarria
da, eta, ondorioz, ez du arazorik sortzen.
San Benito Ikastola 18 Kutsadura

19. Handituko da ozono-geruzaren zuloa?
Azkenaldian beldur bat nagusitu da: ea ozono-geruzaren zuloa Hego Amerikara iritsiko
ote den, hura baita Antartikatik gertuen dagoen lur-eremua. Baina horri erantzun
aurretik jakin behar da Hego Amerikarako zer hartzen den zulotzat. Adituek zuloa
deitzen diote Hego Amerikan ozono-zutabea 220 DU (Dobson unit) baino txikiagoa
denean. Hori kontuan edukiz esan daiteke ozono-zuloa Hego Amerikara iritsi dela. Izan
ere, Txileko hegoaldean 220 DU-tik beherako neurriak eduki dira. Baina, hori iraila eta
urria artean gertatu da soilik, eta egun gutxi batzuetan bakarrik. Beraz, Hego Amerikako
ertza ozono-geruzare zuloaren mugantz har daiteke.
San Benito Ikastola 19 Kutsadura

20. Imanol Santoyo
Euri azidoa:
Zentral termikoek eta ibilgailuek
sortutako erregai fosilak erretzen
dituztenean, tximinietatik edo
ihestutueetatik, besteak beste, gas batzuk
isurtzen dituzte atmosferara.
Hauetako zati bat lurreratu egiten da
eta beste zatia aireak eramaten du, ur-
lurrinaz konbinatu eta azidoak sortuz.
Azkenik, azido hauek euriarekin batera
lurreratzen dira, euri azidoa sortuz.
Berotegi-efektua:
Nekazariek asko erabiltzen duten sistema
da eta horri esker garai batean neguko
barazki zirenak udan ere aurki ditzakegu,
eta baita alderantziz ere. Negutegia
eraikitzea ez da batere zaila; horretarako
lur-sail bat hartu eta eguzki-izpiak
igarotzen uzten dituen plastiko garden
batez estaltzea besterik ez da egin behar.
Horrela eguzkitiko izpiek plastikoa pasa
ondoren, estalitako lurra berotu egiten
dute, baina lurrak isladatutako beroak ezin
izaten du sail estalia igaro eta beraz,
plastikoz estalitako saila kanpokoa baino
beroago egoten da. Lurrak antzeko
fenomenoa jasaten du. Eguzkitik etorritako
izpiek Lurra jotzen dute eta Lurrak
isladatako beroak ezin du espaziora ihes
egin; atmosferako zenbait gasek igaro ezineko hesia osatzen baitute.
San Benito Ikastola 20 Kutsadura

21. Aire kutsatua:
Airearen kutsadura eguratsaren berezko ezaugarrien
eraldaketa da.
Orokorrean, energia-iturri diren ikatzaren eta
petrolioaren errekuntzatik sortzen dira.Hondakin
kaltegarriak hautsa eta kea sortzen dituzte.
Ozono-
Ozono-geruzako zuloa:
Ozono-geruza estratosferan dago, 15 eta 35 km artean,
planeta guztia inguratzen du. Ozono geruza ozono-gasaren
molekulaz osaturik dago. Ozono-molekula bakoitza hiru
oxigeno-atomoz osatzen da, eta izaera ezegonkorra du.
Izpi ultramoreak direkto jotzen badute kaltegarriak dira
planetako animalia eta landareentzat, eta, noski,
gizakiarentzat ere bai. Zuloa egiten ari gara eta izpi
ultramoreak gehiago sartzen dira eta gu ari gara egiten
zuloa, kutsatsatuz.
San Benito Ikastola 21 Kutsadura

22. Iosu Astigarraga
Euri azidoa: ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak sortzen ditu
landare, uretako animalia eta eraikinetan. Euri azidoa gizakiak eragina da gehien
bat, honek eginiko sufre eta nitrogeno isuriengatik, eguratsean nahastean azidoa
sortzen baita. Arazoa konpondu nahian, azken urteotan gobernu askok gas isuri
hauek gutxitzeko legeak egin dira.
Berotegi-efektua: klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren
hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena. Atmosferan dauden berotegi-
efektu gasek sortzen dute, batez ere ur lurrunak.
Aire kutsatuak: Ikatzaren eta petrolioaren errekuntzan gas kaltegarriak eta
partikula solido asko sortu eta askatzen dira atmosferan, eta hondakin kaltegarri
horiek hautsa eta kea sortzen dituzte
San Benito Ikastola 22 Kutsadura

