1. و همه گير شناسي در خراسان (HTLV-I ) تاريخچه اولين رتروويروس انساني
دكتر رضا فريد حسيني
مركز تحقيقات ايمونولوژي و آلرژي، دانشكده پزشكي
اولين رتروويروس انساني است كه در سال 1980 در آمريكا در آزمايشگاه دكتر ( HTLV-1 ) ويروس 1
توسط برنارد پويز 1 كشف شد . در آن تاريخ دكتر پويز و همكارانشان روي بيماري كه دچار لنفوم Gallo
يا (T-cell lymphoma) T پوستي بود، مشغول مطالعه بودند . ضايعه پوستي اين بيمارلنفوم سلول
ناميده مي شد . در آن تاريخ در آزمايشگاه دكترگالو بتازگي (mycosis fungoid) مايكوزيس فانگوئيد
انترلوكين 2 كشف شده بود كه همكاران او با استفاده از اين سايتوكاين سلولهاي بيمار فوق را مورد تكثير قرار
براي تكثير بيشتر سلولها استفاده مي نمود و سپس اجزاي تكثير شده را زير RT دادند . دكتر پوئز از روش 2
بيمار نامبرده شد T ميكرسكوپ الكترونيك مورد ارزيابي قرار داد و متوجه وجود اجزاء ويروسي درون سلولهاي
كه بعد از بررسي هاي بيشتر متوجه شد ويروس از نوع رتروويروسها است . بالاخره بعد از كنكاش و بررسي هاي
بيشتر گالو، اولين مقاله در اين زمينه را در سال 1980 پويز و همكارانش در مجله آكادمي علوم آمريكا به چاپ
به چاپ رساند و افتخار كشف nature رساندند وپس از آن دكتر پونرمقاله جامع تري در سال 1981 درمجله
اين رتروويروس در آزمايشگاه گالو به او تعلق يافت.
بالغين است كه آن T همراه با نوعي بدخيمي از سلول HTLV- بزودي پژوهشگران متوجه شدند كه ويروس 1
ناميدند. همزمان پروفسور تاكا تسوكي 2و همكارانش موفق به (ATL) بزرگسالان T را 3 لوسمي لنفوم سلول
جداسازي اين ويروس ازبيمار مبتلا به لوسمي شدند كه اين نوع سرطان خون متفاوت از ساير بدخيمي هاي
خونيبود و اين نوع سرطان خوني را كه وابسته به
1. Human T-cell lymphotropic virus type I
2. Real Time PCR
1
Bernard poiesz 1
Taka Tsuki 2

2. 2
3.Adult T-cell Leukemia
ناميدند . دانشمندان ژاپني با همكاري دكتر گالو موفق شدند آنتي ATL بود نيز HTLV- ويروس 1
را مورد ارزيابي قرار دهند و از نظر تشخيص سرولوژي اين اقدام بسيار قابل توجه بود. با توجه HTLV- بادي 1
به يافته هاي دانشمندان آمريكايي و ژاپني بالاخره درماه مارس 1981 اولين گردهم آئي علمي در باره اين
ويروس درجزيره ميوا 3 در ژاپن درخارج از شهر كيوتوي ژاپن برگزار شد .
و آنزيم رونوشت برداري معكوس از بيماران P و 19 HTLV-1 P سر انجام ژاپني ها موفق به جداسازي 24
و علائم باليني برخي از لوسمي ها كه بطور كامل ATL شدند. همزمان موارد مشابهي از ATL مبتلا به
متفاوت از ساير لوسمي ها بود در شهرمشهد نيز ديده شد كه دكترفريد، دكتر شيردل و دكتر تابعي از شيراز در
را گزارش نمودند . ولي چون ATL اين بيماران مطالعه بيشتري نمودند و مواردي از لوسمي جديد
NIH هنوزآزمايش سرولوژي در مشهد راه اندازي نشده بود نمونه را دكتر فريد به دعوت پروفسور والدمن 4به
تشخيص داده شد. ATL و از نوع HTLV-I آمريكا ارائه داد پس از مطالعه كامل نوع لوسمي وابسته به
نتيجه پژوهشهاي دانشمندان آمريكايي و ژاپني ها به سرپرستي دكتر گالو در نوامپر سال 1981 در مجله
به چاپ رسيد . Research cancer
درگردهمائي علمي ژاپني ها يكي از محققين ژاپني بنام هينوما 5 مقاله اي در مورد رتروويروس جديدي كه روي
آن كار نموده است ارائه نمود كه در آن مقاله تصوير اجزاء رتروويروس به نمايش گذاشته شد . هينوما اين
ناميد و همزمان دانشمند ژاپني Adult T-cell leukemia virus يا ATLV ويروس جدا شده را
ديگري بنام ميوشي 6در سال 1981 اجزاء ويروس را از بيمار مبتلا به سرطان خون جدا نموده و همچنين در
آمريكا پاپوويك 7در سال 1983 موفق به جداسازي اجزاي رتروويروس از بيماران مبتلا به نوعي سرطان خون
هر دو HTLV و ATLV شد. بعد از بررسي هاي علمي ژاپني ها وگروه دكتر گالو به اين نتيجه رسيدند كه
ويروسي يكسان هستند.
miwa 3
Waldman 4
Hinuma 5
Miyoshi 6
popovic 7

