De ‘deeleconomie’ geniet een steeds grotere bekendheid. De term en de organisaties die er vaak mee geassocieerd worden zoals Airbnb en Uber, verschijnen bijna dagelijks in de media. Het is echter niet altijd even duidelijk wat wel en wat niet tot de deeleconomie behoort, en hoe de deeleconomie er ‘van binnen’ uitziet. Daarom dit ecosysteem.

1. Welkom in het Ecosysteem
van de Deeleconomie
De ‘deeleconomie’ geniet een steeds grotere bekendheid. De term
en de organisaties die er vaak mee geassocieerd worden zoals
Airbnb en Uber, verschijnen bijna dagelijks in de media. Het is
echter niet altijd even duidelijk wat wel en wat niet tot de
deeleconomie behoort, en hoe de deeleconomie er
‘van binnen’ uitziet. Daarom dit ecosysteem.

2. Wat is de deeleconomie?
De deeleconomie in de ruime zin van het woord bestaat uit ‘economische systemen
van decentrale netwerken en marktplaatsen die de waarde van onderbenutte goederen
en diensten ontsluiten door vraag en aanbod direct bij elkaar te brengen waardoor
traditionele institutionele tussenpersonen overbodig raken.’ Denk bijvoorbeeld aan het
onderling lenen en huren van goederen via Peerby, zonder tussenkomst van een
bouwmarkt; of het huren van accommodatie via Airbnb zonder tussenkomst van een
hotel. Of aan het afnemen van een rit via Uber, zonder tussenkomst van een
taxicentrale.

3. Deeleconomie-initiatieven classificeren
Net als binnen de ‘reguliere economie’ kan de deeleconomie geclassificeerd worden
aan de hand van markten en handelsvormen. Op dit moment zijn er binnen tien
markten deelplatformen actief: goederen, ruimte, kennis, energie, mobiliteit, logistiek,
zorg, geld en diensten. Binnen deze tien markten, weergegeven in het ecosysteem,
spelen verschillende handelsvormen (kopen, huren, lenen, geven, ruilen, delen) een
rol.
Binnen de deeleconomie onderscheiden we twee organisatievormen. De meest
bekende organisatievorm van de deeleconomie is het peer-to-peer-platform, ofwel de
persoon-tot-persoon-marktplaats. Hier worden bezoekers in staat gesteld om vraag en
aanbod direct bij elkaar te laten komen. Denk aan een app of website waar mensen
spullen kunnen kopen of lenen van anderen. Het schoolvoorbeeld van de online peer-
to-peer-marktplaatsen in Nederland is Marktplaats.nl, waar miljoenen Nederlanders
spullen aan elkaar verkopen. Het bekendste leenplatform is Peerby. Een variant van
het peer-to-peer-platform is het coöperatief. De coöperaties binnen de deeleconomie
worden gekenmerkt door kleinschalige groepen mensen die gezamenlijk in een
behoefte voorzien. Denk aan zzp’ers die een ‘Broodfonds’ oprichten om zich tegen
arbeidsongeschiktheid te verzekeren, of buren die gezamenlijk investeren in
zonnepanelen.
De tweede organisatievorm binnen de deeleconomie is de peer-to-business-to-peer-
marktplaats. Oftewel een marktplaats waarbij een bedrijf als intermediair fungeert
tussen twee personen. Hier wordt net als op een peer-to-peer-marktplaats privé-bezit
verhandeld, maar de vrager en aanbieder ontmoeten elkaar niet direct. Denk
bijvoorbeeld aan Iambnb dat als service-provider appartementen van particulieren
verhuurt via Airbnb terwijl zij op vakantie zijn. Of denk aan ParkFlyRent, een bedrijf dat
de auto’s van particulieren die op reis gaan verhuren aan inkomende reizigers op een
luchthaven.
De reguliere economie
Het reguliere bedrijfsleven levert al lang producten en diensten aan consumenten. Veel
bedrijven doen dat nog op ‘traditionele’ wijze. Zij vallen binnen het ecosysteem onder
de categorie business-to-consumer. Er bestaat echter ook een groeiende groep
bedrijven die zich richten op de principes van de deeleconomie. Zij bieden op

