1. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
1
MODUŁ VII
Elementy wyposażenia: siedziska, oświe-
tlenie, kosze, tablice, słupki i stojaki
Wprowadzenie
1. Elementy wyposażenia terenów zieleni: siedziska, oświetlenie, kosze
2. Elementy wyposażenia terenów zieleni: tablice, słupki, stojaki
3. Boiska i pola golfowe
Bibliografia
2. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
2
Wprowadzenie
Właściwy dobór i rozmieszczenie elemen-
tów wyposażenia terenów zieleni wpływa
na bezpieczeństwo osób z nich korzystają-
cych oraz odgrywa istotną rolę w prawi-
dłowym i harmonijnym funkcjonowaniu
tego terenu. Na funkcjonalne zagospoda-
rowanie terenów zieleni ma wpływ też
stylistyka tych drobnych form architekto-
nicznych, dostosowana do jakości i ich
charakteru. Estetyczne elementy wyposażenia terenów zieleni warunkują pozytywne
przyjęcie przez użytkowników terenu jako całości. Do elementów wyposażenia terenów
zieleni należą m.in. obiekty architektury krajobrazu związane z funkcją użytkową (sie-
dziska, oświetlenie, kosze, słupki, tablice, stojaki). Są to obiekty, które mogą być nietrwa-
le związane z gruntem (często wolnostojące) lub połączone z nim za pomocą różnego
rodzaju wkrętów mocowanych do nawierzchni. W zależności od charakteru terenu zie-
leni, elementy jego wyposażenia mogą przybierać całkiem proste lub bardziej wyszuka-
ne formy. Najważniejsze jest jednak to, aby spełniały swoją funkcję.
3. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
3
1. Elementy wyposażenia terenów zieleni: siedziska, oświetlenie, kosze
Siedziska są podstawowym elementem wyposażenia większości terenów zieleni. Od ich
jakości zależy wartość wypoczynku, w związku z tym powinny spełniać określone wy-
magania. Przede wszystkim powinny być wygodne – materiał, z których zostały wyko-
nane, nie powinien mieć ostrych kantów i krawędzi. Siedziska ustawia się w różnym
otoczeniu i różnych miejscach, w związku z czym powinny z nim harmonizować. Powin-
ny być stateczne (siedzący człowiek nie powinien powodować ich przewrócenia), łatwe
do utrzymania w czystości, odporne na zniszczenia i działanie czynników atmosferycz-
nych.
Typy, konstrukcje i wymiary ławek
Ustawiane w terenach zieleni ławki mogą być dwóch typów: z oparciami i bez oparcia.
Ławki bez oparcia mają poziome siedziska i ustawia się je tam, gdzie przewiduje się po-
trzebę krótkiego wypoczynku. Ławki te ustawia się też tam, gdzie półleżący sposób sie-
dzenia jest niepożądany. Ławki z oparciem stosuje się w miejscach zorganizowanych,
przystosowanych do wypoczynku.
Ławki z oparciem i ławki bez oparcia mogą być przenośne, przymocowane okresowo do
podłoża lub umieszczone w danym miejscu na stałe. Konstrukcja ławek może być różna
– najczęściej siedzisko i oparcie wykonuje się z elementów drewnianych przytwierdzo-
nych do podstawy o konstrukcji metalowej. Podstawa metalowa może być wykonana z
rurek stalowych, kątowników, ceowników lub może być też odlana z żeliwa. Podstawy
ławek stałych wykonuje się jako prefabrykaty z betonu, a elementy drewniane wiąże się
z betonem złączami z kształtowników stalowych. Drewna nie powinno się natomiast
osadzać bezpośrednio w betonie.
Konstrukcja ławki powinna być tak przemyślana, by nie było możliwe długotrwałe
utrzymywanie się wody na powierzchniach drewnianych i metalowych. Należy również
unikać bezpośredniego łączenia lub stykania drewna z betonem w płaszczyznach po-
ziomych, ze względu na utrzymywanie się zawilgocenia w takich miejscach. Części
drewniane i metalowe powinny być zabezpieczone znanymi sposobami przed niszczą-
cym działaniem czynników atmosferycznych.
Siedzisko w znaczeniu ogólnym oznacza mebel przystosowany swą funkcją do sie-
dzenia. Do siedzisk zaliczyć zatem można ławki, ławy i krzesła.
4. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
4
Wymiary ławek ogrodowych dla dorosłych przedstawiają się następująco:
ławka bez oparcia – wysokość siedziska: 35–45 cm, szerokość siedziska: 40–50
cm,
ławka z oparciem – wysokość siedziska: 35–40 cm, szerokość siedziska: 40–50
cm, wysokość oparcia: 35–40 cm.
Rysunek 7.1. Przykładowe wymiary ławki dla osób dorosłych
Ławki przeznaczone dla dzieci powinny być dostosowane do ich wieku i proporcjonalnie
mniejsze. Najniższa ławka może mieć siedzisko na wysokości 25 cm. Długości ławek są
różne. Mogą to być bardzo krótkie formy lub długie, zbudowane z powtarzających się
segmentów.
Rysunek 7.2. Ławka betonowa
5. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
5
Rysunek 7.3. Ławka drewniano-metalowa
Ława to znany od starożytności prosty mebel drewniany, służący kilku osobom do sie-
dzenia (a czasem do spania). Początkiem ławy była leżąca kłoda drewna, z biegiem czasu
o ociosanej płasko górnej części, wsparta na kamieniach. Ławę wykonywano z jednej lub
kilku desek (zależnie od szerokości), a podstawę w zależności od długości ławy stanowi-
ły 2 płaskie podpory lub 4 i więcej nóg.
W średniowieczu ławy stawiano wzdłuż ścian w domach wiecowych. Podczas jarmar-
ków ława była też warsztatem pracy wekslarza, który stawiał na niej wagę i odważniki
oraz dokonywał na niej wymiany pieniędzy. Często jego oszukańcze praktyki oburzały
klientów, którzy rzucali się na niego z gniewem i zapamiętale niszczyli jego sprzęty oraz
warsztat pracy, czyli ławę. Takie zdarzenia dały początek słowu „bankructwo”, po wło-
sku bancarotta (franc. banqueroutte), czyli banca – „ława”, rotta – „złamana”. Ława, jako
mebel, podlegała ciągłej ewolucji – otrzymała oparcie, a powierzchnia siedziska i oparcia
uległy z kolei wygięciu, otrzymując bardzo ergonomiczny charakter. Po bokach pojawiły
się podłokietniki, a cała konstrukcja wsparta była na żeliwnych nogach i wzmocnieniach.
Tak w XIX w. powstała gustowna ławka parkowa. Warto zauważyć, że w karczmach aż
do XX w. ławami otaczano stoły. Podróżni i goście zarówno siedzieli na nich, jak i spali.
Krzesła spełniają ważną funkcję w domu i ogrodzie, dlatego też muszą być dopasowane
do otoczenia. Na rynku jest wiele rodzajów krzeseł – mają one różną wielkość, kształt,
kolor i wykonane są z różnych materiałów.
Krzesła ogrodowe z oparciem polecamy osobom, które cenią sobie komfort. Taborety
nie posiadają oparcia, ale można na nich usiąść z każdej strony, przybierając dowolną
pozycję. Mamy także krzesła rozkładane, które są bardzo praktyczne, gdyż po złożeniu
zajmują niewiele miejsca, dzięki czemu łatwo je przetransportować i przechować.
Szczególnie polecane są one miłośnikom wycieczek, gdyż sprawdzą się na polu namio-
towym, biwaku i w ogrodzie.
6. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
6
Krzesła ogrodowe mogą być wykonane z metalu, drewna, technorattanu i plastiku. Mogą
łączyć też ze sobą kilka materiałów – mieć metalową konstrukcję, a siedzisko i oparcie
np. z technorattanu, innym razem konstrukcję drewnianą, a siedzisko wykonane z tka-
niny. Dla alergików najlepsze są krzesła ogrodowe z technorattanu, ponieważ nie posia-
dają substancji toksycznych i są całkowicie bezpieczne. Krzesła ogrodowe
z technorattanu charakteryzują się niezwykłą trwałością i odpornością na wszystkie
czynniki atmosferyczne, dlatego nie wymagają konserwacji. Nie szkodzi im mróz, śnieg,
deszcz, wilgoć, nie wymagają przechowywania w suchym pomieszczeniu, mogą stać
w ogrodzie przez cały rok, nawet w okresie zimowym. Krzesła ogrodowe z technoratta-
nu łatwo czyścić – wystarczy przetrzeć je wilgotną ściereczką, by usunąć plamy po winie
czy żywności. Drewniane krzesła z kolei wymagają systematycznej pielęgnacji i konser-
wacji, ale prezentują się w zestawieniu z zielenią znakomicie.