3. دومين نشست تاريخي رتروويروس ها در سال 1983 به رياست جان ديسي 8خون شناسي معروف انگليسي در
نامگذاري شد . HTLV- لندن برگزار شد و با توجه به فايلوژني و نحوه انتقال و بيماري زائي اين ويروس بنام 1
بيماريهاي خوني وابسته به اين ويروس در آمريكا بيشتر در مهاجرين از جزائر كاراييب و در بين مهاجرين
يهودي مشهدي ديده شد . همزمان پروفسو گاي دي دئه 9 و همكارانش از انستيتوپاستور پاريس پژوهشهاي
دامنه داري براي اين ويروس در جزائر مارتيني شروع نمودند و متوجه وجود آنتي بادي اين ويروس يا داشتن
آزمايش سرولوژي مثبت براي اين ويروس در مستعمره نشينان مارتيني شد .
انتقال اين ويروس از طريق انتقال خون، تماس جنسي و از مادر به كودك از طريق شيرمي باشد و تمايل و
مي باشد . CD با شاخص + 4 T كشش اين ويروس به سلولهاي
در همين زمان ژن تنظيم كننده ويروس نيز كشف و مورد بررسي قرار گرفت در اواخر سال 1981 آزمايشگاه
از بيمار مبتلا به سرطان HTLV-II آمريكا موفق به جداسازي رترو ويروس بعدي يعني NIH دكتر گالو در
خون گرديد ، كه اين سرطان خون از نوع لوسمي سلول مويي بود .
مهمترين ميراثي كه كشف اين ويروس در جهان علم بجاي گذاشت
اول : نقش تاريخي اين ويروس به عنوان اولين ويروس انساني كه ايجاد سرطان مي نمايد بسيار حائز اهميت
است واين اولين ويروسي است كه بدون هيچگونه ابهامي منجر به سرطان انساني مي شود .
دوم آن كه با مطالعه اين ويروس مي توان به بعضي از رازهاي ايجاد سرطان و روشهاي مقابله با آن پي
برد.بررسي مولكولي اين ويروس و مكانيزم هاي آن خواهد توانست منجر به كشف علت ساير سرطانها نيز بشود
كه به نظر مي رسد بعضي ازآنها منشا ويروسي داشته باشند .
را ضمن وارد شدن به آنها ناميرا 10 نمايد. CD4+ ، T قادر است كه سلولهاي HTLV- سوم آن كه ويروس 1
چنين رده هاي سلولي براي توليد سايتوكاين ها كه مواد اصلي تعديل كننده سيستم ايمني هستند و استفاده
دارويي دارند، بسيارموثر است.
3
Sir John Dacie 8
Guy de The 9
Immortalized 10

4. 4
در مشهد HTLV- تاريخچه جداسازي ويروس 1
سالها قبل از كشف رتروويروسها در دنيا در مشهد بخصوص در بخشهاي اعصاب و خون بيمارستان قائم (عج)
و يا مايكوزيس MS متوجه شديم كه برخي از بيماريهاي عصبي نظيرپارپارازي اسپاستيك يا شبه بيماري 1
فونگوئيد و بالاخره نوعي لوسمي بالغين در خراسان و بخصوص در مشهد و نيشابور بيشتر از ساير نقاط ايران
ديده مي شود. در آن زمان ازاين بيماريها بنام بيماري خراسان 11 ياد مي شد تا اينكه در يكي از مسافرتهاي
علمي نگارنده به نيويورك كه در دانشگاه كورنل نيويورك مشغول گذراندن فرصت مطالعاتي بودم متوجه شديم
كه يهوديان مهاجرمشهدي
1-Multiple sclerosis
ضايعات خوني و عصبي شبيه آنچه در خراسان ديده ميشود در بين آنها وجود دارد . در آن تاريخ با پروفسور
بيژن صفائي سرپرست بخش تحقيقات درماتولوژي دانشگاه كورنل آشنا شده و به تشويق نامبرده قرار شد
جديد كشف و آزمايشهاي HTLV- مطالعه اي درمشهد روي رتروويروسها انجام شود و چون ويروس 1
سرولوژي آن در دانشگاه كورنل امكان پذير بود اينجانب به تشويق و همكاري پروفسور صفائي تعداد زيادي
نمونه سرم افراد مشهدي را به آمريكا بردم . قرار بود از يهوديان ساكن مشهد نمونه گيري انجام شود ولي اكثر
يهوديان مشهدي به آمريكا يا اسرائيل مهاجرت نموده بودند . چون فرضيه اي وجود دارد كه نشان ميدهد مخزن
اين ويروس در ايران مشهد و به دليل ارتباطات بسيار نزديك در بين يهوديان مشهدي ميزان آلودگي بالاتر مي
باشد. اما آنها نمي توانند منشائ اوليه آن باشند چرا كه آنها مهاجر بوده و در جمعيت مبدا اين ويروس وجود
ندارد.
اكثر بيماران لوسمي و ضايعات عصبي كه در نيويورك بستري ميشدند يهوديان مهاجر مشهدي بودند .
در خراسان و مخصوصاً در مشهد نياز به مطالعه و تحقيق جغرافيايي و HTLV- بنا براين گسترش ويروس 1
مولكولي بيشتري دارد . بايد توجه داشت كه از نظر تاريخي خراسان دروازه ارتباط شرق و غرب بوده و در مسير
Khorasan Disease 11