23. Iraia Amundarain
Euri Azidoa:
Euri azidoa, ohikoa baino azidoagoa den euria
da. Euri hori, erreketatik eta ibaietatik
garraiatzen da eta aintzira edo laku batera
isurtzen bada bertako animalia gehienak hilik
agertzen dira, horregatik, kalte gehienak,
urezko animalia, landare eta eraikinetan
nabarmentzen dira. Gobernu batzuk legeak ezarri dituzte arazoa konpondu nahian.
Konponbidea: tximinietan iragazi egokiak ipini, ibilgailu partikularra gutxiago
erabili, eta garraio plublikoak erabili horren ordez.
Berotegi –efektua:
Berotegi -Efektua klima berotzen
duen prozesu natural bat da.
Atmosferan dauden berotegi –efektu
gasek (BEG) sortzen dute,batez ere ur
lurrunak (eragin gehiena duena),
karbono dioxidoa CO2 eta metanoak
CH4).
Gertatzen diren eguraldi-aldaketa
ustekabekoek giza ekintzek eragindako
berotegi- efektua omen dute errudun .
Berotegi efektua naturaren zati bat da ,nahiz eta gizakiaren eraginak honen oreka
kolokan ipini.
Aire Kutsatua :
Munduan airea oso kutsaturik dagoenez, biztanleriaren %
80-ak aire hori arnasten dute .
Espainia mailan bakarrik ,% 53 pertsona kopuruak
arnasten dute eta horren eraginez ,16.000 pertsonen
heriotza goiztiarra eragiten du.
Aire kutsatuak garunean eragiten du eta haurdunaldian
eta haurtzaroan ere.
Frogratu dute, airea kutsatua dagoen tokietan jaiotzen direna haurrek garunean
aldaketak izaten dituztela eta horren ondorioz, ikasketetan eta oroimenean arazoak
edukitzen dituzte.
San Benito Ikastola 23 Kutsadura

24. Ozono-geruzako zuloa:
Ozono-geruza estratosferan dago, 15 eta 35km
artean.UV-B erradiazioak kaltegarriak dira planetako
animalia eta landareentzat,eta noski, gizakiarentzat
ere bai.
Hala ere, erradiazio ultramorea behar-beharrezkoa
da ozonoa sortzeko, erradiazio ultramoreak,ozono-
geruzan dauden oxigeno-molekulak askatzen
dituelako, eta horiek beste oxigeno-molekulekin
erreakzionatzen dute, ozonoa sortzeko.
San Benito Ikastola 24 Kutsadura

25. Irune Mateos
EURI-AZIDOA:
Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak
sortzen ditu landare,uretako animali eta eraikinetan. Euri
azidoa gizakiak eragina da gehien bat.
Euri azidoa,zentral termikoek eta ibilgailuek sortutakoa da
batez ere.Euri normalak berez badauka azidotasun gradu
bat,bertan azido karbonikoa sortzen delako airearen karbono
dioxidoa jausten den urarekin disolbatzen denean.
BEROTEGI-EFEKTUA:
Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da. Atmosferan dauden
berotegi-efektu gasek sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena).
ONDORIOAK:giza jarduerak, batez ere azken hamarkada hauetan
eta Ipar hemisferioan,altxarazi egin du kontzentrazioa eta aldi
berean arriskuan jartzen ditu ozonoa eta beste gas batzuk.
Eguzki-energia kopuru handiagoa geratzen da atmosferan
harrapaturik, batezbesteko tenperaturak gora egiten du eta izpi
kaltegarriak errazago erortzen dira Lurrera.
AIRE-KUTSATUAK:
Airearen kutsadura eguratsaren berezko ezaugarrien eraldaketa
da, gai kimikoek, gai biologikoek edo partikula esekiek sortua.
Orokorrean, energia-iturri diren ikatzaren eta petrolioaren
errekuntzatik sortzen dira, batik bat, airea kutsatzen duten gasak.
Erregai horiek kopuru handian erabiltzearen ondorioa da, beraz,
airearen kutsadurarako bide nagusia.
Ikatzaren eta petrolioaren errekuntzan gas kaltegarriak eta
partikula solido asko sortu eta askatzen dira atmosferan, eta
hondakin kaltegarri horiek hautsa eta kea sortzen
dituzte.Kutsatutako airean dauden eta bizidunok arnasten ditugun aireko
substantzia kutsagarrien artean, sufre dioxidoa, eta autoek eta motorrek sortutako
ihes gasak, eta gasolinak daraman beruna daude.Beste ondorio batzuen artean,
kutsadura atmosferikoak berotegi efektua, ozono geruzaren suntsiketa eta euri
azidoa sortzen ditu.
San Benito Ikastola 25 Kutsadura

