2. Índice
• As vangardas-artístico literarias.
• Ismos.
• Vangardas en Galiza.
• Xeración dos novecentistas.
• Poesía vangardista.
Cubismo.
Futurismo.
Expresionismo.
Creacionismo.
Imaxinismo.
Ultraísmo.
Tendencia neotrobadorista.
Tendencia hilozoísta.
Tenencia vangardista.
Tendencia vangardista. Álvaro Cunqueiro.
Tendencia vangardista: Manuel Antonio.
De catro a catro.
¡Máis alá!
3. As vangardas artístico-literarias
O termo vangarda, do francés avant-garde, refírese
ao conxunto de movementos estéticos xurdidos en
París a principios do S. XX.
Características:
• Ruptura dos esquemas tradicionais.
• Busca da orixinalidade.
• Liberdade creativa.
• Provocación.
• Distintas manifestacións artísticas: pintura, poesía,escultura…
6. Cubismo
Concepto Movemento vangardista orixanado en París ao
redor de 1908.
•Movemento artístico-plástico
representación de obxectos de formas
xeométricas.
• Desenrolado principalmente por Pablo Picasso
e Georges Braque.
•Movemento literario
Reivindicación da
autonomía
absoluta da obra.
Captación da
realidade dende
todos ángulos
posibles.
7. Futurismo
Concepto
Movemento das correntes de
vangarda artística fundado en Italia
por Filippo Tommaso Marinetti, o cal
redactou o Manifeste du Futurisme,
publicado no diario Le Fígaro de
París.
Arte
Sensual
Nacional
Guerreiro
Orientada ao futuro.
Renega do tradicional.
Promove
8. Expresionismo
Concepto Movemento artístico e literario de orixe europeo que
xorde a principios do S. XX.
Caracterizado pola intensidade de expresión dos
sentimentos e das sensacións.
9. Dadaísmo
Concepto
Movemento artístico e cultural
iniciado por Tristán Tzara no
1916 en Suíza.
Tristán Tzara acudía ao Cabaret
Voltaire, lugar de reunión de
xoves artistas.
O dadaísmo foi reflexo das miles
de voces perdidas na Primeira
Guerra Mundial.
Destrucción total
das normas
estéticas.
Libre expresión do
artista, acudindo ao
mundo dos soños.
Características
10. Creacionismo
Concepto Movemento poético vangardista
xurdido a comezos do S. XX en
Europa.
Defende que as palabras e a estructura
dun poema deben valorarse pola
súa capacidade de crear beleza .
O autor non só busca a comprensión
do texto, senon que tamén a súa
fascinación.
Caracerísticas dos
poemas
Versos en rima,
falta de signos
de puntuación,
prescindese da
anécdota e da
descrición.
11. Imaxinismo
Concepto Movemento poético florecido nos
Estados Unidos e Inglaterra entre
1909 e 1917.
Características
Libre escolla de
palabras.
Liberdade
temática.
Linguaxe
popular.
A maioría dos poetas imaxinistas
cultivaron o verso libre e empregaron a
aliteración e a asonancia.
12. Ultraismo
• Movemento literario de vangarda
que apareceu en España e en
Hispanoamérica a principios do S.
XX .
• Introduciu na poesía española e
hispanoamericana a renovación
revolucionaria que supuxeron
outros movementos como o
cubismo ou o dadaísmo en
Europa.
• O principal representante foi
Gómez de la Serna.
Concepto
13. Surrealismo
Concepto
• Do francés surréalisme . Trátase
dun movemento artístico literario
xurdido en Francia despois da I
Guerra Mundial.
• Inspírase nas teorías psiconalíticas
para intentar reflexar o
funcionamento do subconsciente,
deixando a un lado calquer tipo de
control racional.
• Os escritos surrealistas baseanse
no emprego de imaxes para
expresar emocións.
14. As vangardas en Galiza
• Aparición das vangardas en Galicia a través do Grupo Nós,
principalmente por Vicente Risco, difusor desta tendencia na
revista Nós.
• Manuel Antonio e Álvaro Cunqueiro rompen coa poesía
tradicional galega e seguen de xeito persoal o ronsel
vangardista.
• Confórmanse diversos movementos políticos como o
Neotrobadorismo e o Hilozoismo de carácter renovador .