5. جاده ابريشم قرار گرفته كه محل رفت و آمد تجارچيني – هندي – يهودي بوده و ارتباط بين آسيا و اروپا از
جاده هرات صورت مي پذيرفته است .
در خراسان و مخصوصاً در مشهد بر پايه سه فرضيه استواراست كه اثبات هر كدام از HTLV- شيوع ويروس 1
آنها احتياج به مطالعات دقيق جغرافيايي ، مولكولي و ويروس شناسي بسيار دارد .
چگونگي ورود ويروس به خراسان
فرضيه اول شيوع اين ويروس در مشهد و نيشابور به علت تجارت برده بوده است و از برده هاي آفريقائي اين
ويروس درخراسان گسترش پيدا نموده است .
تجارت برده طي قبل از اسلام از طريق اقيانوس هند به ايران و ساير نقاط جهان رايج بوده و حتي در زمان
Wikipedia ) 625 قبل از ميلاد ) برده داري در امپراطوري مادها رواج داشته است - پادشاهي مادها ( 549
تجارت برده داري در ايران در سالهاي 650 تا 1905 ادامه داشته و حتي در اين مدت 18 ( encyclopedia
ميليون برده از آفريقا به ساير نقاط جهان جابجا مي شده است . ( بررسي هليكردر آنيسكو) و از طريق اقيانوس
هند برده فروشي به عنوان يك تجارت پرسود از آفريقا به هند – ايران – اسفيد – جزائر كارائيپ رواج زيادي
داشته است حتي در زمان هجوم مغولها به ايران و حكومت آنها بعد از اشتغال اين سرزمين ها برده داري در
سرتاسر آسيا رواج زياد داشته است . چنانچه در كتاب چهار مقاله نظامي عروضي كه حدود 550 هجري قمري
نوشته شد چنين آمده است كه در سته و ست و خمسمايي شهر بلخ در كوي برده فروشان در سراي اميرابوسعد
جره خواجه امام عمر خيامي و خواجه امام مظفر اسفرازي نزول كرده بودند .
در قرن سيزدهم و همچنين بين سالهاي 1292 تا 1502 ميلادي ايران مخصوصاً خراسان توسط مغولها اداره
ميشده است و بر اين باورند كه برده هاي آفريقايي توسط مغولها به نيشابور آورده شده است .
از آفريقا به ايران از طريق تجارت برده بوده چون از نظر منشاء HTLV- بنابراين فرضيه گسترش ويروس 1
آفريقاي مركزي مي باشد ( طبق مطالعه دكتر HTLV- ايران شبيه 1 HTLV- شناسي ( فايلوژني ) ويروس 1
5
( Gessian
فرضيه دوم :
در مشهد توسط رفت آمدهاي زيادي كه زائرين به اين شهر دارند ممكن است HTLV- گسترش ويروس 1
اتفاق افتاده باشد . مشهد شهر مذهبي و بارگاه امام هشتم شيعيان در اين شهر قرار گرفته و هر سال ميليونها

6. نفر به اين شهر رفت و آمد دارند و مخصوصاً مسلمانان آفريقا ، آسيا ، هند ، پاكستان و غيره جهت كسب فيض
در مشهد از اين طريق باشد HTLV- و زيارت به اين شهر در رفت و آمد مي باشند . شايد گسترش ويروس 1
كه اثبات اين نظريه نياز به مطالعه دقيق جمعيت شناسي دارد .
اثبات اين فرضيه همان اصلي را به ما و مسئولين بهداشتي ياد آور ميكند كه بايد پايش مداوم عفونتهاي بالقوه
در مشهد هميشه در جريان باشد.
6
فرضيه سوم
رفت و آمد هاي تجاري
منشاء شناسي ويروس ) انجام داده ام ويروس ) HTLV- با مطالعه اي كه نگارنده روي فايلوژنتيك ويروس 1
توسط تجار از هندوستان به HTLV- خراسان منشاء هندي دارد و شايد اولين ويروس هاي 1 HTLV-1
مشهد آورده شده باشد .
فرضيه چهارم :
در HTLV- گسترش اين ويروس از طريق يهوديان مشهدي بوده است گزارشات زيادي درباره شيوع ويروس 1
بين يهوديان مشهدي كه به اسرائيل مهاجرت نموده اند منتشر شده است . ولي اين فرضيه طبق مطالعات علمي
نمي تواند مستند باشد چرا كه جمعيت مبدا آنها در ايران آلودگي به اين ويروس را نداشتند. به عبارت ديگر
آنها بايد بعد از مهاجرت به مشهد آلوده شده باشند. اما آنچه از نظر علمي اهميت دارد آنكه به دليل ارتباطات و
ازدواج هاي درون گروهي كه از مشخصه اقليتها است ميزان شيوع در اين جمعيت زياد شده است.
از نظرسرولوژي مثبت بوده اند HTLV-1 % طبق گزارش ميراتس 12 يهوديان مشهدي مهاجر به اسرائيل تا 12
همچنين مطالعه ديگري كه آچيرون 13 در جمعيت يهوديان مشهدي انجام داده .(Meytes Lancet 1990)
.(Achiron در 23 درصد آنها مثبت بوده اند ( 1993 HTLV- است، عفونت 1
براي آگاهي خوانندگان گرامي و توجه دادن به اين مطلب كه چگونه ي عفونت هاي مزمن يا فركانس ژنهاي
HTLV-I خاص مي تواند در اقليت ها بسيار بالا رود، مشابه آن چيزي كه در مورد يهوديان مشهدي و ويروس
Merytes 12
Achiron 13