26. OZONO-GERUZAKO ZULOA:
Ia Antartika osoa hartzen duen ozono-geruzako
zuloaren anaia txikia asko handitzen ari da. Anaia txiki
hau Artikoan bizi da, eta orain arte nahiko zintzo eta
isil ibili bada ere, azken urteetan gorabehera handiak
gertatu dira han goian.
Ikertzaileen kontrolpean hazi den anaia kezkatzeko
moduko sorpresak ematen ari da 90eko hamarkada
honetan.
Estratosferako ozonoaren gabezia kaltegarria da
planetakoanimalia eta landareentzako. Baina
ozonoalurrazalaren mailan egotea ere kaltegarria da.
Ozonoaezegonkorra delako gertatzen da hori: ondorioz, erraz erreakzionatzen du
beste elementu kimikoekin.
AIRE-KUTSATUA GUTXITZEKO:
Airearen kutsadura gutxitzeko garraio publiko gehiago erabili behar ditugu
,plastikoak,pipa azalak…lurrera ez botatzen saiatu behar gara eta beste hainbat
gauza egin ditzazkegu aire kutsatua ez sortzeko.
...
San Benito Ikastola 26 Kutsadura

27. Joseba Martinez
Euri azidoa:
Zentral termikoek eta ibilgailuek sortutakoa da batez ere.
Hauek erregai fosilak erretzean, tximinietatik edo
ihesbideetatik, batez ere sufre eta nitrogeno oxidoa
atmosfera isurtzen dituzte. Poluitzaile hauetako zati bat
lurreratu egiten da eta beste zatia aireak eramaten ditu,
ur-lurrinaz konbinatu eta azidoak sortuz.
Berotegi-efektua:
Klima berotzen duen prozesu natural bat da, Lurraren
hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena.
Atmosferan dauden berotegi-efektua gasek (BEG) sortzen
dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena),
karbono dioxidoak CO2 eta metanoak CH4.
Airearen kutsadura:
Eguratsaren berezko ezaugarrien eraldaketa da, gai
kimikoek, gai biologikoek edo partikula esekiek sortua.
Ozono geruzako zuloa:
Lurraren atmosferako gas geruza da ozono geruza eta
gizakia sortzen ari den kontaminazioagatik zuloa egiten ari
zaio.
San Benito Ikastola 27 Kutsadura

28. Oihane Lazkanoiturburr
EURI AZIDOA:
Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euria da.Kalteak
sortzen ditu landare, uretako animalia eta eraikinetan. Euri azidoa gizakiak eragina
da gehien bat, honek eginiko sufre eta nitrogeno isuriengatik, eguratsean
nahastean azidoa sortzen baita.
BEROTEGI-EFEKTUA:
Berotegi- efektua klima berotzen duen prozesu natural bat
da.Atmosferan dauden berotegi efektuak gasek(BEG)sortzen dute, batez ere ur
lurrunak, karbono dioxidoa CO2 eta metanoak CH4.
AIRE- KUTSATUAK:
Airearen kutsadura eguratsaren berezko ezaugarrien
eraldaketa da, gai kimikoek, gai biologikoek edo partikula
esekiek sortua. Energia-iturri diren ikatzaren eta petrolioaren
errekuntzatik sortzen dira, batik bat, airea kutsatzen duten
gasak. Erregai horiek kopuru handian erabiltzearen ondorioa
da, beraz, airearen kutsadurarako bide nagusia.
OZONO- GERUZAKO ZULOA:
Ozono geruza edo ozonosfera lurraren atmosferako gas
geruza da, ozono(O3)nahaste handikoa.Geruza honek eguzkiaren
maiztasuna handiko argi ultramorearen % 97-99a xurgatzen du,
beronek planetako bizitza kalte baitezake.
San Benito Ikastola 28 Kutsadura

29. 2010 – 2011 IKASTURTEA
DBH 1A
San Benito Ikastola 29 Kutsadura