Rysunek 7.4. Krzesła drewniane
Rysunek 7.5. Zestaw z technorattanu i drewna
7. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
7
W miastach i osiedlach oświetla się miejsca publiczne, takie jak ulice, place i przejścia
dla pieszych. W terenach zieleni również oświetla się drogi jezdne i drogi dla pieszych
oraz różne elementy ogrodowe. Projektowaniem i wykonywaniem oświetlenia dróg i
placów zajmują się specjaliści z tej dziedziny. Na podstawie obowiązujących przepisów
ustala się rozmieszczenie punktów świetlnych, jakość i wysokość latarń, odstępy i spo-
sób prowadzenie przewodów, intensywność i jakość źródeł światła oraz wszelkie urzą-
dzenia pomocnicze.
Latarnie ogrodowe sytuuje się najczęściej wzdłuż ciągów ruchu pieszego oraz na obrze-
żach placów. Przy wykonywaniu urządzeń oświetleniowych dąży się do takiego usytuo-
wania źródeł światła, aby jak najlepiej oświetlały określone miejsca i nie raziły wzroku
światłem bezpośrednim. Dlatego źródła światła powinny znajdować się poza polem wi-
dzenia. Najbardziej przystosowane pod tym względem są światła umieszczone na wyso-
kich masztach (stadiony), skierowane w dół i równomiernie oświetlające duże po-
wierzchnie, nie rażąc przy tym wzroku.
Oświetlenie dróg i terenów zieleni ma charakter punktowy. Służą do tego różnego typu
latarnie o wysokości od 3 do 5 m, w których stosuje się klosze osłaniające źródło światła
i równomiernie je rozpraszające. Niskie latarnie mogą być używane do oświetlania cie-
kawych detali w ogrodzie. Można je ukrywać za krzewami, w zagłębieniach terenu,
umieszczać na drzewach lub na specjalnych masztach. Kierując światło na przestrzenne
układy roślin, po zapadnięciu zmroku wydobywa się z nich ciekawe walory plastyczne,
które są niedostrzegalne w ciągu dnia. Takie oświetlenie zwiększa również bezpieczeń-
stwo użytkowników terenu zieleni.
Podstawowymi urządzeniami służącymi do oświetlenia są latarnie składające się ze słu-
pa i lampy. Słupy są znormalizowane i wytwarza się je z żelbetu lub rur stalowych. Ko-
lejna grupa urządzeń oświetleniowych to różnego rodzaju lampy i reflektory służące do
podświetlania. Są one przystosowane do ustawiania, zawieszania lub osadzania na
masztach. Źródłem światła w lampach są żarówki często z podlewem odblaskowym,
dające różne odcienie światła. Coraz częściej jako źródło oświetlenia stosuje się lampy
jarzeniowe, dające bardziej białe światło i zużywające mniej energii elektrycznej niż
lampy stosowane dotychczas. Dużą popularność zyskują też lampy solarne, charaktery-
zujące się ciekawymi formami. Lampy te są łatwe w montażu – można je ustawiać w za-
leżności od potrzeby – i energooszczędne. Przebojem ostatnich lat jest oświetlenie ogro-
dowe w oparciu o diody LED. Stosuje się je w przypadku, gdy chcemy uzyskać dużo ja-
snego światła. Różnica miedzy tradycyjnymi a LED-owymi reflektorami jest taka, że re-
Oświetlenie jest niezbędne zarówno w miastach, jak i terenach zieleni, gdyż po za-
padnięciu zmroku ułatwia sprawie poruszanie się.
8. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
8
flektor pobiera 40 W, a dioda LED w tym samym czasie 1 W. Oświetlenie LED-owe w
większości przypadków można zaprogramować. Lampy mogą być wyposażone w urzą-
dzenia umożliwiające stosowanie filtrów, a nawet ich automatyczną zmianę – na wzór
urządzeń oświetleniowych w teatrach. Wszystkie urządzenia oświetleniowe powinny
mieć estetyczną, prostą formę i zwartą budowę. Ponadto wymagana jest duża odporność
na niszczenie mechaniczne.