7. اتفاق افتاده است، لازم است مختصري از تاريخچه مهاجرت يهوديان به مشهد كه اقليت قابل ملاحظه اي را
تشكيل مي دادند بيان شود .
در بين يهوديان مشهدي به علت زندگي سخت متراكم آنها در مشهد بوده است HTLV- شايد شيوع بالاي 1
همچنين با توجه به شغل آنها رفت و آمد زيادي از طريق جاده ابريشم بين ايران ( مشهد ) و ساير نقاط دنيا
مخصوصاً هند ، آفريقا داشته اند
.
تاريخچه يهوديان مشهد
محل سكني اين افراد در محله عيدگاه بنام محله جديدها و سپس در خيابان جنت مشهد بود. علاقمندان براي
مطالعه بيشتر به كتاب " تاريخ يهوديان مشهدي " نوشته يعقوب وديلمانيان چاپ نيويورك 1999 مراجعه
شود.
بر پايه روايت هاي شفاهي و باورهاي تاريخي در ميان يهوديان مشهدي ورود آنها به مشهد و سكونتشان در اين
شهر به دوره نادرشاه افشار بر ميگردد. بين سالهاي 1736 تا 1747 ميلادي نادرشاه به پيروي از سياست
جابجائي جمعيت ها و اقوام ساكن در قلمرو حكومت خود گروههاي چند هزار نفره را از نقاط مختلف ايران به
منطقه خراسان كوچ ميداد و در آنجا ساكن مي كرد به حكم اوبود كه شماري بزرگ از كردهاي كردستان، از
ايل نشينان آذربايجان در قوچان و مشهد اقامت گزيدند .
نادرشاه اغلب جمعي از تازه و اردين را به حفاظت از مهمات ، و غنائم و ثروت هائي كه از هندوستان بدست
آورده بود ، مي گماشت بدستور نادرشاه افشار 40 خانوار يهودي عليرغم خواست خود ، از شهر قزوين و از
شهرهاي شمال ايران به كوچ اجباري به خراسان كشانده شدند . اين سفر كه چندين ماه به درازا كشيد زير نظر
سربازان و بزور اسلحه آنان صورت گرفت . اعتماد شاه نسبت به يهوديان و گما ردن به امر نگهباني از كلات
شايد انگيزه نادرشاه از اين كار بود .
برخي از مهاجرين از قزوين هنوز به مشهد نرسيده بودند كه نادرشاه كشته شد ( 1747 ميلادي ) در زمان مرگ
نادرشاه 17 خانوار يهودي در كلات، 16 خانوار در مشهد و 7 خانوار در سبزوار سكونت داشتند . يهوديان
مشهدي بيشتر از خانوارهائي بود كه از ديلمان ويا گيلان به قزوين رفته و از آنجا به مشهد آمده بودند كه حتي
تا يك قرن بعد در مشهد زبان تكلم شان در خانواده هنوز گيلكي بود. اين خانواده هاي يهودي در ورود به مشهد
7

8. با رفتار سرد اهالي شهر روبرو شدند ولي در نهايت امر توانستند منطقه اي را در نزديك حصار و دروازه شهر
موسوم به محله عيدگاه را از زرتشتيان خريداري كنند و در آنجا ساكن شوند به مرور ايام محله عيدگاه محدود
در حصار ديوارها به پايگاه و محله سكونت يهوديان مشهد بدل شد. يهوديان رفته رفته منازل خود را در اين
محله ساختند و مدارس مذهبي ، دكان حمام و كنيسا بر پا كردند و به زودي قبرستان ويژه خود را در آن بنا
نهادند . بيشتر به كار تجارت ابريشم و پارچه و قالي مشغول بودند.
با افزايش حجم واردات كالا از انگليس بويژه پارچه هاي ابريشم و پشمي رفت و آمد و تماس هاي بيشتري با
هند ي ها پيدا نمودند. رفت و آمد يهوديان مشهد به هند و افغانستان رو به افزايش نهاد و سطح اقتصاد
يهوديان بهبود يافته و مسافرت به هندوستان به قصد تجارت بيشترشد. و حتي پس از قحطي سال 1770 در
يزد و كاشان جمعي تازه از خانواده هاي يهودي به مشهد جلب شدند وبدينسان بر تعداد آنان در مشهد افزوده
شد
در بين جامعه يهودي مقيم مشهد زيادتر ديده مي شد شايد بخاطر سفرهاي تجارتي HTLV- علت اينكه 1
اين قوم به مناطق آلوده به ويروس (هندوستان و آفريقا) و همچنين سكونت در منطقه نسبتا آلوده به ويروس
باشد. اما شايد بعد از واقعه " الله داد " كه بشرح مختصر آن خواهيم پرداخت زندگي
مخفي و بسيار متراكم آنها منجر به گسترش بيشتراين ويروس در بين آنها شده است .
واقعه الله داد :
در سال پنجم سلطنت محمدشاه قاجار در دوره صدارت حاج ميرزا آقاسي در روز يازدهم ذيحجه 1255 هجري
مطابق با 27 مارچ 1839 ميلادي كه مصادف با عيد قربان بود شماري از ساكنان شهر مشهد ناگهان به محله
عيدگاه يهوديان مشهد هجوم بردند وبه قتل و غارت پرداختند اين هجوم و تعرض كه چند ساعت ادامه داشت
به كشته شدن حدود 38 تن ومجروح شدن تعدادي انجاميد يك كشيش انگليسي بنام دكتر ژوزف ولف شرح
ماجرا را به اينگونه آورده است .
زن فقيري ( از محله يهوديان در عيدگاه ) از زخم دست رنج مي برد . پزشك مسلمان شهر برسم روز تجويز
نمود سگي را بكشد و دست خود را در خون گرم حيوان شست و شو دهد . زن نيز چنين كرد . ناگهان
درمردمان به اين ادعا كه كارزن به قصد تمسخر و اهانت به پيغمبر ايشان بوده دست به بلوا زدند در دقايقي
8

