21. фкгос(коми кыв 5 9 кл.) родной

ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА
Программа «Коми язык» для 5-9 классов включает базовые знания по коми
языку, которыми должны овладеть обучающиеся 5-9 классов средней
общеобразовательной школы.
Учебный предмет «Коми язык» в современной общеобразовательной школе
имеет познавательно-практическую направленность, т.е. он дает учащимся знания
о родном языке и формирует у них языковые и речевые умения. Это специальные
цели его преподавания. Вместе с тем «Коми язык» выполняет и общепредметные
задачи.
Используются учебники:
1. Грабежова В.М., Каракчиева Н.И. Коми кыв. 5-öд класслы велöдчан небöг.
– Сыктывкар, ООО «Анбур», 2009 г.
2. Грабежова В.М., Каракчиева Н.И. Коми кыв. 6-öд класслы велöдчан небöг.
– Сыктывкар, ООО «Анбур», 2013 г.
3. Грабежова В.М., Каракчиева Н.И. Коми кыв: Морфология да орфография.
7-öд класслы велöдчан небöг. – Сыктывкар, ООО «Анбур», 2013 г.
4. Грабежова В.М., Карманова А.Н. Коми кыв: Синтаксис да пунктуация. 8-
öд класслы велöчан небöг. – Сыктывкар, ООО «Анбур», 2011 г.
5. Грабежова В.М. Коми кыв: Синтаксис да пунктуация. 9-öд класслы
велöдчан небöг – Сыктывкар, ООО «Анбур», 2011 г.
Специальными целями преподавания коми языка в школе являются
формирование языковой, коммуникативной и лингвистической компетенции
учащихся.
Общепредметными задачами работы по родному языку в школе являются
воспитание учащихся средствами данного предмета; развитие их логического
мышления; обучение школьников умению самостоятельно пополнять знания по
коми языку; формирование общеучебных умений – работа с книгой, со
справочной литературой, совершенствование навыков чтения и т.д.
Место предмета в учебном плане:
Количество учебных часов на основное общее образование – 439 часов
Количество учебных часов: 5 класс – 105 часов
6 класс – 88 часов
8 класс – 90 часа
Продолжительность урока – 45 минут
Контроль знаний учащихся осуществляется в следующих формах:
сочинение, изложение, диктант, тест.
Условия реализации программы проверяются письменными контрольными
работами.

Содержание программы
Коми кыв
5 класс
КЫВ КЫДЗ СЁРНИТАН МЕДШÖР СРЕДСТВО
1-4 класъясын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм
I. Кывлöн вежöртаса юкöнъяс. Орфограмма. Кывъясын i, и шыпасъяс гижöм.
Торйöдан ъ да ь. Кывъясын тч, дч, чч шыпасъяс гижöм.
Асшöр да абу асшöр кывсикасъяс.
Эмакыв: вежлöгасьöм, лыд серти вежласьöм.
Кывберд: вежöртас, -джык, -кодь суффикса, ичöтмöдан суффикса формаяс.
Нимвежтас: 1, 2, 3 морта нимвежтасъяс.
Кадакыв: морт, кад, лыд.
Кадакывберд (тöдмасьöм).
Кывбöръяс да кывйитöдъяс. Торъякывъяскöд кывбöръяс торйöн гижöм.
II. Текст. Текстлöн тема. Текстлöн сикасъяс.
Синтаксис. Пунктуация. Сёрни культура
I. Медшöр синтаксическöй понятиеяс (юкöнъяс): кывтэчас, сёрникузя, текст.
Пунктуация – кыдз язкознаниелöн юкöн.
Кывтэчас. Кывтэчасын сюрöса да сы дорö йитчысь кыв.
Сёрникузя. Прöстöй сёрникузя, висьталан могъяс сертиыс прöстöй сёрникузяяслöн
сикасъяс: юöртана, юалана, чуксала. Горöдана да абу горöдана сёрникузяяс. Пунктуация
пасъяс: сёрникузя помалан пасъяс (сёрникузя помын), торйöдан пасъяс (мöдпöвъевтöм).
Сёрникузялöн грамматика подув.
Сёрникузяса сюрöса юкöдъяс, подувпас да юöрпас, сёрникузяса содтана юкöдъяс:
содтанпас, тöдчöдан пас, ногапас.
Паськöдтöм да паськöдöм сёрникузяяс (кык сюрöса юкöда).
Кывйитöдъястöг йитчöм öтсяма юкöдъяса сёрникузяяс. А, но кывйитöдъясöн, öтка
и кывйитöдöн йитчöм öтсяма юкöдъяса сёрникузяяс; кывйитöдъястöм öтсяма юкöдъяс
костын чутiк; а, но, и кывйитöдъяса öтсяма юкöдъяс костын чутiк. Öтсяма юкöдъяс
водзын öтувтана кывъяс. Öтувтана кыв бöрын кыкчута.
Кывтэчас да сёрникузя синтаксис боксянь видлалöм.
Шыöдчöм, шыöдчöм дырйи пунктуация пасъяс.
Пыртана кывъяс да кывтэчасъяс.
Сложнöй сёрникузя. Кык да унджык грамматика подув кыдз сложнöй сёрникузялöн
признак.
Союзъяса сложнöй сёрникузяяс (быд грамматическöй подулын – кык сюрöса
юкöд).
Сложнöй сёрникузяын и, а, но, мый, мед, кö, кор, сы вöсна мый водзын прöстöй
сёрникузяяс костын чутiк пуктöм.
Автор кывъяс водзын да автор кывъяс бöрын веськыд сёрни; веськыд сёрни дырйи
пунктуация пасъяс.
Öти мортлöн сёрни (монолог) йылысь понятие.
Кык морта сёрни (диалог). Кык морта сёриные репликаяс водзын тире.
II. Юöртана, юалана, чуксалана да горöдана сёрникузяяс, öтувтана кывъя
сёрникузяяс колана шуанногöн лыддьыны кужöм. Шыöдчана да öтсяма юкöдъяса
прöстöй сёрникузяяс колана шуанногöн лыддьöм да шуöм. Веськыд сёрниа да кык морта
сёрниа (диалога) текстъяс колана ногöн лыддьöм.

III. Вомгора да гижöда сёрни. Öти мотрлöн да кык мортлöн сёрни (монолога да
диалога сёрни). Текстлöн медшöр мöвп. Этш тöдан (этикетнöй) сёрниöн тöдмöдöм.
Письмо кыдз текстлöн сикас.
Фонетика. Орфоэпия. Графика да орфография. Сёрни культура
I. Фонетика кыдз кыв наукалöн юкöн. Шы кыдз кыв юкöн. Сёрни шыяс; гласнöй да
согласнöй шыяс. Кывйын ударение. Чорыд да небыд согласнöйяс. Чорыдлун да
небыдлун серти пара да паратöм согласнöйяс. Гора да гортöм согласнöйяс. Найöс
параалöм. Сонорнöй согласнöйяс. Аффрикатаяс. Шипящöй ж да ш. В да л шыяслöн
вежласьöм йылысь понятие. Согласнöйяслöн аскодясьöм йылысь понятие.
Кывдiнпомса йт – ть, йд – дь согласнöйяс шуöм да гижöм.
Кыв водзын г – дь, к – ть согласнöйяс шуöм да гижöм.
Й, к, т, м содтысян шыяс.
Фонетика боксянь кывъяс видлалöм (фонетическöй разбор).
Орфоэпия правилöяс.
Графика кыдз языкознание наукалöн юкöн. Гижигöн сёрни шыяс пасйöм. Öти шы
да кык шыпасöн пасйöм (дз, дж, тш). Öти шы кык сикас шыпасöн пасйöм (и, i).
Алфавит. Кипомысь гижöм (рукописнöй) да печатнöй шыпасъяс; прописнöй да
строчнöй шыпасъяс. Каллиграфия. Е, ё, ю, я шыпасъяслöн звукöвöй вежöртас.
Согласнöйяслысь небыдлун пасйöм.
Ъ, ь торйöдан пасъяс.
Кывъяс орфография боксянь видлалöм.
Орфография кывчукöр.
II. Гижöд кывл лöсялана сёрнитан нормаяс тöдöм, шуан (произношение) правилöяс
серти сёрнитны кужöм. Согласнöйяс шыяс аскодясигöн кывъяс правильнöя шуöм да
гижöм. Шыпас нимъяс правильнöя шуны кужöм. Алфавит тöдöм. Орфография
кывчукöрöн вöдитчыны кужöм.
III. Текст сикасъяс. Предмет йылысь юöртöм. Серпасалöм. Тема, могъяс,
высказывание адресат серти колана кыв средствояс бöрйыны кужöм, кыв средствоясöн
вöдитчыны кужöм.
Лексика. Сёрни культура
I. Лексика кыдз кыв наукалöн юкöн. Торъякыв кыдз сёрни единица. Торъякыв да
сылöн кыввор вежöртас. Öти вежöртаса да уна вежöртаса торъякывъяс. Торъякывлöн
веськыд да вуджöдана вежöртасъяс. Омонимъяс. Синонимъяс. Антонимъяс.
II. Антонимъяс, , синонимъяс да мукöд кывчукöрöн вöдитчыны кужöм. Сёрниын
торъякывъясöн, налы лöсялана вежöртасъясöн вöдитчыны кужöм. Сёрниын уна
вежöртаса да вуджöдан вежöртаса кывъясöн, синонимъясöн, антонимъясöн вöдитчыны
кужöм.
III. Подувсö сетöмöн текст артмöдöм (подробнöй изложение), сiйöс юкöнъяс вылö
торйöдöм. Колана кыв средстоясöн вöдитчöмöн картина вылын петкöдлöмтор
серпасалöм.
Кыв тэчас. Кыв артманног. Орфография. Сёрни культура
I. Кыв тэчас кыдз кыв наукалöн юкöн. Кыввуж – торъякывлöн шöр вежöртас кутысь
юкöн. Торъякывъяс вежлалöм да артмöдöм. Öтвужъя торъякывъяс. Торъякывъяслöн
кывдiн, кыввуж да суффиксъяс. Торъякывъясын суффиксъяслöн тöдчанлун. Кыв
вежлалан, форма артмöдан да кыв артмöдан суффиксъяс.
Кыв артманног видлалöм.
Орфография кыдз кыв туялан наукалöн юкöн. Орфография правилöяс.
Ъ, ь пасъяса кывъяс гижöм.
Дч, тч, дзч согласнöйяслöн йитöдъяс, найöс гижöм.
И да i, е да э шыпасъяс гижанног.

