1. GÖSTERMEYE DAYALI
EDEBİ METİNLER
•TİYATRO VE TARİHSEL GELİŞİMİ
•KARAGÖZ
•ORTA OYUNU
•MEDDAH
•KÖY SEYİRLİK OYUNU
• BATI TİYATROSU
•(TRAJEDİ,KOMEDİ,DRAM)
2.
3. Gösterim esastır.
Kurgusaldır.
Yaşama ait gerçeklikler
kişi,zaman, mekan özelliği içinde
sunulur.
Konular gerçek hayattan
alınabileceği gibi tarihten,
efsanelerden vb. olaylardan da
alınabilir.
4. Diğer edebi metinlerden ayrılan özelliği ise,
sahnede seyirciler önünde sergilenmek
amacıyla yazılmasıdır.
Somut olma özelliği taşır.
Bir anlatıcı bulunmaz.
Tiyatro genel olarak: kurguya dayalı bir
metnin sahne olarak ayrılmış bir yerde
oyuncuların söz ve hareketlerle
canlandırması sanatıdır.
5.
6. Tiyatro göstermeye dayalı olduğu için
konuşma yani monolog ve diyalog
önemlidir.
Yazar eserini tamamen kurguladığı
kişiler arasındaki konuşmalar üzerine
kurmak mecburiyetindedir.(Anlatıcı
yoktur.)
7. Eserlerde doğal bir dil kullanılır.
Kahramanlar çevrelerine, eğitim
durumlarına ve sosyal statülerine göre
konuşturulur.
Karşılıklı konuşmalar seyirciyi sıkacak
kadar uzun olmamalıdır.
8. TIYATRO TERIMLERI
Oyun; oynanmak üzere yazılmış tiyatro eseri,
Sanatçıların metni sahnede sergilemeleri
Oyuncu; hem metnin içinde bulunan kurgusal kişiler
hem de sahne sanatçısı
Oyun kişileri; Bir tiyatro eserinde yer alan karakter ya
da tipler
Dramatize etmek; bir olayı, duyguyu, düşünceyi
canlandırarak anlatmak.
9. Perde ; tiyatro eserini meydana getiren ana
bölümlerin her biri
Sahne ; oyuncuların oyunu sergileyebilmeleri
için hazırlanmış özel donanımlı genellikle yerden
yükseltilmiş oyun alanı
Sahne tiyatro eserinin alt bölümleri anlamında da
kullanılır.
(bölümlerin değişimi, kişilerin yönelişleri oyun
kişilerinin değişimi)
11. TARIHI GELIŞIMI
Bereket tanrısı Dianysos için düzenlenen
şenliklerdeki koronun söylediği şarkıdan
doğmuştur.(farklı kişilerin tavırlarını canlandırmak için ses
değişikliği)
Sonra korodaki farklı kişileri farklı
maskelerle temsil eden bir oyuncu
konuldu.(karmaşık konular ele alınmaya başlandı. Farklı anlatım
biçimleri denenebiliyordu.)
sahneye çıkan oyuncu sayısının da
artmasıyla bu gelişme bir sürece dönüşmüş
ve günümüze kadar gelmiştir.
12. Tiyatro
Geleneksel
Tiyatro
Karagöz
Meddah
Orta Oyunu
Köy Seyirlik
Oyunu
Batı Tiyatrosu
Dram
Komedi
Trajedi
14. KARAGÖZ
Geleneksel gölge oyunumuzdur.
Manda ve deri derisinden yapılan
figürlerin sahnede ışık altında
canlandırılmasıyla yapılır.
Karagöz’ün oynadığı meydana küşteri
meydanı denir. Karagöz oynatıcıları
hayali,usta,karagözcü adlarını alır.
15. Doğaçlamaya dayanır.
Karagöz ve Hacivat olmak üzere
iki ana kahramanı vardır.
Çelebi ,Matiz,Tuzsuz Deli Bekir,
Arnavut, Tiryaki, Beberuhi, Kürt,
Laz, Zenne, Arap bacı yan
kahramanlardır.
