روایی سازه بیشتر از روایی محتوایی و روایی ملاکی جنبه نظری دارد. بنا به تعریف، یک آزمون در صورتی دارای روایی سازه است که نمرات حاصل از اجرای آن به مفاهیم یا سازه‌های نظریه مورد نظر مربوط باشد. برای مثال یک آزمون یا پرسشنامه اضطراب در صورتی دارای روایی سازه است که نمرات حاصل از آن به سازه‌هایی که در نظریه‌های اضطراب آمده‌اند، ارتباط داشته باشد.

1. ‫سازه‬ ‫روایی‬
(Construct validity)
Mohammad-sajjad Lotfi
PhD student in gerontology
‫خواب‬‫در‬‫زمان‬‫جوی‬‫در‬
‫رویم‬‫می‬‫تو‬‫تماشای‬

2. ‫سازه‬ ‫روایی‬(Construct validity)
•‫روایی‬‫سازه‬‫بیشتر‬‫از‬‫روایی‬‫محتوایی‬‫و‬‫روایی‬‫مالکی‬
‫جنبه‬‫نظری‬‫دارد‬.‫بنا‬‫به‬،‫تعریف‬‫یک‬‫آزمون‬‫در‬‫صورتی‬
‫دارای‬‫روایی‬‫سازه‬‫است‬‫که‬‫نمرات‬‫حاصل‬‫از‬‫اجرای‬‫آن‬‫به‬
‫مفاهیم‬‫یا‬‫های‬‫سازه‬‫نظریه‬‫مورد‬‫نظر‬‫مربوط‬‫باشد‬.‫برای‬
‫مثال‬‫یک‬‫آزمون‬‫یا‬‫پرسشنامه‬‫اضطراب‬‫در‬‫صورتی‬‫دارای‬
‫روایی‬‫سازه‬‫است‬‫که‬‫نمرات‬‫حاصل‬‫از‬‫آن‬‫به‬‫هایی‬‫سازه‬‫که‬
‫در‬‫های‬‫نظریه‬‫اضطراب‬،‫اند‬‫آمده‬‫ارتباط‬‫داشته‬‫باشد‬.

3. ‫سازه‬ ‫روایی‬(Construct validity)
•‫معنی‬‫سازه‬‫به‬‫مفهوم‬‫نزدیک‬،‫است‬‫سازه‬‫یک‬‫مفهوم‬‫است‬
‫اما‬‫یک‬‫معنی‬‫اضافی‬‫بر‬‫مفهوم‬‫نیز‬‫دارد‬‫و‬‫آن‬‫این‬‫است‬
‫که‬‫سازه‬‫برای‬‫مقاصد‬‫علمی‬‫طور‬‫به‬‫عمد‬‫و‬‫از‬‫روی‬‫آگاهی‬
‫ابداع‬‫شود‬‫می‬‫و‬‫ها‬‫سازه‬‫همواره‬‫به‬‫باورهای‬‫نظری‬
‫پژوهشگران‬‫اند‬‫وابسته‬.‫همه‬‫های‬‫سازه‬‫علمی‬‫دارای‬‫دو‬
‫ویژگی‬‫مهم‬‫هستند‬:
1-‫ای‬‫خالصه‬‫انتزاعی‬‫از‬‫ای‬‫پاره‬‫از‬‫های‬‫مندی‬‫نظام‬‫اند‬‫طبیعت‬
2-‫به‬‫رویدادهای‬‫عینی‬‫و‬‫مشاهده‬‫قابل‬‫اند‬‫مربوط‬