Дж – дз, тш – ч пара согласнöйяс бöрын гласнöйяс гижöм.
II. Орфография кывкудйöн вöдитчыны кужöм. Разнöй суффикса кывъясöн
вöдитчыны кужöм. Суффиксъяс торйöдны кужöм.
III. Текст – юöртöмын (повествованиеын) мöвпалöм. Мöвпалöм, сылöн тэчас да
сикасъяс. Серпаса литератураын мöвпалöм петкöдлöм.
Морфология. Орфография. Сёрни культура
Асшöр да абу асшöр кывсикасъяс.
Шöркывлöн, ногакывлöн, состояние петкöдлысь кывъяслöн кывсикасъяс
системаын ин.
Эмакыв
I. Эмакыв кыдз кывсикас. Вежöртас. Сёрникузяын петкöдчöм.
Ловъя да ловтöм эмакывъяс. Аснима да абу аснима (собственнöй да нарицательнöй)
эмакывъяс. Аснима эмакывъясын ыджыд шыпас. Тайö нимъяссö кавычкаясö босьтöм.
Эмакывъяслöн кык сикас вежлöгасьöм: подув да морта-индана вежлöгасьöм.
Эмакывъяслöн лыд серти вежласьöм.
Эмакывъяслöн индан-асалан категория.
Эмакывъяс морфология боксянь видлалöм.
II. Эмакывлысь лыд, вежлöг формаяс артмöдны кужöм. Сёрниын мöвпъяс
стöчджыка петкöдлöм могысь эмакыв-синонимъясöн вöдитчыны кужöм, öти и сiйö жö
кывъяссö ковтöг мöдпöвъёвтöмысь мынтöдчыны кужöм, найöс синонимъясöн вежны
кужöм.
III. Мöвпалöмын эскöдöм (доказательство) да гöгöрвоöдöм (объясняйтöм).
Кывберд
I. Кывберд кыдз кывсикас. Вежöртас. Сёрникузяын кывбердлöн петкöдчöм.
Сёрникузяын юöрпас пыдди петкöдчöм.
II. Сёрниын мöвпъяс стöчджыка петкöдлöм могысь кывберд-синонимъясöн
вöдитчыны кужöм, öти и сiйö жö кывбердъяссö мöдпöвъёвтöмысь мынтöдчыны кужöм,
найöс синонимъясöн вежны кужöм.
III. Пемöсъясöс, лэбачьясöс серпасалöм. Тайö жанра текстлöн тэчас, стилистика
боксянь торъялана сикасъяс. Художествоа литератураын серпасалöмъяс, кыв боксянь
серпасалöмъяслöн аслыспöлöслун.
6 класс
КОМИ КЫВ – ФИНН-УГОР КЫВ СЕМЬЯЫН ИН
5-öд классын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм
Юкöнъяс вылö текст торйöдöм; официально-делöвöй стиль, кыв боксянь сылöн
аслыспöлöслун.
Лексика да фразеология. Сёрни культура
I. Лексикаысь 5-öд классын велöдöмторсö мöдпöвъёвтöм. Ас (исконнöй) коми
кывъяс. Мукöд кывйысь босьтöм (заимствуйтöм) кывъяс. Быдöнöн вöдитчан
(общеупотребительнöй) кывъяс. Уджсикас кывъяс, сёрнисикас кывъяс, жаргонизмъяс.
Важмöм кывъяс. Выльöн артмöм кывъяс.
Коми кывлысь кыввор озырмöдан туйяс.
Фразеология кыдз кыв туялан наукалöн юкöн. Кывъяслöн свободнöя йитчöм да
фразеологическöй оборотъяс артмöдöм. Фразеологизмъяслöн медшöр признакъяс.
Стилистика боксянь нейтральнöй да стилистическöй рöмъяса фразеологизмъяс.
Фразеологизмъяслöн вöдитчöм. Фразеологическöй кывчукöръяс.
II. Кывчукöръясöн вöдитчöмöн кужны гöгöрвоöдны, пырö-ö торъякывйыс важмöм
кывъяс лыдö, сЁрнисикас, уджсикас кывворö, кужны гöгöрвоöдны, лоö-ö торъякывйыс
збыль комиöн либö мукöд кывйысь босьтöмаöн.

Велöдöм нин важмöм кывъяслысь вежöртас тöдöм. Серпаса
гижöдъясысьсёрнисикас, уджсикас кывъяс, важмöм да выльнога кывъяс аддзыны
кужöм.
Фразеологизмъясöн вöдитчыны кужöм. Торъякывъясöн, свободнöй
кывтэчасъясöн да фразеологизмъясöн кыдз синонимъясöн вöдитчыны кужöм. Серпаса
гижöдъясысь фразеологизмъяс аддзыны кужöм. Серпаса гижöдъясын фразеолгизмъясöн
вöдитчöм, наын фразеологизмъяслöн коланлун да тöдчанлун.
Комиа-роча, роча-комиа кывчукöръясöн, фразеология кывчукöръясöн, вöдитчыны
кужöм.
III. Сочинение кежлö материал чукöртöм да анализируйтöм. Сетöм текст
дженьыда ас кывйöн висьталöм.
Кыв артмöм. Орфография. Сёрни культура
I. 5-öд классын кыв тэчас йылысь велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Коми кывйын медшöр кыв артмöдан ногъяс (способъяс): -öсь, -а / -я, -ся / -са
суффиксъясöн; -ин, -туй, -пи, -улов суффикспуясöн; не- кывводзöн. Тэчаса (сложнöй)
кывъяс артмöдöмöн.
Кыв этимология йылысь. Этимологическöй кывкуд.
II. Суффиксъясöн, суффиксоидъясöн, кывъяс йитöмöн выль кывъяс артмöдны
кужöм. Этимология кывчукöрöн вöдитчыны кужöм.
III. Керка пытшкöс серпасалöм, татшöм текстлöн тэчас, кыв боксянь
аслыспöлöслун. Сочинение кежлö материал бöрйöм. Сложнöй план лöсьöдöм. Сетöм
текстлысь торъя юкöнъяс ас кывйöн висьталöм.
Эмакыв
I. Эмакыв йылысь 5-öд классын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Лыдакыв бердын сулалысь эмакывлöн лыда формаяс. Рочысь пырöм
эмакывъяслöн лыда формаяс.
Эмакывъяслöн вежлöгасьöм. Вежлöгъяслöн медшöр вежöртасъяс. Эмакывъяслысь
вежлöг суффиксъяссö гижöм.
Эмакывлöн индан-асалан суффиксъяс, налöн вежöртас, найöс гижöм.
Эмакывъяс кывбöръяскöд гижöм.
Эмакывлöн ичöтмöдан, лелькуйтан да омöльтана суффиксъяс.
Эмакывъяслöн артмöм. Кадакывйысь артмöм эмакывъяс. Кадакывйысь артмöм
эмакывъя тэчасъяс.
Тэчаса (сложнöй) эмакывъяс артмöм да найöс гижöм.
Текст артмöдöмын эмакывлöн тöдчанлун. Эмакывлöн юöрпас пыдди петкöдчöм.
II. Эмакывлöн лыд формаясöн вöдитчыны кужöм. Вежлöгъяслысь шöр
вежöртасъяс тöдöм.
Гижöдын да сёрниын вежлöгъясöн вöдитчыны кужöм. Эмакыв суффиксъяслысь
вежöртасъяс торйöдны кужöм.
Эмакыв артмöдысь суффиксъяслысь вежöртассö индыны кужöм.
Косвеннöй вежлöга да кывбöра эмакывъясöн вöдитчöм.
Эмакыв-синонимъясöн вöдитчыны кужöм.
III. Йöз водзын вомгора (публичнöй) сёрниöн вöдитчöм.
Кывберд
I. Кывберд йылысь 5-öд классын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм. Кывберд – кыдз
асшöр кывсикас. Вежöртас. Качественнöй да относительнöй кывбердъяс.
Кывбердлöн öткодялан тшупöдъяс. Налöн вежöртас. Öткодялан да медвылыс
тшупöдъ формаяс артмöм, найöс гижанног.