• Aparición de textos xornalísticos e ensaísticos, de autores como
Amado Carballo, Rafael Dieste, nos que se demandan a
modernidade estética.
• Aparición de artistas plásticos como Maside, Colmeiro,
Seoane…
• Publicación en 1922 do manifesto ¡Máis alá!, escrito por
Manuel Antonio e Álvaro Cebreiro.
15. A xeración dos novecentistas
A xeración de 1925 é a xeración de escritores vangardistas
nados ao redor de 1900 que realizaron labores como a
renovación da poesía e teatro galego, continuando coa
modernización da literatura galega da xeración anterior.
Incorporaron elementos vangardistas pero sen romper de todo
coa tradición.
16. Xeración dos novecentistas
O cuestionamento de ideas políticas e estéticas:
• Escritores que continúan colaborando coa xeración Nós no
plano cultural (Seminario de Estudos Galegos) e no plano
político ( Irmandades da Fala, Partido Galeguista).
Destacan autores coma Fermín e Luís Bouza Brey, Ricardo
Carballo Calero, Cunqueiro…)
• Escritores que se rebelaron contra o carácter literario e
artístico do Grupo Nós. Cabe destacar a autores como
Rafael Dieste, Lorenzo Varela, entre outros.
17. Xeración dos novecentistas
En 1939 instáurase a ditadura en España e algúns escritores seguen
coa sua labor literaria ou debatendo a situación lingüística do galego e
do castelán.
Cómpre citar a obra de Federico García Lorca Seis poemas galegos
publicado na editorial Nós en 1935.
Escritores Novecentistas
Morreron xoves.
Morreron a causa de conflitos fascistas
Obrigados ao exilio.
Non publicaron obra.
18.
19. Poesía vangardista
Dividida en 3 liñas principais que teñen como obxectivo
a modernización estética da poesía galega.
Poesía Neotrobadorista e Hilozoista Establecen un
diálogo coa tradición medieval ou paisaxística e popular.
Poesía vangardista Rompe coas barreiras
deixando de lado o ruralismo, o costumismo e as figuras do
Rexurdimento.
20. Tendencia neotrobadorista
Concepto
Escritores
Movemento poético que recrea as cantigas de
amigo cun carácter contemporáneo.
Esta idea xorde tras a popularización dos
cancioneiros medievais recompilados por José
Joaquim Nunes.
Introducen elementos característicos nas súas
obras como o leixaprén, o refrán e temas como
ausencia do amigo, combinados con trazos
vangardistas para consegir un estilo innovador.
Destacan: Álvaro Cunqueiro (Cantiga nova que se
chama riveira)
Fermín Brouza Brey ( Nao senlleira: seitura). Obra
inaugurada nos poemas do boletín Nós.
21. Tendencia hilozoísta ou imaxinista
Concepto
Poesía
Escritores
Do grego “hilo”(materia) máis “zoe” (vida)
que significa materia ou vida animada.
Caracterízase pola brevidade, a sinxeleza,
uso da métrica, a personificación de
elementos da natureza e o predominio de
imaxes (imaxinismo). Os hilozoístas
inspíranse na paisaxe pero cun toque
vangardista.
• Luís Amado Carballo como figura
principal; autor de obras como Proel e O
galo.
• Xulio Sigüenzas, Eduardo Blanco Amor,
María Casas…
22. Tendencia vangardista
Comprende ao conxunto de ismos europeos. Destacan
autores como:
• Manuel Antonio con varios libros inéditos e
principalmente con De catro a catro (1928).
• Álvaro Cunqueiro con Mar ao norde (1932).
• Euxenio Montes destaca co libro Versos a tres cas o
neto.
• Evaristo Correa Calderón con A nosa terra (1917-1921).
• Manuel Luís Acuña coa obra Fírgoas.
24. Tendencia vangardista: Álvaro Cunqueiro
Antes da guerra foi principalmente un poeta involucrado nas
correntes de vangardas en libros como os seguintes:
• Mar ao norde ( cubista, 1932).
• Poemas do si e do non ( surrealista, 1933).
• Soma de craridades ( escrito en 1932 pero publicado en 1977).
• Cantiga nova que se chama riveira ( neotrobadorista
neopopularista, 1933).
25. Tendencia vangardista: Manuel Antonio
É un home que representa o ideal de artista de vangarda:
rupturista, aventureiro e inconformista.