4. ‫سازه‬ ‫روایی‬(Construct validity)
•‫معتبر‬‫سازی‬‫یک‬‫ابزار‬‫در‬‫شکل‬‫اعتبار‬،‫سازه‬‫مشکل‬‫و‬
‫برانگیز‬‫چالش‬‫است‬.‫اعتبار‬‫سازه‬‫به‬‫سؤال‬‫زیر‬‫وابسته‬
‫است‬:‫چه‬‫ای‬‫سازه‬‫واقعا‬‫اندازه‬‫گرفته‬‫شود؟‬‫می‬
•‫هر‬‫چه‬‫سازه‬‫تر‬‫انتزاعی‬،‫باشد‬‫گیری‬‫اندازه‬‫اعتبار‬‫سازه‬
‫تر‬‫سخت‬‫است‬.،‫درهرحال‬‫هرچه‬‫مفهوم‬‫تر‬‫انتزاعی‬،‫باشد‬
‫رویکرد‬‫معتبر‬‫سازی‬‫مربوط‬‫به‬‫مالک‬‫نیز‬‫برای‬‫آن‬‫تناسب‬
‫کمتری‬‫دارد‬.‫معتبر‬‫سازی‬‫سازه‬‫به‬‫چندین‬‫روش‬‫مختلف‬
‫صورت‬‫پذیرد‬‫می‬.

5. ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫اعتبار‬ ‫شواهد‬
(Factor Analysis)
•‫یکی‬‫از‬‫هایی‬‫روش‬‫که‬‫برای‬‫بندی‬‫دسته‬‫ها‬‫داده‬‫به‬‫کار‬
‫رود‬‫می‬‫روش‬‫آنالیز‬‫عامل‬‫است‬.‫در‬‫این‬‫روش‬‫هایي‬‫گزینه‬
‫که‬‫به‬‫هم‬،‫ترند‬‫نزدیک‬‫در‬‫یک‬‫عامل‬‫جمع‬‫شوند‬‫می‬‫و‬‫بدین‬
‫صورت‬‫های‬‫سازه‬‫داخل‬‫یک‬‫ابزار‬‫مشخص‬‫گردد‬‫می‬.‫تحلیل‬
‫عاملی‬‫یک‬‫روش‬‫آماری‬‫است‬‫که‬‫عنوان‬‫به‬‫روشی‬‫شده‬‫شناخته‬
‫برای‬‫تعیین‬‫دسته‬‫سؤاالت‬‫مربوط‬‫به‬‫هم‬‫بکار‬‫رود‬‫می‬.‫این‬
‫روش‬‫برای‬‫مشخص‬‫کردن‬‫و‬‫بندی‬‫گروه‬‫های‬‫اندازه‬‫متفاوت‬
‫بعضی‬‫صفات‬‫مهم‬‫و‬‫برای‬‫تشخیص‬‫ها‬‫آن‬‫از‬‫صفات‬‫مختلف‬‫به‬
‫کار‬‫رود‬‫می‬.‫طورکلی‬‫به‬‫آنالیز‬‫عاملی‬‫به‬‫دو‬‫نوع‬‫تقسیم‬
‫شود‬‫می‬.
1-‫آنالیز‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬Exploratory Factor Analysis
2-‫آنالیز‬‫عاملی‬‫تأییدی‬Confirmatory Factor Analysis

6. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫هدف‬‫از‬‫تحلیل‬‫عاملی‬،‫اکتشافی‬‫کشف‬‫الگو‬‫یا‬‫شناسایی‬
‫ساختار‬‫زیربنایی‬‫برای‬‫هاست‬‫داده‬.‫این‬‫ساختارهای‬‫زیر‬
‫بنایی‬‫درواقع‬‫همان‬‫متغیرهای‬‫مکنون‬‫یا‬‫ها‬‫عامل‬‫هستند‬.
‫با‬‫انجام‬‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫های‬‫عامل‬‫مکنون‬
‫شده‬‫شناسایی‬‫و‬‫متغیرهای‬‫شده‬‫مشاهده‬‫یا‬‫گویه‬‫ها‬‫در‬‫آن‬
‫ها‬‫عامل‬‫بندی‬‫دسته‬‫شوند؛‬‫می‬‫دیگر‬‫عبارت‬‫به‬‫ها‬‫داده‬‫در‬‫یک‬
‫مجموعه‬‫تری‬‫کوچک‬‫از‬‫عوامل‬‫خالصه‬‫شود‬‫می‬.
•‫در‬‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫گونه‬‫هیچ‬‫تئوری‬‫اولیه‬‫یا‬‫مدل‬
‫از‬‫قبل‬‫شده‬‫طراحی‬‫برای‬‫های‬‫داده‬‫یک‬‫مفهوم‬‫وجود‬‫ندارد‬
‫و‬‫هیچ‬‫محدودیتی‬‫در‬‫مورد‬‫تعداد‬‫متغیرهای‬‫مکنون‬‫و‬
‫الگوی‬‫روابط‬‫میان‬‫متغیرهای‬‫مکنون‬‫و‬‫شده‬‫مشاهده‬‫لحاظ‬

7. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫در‬‫تحلیل‬‫عاملی‬،‫اکتشافی‬‫از‬‫قبل‬‫تعداد‬‫عوامل‬‫مکنون‬
‫مشخص‬‫نبوده‬‫و‬‫هدف‬‫تعیین‬‫این‬‫نوع‬‫آنالیز‬‫ایجاد‬‫یک‬
‫ساختار‬‫زیر‬‫بنایی‬‫بر‬‫پایه‬‫ارتباط‬‫میان‬‫هاست‬‫داده‬‫؛‬
‫این‬‫نوع‬‫از‬‫تحلیل‬،‫عاملی‬‫داده‬‫محور‬‫بوده‬‫و‬‫به‬‫دنبال‬
‫ساخت‬‫تئوری‬‫یا‬‫طراحی‬‫الگوست‬.
•‫طورکلی‬‫به‬‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫سه‬‫هدف‬‫را‬‫دنبال‬
‫کند‬‫می‬:
1-‫کاهش‬‫ها‬‫داده‬
2-‫شناسایی‬‫ساختارها‬
3-‫بررسی‬‫روایی‬‫واگرایی‬

8. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫نخستین‬‫گام‬‫در‬‫تحلیل‬‫اکتشافی‬‫عامل‬،‫رسم‬‫ماتریکس‬
‫همبستگی‬‫نمرات‬‫برای‬‫همه‬‫متغیرهایی‬‫است‬‫که‬‫به‬‫تحلیل‬
‫عامل‬‫اند‬‫واردشده‬.‫این‬‫ماتریس‬‫معموال‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬
‫های‬‫برنامه‬‫کامپیوتری‬‫ترسیم‬‫شود‬‫می‬.

9. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫دومین‬‫گام‬‫تحلیل‬‫عناصر‬‫است‬‫که‬‫قبل‬‫از‬‫فاکتور‬‫سازی‬
،‫نهایی‬‫اطالعات‬‫اصلی‬‫موردنیاز‬‫محقق‬‫را‬‫برای‬
‫گیری‬‫تصمیم‬‫فراهم‬‫کند؛‬‫می‬‫تحلیل‬‫عناصر‬‫اصلی‬‫است‬‫که‬‫بر‬
‫اساس‬‫ارزش‬‫صحیح‬(Eigen value)‫صورت‬‫گیرد‬‫می‬،‫در‬‫واقع‬
‫مقدار‬‫واریانسی‬‫که‬‫وسیله‬‫به‬‫هر‬‫عامل‬‫توضیح‬‫داده‬
‫شود‬‫می‬‫و‬‫همچنین‬‫وزن‬‫هر‬‫متغیر‬‫روی‬‫ها‬‫عامل‬‫را‬‫بررسی‬
‫می‬‫کند‬.
•‫وزن‬‫یا‬‫بار‬‫عاملی‬‫مشخص‬‫کند‬‫می‬‫هر‬‫متغیر‬‫به‬‫چه‬‫عاملی‬
‫مربوط‬‫است‬.‫بارهای‬‫عاملی‬‫خود‬‫خودی‬‫به‬‫غیرقابل‬‫تفسیر‬
‫هستند‬‫و‬‫معموال‬‫اهمیت‬‫داده‬‫شوند؛‬‫نمی‬‫آنچه‬‫در‬‫ارتباط‬

10. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫برای‬‫گیری‬‫تصمیم‬‫در‬‫مورد‬‫اینکه‬‫چه‬‫تعداد‬‫عامل‬‫وارد‬
‫فاکتور‬‫سازی‬‫نهایی‬،‫شوند‬،‫محقق‬‫حداقل‬‫واریانسی‬‫که‬
‫باید‬‫وسیله‬‫به‬‫هر‬‫عامل‬‫توضیح‬‫داده‬‫شود‬‫تا‬‫باعث‬
‫افزایش‬‫سطح‬‫داری‬‫معنی‬‫گردد‬‫را‬‫مشخص‬‫کند‬‫می‬.
•‫این‬‫روش‬‫با‬‫انتقاداتی‬‫روست‬‫روبه‬‫زیرا‬‫این‬‫گیری‬‫تصمیم‬
‫ساده‬‫و‬‫فهم‬‫قابل‬‫نیست‬‫و‬‫منجر‬‫به‬‫تحلیل‬‫بر‬‫مبنای‬‫ذهن‬
‫شود‬‫می‬.‫یکی‬‫از‬‫های‬‫حل‬‫راه‬‫پیشنهادی‬‫برای‬‫رفع‬‫این‬
،‫مشکل‬‫انتخاب‬‫عواملی‬‫است‬‫که‬،‫حداقل‬‫دارای‬‫ارزش‬‫صحیح‬
‫بیش‬‫از‬‫یک‬‫باشند‬.

11. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫استفاده‬‫از‬‫نمودار‬‫ریزه‬‫سنگ‬(Scree)‫تواند‬‫می‬‫یکی‬
‫دیگر‬‫از‬‫راه‬‫های‬‫پیشنهادی‬‫باشد‬.‫بعضی‬‫محققین‬‫این‬
‫روش‬‫را‬‫عنوان‬‫به‬‫پایاترین‬‫روش‬‫تعیین‬‫فاکتورهای‬
‫نهایی‬‫معرفی‬‫کنند‬‫می‬.
•‫در‬‫این‬‫روش‬‫برای‬‫شناسایی‬‫فاکتورهای‬‫نهایی‬‫بر‬
‫اساس‬‫تغییر‬‫در‬‫زاویه‬‫شیب‬‫بین‬‫عوامل‬‫قضاوت‬‫شود‬‫می‬.
‫یک‬‫شیب‬‫تند‬‫مثل‬‫شیب‬‫خط‬‫پاره‬A‫بیانگر‬‫زیاد‬‫بودن‬
‫اختالف‬‫نمره‬‫میان‬‫دو‬‫عامل‬1‫و‬2‫است‬‫که‬‫نشان‬‫از‬
‫افزایش‬‫مقدار‬‫واریانس‬‫توضیح‬‫شده‬‫داده‬‫دهد؛‬‫می‬‫و‬
‫زمانی‬‫که‬‫شیب‬‫مثل‬‫شیب‬‫خط‬‫پاره‬B‫میل‬‫به‬‫صاف‬‫شدن‬

12. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫سومین‬‫گام‬‫در‬‫تحلیل‬‫عامل‬‫اکتشافی‬،‫چرخش‬‫عوامل‬‫برای‬
‫ساده‬‫کردن‬‫ساختار‬‫ها‬‫آن‬‫است‬‫زیرا‬‫زمانی‬‫که‬‫عوامل‬
‫چرخش‬،‫اند‬‫نشده‬‫متغیرها‬‫ای‬‫گونه‬‫به‬‫بین‬‫عوامل‬‫تقسیم‬
‫شوند‬‫می‬‫که‬‫هر‬‫عامل‬‫دارای‬‫بیشترین‬‫میزان‬‫واریانس‬
‫توضیح‬‫شده‬‫داده‬‫باشد‬‫اما‬‫با‬‫چرخش‬،‫عوامل‬‫از‬‫ورود‬
‫برخی‬‫از‬‫متغیرها‬‫در‬‫های‬‫عامل‬‫مختلف‬‫جلوگیری‬‫شده‬‫و‬
‫ساختار‬‫عاملی‬‫مناسب‬‫و‬‫قابل‬‫تفسیرتری‬‫ارائه‬‫شود‬‫می‬‫؛‬
‫بنابراین‬‫دلیل‬‫اصلی‬‫چرخش‬،‫ها‬‫عامل‬‫دستیابی‬‫به‬‫یک‬
‫ماتریس‬‫عاملی‬‫ساده‬‫و‬‫معنادار‬‫ازنظر‬‫تئوری‬‫و‬‫قابل‬
‫تفسیر‬‫است‬.

13. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫فرآیند‬‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫بر‬‫اساس‬‫رگرسیون‬
‫چندگانه‬‫صورت‬‫گیرد‬‫می‬‫ای‬‫گونه‬‫به‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫واریانس‬‫هر‬
‫متغیر‬‫وسیله‬‫به‬‫نخستین‬‫عامل‬‫توضیح‬‫داده‬‫و‬‫بندی‬‫سهم‬
‫شود‬‫می‬.‫بعد‬‫دومین‬‫عامل‬‫مورد‬‫تحلیل‬‫رگرسیونی‬‫قرار‬
‫گیرد‬‫می‬‫و‬‫واریانس‬‫هر‬‫متغیر‬‫مشخص‬‫شود‬‫می‬.‫این‬‫فرایند‬
‫ادامه‬‫یابد‬‫می‬‫تا‬‫اینکه‬‫همه‬‫عوامل‬‫گسترش‬‫داده‬‫شوند‬

14. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫برای‬‫تعیین‬‫اینکه‬‫چه‬‫متغیرهایی‬‫با‬‫بار‬‫عاملی‬‫مشخص‬
‫وارد‬‫فاکتور‬‫سازی‬‫نهایی‬،‫شوند‬‫الزم‬‫است‬‫تا‬‫نقطه‬‫برشی‬
‫برای‬‫بارهای‬‫عاملی‬‫تعیین‬‫شود؛‬‫حداقل‬‫نقطه‬‫برش‬
‫قبول‬‫قابل‬0/3‫است‬‫اما‬‫پالیت‬(2012)‫حداقل‬‫نقطه‬‫برش‬
‫را‬0/4‫بیان‬‫کند‬‫می‬

15. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫ایده‬‫آل‬‫آن‬‫است‬‫که‬‫یک‬‫متغیر‬‫تنها‬‫روی‬‫یک‬‫عامل‬‫بار‬
(‫بار‬‫عاملی‬‫باالی‬‫نقطه‬‫برش‬‫منتخب‬)‫بگیرد‬‫اما‬‫اگر‬
‫متغیر‬‫روی‬‫دو‬‫عامل‬‫دارای‬‫بار‬،‫باشد‬‫متغیر‬‫دارای‬‫بار‬
‫ثانویه‬‫است‬‫؛‬‫بار‬‫ثانویه‬‫به‬‫بار‬‫کمتر‬‫اطالق‬‫شود‬‫می‬.
•‫بارهای‬‫ثانویه‬‫سبب‬‫شود‬‫می‬‫تا‬‫فاکتور‬‫سازی‬‫مناسب‬‫و‬
‫تمیز‬‫نباشد‬‫که‬‫برای‬‫جلوگیری‬‫از‬‫این‬‫کار‬‫توان‬‫می‬‫نقطه‬
‫برش‬‫بارهای‬‫عاملی‬‫را‬‫قدر‬‫آن‬‫افزایش‬‫داد‬‫تا‬‫بارهای‬
‫ثانویه‬‫حذف‬‫شوند‬.‫از‬‫دیگر‬‫روش‬‫هایی‬‫که‬‫می‬‫توان‬‫در‬
‫شرایط‬‫مشابه‬‫از‬‫آنها‬‫استفاده‬‫نمود‬‫انتخاب‬‫بار‬‫عاملی‬
‫بزرگتر‬‫و‬‫یا‬‫انتخاب‬‫مفهومی‬‫گویه‬‫به‬‫منظور‬‫بارگذاری‬

16. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫یکی‬‫دیگر‬‫از‬‫شاخص‬‫های‬‫تصمیم‬‫گیری‬‫در‬‫خصوص‬‫یافته‬‫های‬
‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫توجه‬‫به‬‫واریانس‬‫هر‬‫عامل‬‫و‬
‫کلیه‬‫عوامل‬‫شناسایی‬‫شده‬‫است‬.‫پالیت‬(2012)‫بیان‬‫می‬
‫کند‬‫که‬‫عوامل‬‫شناسایی‬‫شده‬‫در‬‫طی‬‫یک‬‫تحلیل‬‫عاملی‬
‫حداقل‬‫باید‬60%‫واریانس‬‫کل‬‫نمرات‬‫را‬‫تبیین‬‫کنند‬‫و‬
‫الزم‬‫است‬‫هر‬‫عامل‬‫شناسایی‬‫شده‬‫به‬‫تنهایی‬‫بیش‬‫از‬5%
‫واریانس‬‫کل‬‫نمرات‬‫را‬‫تبیین‬‫کند‬.‫اما‬‫منابع‬‫زیادی‬
‫نیز‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫بیان‬‫می‬‫کند‬‫عوامل‬‫شناسایی‬‫شده‬
‫باید‬‫حداقل‬‫بیش‬‫از‬50%‫کل‬‫واریانس‬‫نمرات‬‫را‬‫تبیین‬
‫کند‬

17. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫گام‬‫بعدی‬‫در‬‫تحلیل‬‫عاملی‬،‫اکتشافی‬‫گذاری‬‫نام‬‫عوامل‬
‫شده‬‫شناسایی‬‫است‬.‫گذاری‬‫نام‬‫قسمت‬‫مهمی‬‫از‬‫تحلیل‬‫است؛‬‫زیرا‬
‫گذاری‬‫نام‬‫عامل‬‫معنی‬‫نظری‬‫و‬‫تئوری‬‫را‬‫برای‬‫عامل‬‫فراهم‬
‫کند‬‫می‬.
•‫در‬‫این‬‫قسمت‬‫معادالت‬‫ریاضی‬‫کنار‬‫رفته‬‫و‬‫های‬‫استدالل‬‫تئوری‬
‫و‬‫نظری‬‫جایگزین‬‫شود‬‫می‬.‫محقق‬‫متغیرهایی‬‫که‬‫با‬‫یکدیگر‬‫در‬
‫یک‬‫عامل‬‫اند‬‫شده‬‫بندی‬‫دسته‬‫را‬‫بررسی‬‫کرده‬‫و‬‫آن‬‫دسته‬‫یا‬
‫خوشه‬‫را‬‫بر‬‫اساس‬‫مفاهیم‬‫تئوری‬‫و‬‫نظری‬‫موجود‬‫توضیح‬
‫دهد‬‫می‬.‫آنچه‬‫در‬‫این‬‫بخش‬‫باید‬‫موردتوجه‬‫قرار‬‫بگیرد‬‫این‬
‫است‬‫که‬‫متغیرهای‬‫دارای‬‫بارهای‬‫باال‬‫باید‬‫در‬‫عامل‬‫وارد‬

18. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫در‬‫پایان‬‫بحث‬‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫باید‬‫به‬‫این‬‫نکته‬
‫توجه‬‫کرد‬‫که‬‫برای‬‫استفاده‬‫از‬‫تحلیل‬‫عاملی‬‫اکتشافی‬‫باید‬
‫های‬‫شرط‬‫پیش‬‫این‬‫نوع‬‫تحلیل‬‫برقرار‬‫باشد‬‫این‬‫ها‬‫شرط‬‫پیش‬
‫اند‬‫عبارت‬‫از‬:
•‫شرط‬‫پیش‬1:‫آماره‬‫ی‬‫اندازه‬‫كفایت‬‫گیری‬‫نمونه‬‫كایسر‬-‫مایر‬-
‫اولكین‬/KMO:-Kaiser-Meyer-Olkin
•‫شرط‬‫پیش‬2:‫آزمون‬‫کرویت‬‫بارتلیت‬:Bartlett's Test

19. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫شرط‬‫پیش‬1:‫آماره‬KMO‫ﻗﺎ‬‫در‬‫ﺑﻪ‬‫ﺗ‬‫ﻌﻴﻴ‬‫ﻦ‬‫و‬‫ﺗﺸﺨﻴ‬‫ﺺ‬‫مناسب‬
‫بودن‬‫ها‬‫داده‬‫برای‬‫تحلیل‬‫ﻋﺎﻣﻠﻲ‬‫ا‬‫ﺳ‬‫ﺖ‬‫و‬‫مقدار‬‫آن‬‫باید‬‫از‬
0/5‫بیشتر‬‫باشد‬.‫این‬‫آماره‬‫درواقع‬‫بیان‬‫کند‬‫می‬‫ا‬‫ﮔ‬‫ﺮ‬‫ﻣﺠﻣ‬‫ﻮ‬‫ع‬
‫ﺿ‬‫ﺮ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﺐ‬‫ﻫﻣﺑﺳﺗﮕﻲ‬‫جزئی‬‫ﺑﻴ‬‫ﻦ‬‫ﻫﻣﻪ‬‫زوج‬‫ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬‫در‬‫ﻣﻘﺎﻴﺳﻪ‬‫ﺑﺎ‬
‫ﻣﺠﻣ‬‫ﻮ‬‫ع‬‫ﻣﺠ‬‫ﺬ‬‫ورات‬‫ﺿ‬‫ﺮ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﺐ‬‫ﻫﻣﺑﺳﺗﮕﻲ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ﭼ‬‫ﻚ‬‫ﺑﺎﺸ‬،‫د‬‫ها‬‫داده‬‫برای‬
‫تحلیل‬‫عاملی‬‫مناسب‬‫خواهد‬‫بود‬.‫ﻣﻘﺎ‬‫د‬‫ﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻛ‬‫ﻮ‬‫ﭼ‬‫ﻚ‬KMO(‫کمتر‬
‫از‬0/5)‫ﺑﻴﺎﻧﮕ‬‫ﺮ‬‫آن‬‫ا‬‫ﺳ‬‫ﺖ‬‫ﻛﻪ‬‫ﻫﻣﺑﺳﺗﮕﻲ‬‫ﺑﻴ‬‫ﻦ‬‫زوج‬‫ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬
‫تواند‬‫نمی‬‫ﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺳ‬‫ﻂ‬‫ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬‫ي‬‫د‬‫ﻴﮕ‬‫ﺮ‬‫ﺗﺑﻴﻴ‬‫ﻦ‬‫ﺸ‬‫ﻮ‬،‫د‬‫ﺑﻧﺎﺑ‬‫ﺮ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﻦ‬
‫ﻛﺎ‬‫ر‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫د‬‫ﺗﺤﻠﻴ‬‫ﻞ‬‫ﻋﺎﻣﻠﻲ‬‫ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬‫ﻣﻣﻜ‬‫ﻦ‬‫ا‬‫ﺳ‬‫ﺖ‬‫ﻗﺎﺑ‬‫ﻞ‬‫ﺗ‬‫ﻮ‬‫ﺠﻴﻪ‬‫ﻧﺑﺎﺸ‬‫ﺪ‬.