Кывбердлöн артманног. Кывбердъяс артмöдысь суффиксъяс. Эмакывйысь артмöм
относительнöй кывбердъяслöн вежöртас. Кадакывйысь артмöм относительнöй
кывбердъяслöн вежöртас.
Ичöтмöдан суффиксъяс. Абу тырвыйö качество тшупöд петкöдлöм.
Кывбердлöн не- кывводз. Сылöн вежöртас, гижанног. Сложнöй кывбердъяс да
найöс гижöм. Визь пыр гижсьысь кывбердъяс. Кывбердлöн эмакыв пыдди мунöм.
Кывберд тöдчöданпас да юöрпас функцияын.
II. Кывбердлысь öткодялан тшупöдъяс правильнöя артмöдны кужöм. Кывберд
суффиксъяслысь вежöртас гöгöрвоöдöм (ичöтмöдан, абу тырвыйö качество тшупöд).
Суффиксъясöн кывбердъяс артмöдны кужöм.
Сложнöй кывбердъяс öшыбкаястöг гижöм.
III. Вöр-ва серпасалöм, татшöм текстлöн тэчас, кыв боксянь аслыспöлöслунъяс;
матыс да ылыс предметъяс серпасалöм. Сетöм текстысь вöр-ва серпасалöм торйöдöм да
ас кывйöн сiйöс висьталöм. Картина серти мусер (пейзаж) серпасалöм. Вöр-ва йылысь
текстöн йöз водзын сёрнитöм.
Лыдакыв
I. Лыдакыв кыдз кывсикас: сылöн вежöртас, морфологическöй признакъяс,
синтаксисын тöдчанлун. Лыдакывъяслöн текст артмöдöмын тöдчанлун.
Лыда, öтувтан да пöрадок петкöдлысьлыдакывъяс, налöн грамматика признакъяс.
Тэчас серти лыдакывъяс. Прöстöй, сложнöй да тэчаса лыдакыв.
Ылöс лыдакывъяс да найöс гижöм. Дробнöй лыдакывъяс да найöс гижöм.
Лыдакывлöн эмакыв пыдди мунöм.
Эмакыв пыдди мунысь лыдакывлöн вежлöгасьöм.
Лыдакывъяслöн гижанног. Лыдакывъяс öтлаын, торйöн, дефис пыр гижöм.
II. Лыдакывъясöн датаяс петкöдлыны кужöм. Öтувтан да пöрадок петкöдлысь
лыдакывъясöн вöдитчыны кужöм. Ылöс лыд петкöдлыны кужöм. Тэчаса сложнöй, а
сiдзжö ылöс лыда да дробнöй лыдакывъяс гижны кужöм. Сёрниын коми лыдакывъясöн
III. Корöм, тшöктöм – йöз водзын сёрни, сылöн тэчас, кыв боксянь аслыспöлöслун.
Лыдпасъяса (цифраясöн) сетöм текст ас кывйöн висьталöм.
Нимвежтас
I. Нимвежтас кыдз кывсикас: сылöн вежöртас, морфология признакъяс,
сёрникузяын сылöн синтаксическöй тöдчанлун.
Нимвежтаслöн сикасъяс.
Нимвежтаслöн вежлöгасьöм.
Нимвежтасъяслöн текст артмöдöмын тöдчанлун.
Нимвежтас гижанног.
Нимвежтаслöн кывбöръяскöд гижанног.
II. Нимвежтасöн да сылöн вежлöг суффиксъясöн гижöд кыв нормаяс серти
вöдитчöм. Нима кывсикасъяс нимвежтасöн вежны кужöм. Сёрниын да гижöдын коймöд
морта нимвежтасöн вöдитчыны кужöм. Нимвежтасöн сёрникузялысь да текстлысь
юкöнъяс йитны кужöм.
III. Сюжета серпасъяс серти висьт лöсьöдöм, ас мöвпалöм серти висьт лöсьöдöм;
татшöм текстъясыслöн тэчас, кыв боксянь аслыспöлöслунъяс.
Мöвпалöм кыдз текст сикас, сылöн тэчас (тезис, аргумент, кывкöртöд), кыв
боксянь аслыспöлöслун.
7 класс
КОМИ КЫВ КЫДЗ СÖВМЫСЬ ЯВЛЕНИЕ
5-6-öд классъясын велőдőмтор мőдпőвъёвтőм
Публицистика стиль, сылőн жанръяс, кывйыслőн аслыспőлőслун.

Кадакыв
I. Кадакыв кыдз кывсикас: сылőн вежőртас, морфология признакъяс, синтаксисын
тőдчанлун.
Кадакывлőн неопределённőй форма (кывпод). Кывподлőн -ны/-ыны суффиксъяс.
Кадакывлőн вежласьőм.
Кадакывлőн наклонение. Юőртана да тшőктана наклонение.
Кадакывлőн кад категория: őнiя, локтан, I колян, II колян кад.
Кадакывлőн лыд.
Кадакывлőн морт категория, морт серти вежласьőм.
Морттőм кадакывъяс. Налőн синтаксис боксянь тőдчанлун.
Соссяна кадакывъяс. Налőн кад, морт, лыд серти вежласьőм. Соссяна кадакывъяс
гижанног.
Вуджана да вуджтőм кадакывъяс.
Кадакывлőн залог йылысь понятие. Вőчőдан залог, сылőн вежőртас, сiйőс
петкőдлőм. Возвратнőй залог, сылőн вежőртасъяс, сылőн -сь-, -ч-, -зь-, суффикса
формаяс.
Действие мунанног петкőдлőм. -ышт-, -лывл-/-ывл-, -ав/-ал-, -л/-лы- суффиксъяс,
налőн вежőртасъяс.
Звукоподражательнőй да изобразительнőй кадакывъяс.
Кадакывлöн артмöм. -мунны, -видзны, -вартны, -кывны, -керны суффикспуясöн
артмöм кадакывъяс да найöс гижанног.
Кыка кадакывъяс. Найöс гижанног. Визь пыр гижсьысь кадакывъяс.
Кадакывлöн текст артмöдöмын тöдчанлун.
II. Кадакыв-юöрпас эмакыв-подувпаскöд йитны, ладмöдны кужöм.
Сёрниын мöвпъяс стöчджыка висьталöм могысь кадакыв-синонимъясöн вöдитчыны
кужöм. Öти и сiйö жö кывъяссö ковтöг мöдпöвъёвтöмысь мынтöдчыны кужöм, найöс
синонимъясöн вежны кужöм. Соссяна кадакывъясöн гижöд кыв нормаяс серти
Кадакыв-синонимъясöн вöдитчыны кужöм.
Морттöм кадакывъясöн вöдитчыны кужöм.
Действие мунанног петкöдлыны кужöм. Вöчöдан кадакывъясöн вöдитчыны кужöм.
Возвратнöй залога кадакывъясöн вöдитчыны кужöм.
III. Висьт йылысь понятие, сылöн тэчас да стиль аслыспöлöслун йылысь понятие.
Ас йылысь висьталöм. Сюжета серпасъяс серти висьтъяс лöсьöдöм.
Мый йылысь кö кывлöм подув вылын висьт лöсьöдöм, сылöн тэчас, кыв боксянь
аслыспöлöслун. Сетöм текст кутшöмкö герой нимсянь ас кывйöн висьталöм. Дась текст
юкöн сетöмöн сюжетнöй картинкаяс серти висьт лöсьöдöм-помалöм.
Кужны вöдитчыны комиа-роча, роча-комиа кывкудъясöн.
Серпаса литератураын (Г.Юшков, Г.Фёдоров, И.Торопов да мукöд коми
гижысьлöн) кадакывъясöн вöдитчöм.
Шöркыв
I. Шöркыв кыдз кадакывъяслöн аслыссяма вежласьтöм форма.
Шöркывлöн вежöртас, морфология признакъяс, синтаксисын тöдчанлун.
Шöркыв артмöдысь суффиксъяс да найöс гижанног.
Шöркывъя тэчас йылысь понятие.
Шöркывъяслöн, шöркывъя тэчасъяслöн текст артмöдöмын тöдчанлун.
II. Сёрниын да гижöдын шöркывъя тэчасъясöн вöдитчыны кужöм. Шöркыв
кывбердысь торйöдны кужöм.

Шöркывйöн сёрникузяяс артмöдны кужöм; шöркывъяссö, шöркывъя тэчасъяссö
текстысь аддзыны кужöм.
III. Мортöс серпасалöм: текстлöн тэчас, кывйыслöн аслыспöлöслун (на лыдын
мортöс серпасалан аслыспöлöс «портретнöй» кывъяс). Мортöс ортсы боксянь
серпасалан сетöм текст ас кывйöн висьталöм. Мортöс серпасалан юкöн текстысь
торйöдöм да сiйöс ас кывйöн висьталöм. Тöдсаöс либö кодöскö фотосерпас серти ортсы
боксянь серпасалöм.
Публичнöй общественно-политическöй сёрнилöн (выступлениеяслöн) сикасъяс.
Налöн тэчас.
Ногакыв
I. 5-6-öд классъясын кадакыв йылысь тöдöмлунъяс мöдпöвъёвтöм.
Ногакыв кыдз кадакывлöн аслыссяма вежласьтöм форма, сылöн вежöртас,
морфология признакъяс. Сёрникузяын ногакывлöн тöдчанлун. Ногакывлöн текст
артмöдöмын тöдчанлун.
Ногакыв артмöдысь суффиксъяс, налöн вежöртас, найöс гижанног.
Ногакывъя тэчас (деепричастнöй оборот) йылысь понятие.
II. Ногакывлöн гижöда да вомгора сёрниын вöдитчыны кужöм. Ногакыв
суффиксъяслысь вежöртасъяс тöдöм. Разнöй вежöртаса суффиксъяса ногакывъясöн
вöдитчыны кужöм. Ногакывъясöн сёрникузяяс лöсьöдны кужöм. Гижöда да вомгора
сёрниын ногакывъя тэчасъясöн вöдитчыны кужöм.
III. Серпас серти висьт.
Кадакывберд
I. Кадакывберд кыдз кывсикас. Сылöн вежöртас, грамматика признакъяс.
Кадакывбердлöн синтаксисын тöдчанлун. Текст артмöдöмын кадакывбердлöн
тöдчанлун.
Кадакывбердлöн вежöртас серти сикасъяс.
Кадакывбердлöн öткодялан тшупöдъяс. Налöн вежöртас, артманног да гижанног.
Кадакывбердлöн артмöм.
Кадакывбердъяс гижöм.
II. Гижöда да вомгора сёрниын кадакывбердъясöн вöдитчыны кужöм. Сёрниын
кадакывберд-синонимъясöн да кадакывберд-антонимъясöн вöдитчыны кужöм. Синоним,
антоним кывчукöръясысь кадакывберд-синонимъяс да антонимъяс аддзыны кужöм.
III. Действиеяс серпасалöм кыдз текст: текстлöн тэчас, кывйыслöн аслыспöлöслун.
Действиеяс серпасалан сетöм текст ас кывйöн висьталöм.
Состояние категория
I. Состояние категория йылысь понятие. Сылöн кывбердъясысь,
кадакывбердъясысь торъялöм. Состояние категорияö пырысь кывъяслöн синтаксисын
тöдчанлун. Налöн вежöртас.
II. Состояние категорияö пырысь кывъяс кывбердъясысь да кадакывбердъясысь
торйöдны кужöм. Тайö кывъяснас сёрниын вöдитчыны кужöм.
III. Мортлысь либö вöр-ва состояние серпасалысь текст ас кывйöн висьталöм.
Серпаса литератураын (Тима Вень, Илля Вась, Иван Торопов да мукöдлöн
гижöдъясын) мортлысь, ловъя ловлысь, вöр-ва состояние петкöдлöм, татшöм вежöртаса
гижöдъяслöн кыв боксянь аслыспöлöслун.
АБУ АСШÖР КЫВСИКАСЪЯС. СЁРНИ КУЛЬТУРА
Кывбöр
I. Кывбöр кыдз абу асшöр кывсикас. Вежöртас серти кывбöрлöн сикасъяс.
Сёрникузяын кывбöръяслöн тöдчанлун. Текст артмöдöмын кывбöръяслöн тöдчанлун.