9. 35 يهودي كشته شد بازماندگان وحشت زده جملگي اسلام آوردند .يك تاريخ نگار ايراني بنام رضا قلي خان
هدايت در جلد دهم روضه الصفاي ناصري به اختصار به شرح اين واقعه پرداخته است .
بنابر اكثر روايات و نوشته هاي موجود امام جمعه شهر حاج سيد عسگري شخصاً پادرميان گذاشته و آشوب را
خوبانده بود امام جمعه به يهوديان اعلام مي كند كه تنها راه فروكشي غضب مردم و راه نجات آنها پذيرفتن
اسلام است . هفت نفر از بزرگان طايفه يهود در عرض چند ساعت بظاهر اسلام را پذيرفته و امام جمعه اسلام
آوردگان را " جديد الاسلام " و محله عيدگاه به نام مجله جديدها ناميده شد . و از اين تاريخ زندگي دو گانه
يهوديان در مشهد شروع ميشود در شهر بظاهر مسلمان بوده ولي در محله عيدگاه مراسم ديني خود را اجراء مي
نمودند تا يك دهه بعد از رويداد " الله داد " جديدي ها هنوز در همان محله عيدگاه مشهد ساكن بودند .
هنوز راه براي پذيرش و آميزش با جامعه بزرگ تر مشهد كاملاً هموار نبود منازل اينان در عيدگاه چنان ساخته
شده بود كه از راه نقب هاي زيرزميني به هم متصل مي شد. اهالي يهودي عيدگاه دور از انظار و با رفت آمدهاي
زيرزميني به خانه هاي يكديگر تماس و ارتباط ميان خود را حفظ مي نمودند و اغلب ازدواج ها در سنين پائين
بين پسر و دخترهاي يهودي برگزار مي شد. بدينسان جامعه يهودي مشهد با نام اسلامي وزندگي سخت تر و
در بين آنها شد. هنوز هم مهاجرين يهودي كه از مشهد به HTLV- متراكم منجر به گسترش بيشتر ويروس 1
اسرائيل رفته اند و هم اكنون در خانه سالمندان زندگي مي كنند از نظر سرواپيدميولوژي بيشترين ميزان
را دارند. HTLV-1
چنين بنظر مي رسد كه گسترش بيشتر اين ويروس دريهوديان مشهدي شايد الگويي ازچگونگي گسترش
عفونت در اقليت باشد. همچنين وقايعي مثل واقعه الله داد در گسترش آن با تاثير بر فرم رفتارهاي اقليت و نوع
زندگي تاثير داشته است. اين افراد سپس حقيقتاً به اسلام گرويدند و جذب جامعه مسلمان مشهد شدند و اكثراً
را بعد از نام فاميلي خود بهمراه داشتند و اين آميزش جامعه يهودي تازه مسلمان با « تازه مسلمان » هم پسوند
سايرين احتمالاً منجر به گسترش بيشتر ويروس در بين جوامع غير يهودي نيز شد . اين فقط يك تئوري است
كه نگارنده به اين نتيجه رسيده است و اثبات آن بررسي ها و پژوهش هاي علمي بيشتري را طلب مي نمايد .
9

10. شرح واقعه الله داد از تحقيق ارزنده خانم دكتر ژاله پيرنظر استاد ادبيات دانشگاه بركلي كاليفرنيا بر گرفته شده است
10
.
درخراسان HTLV- همه گير شناسي ويروس 1
اولين ويروس سرطان زاي انساني است كه خوشبختانه شيوع فراواني در دنيا ندارد . طبق HTLV- ويروس 1
يحدود 15 تا 25 ميليون نفر در دنيا مخصوصاً در نقاط اندميك ناقل اين (de The) Gessain مطالعه دكتر
ويروس مي باشند .
نقاط اندميك اين ويروس كه تاكنون شناخته شده است عبارتست از :
جنوب غربي ژاپن مخصوصاً شهر كاگوشيما،آفريقاي مركزي – جزائركارائيپ برخي از نقاط آمريكاي جنوبي و
بالاخره جديدترين نقطه اندميك اين ويروس خراسان مخصوصاً شهرهاي مشهد – نيشابور مي باشد .

11. از شيرمادر ناقل ويروس به نوزاد ) ، تزريق خون هاي ) Perinatal مهمترين راه انتقال اين ويروس از طريق
آلوده و بالاخره از طريق آميزش جنسي كه خوشبختانه اين طريق در ايران كمتر ديده ميشود . طبق مطالعه
بوده و شوهرش بعد از 30 سال زندگي HTLV- نگارنده به خانواده هائي برخورد نمودم كه همسر زن ناقل 1
زناشوئي هنوز منفي است .
داراي مولكولهاي متنوعي است و همچنين ژنوتيپ هاي گوناگون دارد كه در هر منطقه HTLV- ويروس 1
جغرافيايي اين ويروس ژنوتيپ خاص خودش را دارد . تكثير اين ويروس از طريق سلولهاي آلوده امكان پذير
است و با توجه به پايداري اين ويروس در داخل سلول امكان مطالعات مولكولي بيشتري را به محققين ميدهد .
بهترين روش مطالعه اپيدميولوژيك اين ويروس مطالعه سرواپيدميولوژي است . غربال گري سرم ها وبررسي
ميتواند در مطالعه سرواپيدميولوژيك موثر باشد كه سرم هاي مثبت ELISA به روش HTLV- آنتي بادي 1
مورد تاييد قرار گيرد . W.blott يا PCR بايد به روش ELISA روش
تكثير اين ويروس همانطوركه قبلاً متذكر شديم بيشتر از طريق تكثير سلولهاي آلوده است
خوشبختانه ويروس به طريق CD+ مخصوصاً لنفوسيت هاي آلوده با شاخص ( colonal expansion)
جوانه زدن كمتر مورد تكثير قرار مي گيرد و اين پايداري سلولهاي آلوده جهت كارهاي تحقيقاتي ميتواند مفيد
باشد .
كه اين زير گروه به عنوان ( ( Subtypc A ) A عبارتند از زيرگروه HTLV- زيرگروههاي ويروس 1
خراسان HTLV- نيز نامگذاري شده است و طبق مطالعات نگارنده و همكاران ويروس 1 (Cosmopolitain
ژاپن متعلق به اين زيرگروه است . HTLV- از اين زير گروه مي باشد همچنين ويروس 1
مي باشد . Melanesia از C كه متعلق به آفريقاي مركزي و زير گروه F ، D ، B زيرگروه
ها است كه بنام سيمون معروف Primate انساني از نظر مولكولي شبيه ويروس HTLV- جالب توجه اينكه 1
Simian T-Lymphatropic Virus Type C نيز نامگذاري شده است يا STLV- است كه بنام 1
انسان از اين ويروس بوده كه جهش پيدا HTLV- وشباهت اين دو ويروس نشان دهنده اين است كه منشاء 1
انجام دادند نشان داده شد Slatery و Gessain نموده و منشاء آفريقائي دارد . طبق مطالعه اي كه پروفسور
بوده و اين نظريه ثابت STLV- شايع در آفريقا از نظر مولكولي شبيه 1 HTLV- كه از نظر اپيدميولوژي 1
11