Rodzaje lamp ogrodowych:
Lampy żeliwne – odlane z żeliwa, które jest materiałem ciężkim i ulegającym z
czasem korozji. Wykonywane są z niego najczęściej klasyczne, wysokie latarnie,
znajdujące zastosowanie w parkach i na ulicach, jednak popularność lamp wyko-
nanych z żeliwa ciągle maleje.
Lampy aluminiowe – aluminium jest
materiałem lekkim i odpornym na wa-
runki atmosferyczne, a więc bardzo
trwałym. Lampy aluminiowe mogą być
lakierowane lub anodowane, dzięki
czemu na rynku występują w wielu
wersjach kolorystycznych. W ostatnich
latach lampy aluminiowe są coraz bar-
dziej estetyczne i bez trudu znaleźć
można aluminowe stylowe latarnie oraz proste
i nowoczesne modele.
Lampy z tworzywa sztucznego – nowoczesne
tworzywo nie przypomina już brzydkiego pla-
stiku, jest przy tym trwałe i odporne na wa-
runki atmosferyczne. Często korpusy lamp
wykonywane są z czarnego poliamidu, a klosze
z poliwęglanu lub acryliku. Specyfika materia-
łu pozwala na wykonanie z niego lamp o do-
wolnych kształtach i stylistyce, a przy tym
konkurencyjnych cenowo.
Wszystkie urządzenia oświetleniowe pracują w warunkach bezpośredniego działania
czynników atmosferycznych. Zawilgocenie rosą oraz wodą opadową może doprowadzić
do zwarcia i uszkodzenia instalacji. Dlatego urządzenia te muszą być wodoodporne i
odpowiadać powinny normom bezpieczeństwa stosowanym dla tego typu instalacji.
9. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
9
Kosze i pojemniki na śmiecie powinny spełniać określone wymagania. Przede wszystkim
powinny być trwałe, łatwe do utrzymania w czystości i opróżniania oraz proste pod
względem kształtu. Nie mniej istotna jest tu ognioodporność, gdyż często są do nich
wrzucane niedopałki, od których mogą zapalać się odpadki.
Najwygodniej urządzenia te projektować jako dwuczęściowe pojemniki zbudowane z
kosza wewnętrznego i osłony. Takie kosze łatwo się opróżnia i nie uszkadza się ich pod-
czas tej czynności. Kształt i wygląd zewnętrzny koszy powinien harmonizować z otocze-
niem. Najlepiej umieszczać je na brzegu głównych dróg oraz możliwie blisko ławek. W
miejscach o dużym ruchu małe pojemniki mogą być niewystarczające – w takich miej-
scach umieszcza się pojemniki większe, ale trzeba pamiętać o odpowiednim ich zabez-
pieczeniu przed zwierzętami i ptactwem.
W miarę możliwości kosze powinny być zabez-
pieczone przed opadami, a w ich dnie powinny
znajdować się otwory umożliwiające odpłynię-
cie wody. Znaczne zwilgocenie odpadków
sprzyja szybkiemu ich rozkładowi, a tym sa-
mym przyciąga owady (np. muchy). Poza tym
powoduje nieprzyjemny zapach i sprzyja koro-
zji. Zadaszenia nie muszą mieć te kosze, które
są dostatecznie często opróżniane.
Typy koszy i pojemników przedstawiają się następująco:
zawieszane lub osadzane na słupach latarń lub podobnych podporach,
umocowane na ścianach,
wolnostojące,
specjalnie przenośne kosze dużej pojemności wykorzystywane okresowo.
Kosze i pojemniki na śmiecie mogą być produkowane z różnych materiałów:
Kosze metalowe – do produkcji koszy i pojemników z tego materiału używa się
galwanicznie ocynkowanej stali. Zewnętrzną powierzchnię koszy metalowych
można pokrywać różnymi emaliami. Osłony zewnętrzne można również wyko-
nywać z blach aluminiowych.
Elementami niezbędnymi w terenach zieleni, dla zachowania w nich porządku, są
kosze i pojemniki na śmieci.
10. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
10
Kosze drewniane – z drewna wykonuje się najczęściej zewnętrzne części kosza –
są to listwy mocowane do ocynkowanych pierścieni stalowych. Drewno może być
impregnowane i pomalowane lub niemalowane.
Kosze z tworzyw sztucznych – do budowy
koszy i pojemników dość powszechnie sto-
suje się obecnie włókna szklane wzmacnia-
ne żywicami syntetycznymi. Są to bardzo
wytrzymałe wyroby, odporne na działanie
czynników atmosferycznych. Z tworzyw
sztucznych można wykonywać zarówno
części stałe zewnętrzne, jak i ruchome czę-
ści wewnętrzne koszy i pojemników.
Kosze z betonu – materiału tego używa się
do budowy zewnętrznych części koszy. Pro-
jektuje się je jako pojemniki dwuczęściowe
z ruchomym koszem siatkowym. Części be-
tonowe wykonuje się jako monolityczne lub składa się z płyt prefabrykowanych
grubości 3–6 cm. Powierzchnie betonu obrabia się w różny sposób w celu nada-
nia mu estetycznego wyglądu.
11. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
11
2. Elementy wyposażenia terenów zieleni: tablice, słupki, stojaki
Wyróżniamy dwie grupy tablic informacyjnych: wiszące na ścianach ogrodzeń, pojawia-
jące się najczęściej przy placach zabaw lub w parkach, oraz tablice wolno stojące, wystę-
pujące zazwyczaj na większych osiedlach, znajdujące się przy najważniejszych terenach
rekreacyjnych (np. place zabaw) i wejściowych ogrodu. Stanowią one nośnik informacji
o wydarzeniach związanych np. z zarządzaniem parku, o życiu społecznym i kultural-
nym osiedla. Ponadto mogą zawierać informacje dotyczące regulaminu korzystania z
niektórych przestrzeni terenów zieleni. Producenci zazwyczaj oferują proste formy, wy-
konane ze stali i szkła, pasujące do kompozycji nowoczesnych przestrzeni osiedlowych,
na których te materiały odgrywają istotną rolę w kompozycji elewacji. Natomiast do
przestrzeni historycznych o spokojniejszej kompozycji będą pasować elementy wyko-
nane z drewna, żeliwa lub z ciemnej stali, o stylistyce wyważonej, stanowiące kompro-
mis między dziewiętnastowieczną klasyką a nowoczesnością.
Ze względu na miejsce zastosowania możemy wyróżnić następujące rodzaje słupków:
Słupki drogowe – ich podstawowym zadaniem jest zabezpieczanie zieleni, ścieżek
rowerowych, chodników i parkingów przez ich wzajemne odgradzanie. Ustawia
się je wzdłuż chodników i trawników, wokół parkingów i w miejscach zwiększo-
nego ryzyka, tj. w okolicy szkół, przejść dla pieszych, skrzyżowań itp. W związku
z tym wyróżniamy słupki: chodnikowe, uliczne, parkingowe i ogólnie słupki miej-
skie.
Słupki parkingowe – doskonale zabezpieczają parkingi i uniemożliwiają postój w
miejscach niedozwolonych. Mogą być wyposażone w dwie pary uchwytów, do
których podczepiane są łańcuchy. Tworzą skuteczne, a przy tym estetyczne ba-
riery parkingowe.
Słupki łańcuchowe – mogą być wolnostojące, ale często łączy się je, tworząc
ogrodzenie czy zapory parkingowe. Słupki łańcuchowe łączone są za pomocą sta-
lowych lub żeliwnych ogniw. Inną możliwością jest zastosowanie taśmy z pła-
Tablice informacyjne najczęściej zlokalizowane są w przestrzeniach głównych
stref funkcjonalnych terenów zieleni, tj. przy terenach wejściowych (na terenach
zamkniętych), przy zewnętrznych granicach placów lub przy wejściach na teren
zieleni.
Słupki są nieskomplikowanym obiektem małej architektury ogrodowej, które w te-
renach zieleni pełnią rolę ochronną i blokującą.
12. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
12
skownika stalowego. Słupki odgradzające z taśmami stanowią znakomite niskie
ogrodzenie, często stosowane do zabezpieczania zieleni.