II. Кывбöръясöн, налысь вежöртассö тöд вылын кутöмöн, сёрниын да гижöдын
вöдитчыны кужöм. Кывбöръяс асшöр кывсикасъяскöд гижны кужöм. Кывбöръясöн да
вежлöг формаясöн кыдз грамматика синонимъясöн вöдитчыны кужöм.
III. Лыддьöмтор подув вылын ас нимсянь висьталöм. Серпас вылысь аддзöмтор
подув вылын висьт лöсьöдöм.
Кывйитöд
I. Кывйитöд кыдз абу асшöр кывсикас. Сёрникузяын кывйитöдъяслöн
синтаксическöй тöдчанлун. Прöстöй да составнöй кывйитöдъяс Сочинение да
подчинение кывйитöдъяс. Öтвывтана, торйöдана, паныд сувтöдана сочинение
кывйитöдъяс. Сочинение кывйитöдъясöн прöстöй да сложнöй сёрникузяын вöдитчöм.
Подчинение кывйитöдъясöн сложнöй сёрникузяын вöдитчöм. Текст артмöдöмын
кывйитöдъяслöн тöдчанлун. Кывйитöдъяс гижанног.
II. Сёрниын кывйитöд-синонимъясöн вöдитчöм. Кывйитöдъяслысь вежöртасъяс
тöдöм.
III. Вензяна (дискуссия) тема вылö вомгора мöвпалöм; мöвпалöм кывйыслöн
Кывтор
I. Кывтор кыдз асшöр кывсикас. Кывторъяслöн морфология признакъяс.
Сёрникузяын кывторъяслöн тöдчанлун. Текст артмöдöмын кывторъяслöн тöдчанлун.
Вежöртас серти кывторъяслöн сикасъяс.
Кывторъяс гижанног.
II. Модальнöй кывторъяса сёрникузяяс выразительнöя лыддьöм. Уна сикас
вежöртаса кывторъясöн сёрниын вöдитчыны кужöм.
III. Сетöм сюжет серти висьт лöсьöдöм.
Междометие. Звукоподражательнöй кывъяс
I. Междометие кыдз кывсикас. Сёрникузяын междометиеяслöн тöдчанлун.
Звукоподражательнöй кывъяс. Найöс междометиеясысь торйöдöм.
Междометиеясын дефис. Шуанногöн междометиеяс торйöдöм. Междометие бöрын
запятая либö горöдан пас пуктöм.
II. Междометиеа сёрникузя ясыда, мичаа лыддьöм. Серпаса гижöдъясын, кык морта
сёрниын междометиеяс, налöн коланлун, тöдчанлун.
7-öд классын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм да системаалöм
Мораль да этика вылö сочинение-мöвпалöм либö тайö тема вылö йöз водзын
сёрнитöм. Татшöм темасö серпаса литератураын восьтiгöн кыв боксянь аслыспöлöслун.
8 класс
КОМИ КЫВЛÖН ФИНН-УГОР КЫВЪЯС СЕМЬЯЫН ИН
5-7-öд классъясын велőдőмтор мőдпőвъёвтőм
Синтаксис. Пунктуация. Сёрни культура
Кывтэчас
I. Кывтэчас йылысь 5-öд классын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Кывтэчасын кывъяслöн подчинение йитöд: веськöдлöм (управление), сибöдчöм
(примыкание). Сюрöса кывйыслöн морфология признакъяс серти кывтэчасъяслöн
сикасъяс: кадакывъяяс, нимаяс, кадакывбердаяс.
II. Веськöдлöм йитöд дырйи зависитысь кывсö колана формаö сувтöдны кужöм.
Вежöртас серти синонима кывтэчасъясöн сёрниын вöдитчыны кужöм.
Прöстöй сёрникузя
I. Сёрникузя йылысь велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Сёрникузялöн грамматика (предикативнöй) подув.
Подувпас да юöрпас костын йитöдлöн аслыспöлöслун. Сёрникузяын кыв арт.
Прöстöй сёрникузялöн шуанног. Логическöй ударение.

II. Логическöй ударениеöн да кыв артöн сёрникузяысь медся тöдчана кывсö
торйöдны кужöм; сёрникузя выразительнöя лыддьöм.
III. Архитектурнöй памятникъяс серпасалöм кыдз текст сикас; текстлöн тэчас,
сылöн кыв боксянь аслыспöлöслун.
Кык сюрöса юкöда (кык состава) прöстöй сёрникузяяс
Сёрникузяын сюрöса юкöдъяс
I. Подувпас йылысь велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Подувпас петкöдланногъяс.
Юöрпас йылысь велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Кадакывъя составнöй юöрпас. Прöстöй да составнöй нима юöрпас. Подувпас да
юöрпас костын тире.
Сёрникузяса сюрöса юкöдъяслöн синтаксис синонимъяс, текст артмöдöмын налöн
тöдчанлун.
II. Подувпас да юöрпас йитны кужöм; кывтэчасысь артмöм подувпаскöд йитны
кужöм. Кадакывъя составнöй юöрпас да составнöй нима юöрпас артмöдны кужöм, наöн
Подувпаслöн да юöрпаслöн синонима сикасъясöн (вариантъясöн) сёрниын
III. Ас сикт (кар) история йылысь (либö культура памятник йылысь) публицистика
гижöд (сочинение).
Сёрникузяын содтана юкöдъяс
I. Содтана юкöдъяс йылысь велöдöмторсö мöдпöвъёвтöм. Веськыд да косвеннöй
содтанпас. Тöдчöданпас. Приложение кыдз тöдчöданпаслöн сикас; приложение дырйи
пунктуация пасъяс. Вежöртас серти ногапаслöн сикасъяс: када, ина, помкаа, мога, нога,
условиеа, уступкаа.
Öткодялан тэчас; сы дырйи пунктуация пасъяс.
II. Тöдчöданпаслöн, сылöн сикас - приложениеöн, разнöй вежöртаса ногапасöн
сёрниын вöдитчыны кужöм.
III. Йöз водзын гора, мича (ораторскöй) сёрни, сылöн аслыспöлöслун. Ас сикт (кар,
район, республика) йылысь йöз водзын сёрнитöм.
Öти сюрöса юкöда (öти состава) прöстöй сёрникузяяс
I. Öти сюрöса юкöда сёрникузяяслöн чукöръяс. Юöрпаса öти сюрöса юкöда
сёрникузяяс: тырвыйö мортаяс, стöчмöдтöм мортаяс, морттöмъяс. Подувпаса öти сюрöса
юкöда сёрникузяяс: нимаяс.
Öти сюрöса юкöда да кык сюрöса юкöда сёрникузяяслöн синонимия; текст
артмöдöмын налöн тöдчанлун.
II. Кык сюрöса юкöда да öти сюрöса юкöда сёрникузяясöн кыдз синтаксис
синонимъясöн вöдитчыны кужöм.
Кад да ин петкöдлöм могысь серпасалöмъясын нима сёрникузяясöн вöдитчыны
кужöм.
III. Ас бöрйöм тема вылö висьт.
Абу тырмана сёрникузяяс
I. Абу тырмана сёрникузяяс йылысь понятие. Кык морта сёрниын да сложнöй
сёрникузяын абу тырмана сёрникузяяс.
II. Абу тырмана сёрникузяяссö öти сюрöса юкöда сёрникузяысь торйöдны кужöм.
Текстысь абу тырмана сёрникузяяссö аддзыны кужöм. Кык морта сёрни артмöдны
кужöм.
Серпаса литератураын кык морта да öти морта сёрниын абу тырмана сёрникузяясöн
вöдитчöм.