12. مي باشد . و از نظر STLV- انساني تكامل يافته يا به عبادت بهتر جهش يافته 1 HTLV- نمود كه 1
از نظر مولكولي شبيه يكديگر هستند . HTLV-1 / STLV- فايلوژنتيك يا منشاء شناسي 1
جزائر كارائيپ ، ژاپن ، شيلي ، ايران و HTLV- ويروس 1 Gessian طبق مطالعه نگارنده و پروفسور
شبيه هم بوده و همه آنها منشاء آفريقايي دارد . LTR از نظر فايلوژنتيك قطعات
12
( Gessain et al 1442)
در دنيا هنوز شناخته نشده است و شايد 15 تا 25 ميليون فرد آلوده به ويروس HTLV- ميزان دقيق ناقلين 1
در دنيا وجود داشته باشد . HTLV-1
اين ويروس در نقاط جغرافيائي دنيا متفاوت است بطور مثال شيوع آن ( Seroprevalancc ) شيوع سرولوژي
در برخي نقاط جنوب ژاپن تا 37 درصد ميرسد در صورتيكه در اهداء كنندگان خون فرانسه بسيار پايين و كمتر
0 درصد است . شيوع اين ويروس در نقاط مختلف جهان در جدول 1 بيان شده است . / از 0039
در نقاط مختلف جهان HTLV- جدول 1 – شيوع 1
نام كشور شيوع
ژاپن 10 درصد
جزائر كارائيپ 6 درصد
جاميكا 5 درصد
كامرون و گينه 5 درصد
آمريكاي جنوبي 2 درصد
2 درصد / ايران 3

13. در كشورهاي اروپائي و آمريكاي شمالي شيوع بسيار پائيني دارد و فقط در مهاجرين كه از ايران يا نقاط اندميك
در HTLV- به آمريكا يا اروپا مهاجرت نموده اند ديده ميشود طبق مطالعه دكتر فريد و همكاران شيوع 1
( Farid et al 2 درصد مي باشد ( 1992 / خراسان 3
در 4900 اهداء كننده خون HTLV- و 2 HTLV- شماي 2- سروپروالانس 1
انجام شد در بين 4900 اهداء كننده HTLV- در سال 2002 مطالعه در سرواپيدميولوژي در سنگال روي 1
بود . پره والانس HTLV- از نوع آفريقائي و يك مورد 2 HTLV- خون 7 مورد مثبت شد كه 6 مورد آن 1
13
در سنين بالا بيشتر ديده ميشود . HTLV-1
4 درصد / انجام داده از 90 نمونه اهداء كننده خون 4 HTLV- طبق مطالعه اي كه سانازكي در مصر روي 1
در مصر نياز به يك مطالعه سرواپيدميولوژي HTLV- مثبت بود با توجه به موارد انفرادي 1 HTLV- براي 1
دقيق تري را طلب مي نمايد .
HTLV- شكل 1 - تداخل بين سلول اندوتريك با لمفوسيت آلوده به 1
در ايران HTLV- سرواپيدميولوژي 1
اولين مطالعه سرواپيدميولوژي در ايران توسط دكتر فريد و دكتر صفائي بر روي 400 نمونه سرم كه از افراد
مورد W.blott مشهدي تهيه شده بود انجام پذيرفت در بين اين 400 نمونه 25 مورد مثبت بود كه با روش
در شهر مشهد بود كه مورد ارزيابي قرار گرفت . HTLV- تائيد قرار گرفت و اين اولين نشانه 1
دومين مطالعه توسط دكتر فريد و مرحوم دكتر برادران روي مردم بومي مشهد انجام پذيرفت كه ميزان آلودگي
2/3 درصد بود .
در جنوب ژاپن گزارش شد . HTLV- و در سطح بين المللي و همچنين در كنگره 1 ( Farid et al )