Ze względu na materiał zastosowany do produkcji słupków możemy wyróżnić:
Słupki metalowe – zapewniają bezpieczeństwo i
są bardzo estetyczne. Wykonywane są najczęściej
z masywnych rur stalowych i pokrywane lakie-
rem proszkowym, czasem są dodatkowo oklejone
folią, aby stworzyć np. biało-czerwoną kolorysty-
kę. Dzięki specjalnemu lakierowi są odporne na
działanie korozji i negatywny wpływ czynników
atmosferycznych. Metalowe słupki parkingowe
łączy się łańcuchem stalowym ocynkowanym lub
łańcuchem wykonanym ze stali nierdzewnej.
Umocowanie ich najczęściej polega na zabetono-
waniu w podłożu, co daje im stuprocentową sta-
bilność.
Słupki żeliwne – to doskonałe rozwiązanie dla
obszarów zabytkowych.
Słupki żeliwno-metalowe.
Słupki betonowe, granitowe lub wykonane z in-
nych materiałów kamiennych – charakteryzują się masywnością i wytrzymało-
ścią. Są niezastąpionym elementem miejskiej architektury tam, gdzie zwykłe me-
talowe słupki nie pasują do otoczenia lub potrzebne jest rozwiązanie trwalsze i
bardziej wyraziste.
Słupki drewniane – są wykorzystywane jako jeden z elementów konstrukcyjnych
ogrodzeń wokół domu. Częściej są jednak wykorzystywane do ogradzania winnic,
szkółek leśnych, sadów czy plantacji. W zależności od celu wykorzystania słupki
różnią się od siebie wymiarami: wysokością i średnicą. Różnią się także rodzajem
drzewa, jakie zostało wykorzystane do ich produkcji. Jednym z bardziej popular-
nych gatunków służących do wyrobu słupków ogrodzeniowych jest akacja. Te
najlepsze wykonane są z drewna suszonego, dzięki temu nie wypaczają się nawet
pod wpływem działania różnych czynników atmosferycznych. Dodatkowo po-
winny być zaimpregnowane środkami konserwującymi drewno. Te, które znajdu-
ją zastosowanie jako element ogrodzenia posesji, umieszczane są w specjalnych
kotwach i łączone z przęsłem za pomocą specjalnych łączników i nierdzewnych
wkrętów.
13. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
13
Stojaki rowerowe – to stojaki metalowe,
ze stali nierdzewnej, stalowe oraz stalowo-
żeliwne. Pojedyncze, proste stojaki rowe-
rowe umożliwiają przypięcie do dwóch
pojazdów – to bezpieczne stojaki umożli-
wiające przypięcie ramy roweru. Nato-
miast szeregowe stojaki pozwalają na
przypięcie większej ilości pojazdów, dlate-
go znakomicie nadają się na parkingi ro-
werowe. Stojaki rowerowe mogą być też
produkowane jako prefabrykowane ele-
menty betonowe. W celu nadania im estetycznego wyglądu, proponowane są stojaki z
fakturą zewnętrzna wypłukiwanego grysu granitowego lub żwiru.
Stojaki na worki – to świetne rozwiązanie nie tylko w czasie imprez plenerowych, ale
też doskonale sprawdzające się w domu, garażu, na tarasie, w ogrodzie lub na działce
rekreacyjnej. Wiele modeli to stojaki do segregacji, które umożliwią efektywne sorto-
wanie odpadów, przy niewielkim nakładzie kosztów. Ich lekka, a zarazem wytrzymała
konstrukcja zapewnia mobilność i stabilność stojaka. Worki można dopasowywać we-
dług aktualnych potrzeb, nie ma konieczności mocowania worka o ściśle określonej po-
jemności, dzięki mocowaniu za pomocą obręczy. Utrzymanie w czystości sprowadza się
zazwyczaj tylko do czyszczenia klapy.
Elementami budowlanymi wypełniającymi tereny zieleni są również stojaki na ro-
wery oraz stojaki na worki do segregacji śmieci.
14. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
14
3. Boiska i pola golfowe
Boisko może być wyposażone w bieżnie, skocznie lekkoatletyczne (boisko lekkoatle-
tyczne) lub bramki piłkarskie (boisko piłkarskie). Otoczone trybunami dla widzów two-
rzy stadion.