A súa actitude resúmese no seguinte:
• Espírito de rebeldía.
• Compromiso nacionalista galego.
• Simpatía polos ideais anarquistas.
En traballos como o ¡Manifesto máis alá! (1922), en artigos como
“Prólogo dun libro de poemas que ninguén escribeu”(1924) e
“Fatiguemo-nos” (1926), manfiestou a súa posición rupturista
respecto da literatura galega que se estaba a escribir ata
entón.
26. Etapas da evolución poética
• de formación: anterior a un estilo
vangardista, é un estilo próximo ao
modernismo.
• de ruptura vangardista: a partir dos
poemas enviados no ano 1920 ao
xornal A nosa terra e do seu
poemario Con anacos do meu
interior. Aquí aparece o gusto polas
imaxes orixinais de liña hilozoísta.
No libro Foulas aparecen elementos
que o achegan ao caligrama e ao
cubismo. Sempre e máis dispois
continúa a evolución vangardista,
que remata con De catro a catro.
• de retroceso na audacia
vangardista obsérvase o retorno a
lóxica do discurso, un regreso á
rima final…
27. De catro a catro (edición Nós,1928) é a obra cume da vangarda en Galicia;
tamén é unha xoia da nosa historia literaria, pois é o único libro editado
por Manuel Antonio en vida.
Foi escrito durante os anos 1923 e 1927 no curso das primeiras
navegacións a borde do paleibote Constantino Candeira . Consta de 19
poemas e ten por subtítulo “Follas sen data dun diario de abordo”.
Coñecemos diversas liñas interpretativas desta obra:
• a obra está basada nunha viaxe marítima real na cal a viaxe comeza
coa ilusión , pero no transcurso desta descóbrense os verdadeiros
problemas da vida no mar; en resumen, os dous temas principais son a
monotonía e a soidade. A obra comeza co poema “Intencións” e remata
con “Adeus”.
De catro a catro
28. • A obra coma unha reflexión existencial; o navío de Manuel Antonio
permanece inmóbil na inmensidade do mar a pesar de estar presentes
elementos coma o mar, o ronsel, o porto… Estes permanecen quietos, polo
que semella que o tempo non transcorre coma indica o subtítulo “Follas sen
data”. Esto representa unha monotonía interminábel na cal non vale a pena
emprender travesías emprendidas ao fracaso. “ Intencións” e “Adeus”
expersan o mesmo: as ilusións foron frustradas de anteman.
• A terceira interpretación : “ De catro a catro” fai referencia a unha vivenza
traumática; a morte do seu pao a causa de tuberculose, cando o escritor tiña
só catro anos. A viaxe interprétase como o propio viaxe do poeta cara á
prematura morte e a soidade do individuo.
• Por último unha interpetación metapoética. “ De catro a catro” transmitiría a
frutración do poeta ante a imposibilidade de poder transmitir a profundidade
do vivido.
29.
30. ¡Máis alá!
• É un breve folleto de oito páxinas escrito en
1922 por Manuel Antonio e Álvaro Cebreiro.
• Estructúrase en catro partes:
- As dúas primeiras partes
critican o pasado e o presente da cultura
galega, fan unha crítica aos ruralistas e aos
imitadores dos poetas do Rexurdimento e
censuran aos escritores galegos
castelanizados.
- A terceira parte céntrase na
defensa da nova estética; a independencia de
todo un movemento, a ruptura total coa
tradición e a aposta pola renovación de temas
e formas.
- A cuarta e última parte fai
un chamamento ás vindeiras xeracións de
artistas para que rompan coa tradición e vaian
“máis alá” buscando o seu camiño.
31. Bibliografía
•Libro de literatura e lingua galega (Bahía).
•https://gl.wikipedia.org/wiki/Xeraci%C3%B3n_de_1925
•https://es.wikipedia.org/wiki/Vanguardismo
•http://asvangardas.blogspot.com.es/2008/03/manuel-
antonio_01.html
•http://www.xn--espaaescultura-
tnb.es/es/artistas_creadores/alvaro_cunqueiro.html
•http://asvangardas.blogspot.com.es/2008/06/o-hilozosmo-amado-
carballo.html
•https://gl.wikipedia.org/wiki/De_catro_a_catro