Сёрникузяын öтсяма юкöдъяс
I. Öтсяма юкöдъяс йылысь велöдöмторсö мöдпöвъёвтöм.
Шуанногöн да öтвывтана, паныд сувтöдана, торйöдана кывйитöдъясöн йитöм
öтсяма юкöдъяс. Öтсяма да абу öтсяма тöдчöданпасъяс. Öтсяма юкöдъяслöн радъяс.
Öтсяма юкöдъяс костын торйöдан пунктуация пасъяс. Öтсяма юкöдъяс дорын öтувтана
кывъяс. Öтувтана кывъяс бердын кыкчута да визь (тире).
II. Öтсяма юкöдъяса да öтувтан кывъяса сёрникузяяс колана шуанногöн лыддьыны
кужöм.
III. Серпаса гижöд подув вылын мöвпалöм.
Шыöдчöмъяс, пыртана кывъяс, междометиеяс
I. Шыöдчöм йылысь велöдöмторсö мöдпöвъёвтöм. Паськöдöм шыöдчöм. Шыöдчöм
дырйи торйöдана пунктуация пасъяс.
Пыртана кывъяс. Пыртана сёрникузяяс. Содтана тэчасъяс.
Сёрникузяын междометиеяс.
Пыртана кывъяс, пыртана сёрникузяяс дырйи, междометиеяс дырйи торйöдан
пунктуация пасъяс. Öтка да кыка (парнöй) пунктуация пасъяс.
Текст артмöдöмын шыöдчöмъяслöн, пыртана кывъяслöн, междометиеяслöн
тöдчанлун.
II. Шыöдчöмъяса, пыртана кывъяса да пыртана сёрникузяяса, междометиеяса
сёрникузяяс колана шуанногöн лыддьыны, шуны кужöм. Сёрникузяяс, текст юкöнъяс
пыртана кывъясöн йитны кужöм.
III. Йöз олöмын зэв тöдчана тема вылö йöз водзын сёрни.
Сёрникузяын торйöдöм юкöдъяс
I. Торйöдöм йылысь понятие. Торйöдöм тöдчанпас да торйöдöм приложение.
Торйöдöм ногапас. Стöчмöдöм кыдз сёрникузяса торйöдöм юкöдлöн сикас. Торйöдöм
содтана юкöдъяс да сёрникузяса стöчмöдысь юкöдъяс дырйи торйöдана пунктуация
пасъяс.
Сёрникузяса торйöдöм юкöдъяслöн синтаксическöй синонимъяс, текст артмöдöмын
налöн тöдчанлун.
II. Торйöдöм юкöдъяса да стöчмöдысь юкöдъяса сёрникузяяс правильнöя шуны,
лыддьыны кужöм. Торйöдöм юкöдъяса сёрникузяясöн да налöн синтаксическöй
синонимъясöн вöдитчыны кужöм.
III. Мортöс серпасалöм-донъялöм кыдз текст сикас; татшöм текстлöн тэчас,
кывйыслöн аслыспöлöслун.
Веськыд да косвеннöй сёрни
I. Веськыд сёрни йылысь да кык морта сёрни йылысь велöдöмтор мöдпöвъёвтöм.
Бокöвöй сёрни (чужая речь) петкöдланногъяс.
Веськыд сёрни пытшкын авторлöн кывъяс. Веськыд сёрниа сёрникузяясын
Косвеннöй сёрни. Цитата. Цитируйтiгöн пунктуация пасъяс.
Веськыд сёрниа сёрникузяяслöн синтаксис синонимъяс, текст артмöдöмын налöн
тöдчанлун.
II. Лыддьысигöн, сёрнитiгöн авторлысь кывъяс торйöдны кужöм. Веськыд сёрни
косвеннöй сёрниöн вежны кужöм. Серпаса литератураын веськыд сёрниöн вöдитчöм.
III. Кык тöдса мортлысь ловру (этш) öткодялöм; татшöм текст тэчасыслöн
Серпаса, мöвпалана юкöнъяса юöртана сочинение.

9 класс
КОМИ КЫВ КЫДЗ ГОСУДАРСТВЕННÖЙ КЫВ
5-8-öд классъясын велöдöмтор мöдпöвъёвтöм
Сложнöй сёрникузя. Сёрни культура
Сложнöй сёрникузя
Кывйитöда сложнöй сёрникузя
Сочинение йитöда сложнöй сёрникузя
I. Сочинение йитöда сложнöй сёрникузя да сылöн аслыспöлöслун. Öтвывтана,
паныд сувтöдана, торйöдана сочинение кывйитöдъяса сложнöй сёрникузяяс. Сочинение
йитöда сёрникузяясын предикативнöй юкöнъяс костас препинание пасъяс.
Сочинение йитöда сложнöй сёрникузяяслöн синтаксическöй синонимъяс, текст
Пунктуация пасъясöн авторскöй вöдитчöм.
II. Сочинение йитöда сёрникузяяс колана шуанногöн лыддьыны да висьтавны
кужöм.
III. Серпаса литература кыв; сылöн аслыспöлöслун да мукöд сикас стиля кывйысь
торъялöм. Серпаса литература текст, спектакль, кинофильм вылö рецензия.
Подчинение йитöда сложнöй сёрникузя
I. Подчинение йитöда сложнöй сёрникузя да сылöн аслыспöлöслун. Сюрöса да
придаточнöй сёрникузяяс. Кывйитöдъяс да кывйитöдъяс пыдди мунысь нимвежтасъяс,
кадакывбердъяс, кыдз сюрöса да придаточнöй сёрникузяяс йитан средство. Сюрöса
сёрникузяын индана кывъяс. Сюрöса сёрникузя сертиыс придаточнöйыслöн ин. Сюрöса
да придаточнöй сёрникузяяс костас пунктуация пасъяс.
Придаточнöй сёрникузя сикасъяс.
Подчинение йитöда сёрникузяясöн вöдитчан сёрни юкöнъяс.
Подчинительнöй йитöда некымын придаточнöя сложнöй сёрникузяяс; наын
Подчинение йитöда сложнöй сёрникузяяслöн синтаксическöй синонимъяс; текст
II. Сёрниын подчинительнöй йитöда сёрникузяясöн вöдитчыны кужöм. Торйöдöм
содтана юкöдъяса прöстöй сёрникузяясöн да подчинение йитöда сложнöй
сёрникузяясöн, кыдз синтаксическöй синонимъясöн, вöдитчыны кужöм. Ногакывъясöн,
ногакывъя тэчасъяса, шöркывъя тэчасъяса прöстöй сёрникузяясöн да подчинение йитöда
сложнöй сёрникузяясöн, кыдз синтаксическöй синонимъясöн, вöдитчыны кужöм.
III. Делöвöй документъяс: ас олöм гижöм (автобиография), шыöдчöм (заявление).
Наука сёрни, сылöн сикасъяс, тэчас, кывйыслöн аслыспöлöслун. Лингвистическöй
тема вылö юöртöм.
Кывйитöдтöм (союзтöм) сложнöй сёрникузя
I. Кывйитöдтöм сложнöй сёрникузя да сылöн аслыспöлöслун. Кывйитöдтöм
сложнöй сёрникузялöн юкöнъяс костын вежöртас серти йитöдъяс. Кывйитöдтöм
сложнöй сёрникузяын пунктуация пасъяс.
Кывйитöдтöм сложнöй сёрникузялöн синтаксическöй синонимъяс, текст
II. Кывйитöдтöм сложнöй сёрникузялöн юкöнъяс костысь уна сикас вежöртас
шуанногöн петкöдлöны кужöм. Кывйитöдтöм сложнöй да кывйитöдъяса сложнöй
сёрникузяясöн, кыдз синтаксическöй синонимъясöн, вöдитчыны кужöм.
III. Серпаса литература кыв йылысь неыджыд юöртöм. Лингвистика тема вылö
неыджыд статьялöн (статья юкöнлöн) реферат.

Уна сикас йитöда сложнöй сёрникузяяс
I. Разнöй кывйитöдъяса да кывйитöдтöм сложнöй сёрникузяяслöн сикасъяс; наын
пунктуация пасъяс. Пунктуация пасъяслöн йитöдъяс.
II. Уна сикас йитöда сложнöй сёрникузяясöн вöдитчыны кужöм. Серпаса
литератураын уна сикас йитöда сёрникузяясöн вöдитчöмлысь коланлунсö да
аслыспöлöслунсö гöгöрвоöдны кужöм.
III. Серпаса литература кыв йылысь статья, небöг юкöн конспектируйтöм.
Лингвистика тема вылö статьялöн (статья юкöнлöн) конспект.
Кыв йылысь медшöр юöръяс
Морт олöмын кывлöн тöдчанлун. Кыв кыдз сöвмысь лоöмтор. Коми да роч кывъяс
костын йитöдъяс. Финн-угор кывъяс костын коми кывлöн ин. Коми гижöд артмöм,
гижöдлöн тöдчанлун. Коми кыв йылысь наука, сылöн юкöнъяс. Тöдчана коми кыв
туялысьяс.
Фонетикаысь, лексикаысь, грамматикаысь, сёрни культураысь
велöдöм тöдöмлунъяс öтувтöм
Текст признакъяс йылысь, йитöда высказываниелöн тема да шöр мöвп йылысь,
текст юкöнъяс йитöд йылысь, юöртöм, мöвпалöм, серпасалöм йылысь, сёрни стильяс
йылысь тöдöмлунъяс öтувтöм.
Общественнöй, мораль да этика, историко-литературнöй тема вылö публицистика
сяма сочинение.
История да серпаса литература тема вылö доклад либö реферат (öти öшмöс серти).
Лингвистика тема вылö статья (небöгысь юкöн) серти тезисъяс.
Критика, публицистика статья конспектируйтöм да дженьыд план лöсьöдöм.