Szkolne boisko wielofunkcyjne – powinno być tak zaprojektowane, by uwzględniać
silną eksploatację spowodowaną podczas zajęć wychowania fizycznego, a także zajęć
pozalekcyjnych. Budowa boiska przy placówce szkolnej musi także uwzględniać wy-
tyczne Polskich Norm, dzięki czemu można w dużym stopniu zminimalizować ryzyko
urazów. Dobrym rozwiązaniem dla szkół jest zainwestowanie w boisko wielofunkcyjne
ze specjalnie wyznaczonym miejscem do gry w piłkę nożną oraz bieżnią do uprawiania
lekkoatletyki. W takich przypadkach doskonale sprawdza się nawierzchnia ze sztucznej
trawy, z której można wykonać zarówno boiska sportowe, jak i bieżnię. Właściwie za-
planowana budowa boisk wymaga ustalenia nie tylko rodzaju wykorzystanej na-
wierzchni, ale także podłoża, odwodnienia oraz wyposażenia. Wszystkie boiska sporto-
we powinny być wyposażone w specjalistyczny sprzęt sportowy, zapewniający doskona-
łe warunki treningowe, czyli bramki, kosze, słupki do siatkówki i tenisa. Dla wygody pu-
bliczności montowane są także trybuny i siedziska.
Pole golfowe – to obszar o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu hektarów, porośnię-
ty trawą przystrzyżoną na różną długość lub drzewami, służący do gry w golfa. Znajduje
się na nim 9 (pole małe) lub 18 (pole pełnowymiarowe) kolejno ponumerowanych i od-
powiednio rozmieszczonych dołków. Standardowe pole golfowe składa się z kilku róż-
nych części, charakteryzujących się innym poziomem przystrzyżenia trawy:
rough – obszar „dzikiej trawy” poza obszarem gry,
semi-rough – obszar trawy średniej długości, zwanej po prostu „uregulowanym
roughem” w postaci wąskich pasów wzdłuż fairwaya,
fairway – trawa mająca zwykle od 0,5 do 2 cm długości, będąca głównym torem
gry,
fringe – trawa o połowie długości trawy fairway a dłuższa od green, zwykle pier-
ścień szerokości 2 cali wokół greenu,
green – obszar charakteryzujący się bardzo krótko przystrzyżoną trawą (mniej
niż 5 mm), na którym znajduje się flaga i dołek,
Boisko to miejsce przeznaczone do ćwiczeń gimnastycznych, gier, rozgrywek i
zawodów sportowych. Jest to wydzielony, równy i utwardzony teren, porośnięty
trawą, czasami pokryty nawierzchnią tartanową lub sztuczną trawą.
15. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
15
tee – obszar startowy na początku każdego dołka.
Wokół pola golfowego biegną zazwyczaj dróżki dla wózków golfowych i pojazdów typu
melex, którymi poruszają się golfiści i obsługa pola. Obszar gry urozmaicany bywa róż-
nego rodzaju przeszkodami dla grających, do których należą:
sand bunkers – przeszkody z piaskiem,
water hazards – przeszkody wodne.
Tak samo pole, jak i przeszkody ograni-
czone są kolorowymi, drewnianymi pali-
kami: wodne – czerwonymi i żółtymi, gra-
nice pola – białymi. Ponadto na polu gol-
fowym znajdują się tablice zawierające
informacje na temat danego dołka, myjki
do piłek, kosze na śmieci, ławeczki oraz
bannery reklamowe rozmieszczone za-
zwyczaj wokół obszaru startowego na po-
czątku każdego dołka.
16. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały budowlane i elementy wyposażenia terenów zieleni
16
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Bartosiewicz A., Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni, Wydawnictwa Szkolne i Peda-
gogiczne, Warszawa 2004.
Literatura uzupełniająca
Kasińska L., Sieniawska-Kuras A., Architektura krajobrazu dla każdego, Wydawnictwo i
Handel Książkami „KaBe”, Krosno 2009.
Pokorski J., Siwiec A., Kształtowanie terenów zieleni, Wydawnictwa Szkolne i Pedago-
giczne, Warszawa 1998.
Netografia
www.zano.pl
www.eco24.pl
www.krzeslawogrodzie.pl