4. eenzelfde wijze toegang tot een product of dienst. Zo bieden veel autofabrikanten
inmiddels vloten van deelauto’s aan. Denk aan Daimler-Benz dat Car2Go ontwikkelde
of BMW dat in samenwerking met Sixt, DriveNow in steeds meer landen lanceert. Deze
bedrijven zien de eigen klanten niet als consument maar als peer. Door huurauto’s op
de plaats en de tijd waarop de klant de auto nodig heeft aan te bieden, stellen zij
zichzelf instaat om te concurreren met het lokale aanbod van particulieren op peer-to-
peer platformen. Bedrijven die hier in slagen bevinden zich dicht bij de deeleconomie
en vallen binnen het ecosysteem onder de categorie business-to-peer.
Checklist voor het classificeren van initiatieven binnen en rondom
de deeleconomie:
1. Wat is de organisatievorm?
Peer-to-peer | peer-to-business-to-peer | business-to-peer | business-to-consumer.
2. Welke handelsvormen zijn er te onderscheiden?
Kopen | huren | lenen | geven | ruilen | delen.
3. In welke markt is het initiatief actief?
Goederen | ruimte | mobiliteit | logistiek | energie | geld | eten | zorg | kennis |
diensten.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil tussen de deeleconomie en de reguliere economie?
De deeleconomie is een onderdeel van de economie. Binnen de deeleconomie zijn de
producten en diensten die verhandeld worden in bezit van een individu, of een groep
mensen verenigd in een coöperatief. Buiten de deeleconomie worden net zo goed
goederen verhuurd en diensten geleverd, maar hier bezit een bedrijf of andere
organisatie de goederen en diensten. Kortom, binnen de deeleconomie vindt er handel
plaats tussen privépersonen. Buiten de deeleconomie vindt er handel plaats tussen
bedrijven, en tussen bedrijven en privépersonen.

5. Hoe zit het met business-to-business?
Het reguliere bedrijfsleven handelt al heel lang onderling. Efficiency, het zo goed
mogelijk benutten van bestaande capaciteit, is altijd al van belang. Het ‘deeleconomie-
gedachtengoed’ kan bedrijven in staat stellen om de bestaande capaciteit nog beter te
benutten. Er ontstaan dan ook steeds meer business-to-business-marktplaatsen die
bedrijven in staat stellen om onderling producten en diensten te verhandelen. Denk
aan ziekenhuizen die onderling medische apparatuur verhuren of een bedrijventerrein
waar de verschillende bedrijven hun overcapaciteit aan elkaar verhuren.
Hoe commercieel zijn deelplatformen?
In het maatschappelijke debat komt vaak de vraag terug of organisaties uit de
‘deeleconomie’ feitelijk ‘delen’ faciliteren, vaak begeleid door een statement dat er bij
‘delen’ geen sprake hoort te zijn van financiële transacties of winsten voor de
platformorganisatie. Binnen de deeleconomie verschillen de businessmodellen flink.
Variërend van bedrijven die een helder winstoogmerk – en soms aandeelhouders –
hebben, tot sociale ondernemingen die naast financiële winst ook maatschappelijke
winst nastreven, en organisaties die de winst van de onderneming delen met de eigen
gebruikers en ‘de planeet’. Het sociale karakter dat vasthangt aan de term
‘deeleconomie’ zegt dus niet per definitie iets over de manier waarop de
ondernemingen binnen de deeleconomie georganiseerd zijn.
Wat is nieuw aan de deeleconomie?
De deeleconomie bestaat al eeuwenlang offline. Tot op de dag van vandaag bestaan er
allerlei ruil,- rommel- en tweedehandsmarkten. Ook zijn er steeds meer openbare
boekenkasten en ruilhuisjes waar individuen vrijelijk boeken en andere spullen in
kunnen zetten en uit kunnen halen. Daarnaast lenen mensen regelmatig offline spullen
uit aan buren of aan vrienden en familie. Het grote verschil wordt gemaakt door de
mogelijkheden van het internet. De eeuwenoude deeleconomie beleeft een
schaalsprong dankzij de moderne technologie. Daardoor kunnen we op steeds grotere
schaal onderling producten en diensten verhandelen. Dit komt doordat de
deelplatformen digitale middelen ontwikkelen die deze ‘onderlinge handel’ zo
eenvoudig maken dat het toegankelijk wordt voor iedereen met de beschikking over
een internetverbinding. Bovendien zorgen de platformen voor vertrouwen tussen

6. onbekenden waardoor transacties ook buiten de bestaande persoonlijke netwerken
van mensen tot stand komen.
Hoe verhoudt de deeleconomie zich tot Marktplaats.nl en eBay?
Marktplaats.nl is een veteraan binnen de deeleconomie. Het vormt een vroege variant
waarbij mensen onderling spullen aan elkaar verkopen. Veel van de nieuwere
deelplatformen richten zich op huren in plaats van kopen, maar de peer-to-peer
organisatievorm blijft hetzelfde.
This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0
International License. To view a copy of this license, visit
http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/.