ελληνικες μεταναστευσεις A μερος

1. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ
A΄ ΜΕΡΟΣ
15ος- 18ος αι.

2. ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ
Μετανάστευση:
H γεωγραφική μετακίνηση των ανθρώπων από ένα
τόπο σ’ ένα άλλο για μόνιμη ή προσωρινή
εγκατάσταση που γίνεται εκούσια ή ακούσια
(αναγκαστική), με στόχο την αλλαγή του τρόπου
ζωής και την αναζήτηση καλύτερης τύχης. Η έννοια
προέρχεται από το ρήμα μεταναστεύω.
Προσφυγιά:
Η κατάσταση στην οποία μεγάλος πληθυσμιακός
αριθμός μετακινείται μέσω εξαναγκασμού, εξαιτίας
δημοσιονομικών και θρησκευτικών ιδεωδών.

3. ΑΙΤΙΑ
 Οικονομικά αίτια: Όταν οι συνθήκες
απασχόλησης στην χώρα υποδοχής είναι
ευνοϊκές. Στη χώρα υποδοχής συνήθως
παρέχονται: πιο υψηλές αμοιβές,
ασφαλιστική κάλυψη, οικογενειακά
επιδόματα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη,
στέγη κ.α.
 Οι συγκρούσεις: Οι συγκρούσεις μεταξύ
των διαφόρων ισχυρών δημιουργούσαν
νικητές και ηττημένους, με αποτέλεσμα τη
μετακίνηση των ηττημένων (πόλεμοι
κυριαρχίας, επικράτησης και
προσδιορισμού των συνόρων,
εθνοκαθάρσεις).
 Οι φυσικές καταστροφές: Οι πλημμύρες, η
ξηρασία και ο παγετός συχνά
καταστρέφουν τις καλλιέργειες και
εξαναγκάζουν τα άτομα να μετακινηθούν για
εύρεση τροφής σε πιο γόνιμες περιοχές.
 Η προσφυγιά και η
μετανάστευση θεωρούνται
αλληλένδετες. Σαφώς τα αίτια
είναι κυρίως οικονομικά και
πολιτικά.
 Πολιτικά συμφέροντα, χώρες
οι οποίες μπορούν εύκολα να
εκμεταλλευτούν και φιλόδοξοι
κυβερνήτες συντελούν σε
τέτοιου είδους καταστάσεις.
 Kοινωνικά αίτια όπως οι
συνθήκες ζωής και διαβίωσης,
και ο τρόπος ζωής των
ανθρώπων ανάλογα με την
εποχή τους.
 Θρησκευτικές διώξεις
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ

4. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
 Η εξασφάλιση φτηνού εργατικού δυναμικού
στις χώρες υποδοχής. Οι παραγωγικές τους
δυνατότητες πολλαπλασιάζονται, οι μισθοί των
εργατών συγκρατούνται σε χαμηλά επίπεδα. Η
οικονομική ευρωστία του δυτικού κόσμου
σχετίζεται με την παραγωγική απασχόληση
μεταναστών.
 Οι μετανάστες αποτελούν ζωτικό τμήμα του
εργατικού δυναμικού της χώρας υποδοχής.
 Οι χώρες υποδοχής ανακουφίζονται, έστω και
προσωρινά, από την αυξανόμενη ανεργία.
 Η διαμόρφωση εθνικών κοινοτήτων από τους
μετανάστες, με τα δικά τους ήθη και πολιτιστικά
χαρακτηριστικά, διευκολύνει τη διείσδυση νέων
πολιτιστικών στοιχείων στις χώρες υποδοχής
και τονώνει την κουλτούρα του λαού και
του τόπου.
 Εξασφαλίζεται η επιβίωση και
καλύτερο επίπεδο ζωής, όταν
καταλήγουν σε χώρες με υψηλό
βιοτικό επίπεδο.
 Οι πρόσφυγες βρίσκουν
ασφάλεια στη χώρα που τους
φιλοξενεί, αν διώκονταν στη
χώρα τους για τις πολιτικές τους
απόψεις ή τις θρησκευτικές τους
πεποιθήσεις.
 Έχουν τη δυνατότητα να
σπουδάσουν τα παιδιά τους.
Τους παρέχουν περισσότερες
ευκαιρίες και καλύτερο μέλλον.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ

5. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ 15ΟΥ-18ΟΥ ΑΙ/
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ.
 15ος -16ος αιώνας (υποχρεωτική
μετανάστευση) εξαιτίας
πολεμικών συγκρούσεων και της
επέκτασης των Τούρκων.
 Λόγιοι, ευγενείς, στρατιώτες με
καταγωγή από Κρήτη, Κύπρο,
Ήπειρο, Μάνη, Ναύπλιο. Ίδρυση
παροικιών σε παραθαλάσσιες
ιταλικές πόλεις και άλλα μέρη της
Ευρώπης .
 17ος -18ος αιώνας (εθελοντική
μετανάστευση) για
οικονομικούς λόγους. Μεταφορά
εμπορευμάτων από την οθωμανική
αυτοκρατορία στην κεντρική
Ευρώπη.
Η εποχιακή αυτή αποδημία προσδιοριζόταν συνήθως
από το χρονικό διάστημα ανάμεσα στις γιορτές των
δύο μεγάλων αγίων: του Άι-Γιώργη (23 Απριλίου) και
του Άι-Δημήτρη (26 Οκτωβρίου). Είναι χαρακτηριστικό
μάλιστα το τραγούδι από τη Μακεδονία όπου:
«Οι δύο Αγίοι μάλωναν, Άι-Γιώργης κι Άι-Δημήτρης:
- Άι-Γιώργη, Γιώργη φοβερέ και σκορποφαμελίτη
εγώ μαζώνω φαμιλιές κι εσύ μου τις σκορπίζεις,
μαζώνω μάνες με παιδιά, γυναίκες με τους άντρες,
μαζώνω και τ’ αντρόγυνα τα
πολυαγαπημένα»…

6. 15ΟΣ- 16ΟΣ ΑΙ.
λόγιοι,
ευγενείς,
στρατιώτες
 Στρατιώτες (“Stradioti”) και άλλοι μισθοφόροι, κυρίως
Μανιάτες, μετακινούνται προς αναζήτηση εργασίας στη
Δύση. Stradioti ονομάστηκαν ένοπλα και έφιππα
μισθοφορικά σώματα προερχόμενα από περιοχές των
Βαλκανίων, τα οποία παρείχαν σχετικές υπηρεσίες σε
διάφορα βασίλεια της Ευρώπης από τον 15ο έως τον 17ο
αιώνα.
 Ατομική πορεία ακολουθούν κατά κανόνα οι
αριστοκράτες και οι λόγιοι, αναζητώντας
επαγγελματική καταξίωση αρχικά στους χώρους της
βενετοκρατούμενης Κρήτης –που αναπτύσσεται σε
πνευματικό φυτώριο του Ελληνισμού– και στη συνέχεια
στις αναγεννησιακές ιταλικές και ισπανικές πόλεις.
Βρίσκουν απασχόληση ως αντιγραφείς χειρογράφων,
ζωγράφοι, στοιχειοθέτες και επιμελητές εκδόσεων,
καθηγητές στα Πανεπιστήμια της Δύσης, εκπαιδευτές,
μεταφραστές αρχαίων ελληνικών κειμένων.
Εγκαταστάθηκαν κυρίως σε παραθαλάσσιες πόλεις
της Ιταλίας καθώς και σε άλλα μέρη της Ευρώπης,
ιδρύοντας παροικίες.

7. 15ΟΣ- 16ΟΣ ΑΙ.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ
ΚΑΙ ΛΟΓΙΟΙ

8. 17ΟΣ -18ΟΣ ΑΙ.
Έλληνες
έμποροι
Τα εμπορεύματα μεταφέρονταν από την Οθωμανική
Αυτοκρατορία προς την Κεντρική Ευρώπη και τη
Ρωσία διά ξηράς από συγκεκριμένους δρόμους, με
καραβάνια που διέσχιζαν τα Βαλκάνια. Σε αρκετές
πόλεις κατά μήκος αυτών των δρόμων
εγκαταστάθηκαν Έλληνες.

9. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΚΙΕΣ 17ΟΥ & 18ΟΥ ΑΙΩΝΑ
 Την ίδια περίοδο, Έλληνες από τον Πόντο
μετακινήθηκαν στον Καύκασο και την Κριμαία
ιδρύοντας παροικίες, με γνωστότερη την Οδησσό.
Οι Έλληνες από τη Μακεδονία εγκαταστάθηκαν
κυρίως στη Βιέννη, την Τεργέστη, τη Σερβία και
την Ουγγαρία, όπου ασχολήθηκαν με το εμπόριο
βαμβακερών, δερμάτων, χαλιών και άλλων ειδών.
Αρκετοί Έλληνες, τέλος δραστηριοποιήθηκαν στις
Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, τη Βλαχία και τη
Μολδαβία, περιοχές που κυβερνούσαν Φαναριώτες
ηγεμόνες.

10. ΧΑΡΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ
ΠΑΡΟΙΚΙΩΝ
Θέλω να τα καταραστώ τα τρία βιλαέτια:
την Πόλη και τη Μπουγκντανιά και τη Βλαχιά αντάμα,
που ξεγελούν τα νια παιδιά κι αήσμονούν τις μάνες»

11. Οι ελληνικές παροικίες στη Βενετία, στη
Βιέννη, στην Τεργέστη και αλλού υπήρξαν
εστίες οικονομικής, κοινωνικής και
πολιτιστικής ανάπτυξης ολόκληρου του
Ελληνισμού. Στα σχολεία τους φοιτούσαν
νέοι από τον ελλαδικό χώρο και από τα
τυπογραφεία τους διοχετεύονταν χιλιάδες
βιβλία στην υπόδουλη Ελλάδα.
Στη Βιέννη εκδόθηκαν τα πρώτα
φιλολογικά περιοδικά, η πρώτη ελληνική
εφημερίδα και τα έργα του Ρήγα Φεραίου.
Παράλληλα, Έλληνες της διασποράς
χρηματοδοτούσαν την ίδρυση και
λειτουργία σχολείων στα Γιάννενα, στη
Σιάτιστα, στη Σμύρνη και αλλού.

12. ΒΕΝΕΤΙΑ
Το 1573
εγκαινιάστηκε ο
μεγαλοπρεπής
ναός του Αγίου
Γεωργίου των
Ελλήνων που
κοσμεί και
σήμερα την
πόλη των
Δόγηδων. Η
κατασκευή του
διήρκεσε 34
χρόνια και
στοίχισε 15
χιλιάδες
δουκάτα.
Ναός Αγ. Γεωργίου

13. ΒΕΝΕΤΙΑ
Παρά τα
εμπόδια, η
αδελφότητα
κατάφερε να
μετατρέψει τη
Βενετία σε
πρωτεύουσα του
Ελληνισμού και
έφτασε στο
σημείο να
οργανώσει και
στρατιωτική
μονάδα, τους
«Στρατιότι»
(Stradiotti), οι
οποίοι
εξελίχθηκαν σε
ένα σώμα
πραιτωριανών,
που συμμετείχε
στους πολέμους
των Ενετών.
«Κοιμήσου και παρήγγειλα στην Πόλη τα προικιά σου,
στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαμαντικά σου».

14. Δυο βήματα από τη φημισμένη πλατεία του Αγίου Μάρκου στο
κέντρο της Βενετίας, υπάρχει το κανάλι των Ελλήνων (Rio dei Greci),
το οποίο οριοθετεί μία ομώνυμη νησίδα (Campo dei Greci). Σ’ αυτή
έζησαν, πρόκοψαν και παρήγαγαν επί αιώνες ανεκτίμητο πνευματικό
έργο χιλιάδες Έλληνες μέτοικοι από την Ελλάδα και φυγάδες από
την αλωμένη Κωνσταντινούπολη.