20. ‫اکتشافی‬ ‫عاملی‬ ‫تحلیل‬
•‫شرط‬‫پیش‬2:‫آز‬‫ﻣ‬‫ﻮ‬‫ن‬‫ﺑﺎ‬‫ر‬‫ﺗﻠ‬‫ﺖ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﻦ‬‫ﻓ‬‫ﺮ‬‫ﺿﻴﻪ‬‫را‬‫ﻛﻪ‬‫ﻣﺎﺗ‬‫ﺮ‬‫ﻴ‬‫ﺲ‬
‫های‬‫همبستگی‬‫شده‬‫مشاهده‬‫ﻣﺗﻌﻠ‬‫ﻖ‬‫ﺑﻪ‬‫ای‬‫جامعه‬‫ﺑﺎ‬‫ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬‫ي‬‫نا‬
‫همبسته‬‫ا‬‫ﺳ‬‫ﺖ‬‫آزماید‬‫می‬(H0:‫ها‬‫داده‬‫نا‬‫اند‬‫همبسته‬.‫و‬H1:
‫ها‬‫داده‬‫اند‬‫همبسته‬).‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫اي‬‫آ‬‫ﻧﻜﻪ‬‫ﻴ‬‫ﻚ‬‫ﻣ‬‫ﺪ‬‫ل‬‫ﻋﺎﻣﻠﻲ‬‫ﻣﻔﻴ‬‫ﺪ‬‫و‬
‫داراي‬‫ﻣﻌﻧﺎ‬‫ﺑﺎﺸ‬‫ﺪ‬،‫ﻻ‬‫زم‬‫ا‬‫ﺳ‬‫ﺖ‬‫ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬‫ﻫﻣﺑﺳﺗﻪ‬‫ﺑﺎﺸﻧ‬‫ﺪ‬‫و‬‫سطح‬
‫معناداری‬‫ها‬‫آن‬‫کمتر‬‫از‬0/05،‫باشد‬‫در‬‫ﻏﻴ‬‫ﺮ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﻦ‬‫ﺻ‬‫ﻮ‬‫رت‬
‫دلیلی‬‫برای‬‫ﺗﺑﻴﻴ‬‫ﻦ‬‫ﻣ‬‫ﺪ‬‫ل‬‫ﻋﺎﻣﻠﻲ‬‫و‬‫ﺠ‬‫ﻮ‬‫د‬‫ﻧ‬‫ﺪ‬‫ارد‬.
•‫ا‬‫ﮔ‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬‫ﺮ‬‫ﺿﻴﺔ‬‫«ﻣﺗﻐﻴ‬‫ﺮ‬‫ﻫﺎ‬‫باهم‬‫را‬‫ﺑ‬‫ﻄ‬‫ﻪ‬‫ﻧ‬‫ﺪ‬‫ار‬‫ﻧ‬‫ﺪ‬»‫رد‬‫ﻧﺸ‬‫ﻮ‬،‫د‬‫ﻛﺎ‬‫ر‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫د‬
‫ﺗﺤﻠﻴ‬‫ﻞ‬‫ﻋﺎﻣﻠﻲ‬‫ز‬‫ﻴ‬‫ﺮ‬‫سؤال‬‫ﺨ‬‫ﻮ‬‫ا‬‫ﻫ‬‫ﺪ‬‫ر‬‫ﻓ‬‫ﺖ‬،‫ﺑﻧﺎﺑ‬‫ﺮ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﻦ‬‫ﺑﺎﻴ‬‫ﺪ‬‫در‬‫آن‬
‫تجدیدنظر‬‫ﻛ‬‫ﺮ‬‫د‬.‫ﻣ‬‫ﺮ‬‫ﺑﻊ‬‫ﻛﺎ‬‫ي‬‫دار‬‫معنی‬‫ﺑﻴﺎﻧﮕ‬‫ﺮ‬‫ﺤ‬‫ﺪ‬‫ا‬‫ﻗ‬‫ﻞ‬‫ﺸ‬‫ﺮ‬‫ا‬‫ﻴ‬‫ﻂ‬‫ﻻ‬‫زم‬