Тематический план
класс Раздел Тема Кол-во
часов
Примечание
(практическая
часть)
5
класс
Кыв кыдз сёрнитан
медшöр средство
1
1-4-öд классъясын
велöдöмтор
мöдпöвъёвтöм
4 Гортса сочи-
нение
Диктант
Синтаксис.
Пунктуация. Сёрни
культура
1. Кывтэчас
2. Сёрникузя
3. Сёрикузяса сюрöса юкöдъяс
4. Сёрникузяса содтана юкöдъяс
5. Öтсяма юкöдъяса сёрникузяяс
6. Шыöдчöм
7. Пыртана кывъяс да кывтэ-
часъяс
8. Сложнöй сёрникузя
9. Веськыд сёрни
2
6
1
4
2
2
2
6
4
Сочинение
Изложение
Диктант
Фонетика. Орфоэпия.
Графика да
орфография. Сёрни
культура
1. Фонетика кыдз кыв наукалöн
юкöн
2. Графика кыдз языкознание
наукалöн юкöн
16
9
Сочинение
Текст вылын
уджалöм
Изложение
Диктант
Лексика. Сёрни
культура
1. Лексика кыдз кыв наукалöн
юкöн
2. Торъякыв да сылöн кыввор
вежöртас
3. Öти вежöртаса да уна
вежöртаса торъякывъяс
4. Омонимъяс. Синонимъяс.
Антонимъяс
1
2
2
3
Асшöр удж
Кывчукöръясöн
уджалöм
Кыв тэчас. Кыв
артманног.
Орфография. Сёрни
культура
1. Кыв тэчас кыдз кыв наукалöн
юкöн
2. Кыв артманног видлалöм
3. Орфография кыдз кыв туялан
4
4
4
Изложение
Диктант
Морфология.
культура
1. Асшöр да абу асшöр
кывсикасъяс
2. Эмакыв
3. Кывберд
1
12
8
Сочинение
Диктант
5-öд классын
мöдпöвъёвтöм да
системаалöм
5 Диктант
6
класс
Коми кыв – финн-
угор кыв семьяын ин
1
2

Лексика да
фразеология. Сёрни
культура
1. Лексикаысь 5-öд класын
велöдöмторсö мöдпöвъёвтöм
2. Ас коми кывъяс. Заимст-
вуйтöм кывъяс
3. Быдöнöн вöдитчан кывъяс
4. Уджсикас кывъяс, сёрнисикас
кывъяс, жаргонизмъяс
5. Важмöм кывъяс
6. Выльöн артмöм кывъяс
7. Коми кывлысь кыввор озыр-
мöдан туйяс
8. Фразеология кыдз кыв туялан
1
2
1
3
2
2
4
10
Сочинение
Диктант
Зачет
Кыв артмöм.
культура
1. Коми кывйын медшöр кыв
армöдан ногъяс
2. Кыв этимология йылысь
понятие
7
4
культура
1. Эмакыв
2. Кывберд
3. Лыдакыв
4. Нимвежтас
20
9
5
10
Изложение
Сочинение
Диктант грам-
матика уджöн
6-öд классые велöдöм
материал
мöдпöвъевтöм да
5 Диктант
7
класс
Коми кыв кыдз
сöвмысь явление
1
нение
культура
1. Кадакыв
2. Шöркыв
3. Ногакыв
4. Кадакывберд
5. Состояние категория
6. Абу асшöр кывсикасъяс.
Кывбöр
8. Кывйитöд
9. Кывтор
10. Междометие. Звукопод-
ражательнöй кывъяс
20
10
11
9
4
7
6
5
5
Серпаса сочи-
нение
Изложение
7 Диктант
8
класс
Коми кывлöн финн-
угор кывъяс семьяын
ин
1

нение
Синтаксис.
Пунктуация. Сёрни
культура
1. Кывтэчас
2. Прöстöй сёрникузя
3. Кык сюрöса юкöда прöстöй
сёрникузяяс
4. Сёрникузяын содтана юкöдъ-
яс
5. Öти сюрöса юкöда прöстöй
6. Абу тырмана сёрникузяяс
7. Сёрникузяын öтсяма юкöдъяс
8. Шыöдчöмъяс, пыртана кывъяс,
междометиеяс
9. Сёрникузяын торйöдöм
юкöдъяс
10. Веськыд да косвеннöй сёрни
8
9
9
12
12
7
6
7
7
5
Диктант
Изложение
Сочинение
8-öд класын
5
9
класс
Коми кыв кыдз
государственнöй кыв
1
2 Горса сочи-
нение
Сложнöй сёрникузя.
Сёрни культура
1. Сложнöй сёрникузя
2. Сочинение йитöда сложнöй
сёрникузя
3. Подчинение йитöда сложнöй
сёрникузя
4. Кывйитöдтöм сложнöй
сёрникузя
5. Уна сикас йитöда сложнöй
1
9
20
10
7
Асшöр удж
Контрольнöй
диктант
Мöвпалана из-
ложение
Сочинение-рас-
суждение
Тöдöмлунъяс
донъялан дик-
тант
Изложение
Кыв йылысь медшöр
юöръяс
1. Морт олöмын кывлöн
тöдчанлун
2. Коми да роч кывъяс костын
йитöдъяс
3. Финн-угор кывъяс костын
коми кывлöн ин
4. Коми гижöд артмöм, гижöдлöн
тöдчанлун
5. Коми кыв йылысь наука,
сылöн юкöнъяс
6. Тöдчана коми кыв туялысьяс
1
1
1
1
1
1
Асшöр удж
Презентация

Фонетикаысь,
лексикаысь,
сёрникультураысь
велöдöм тöдöмлунъяс
öтувтöм
1. Текст признакъяс йылысь
2. Юöртöм, мöвпалöм, серпа-
салöм
3. Сёрни стильяс
3
2
3
Публицистика
сяма сочинение
Доклад
Велöдöмтор
4 Диктант

Планируемые результаты
Велöдчысьяслöн 5-öд классын босьтöм тöдöмлун да кужöмлун дорö
корöмъяс.
I. Велöдчысьяслы быть колö тöдны 5-öд класын велöдöмторсö, кыв да сёрни
понятиеяс тöдчöдöмсö, орфография да пунктуация правилöяс. Налы колö кужны
подулавны ассьыныс вочакывъяссö, кужны вайöдны колана видлöгъяс.
II. 5-öд класс помалiгкежлö велöдчысьяслы колö кужны:
- видлавны торъякывъяс шыяс боксянь, тэчас серти, морфология боксянь,
кык сюрöса юкöда (эм подувпас и юöрпас) сёрникузяяс – синтаксис боксянь.
Артмöдны велöдöм нин сикаса прöстöй да сложнöй сёрникузяяс;
- тöдса кывъяслысь гöгöрвоöдны вежöртасъясö да колана ногöн вöдитчыны
наöн; ас кежысь вöдитчыны орфография кывкудйöн;
- сёрнитны гижöд кывлы лöсялан нормаяс серти.
Орфографияысь. Корсьны-аддзыны торъякывъясысь велöдöм нин
орфограммаяс; аддзыны орфографияысь торкалöмъяс да бырöдны найöс.
Пунктуацияысь. Аддзыны сёрникузяясысь пунктуация пасъясöн торйöдöм,
но вежöртас серти йитчöм юкöнъяс, подулавны пасъяс пукталöмсö,
сёрникузяясын пуктавны пасъясö велöдöм нин правилöяс серти.
Йитöда сёрниысь. Гöгöрвоöдны текстлысь темасö да медшöр мöвпсö,
сылысь стильсö. Подробнöя да дженьыда висьтавны юöртана текстъяс; на лыдын
тшöтш и предметъяс, пемöсъяс серпасалан юкöнъясöн. Кужны лöсьöдны сетöм да
ас лöсьöдöм (собственнöй) текстлысь прöстöй план. Сетöм тема серти гижны
юöртан сикаса сочинение, гижны олöмын вöвлöмторъяс йылысь висьтъяс, а
сiдзжö серпасавны ас налюдение серти, картинаяс серти предметъяс, пемöсъяс.
Сöвмöдны велöдöм кыв материал серти ас лöсьöдöм текстлысь содержаниесö
да кыв боксянь тэчöмсö.
Уна сикас содержаниеа текстъясын вежöртас да стиль боксянь кужöмöн,
колана ногöн вöдитчыны кыв средствоясöн.
Вомгора да гижöда сёрниын грамотнöя вöдитчыны тöдса нин лексика да
грамматика средствоясöн.
Вöдитчыны орфография кывкудйöн.
6-öд классын велöдöм материал мöдпöвъёвтöм да системаалöм
I. Велöдчысьяслы колö тöдны 5-öд класын велöдöм кыв юкöнъяслысь
гöгöрвоöдöмсö, сёрни понятиеяссö, орфографияысь да пунктуацияысь
правилöясö, кужны подулавны ассьыныс вочакывъяссö видлöгъяс вайöдöмöн.
II. 6-öд класс помалiгöн велöдчысьяслы колö кужны ясыд, гöгöрвоана тэчаса
кывъяс видлавны кыв артмöм боксянь; 6-öд классын велöдöм кывсикасъяс
видлавны морфология боксянь; кык сюрöса юкöда сёрникузяяс да морттöм
кадакывйöн петкöдлöм öти сюрöса юкöда сёрникузяяс видлавны синтксис
боксянь; колö тöдны да кужны вöдитчыны велöдöм нин гижöд кыв нормаясöн.
Орфографияысь. Торъякывъясысь аддзыны велöдöм нин орфограммаяс,
кужны подулавны ассьыныс видзöдлассö, стöча гижны велöдöм нин
орфограммаяс вылö торъякывъяс; аддзыны да бырöдны орфографияысь
тырмытöмторъяс.