14. در گنبد انجام پذيرفت كه در اين مطالعه فقط HTLV- مطالعه ديگري توسط دكتر فريد - دكتر پيري روي 1
مثبت وجود داشت كه آنهم متعلق به يك مهاجر مشهدي به گنبد بود . HTLV- دو مورد 1
گنبد كاوس يكي از شهرستانهاي شمال شرق ايران است كه در استان گلستان قرار گرفته و حدوداً 13244
خانوار و جمعيتي حدود 75490 ( آمار مركز بهداشت سال 1370 ) كليه نمونه ها بطور خوشه اي انجام شد و
به اينصورت كه 11 خوشه در سطح اين شهرستان انتخاب و با توجه به شيوع كانسر مري در اين شهر از كل
525 نمونه فقط دو نمونه مثبت بود يكي در كودك 3 ساله و ديگري در يك خانم خانه دار 25 ساله . بدين
ترتيب ميزان آلودگي در شهر گنبد بسيار پايين و اين شهر جزء نقاط اندميك اين ويروس نمي باشد. شيوع
در شهر كرد و استان چهارمحال بختياري طبق مطالعه دكتر كريمي و همكارانشان كه شيوع HTLV-1
را در بين بيماران همودياليز و تالاسمي بررسي نموده اند . HTLV-1
7 % در صورتيكه در بين گروه كنترل از / مثبت بوده اند 6 HTLV- از 357 نمونه 27 مورد از نظر سرولوژي 1
0 ) بنظر ميرسد شهر كرد و استان چهارمحال بختياري / 800 نمونه فقط 5 مورد مثبت بوده اند كه يعني ( 62
نيز به اين ويروس آلوده مي باشند ولي مطالعه سرواپيدميولوژي دقيق تري را طلب مي نمايد .
طبق مطالعه آقاي دكتر عباس زادگان و دكتر فريد و همكاران در مشهد روي 28926 اهداء كننده خون (
Elisa 81 مرد ) باسن متوسط 32 سال 228 نفر مثبت ( 0.78 درصد ) بودند با روش / 18/14 درصد زن و 8
انجام شد و به اين نتيجه رسيدند كه شهر مشهد با مقايسه با ساير پايگاههاي انتقال خون PCR و تست تائيديه
نقطه اندميكي است .
كه در سال ( safai , Farid طبق مطالعه دكتر فريد و دكتر بيژن صفائي ( 1996 HTLV- براي ويروس 1
در مشهد انجام شد و با توجه به شيوع اين ويروس در بين يهوديان مشهدي HTLV- 1996 روي شيوع 1
مهاجر به آمريكا نويسندگان به آن شدند كه تعداد 694 نمونه سرم از افراد سالم مشهدي و متولد شده در (
مشهد يا ساكن در مشهد ) و 13 بيمار مبتلا به لمفوم و 90 نمونه از شهر گنبد كاووس جهت آنتي بادي اين
14

15. ويروس به آمريكا برده شد و در آزمايشگاه دانشگاه كورنل نيويورك مورد آزمايش قرار گرفت نتايج مثبت توسط
تائيد شد . ( W.B ) W.blott
ميزان شيوع سرم ثبت در نمونه هاي گنبد صفر درصد ( صفر از 90 نمونه ) 13 نمونه لمفوم همه آنها مثبت
ويروس DHA و آناليز فايلوژنتيك PCR آنها مورد ارزيابي قرار گرفت بوسيله تست ( HTLV-1 DNA )
مي باشد و در آن تاريخ نشان داديم كه مشهد Cosmopolitan clade مشهد جزء HTLV- نشان داد كه 1
نقطه اندميك جديدي است براي اين ويروس .
در شهرستان نيشابور با توجه به شيوع بيماريهاي عصبي و خوني HTLV- بررسي سرواپيدميولوژيك عفونت 1
در نيشابور دكتر فريد و دكتر علي نصيريان بر آن شدند كه يك مطالعه همه جانبه HTLV- وابسته به 1
( Farid , Nassirian سرواپيدميولوژي در شهرستان نيشابور در سال 1381 انجام دهند ( 1383
اين مطالعه توصيفي مقطعي در فاصله زماني يك سال از خرداد 1381 لغايت خرداد 1382 انجام گرفت . شهر
نيشابور در اين مطالعه به 5 منطقه تقسيم شد و سپس بروش خوشه اي نمونه برداري انجام شد در هر خوشه
ارزيابي شدند . مناطق پنجگانه نيشابور به ترتيب ( Elisa ) به روش سرولوژي HTLV- تمامي افراد از نظر 1
124 و 140 نفر بودند . ، 100 ، 305 ، 315
بر اساس آخرين اطلاعات آماري جمعيت شهر نيشابور در آن زمان 85726 نفر ميانگين سن جمعيت مورد
15
10 سال ) - مطالعه 32 سال ( 80
1 درصد منطقه سه 1% منطقه / مثبت منطقه دو 5 HTLV- 3 درصد 1 / بر اساس اين مطالعه منطقه يك 11
3 درصد مي باشد . / 2 درصد بطور ميانگين شهر نيشابور با شيوع 4 / چهار صفر درصد منطقه پنج 7
مي باشد و شيوع عفونت در مناطق قديمي HTLV- اين مطالعه نشان داد كه نيشابور يكي از مناطق اندميك 1
شهر بيشتر است به نظر ميرسد از نظر تاريخي به چهارصد سال قبل در مركز شهر نيشابور بازار پرده فروشي
وجود داشته است و شايد شيوع اين ويروس در نيشابور از طريق برده هاي آفريقايي بوده باشد .
در شهرستان نيشابور بطور خلاصه نگاري بطور خلاصه نگاري به پيشينه تاريخي و HTLV- با توجه به شيوع 1
وضعيت جغرافيايي آن مي پردازيم .