15. Η Οδησσός έχει μεγάλη ιστορία, που αρχίζει απ' τα αρχαία ακόμη χρόνια. Τότε ήταν
αποικία των Μιλησίων κι είχε στενές επαφές με την Ελλάδα. Μα πιο πολύ δέθηκε με
τη χώρα μας επί τουρκοκρατίας. Εδώ είχε καταφύγει τεράστιος αριθμός Ελλήνων,
κυνηγημένων από τους Τούρκους. Ο αριθμός τους έφτανε τις 15.000. Οι πιο πολλοί
απ' αυτούς ασχολήθηκαν με το εμπόριο κι έκαναν μεγάλες περιουσίες, που μερικοί
απ' αυτούς τις θυσίασαν στον αγώνα.
Το 1814 ιδρύθηκε στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία κι εδώ ετοιμάστηκαν πολλά απ'
τα σχέδια για την Ελληνική Επανάσταση.
Οδησσός

16. Στο αρχαιολογικό μουσείο κεντρικό και εκτενέστατο θέμα είναι ο
αρχαιοελληνικός εποικισμός της Μαύρης Θάλασσας, μνημείο
λαμπρό (με άγαλμα ολόσωμο) έχει κτισθεί και αφιερωθεί στο
Γρηγόριο Μαρασλή, μια από τις κεντρικότερες λεωφόρους της
πόλης ονομάζεται «Γκριετσέσκαγια» («ελληνική») ενώ όταν πεις
σε κάποιον εκεί πως είσαι Έλληνας, το χαμόγελο του σου
επιβεβαιώνει την συμπάθεια και το αίσθημα αποδοχής.

17. Ο παροικιακός Ελληνισμός της Βιέννης
(18ος – 19ος αίωνας)
Βιέννη
Η παρουσία του Ελληνισμού στην Βιέννη έχει τις ρίζες της στις αρχές του
18ου αιώνα . Έλληνες της Ηπείρου και της Μακεδονίας που γνώριζαν
αρκετά καλά τους χερσαίους δρόμους μέσω Βοσνίας και Βουλγαρίας προς
την Βιέννη και ως υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν την
ευκαιρία να εγκατασταθούν στην Βιέννη και να αναπτύξουν μια ζωηρή
εμπορική αλλά και πολιτισμική δραστηριότητα.
Η οδός των Ελλήνων, Βιέννη

18. Πολύ σύντομα κατάφεραν να
δημιουργήσουν ένα αξιοσημείωτο κύκλο
εμπορικής εργασίας εμπορευόμενοι
προϊόντα από την Μακεδονία. Τα
κυριότερα ανατολικά προϊόντα που
εξήγαγαν οι Έλληνες πραματευτές από τις
τουρκοκρατούμενες πατρίδες τους προς
τη Βιέννη ήταν: γουναρικά της Καστοριάς,
νήματα, χαλιά της Μοσχόπολης, δέρματα
Μακεδονίας και Ανατολής, βαμβάκι
Σερρών, κρόκος Κοζάνης, κρασί Σιάτιστας
και Νάουσας, καπνός, αλάτι, πιπέρι και
άλλα μπαχαρικά, μεταξωτές κλωστές,
ρύζι, όσπρια κ.ά. Κατά την επιστροφή
τους στις πατρίδες τους μετέφεραν από
την κεντρική Ευρώπη προϊόντα
επεξεργασμένα, ρούχα, είδη πολυτελείας,
μεταξωτά υφάσματα, αγγεία κρυστάλλινα
και πορσελάνινα, γυναικεία κοσμήματα,
καθρέφτες με επίχρυσα πλαίσια κ.ά.

19. Η ελληνική κοινότητα της
Βιέννης και ο μητροπολιτικός
ναός της Αγίας Τριάδος

20. Η γρήγορη οικονομική ανέλιξη των Ελλήνων τους επέτρεψε να
ενσωματωθούν στην Βιεννέζικη υψηλή κοινωνία και πολλοί εξ
αυτών παντρεύτηκαν Βιενέζες, έγιναν εξέχοντα μέλη της
βιενέζικης αστικής τάξης και εγκαταστάθηκαν στην πόλη για
πάντα.
Άποψη της θρυλικής Musikverein της Βιέννης που δημιουργήθηκε με τη
συμβολή του μαικήνα των τεχνών Νικολάου Δούμπα