Пунктуацияысь. Аддзыны сёрникузяясысь вежöртас серти йитчöм юкöнъяс,
кодъясöс колö торйöдны пунктуация пасъясöн, подулавны пасъяс пуктöмсö,
пуктыны пасъяссö велöдöм нин правилöяс серти.
Йитöда сёрниысь. Лöсьöдны сложнöй план. Подробнöя, дженьыда да
юкöнъяс бöрйöмöн кужны ас кывйöн висьтавны юöртана текст, кöнi эм мусер,
керка пытшкöс серпасалöм.
Темасö да шöр мöвпсö тöд вылö босьтöмöн сочинение кежлö материал
чукöртны да систематизируйтны.
Сочинение-серпасалöм гижны.
Сочинение-мöвпалöм гижны.
Гижны висьт сяма сочинение (мыйкö йылысь тöдмалöм, кывлöм, мыйкö
аддзылöм бöрын).
Серпаса гижöдъясысь аддзыны серпасалöм, мöвпалöм юкöнъяс.
Гижны ас олöм йылысь висьт.
Тöдны официально-делöвöй стиль.
Бурмöдны ас текстлысь сюрöссö да кыв боксянь тэчöм-лöсьöдöмсö (велöдöм
нин кыв материал серти).
Кужны ясыда, стöча, грамотнöя вочавидзны велöдöм нин материал серти
юалöмъяс вылö, сетöм тема йылысь сёрнитны йöз водзын.
Кужны мича, ясыда лыддьыны гижöм (проза да кывбура) текст.
I. Велöдчысьяслы колö тöдны 7-öд классын велöдöм кыв явлениеяслысь
гöгöрвоöдöмъяссö, сёрникöд йитчöм гöгöрвоöдöмъяссö, орфография да
пунктуация правилöяс, колö кужны подулавны ассьыныс вочакывъяссö, вайöдны
колана видлöгъяс. Велöдчысьяслы колö тöдны асшöр да абу асшöр кывсикасъяс,
тöдны налысь морфология признакъяссö, кужны найöс аддзыны-торйöдны
текстысь. Стöча, тырмытöмторъястöг гижны кывсикасъяс.
II. 7-öд класс помын велöдчысьяслы колö:
- кужны видлавны кывсикасъяс морфология боксянь, ногакывъя тэчаса да
шöркывъя тэчаса сёрникузяяс видлавны синтаксис боксянь, видлавны велöдöм
нин кывйитöда сложнöй сёрникузяяс;
- кужны лöсьöдны шöркывъя тэчаса да ногакывъя тэчаса сёрникузяяс;
- кужны артмöдны вöчöдана да возвратнöй залога кадакывъяс да вöдитчыны
наöн;
- тöдны да кужны вöдитчыны гижöд кыв нормаясöн.
подулавны найöс; стöча, тырмытöмторъястöг гижны велöдöм орфограммаяс вылö
торъякывъяс; аддзыны да бырöдны орфографияысь тырмытöмторъяс.
Пунктуацияысь. Кужны пуктавны велöдöм нин правилöяс серти пунктуация
пасъяс.
Йитöда сёрниысь. Кужны лöсьöдны торъя темаяс вылö публицистика
стильлы лöсялана текстъяс, гöгöрвоны татшöм текстъяссö. Подробнöя да
дженьыда ас кывйöн висьтавны мортöс серпасалан юкöнъяса юöртана текстъяс.
Кужны серпасавны мортöс; уджалöм, велöдчöм; сетöм сюжетъяс серти гижны
висьтъяс; гижны сочинение-мöвпалöм.
Литературнöй персонаж гижöмöн серпасалöм-донъялöм.

Стöча, грамотнöя висьтавны вöвлöмторъяс йылысь, подулавны ассьыныс
кывкöртöдъяссö.
I. Велöдчысьяслы колö тöдны 8-öд классын велöдöм кыв явлениеяслысь
гöгöрвоöдöмъяс, сёрникöд йитчöм гöгöрвоöдöмъяс, пунктуация правилöяс, колö
кужны подулавны ассьыныс вочакывнысö, вайöдны колана видлöгъяс.
II. 8-öд класс помын велöдчысьяслы колö кужны:
- видлавны синтаксис боксянь кывтэчас, кык сюрöса юкöда да öти сюрöса
юкöда прöстöй сёрникузяяс, веськыд сёрниа сёрникузяяс;
- лöсьöдны öтсяма юкöдъясöн, торйöдöм юкöдъясöн, пыртана кывъясöн да
сёрникузяясöн, шыöдчöмъясöн сьöктöдöм öти сюрöса юкöда да кык сюрöса юкöда
прöстöй сёрникузяяс;
- вöдитчыны синтаксическöй синонимъясöн;
- вöдитчыны велöдöм материал серти гижöд кыв нормаясöн, колö тöдны
велöдöм нормаяс.
Пунктуацияысь. Аддзыны сёрникузяысь вежöртас серти йитчöм юкöнъяс,
кодъясöс колö торйöдны пунктуация пасъясöн, подулавны пунктуация пасъяссö
да пуктавны найöс сёрникузяö велöдöм правилöяс серти.
Кужны пуктавны пунктуация пасъяс öтсяма юкöдъяса, торйöдöм содтана
юкöдъяса, стöчмöдысь юкöдъяса сёрникузяясö, шыöдчöмъяса, междометиеяса,
пыртан кывъяса да сёрникузяа, содтан кывъяса да сёрникузяа прöстöй
сёрникузяясö. Кужны пуктыны пунктуация пасъяс веськыд сёрниа да цитатаяса
сёрникузяясын. Пуктыны подувпас да юöрпас костö (кор колö) тире.
подулавны найöс; правильнöя гижны велöдöм орфограммаяс вылас
торъякывъяссö.
Йитöда сёрниысь. Гöгöрвоöдны текстлысь сикас да стиль. Пыдiсянь,
посниторъяс тöд вылö босьтöмöн да бöрйöмöн, ас кывйöн висьтавны юöртана
текст. Текстас долженöсь лоны ин, памятникъяс серпасалысь юкöнъяс.
Гижны сочинение-серпасалöмъяс (тöдса йöзöс öткодялöмöн серпасалöм-
донъялöм, ин серпасалöм, история либö культура памятник серпасалöм), гижны
мораль да этика тема вылö сочинение-мöвпалöм. Сöвмöдны сетöм темалы
лöсялана, шöр мöвплы да стильлы лöсялана сочинение да изложение гижöм.
Аддзыны да бырöдны гижöм уджысь уна сикас тырмытöмтор. Кужны
выразительнöя сёрнитны, общественнöя тöдчана проблема серти сёрнитны
кывзысьяс водзын. Туявны серпаса литература кыв.
I. Велöдчысьяслы колö тöдны кыв йылысь медшöр юöръяс, 9-öд классын
велöдöм кыв явлениеяслысь сёрникöд йитчöм понятиеяслысь гöгöрвоöдöмъяс,
пунктуация правилöяс, кужны подулавны ассьыныс вочакывъяссö, колана
видлöгъяс вайöдöмöн.
II. 9-öд класс помын велöдчысьяслы колö кужны:
- видлавны шыяс фонетика боксянь; торъякывъяс – кыв артмöм да
морфология боксянь; кывтэчасъяс, сёрникузяяс – синтаксис боксянь; кывлысь
став юкöнсö – стилистика боксянь;

- лöсьöдны уна сикас сложнöй сёрникузя; текст лöсьöдiгöн вöдитчыны
содержаниеыслысь да стильыслысь лöсялана синтаксическöй синонимъясöн;
- гöгöрвоöдны текстлысь сикассö да стильсö;
- вомгора да гижöда сёрниын вöдитчыны гижöд кыв нормаясöн, сёрнитны
гижöд кывйöн.
Пунктуацияысь. Сёрникузяясысь аддзыны вежöртас серти йитчöм юкöнъя,
кодъясöс колö торйöдны пунктуация пасъясöн, подулавны пунктуация пасъяс
бöрйöмсö, 5-9-öд классъясын велöдöм пунктуация правилöяс серти сувтöдавны
пунктуация пасъяссö; аддзавны да бырöдавны пунктуацияысь тырмытöмторъяс;
сёрникузясö видлавны пунктуация боксянь.
Орфографияысь. Торъякывъясысь аддзыны велöдöм орфограммаяс,
подулавны орфограмма бöрйöмсö, велöдöм орфограммаяс серти стöча, кужöмöн
гижны торъякывъяс, аддзыны да бырöдны орфографияысь тырмытöмторъяс,
торъякывъясö видлавны орфография боксянь.
Йитöда сёрниысь. Гöгöрвоöдны текстлысь сикас да стиль, лöсьöдны уна
сикас стильлы лöсялана текстъяс. Öти öшмöс серти дасьтыны да лыддьыны
историко-литературнöй тема вылö доклад.
Лöсьöдны неыджыд литературно-публицистическöй статья серти (либö
неыджыд статья серти) конспект либö тезисъяс. Гижны публицистика сяма
сочинение. Гижны шыöдчöм, ас олöм гижöд.
Сöвмöдны сочинение гижан сям, бурмöдны сочинениелысь содержаниесö,
кывсö. Ас гижöм текстлысь аддзыны да бырöдны кыв боксянь
тырмытöмторъяссö. Мытшöдъястöг, кужöмöн, тырмытöмторъястöг сёрнитны
сетöм тема йылысь. Вомъёрткöд сёрнитiгöн тöд вылын кутны сёрни этикет.