16. شهرستان نيشابور با پهنه اي حدود 9308 كيلومتر مربع در شمال خراسان در 36 درجه و 12 دقيقه پهناي
شمالي و 58 درجه و 48 دقيقه در ازاي خاوري نسبت به گرينويچ قرار دارد . بلندي آن از سطح دريا 1193
بهتر است .
شمال شهر نيشابور رشته كوههاي بينالود طاغان كوه اين شهرستان را از سبزوار جدا ميسازد . آب و هوائي
نسبتاً معتدل و در فصل تابستان گرم مهمترين ييلاق تفريحي نيشابور " درود" مي باشد كه در 10 كيلومتري
نيشابور در دامنه كوه قرار دارد .
نام اين شهردر اوستا " رئونت " آمده است به معني دارنده شكوه و جلال و با اين سخن ميتوان دريافت كه شهر
باستاني نيشابور تا چه پايه نزد ايرانيان ارجمند بوده است . نيشابور بدست شاپور اردشير ساساني رونق يافت .
457 م ) از لحاظ در شمار شهرهايي چون مرو و – نيشابور در زمان پادشاهي يزدگرد دوم ( 438
سمرقند بوده است نيشابور در سال 31 هجري قمري در روزگار خلافت عثمان گشوده شد . شش سال بعد در
زمان خلافت حضرت علي (ع) گروهي از ايرانيان زرتشي نيشابور شورش كردند ولي اين مخالفت زودگذر و
ناپايدار بود .
طاهرياني در سال 206 هـ ق در خراسان آزادي خود را از بغداد آشكار كردند و در سال 207 هـ .ق ، نام مامون
را از خطبه هاي نماز انداختند و نيشابور را پايتخت خود كردند .
نيشابوري ها به زبان فارسي و لهجه محلي نيشابوري سخن مي گويند ، دانشمندان علم و ادبي چون خيام
نيشابوري ، عطار نيشابوري عارف بزرگ همه بر اين خاك باليده اند و به يمن حضور جاودان تاب اين نام آوران
بزرگ است كه گويش مردم اين ناحيه و شهر نيشابور ، اين شهر جدا مانده از بلخ ، مرو ، هرات چهار ركن
خراسان كهن اصالت خود را حفظ نموده است .
16
HTLV- بيماري زائي ويروس 1
ايجاد مي نمايند عبارتند از ضايعات عصبي و ضايعات خوني كه در HTLV- مهمترين بيماريهايي كه ويروس 1
آن باره در فصل مربوط به آن ذكر شده است .
بطور خلاصه بيماري زائي اين ويروس در جدول 2
تا آخر عمر بصورت ناقل سالم مي باشند فقط درصد كمي از آنها HTLV- خوشبختانه اكثر ناقلين ويروس 1
دچار ضايعات و بيماريهاي وابسته به اين ويروس مي تواند

17. HTLV- جدول 2- بيماريهاي وابسته به ويروس 1
الف – بيماري بالغين ميزان وابستگي به ويروس
+ + + + ( ATL ) بالغين T لوسمي سلول
+ + + + HAM/TSP پاراليزي اسپاستيك
يونيت ( در ژاپن شايع تر است ) + + +
درماتيت عفوني ( نادر است ) + +
پلي ميوزيت + +
آرتريت + +
ضايعات منتشرريوي + +
ب- بيماريهاي اطفال ميزان وابستگي
درماتيت عفوني ( در جاميكا شايع تر است ) + + + +
در اطفال نادر است ) + + + + ) HAM/TSP
در اطفال خيلي نادر است ) + + + + ) ATL
آدنوپاتي +
17
منابع
1- Achiron A. et al spastic paraparesis with HTLV-1 clinical serological … in Iranian
born Mashhad . Jews Annals of neurology . (1993 ) 34 ( 670-675 ) .
2- Sidiy . et al ATL in Israeli paternl of Iranian orgin . cancer ( 1990 ) 65 590-593 .
3- Meytes D.serological and mok …. In high risk mield lancet ( 1990 ) 336-1533-1535

18. 4- Gessinc . A. et al .. Low Degrce of HTLV-1 Viral Transmission … J.vrolo ( 1992
66-2288-2295 .
1371 35- مجله دانشكده پزشكي شماره 39 HTLV- -5 دكتر فريد – بررسي ويروس شناسي ... 1
-6 دكتر ژاله پيرنظر – يهوديان جديد الاسلام مشهد ضميمه مجله گليلا شماره 75
1327- -7 چهار مقاله تاليف احمدبن علي نظامي سال 550 هجري قمري سعي و اهتمام محمد قزويني حكايت 7
1.Gallo .R. History of the Discoveries of the First Homan Retrovirus ….
Oncogenc (2005) 24-5926-5930
2-Poiesz Rho. et all (1981) Det… HTLV-1 … Virology 112-355-360
3-Poiesz-Rho … et all .. ( 1481 ) proc- Nat Acad scr US.A 78 1887-1891
4-Poies et all.. Gallo Rc ( 1481 ) Nature 294 268-271 ( pub med )
5-Miyoshi I.yoshimoto et all … (1981) Nature 294-770-771-Articlc ( pub
med )
6- Farid R seroepidemiology of HTLV-1 in khorasan j.of med school
mo 39- 35 ( 1371 )
7- Permazar.j mashhadi jews …. Mo 75 magila .
8- Sabouri – Farid et all Differcrce in viral and Host … General
Virology 86 ( 2005 ) 773-781
9- Voevodin Gessain A et all common origin of HTLV-1 From Iran
Kuwait and israol … J.Med virology ( 1977 ) 77-82 .
18