16. Karagöz; hazır cevap, cahil, her
söylenileni ters anlayan kaba bir
adamdır.
Hacivat;Aydın ve yarı aydın kişileri
temsil eder
17. KARAGÖZ OYUNUNUN BÖLÜMLERI
GİRİŞ sahneye göstermelik denen bir resim
konulur.
MUHAVERE karşılıklı konuşma bölümüdür.
FASIL asıl oyunun olduğu bölümdür.
BİTİŞ hatalar için özür dilenen ve bir sonraki
oyun yerinin belirtildiği bölümdür.
18. ORTA OYUNU
Karagöz’ün perdeden
meydana inmiş
biçimidir. Kol oyunu,
meydan oyunu gibi
adlar almıştır.
Halkın etrafını çevirdiği
bir meydanda
doğaçlama olarak
oynanır
Karşılıklı konuşma ve
ağız taklitlerine
dayanır.
19. Ortaoyunu meydanına palanga denir.
Dekor olarak yeni dünya denilen bir paravan
ile dükkan denen tezgah veya birkaç
iskemle kullanılır.
Oyunun baş kişileri; Pişekar ve Kavukludur.
Ayrıca Karadenizli, Rumelili, Kayserili,
Zenne, Çelebi, Külhanbeyi, Balama, Acem
gibi yardımcı kahramanlar da vardır.
20. MEDDAH
Bilinen hikayelerin tek kişi
tarafından canlandırılarak
anlatılmasına dayanır.
Günümüzdeki karşılığı stand-up
gösterileridir.
Meddah; aksesuar olarak mendil
,iskemle ve baston kullanır.
Doğaçlama ve taklide dayalı bir
gösteridir.
21. Meddah anlatısını günlük yaşamdaki
olaylardan oluşturur.
Meddah oyununda yer ve zaman
sınırlaması yoktur.
Meddah oyunun sonunda kıssadan
hisse verir.
22. KÖY SEYIRLIK OYUNU
İnsanların düğünlerde, kış gecelerinde
eğlenmek amacıyla sergiledikleri
oyunlardır.
Köy seyirlik oyunları ritüellere (adet
haline gelmiş törensel davranışlar) ve
doğaçlamaya dayanır.
Özel bir sahne ya da dekoru yoktur.
23. BATI TİYATROSU
Dini törenlerde oyuncu sayısı ikiye
çıkarılarak batı tiyatrosunun temelleri atıldı.
Antik yunan tiyatrosu trajedi ve komediyle
gelişmiştir.
Sophokles, Europides, Aisyklos ilk oyun
yazarlarıdır.
Yunan tiyatrosu Antik Roma Tiyatrosunu
geliştirmiştir. Sonraki gelişmeler çağdaş
tiyatroyu doğurur.
24. Çağdaş tiyatro bizde Tanzimat
dönemiyle başlar.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Muhsin
Ertuğrul yazarlarımızı yüreklendirerek
tiyatroya verilen önemi artırmıştır.
19.yüzyıldan sonra Trajedi ve Komedi
türüne Dram türü de eklenmiştir.
26. TRAJEDİ
Kelime anlamı çok acıklı,yürekler
acısıdır.
Seyirciye hayatın acıklı, hüzün verici
yönlerini gösterir.
Ahlak ve erdemi anlatmak için yazılan
eserlerdir.
Kusursuz bir üslup vardır.
Kaba sözlere yer verilmez.
Sözlerin etkileyici ve hikmet dolu
olmasına özen gösterilir.
27. KOMEDI
Konusunu hayatın içinden ve günlük
olaylardan alır.
Adetlerin, olayların ve kişilerin eğlendirici
komik taraflarını gösterir.
Ders vererek düşündürmek amaçlı yazılırlar.
Kişilerin çeşitli huy ve davranışları iğneleyici
olarak anlatılır. Bu davranışlar abartılarak ve
süslenerek anlatılır.
28. DRAM
Trajedi ve Komediyi içine
bulundurur.
Hayatı oldu gibi yansıtır.
Tarihi olaylar, acıklı ve gülünç
olaylar bir arada anlatılabilir.