Критерии и нормы оценки знаний учащихся
Велöдчысьяслысь вомгора вочакывъяс донъялöм
Коми кывйысь тöдöмлунъяс донъялöмын медшöрнас лоö юасьöмъяс серти вомгора
вочавидзöм. Велöдчысьяслöн тырвыйö вочакывйыс – тайö торъя тема вылö йитöда,
логика боксянь сьöрсьöн-бöрсьöн да шыльыда висьталöм, гöгöрвоöдöмъясöн,
правилöясöн вöдитчыны кужöм петкöдлöм.
Велöдчысьяслысь вочакывсö донъялiгöн тöд вылын колö кутны: 1) тырвыйö-ö да
стöча-ö вочавидзöма юалöм вылас; 2) гöгöрвоöма-ö велöдöмторсö; 3) тыр-бура-ö
лöсьöдöма вочакывсö кыв боксяньыс.
«5» вылö вочакывсö позьö донъявны, велöдчысьыс кö: 1) велöдöм материалсö
висьталö тырвыйö, кыв (языкöвöй) понятиеясыслы сетö стöч гöгöрвоöдöмъяс; 2)
гöгöрвоö материалсö, ассьыс мöвпъяссö вермö подулавны, тöдöмлунъяснас кужö
вöдитчыны практическöя, колана видлöгъяссö кужö вайöдны оз сöмын велöдчан
небöгысь, но и асшöра лöсьöдöмаясöс; 3) материалсö висьталö сьöрсьöн-бöрсьöн, гижöд
кыв нормаяс серти правильнöя.
«4» позьö пуктыны, велöдчысьыслöн вочакывйъяс кö эм 1-2 тырмытöмтор,
кодъясöс ачыс жö и аддзö да бырöдö, да эм 1-2 тырмытöмтор сьöрсьöн-бöрсьöн
висьталöмас, висьталöмсö кыв боксянь лöсьöдöм-тэчöмас.
«3» позьö пуктыны, велöдчысьыс кö сетöм темасö тöдö, темаыслысь шöр визьяссö
гöгöрвоö, но: 1) материалсö висьталö оз тырвыйö, понятиеяслысь определениеяссö
(гöгöрвоöдöмъяссö), правилöяссö оз стöча сет; 2) ассьыс мöвпъяссö оз куж пыдiсянь да
эскöдана подулавны, оз куж вайöдны ассьыс видлöгъяс; 3) материалсö висьталö оз
сьöрсьöн-бöрсьöн, висьталöмас эмöсь кыв боксянь торкалöмъяс, тырмытöмторъяс.
«2» вылö донъялöны, велöдчысьыс кö велöдан материалыслысь унджык юкöнсö оз
тöд, определениеяс да правилöяс висьталiгöн унаысь торксьылö, дзугö налысь смыслсö,
материалсö висьталö логика боксянь артсö ёна торкалöмöн, материалсö висьталö
тöдтöмпырысь.
«1» вылö донъялöны, велöдчысьыс кö велöдан материалсьыс нинöм оз тöд,
велöдöмторсö дзикöдз оз гöгöрво.
Диктантъяс донъялöм
Диктант – тайö орфографияысь да пунтктуацияысь тöдöмлунъяс донъялан медшöр
формаясысь öти.
Диктантъяс вылö колö босьтны гижöд кыв нормаяслы лöсялана, буретш тайö
класслы гöгöрвоана, йитöда текстъяс.
Диктантлöн йöрышыс урчитöма тадзи:
5-öд класслы – 90-100 кыв, 6-öд класслы – 100-110 кыв, 7-öд класслы – 110-120
кыв, 8-öд класслы – 120-150 кыв, 9-öд класслы – 150-170 кыв (кывъяс лыдас пырöны и
асшöр, и абу асшöр кывъяс).
Донъялан кыввора( словарнöй) диктант отсалö прöверитны сложнöй, прöверитны
позьтöм орфограммаяс вылö кывъяс гижны кужöм. Сылöн йöрышыс: 5-öд класслы – 15-
20 кыв, 6-öд класслы – 20-25 кыв, 7-öд класслы – 25-30 кыв, 8-öд класслы – 30-35 кыв, 9-
öд класслы – 35-40 кыв.
Торъя темаысь тöдöмлунъяс прöверитöм могысь гижан диктантö колö бöрйыны
тайö темаыслы лöсялана орфограммаяс да пунктограммаяс, а сiдзжö босьтöм навыкъяс
зумыдмöдöм могысь водзджык велöдöм орфограммаяс да пунктограммаяс.
Четверть да велöдчан во помын нуöдан кывкöрталысь (итогöвöй) диктантъяс
серти позьö казявны-аддзыны велöдчысьяслысь став велöдöм темаысь тöдöмлунсö.

Донъялан диктантъяс нуöдöм могысь колö бöрйыны сэтшöм текстъяс, кöнi тема
сертиыс вöлi эськö 2-3 видлöгысь не этшаджык. Водзынджык нин велöдöм
орфограммаясысь да пунктограммаясысь пыртны 1-3 видлöгöн.
Прöверитан орфограмма да пунктограмма лыдыс урчитöма та мында: 5-öд классын
– 12 разнöй орфограмма да 2-3 пунктограмма, 6-öд классын – 16 уна сикас орфограмма
да 3-4 пунктограмма, 7-öд классын – 20 уна сикас орфограмма да 4-5 пунктограмма, 8-
öд классын – 24 уна сикас орфограмма да 10 пунктограмма, 9-öд классын – 24 уна сикас
орфограмма да 15 пунктограмма.
Донъялан диктант текстö позьö пыртны сöмын сэтшöм выльöн велöдöм
орфограммаяс, кодъясöс бура нин вынсьöдöма 2-3 урокын.Диктант донъялiгöн оз ков
чинтыны донсö орфография да пунктуация татшöм тырмытöмторъясысь:
1) торъякыв визьысь визьö вуджöдöмысь;
2) школауджтасö пырттöм правилöяс торкöмысь;
3) велöдтöм на правилöяс вылö öшыбкаысь;
4) прöверитны позьтöм торъякывъяс гижанног торкöмысь;
5) текст авторыслысь аслыспöлöс пунктуация пас вежöмысь.
Диктант донъялiгöн тöд вылын колö кутны öшыбкаыслысь сикассö. Öшыбкаяссьыс
колö торйöдны абу грубöйясöс. Öшыбкаяс лыддигöн кык абу грубöй öшыбка лыддьöны
öти пыдди.
Абу грубöй öшыбкаяс лыдас пырöны:
1) правилöясысь кежöмъяс (примечаниеяс) вылö торксьöмъяс;
2) тöдтöм (абу коми да абу роч) аснимъяс торкöмöн гижöм;
3) öти пунктуация пас мöд пунктуация пас пыдди пуктöм.
Донъялiгöн тöд вылын сiдзжö колö босьтны öшыбкаяссö мöд пöв вöчöм да öти
сикаса (однотипнöй) öшыбкаяс вöчöмсö.
Öшыбкаяссö кö велöдчысь вöчöма некымынысь öти и сiйö жö торъякывйын либö
öтвужъя кывъясын, найöс лыддьыны öти öшыбкаöн.
Öти сикасаöн лоöны öти и сiйö жö правилö вылö тырмытöмторъяс, правильнöя
гижанногсö бöрйöмыс кö йитчöма кывйыслöн грамматика да фонетика
аслыспöлöслуныскöд.
Диктантысь воддза куим öти сикас öшыбкасö лыддьыны öти öшыбкаöн, а став
мукöдсö лыддьыны торъя öшыбкаöн.
Донъялан диктантын кö велöдчысь веськöдöма витысь унджык öшыбка, донсö колö
чинтыны öти балл вылö. Веськöдöма кö куимысь унджыкöс, «5» оз позь пуктыны.
Диктант донъялöны öти оценкаöн.
«5» вылö донъявсьö диктантыс, сэнi кö абу ни öти тырмытöмтор, либö эм кö
пунктуацияыс абу грубöй öти тырмытöмтор.
«4» вылö донъявсьö диктантыс, сэнi кö эм орфографияысь 2 да пунктуацияысь 2
тырмытöмтор, либö орфографияысь 1 да пунктуацияфысь 3 тырмытöмтор, либö
пунктуацияысь 4 тырмытöмтор, но абу ни öти öшыбка орфографияысь.
«3» вылö донъявсьö диктантыс, сэнi кö эм орфографияысь 4 да пунктуацияысь 4
тырмытöмтор, либö орфографияысь 3 да пунктуацияысь 5 тырмытöмтор, либö
пунктуацияысь 7 öшыбка, но абу ни öти öшыбка орфографияысь.
5-öд классын «3» позьö пуктыны диктантысь, кöнi эм орфографияысь 5 да
пунктуацияысь 4 тырмытöмтор. «3» позьö пуктыны орфографияысь 6 да пунктуацияысь
6 öшыбкаысь, найö кö öти сикасаöсь да абу грубöйöсь.
«2» пуктыссьö диктантысь, сэнi кö эм орфографияысь 7 да пунктуацияысь 7
тырмытöмтор, либö орфографияысь 6 да пунктуацияысь 8 тырмытöмтор,
орфографияысь 5 да пунктуацияысь 9 тырмытöмтор, орфографияысь 8 да
пунктуацияысь 6 тырмытöмтор.

«1» вылö донъялöны, диктантын кö лэдзöма зэв уна öшыбка.
Комплекснöй донъялан уджысь, кытчö пырö диктант да фонетикаысь, лексикаысь,
орфографияысь, грамматикаысь содтöд удж, колö пуктыны кык оценка, кыкнан сикас
уджсьыс торйöн.
Содтöд уджъяссö донъялöны татшöм ногöн:
«5» пуктыссьö, велöдчысь кö став уджсö вöчöма стöча, абу вöчöма ни öти öшыбка;
«4» пуктысьö, велöдчысь кö стöча вöчöма заданиеясыслысь ¾ юкöнысь абу
этшаджык;
«3» пуктыссьö, уджыслысь кö вöчöма джынсьыс абу этшаджык да колана ногöн;
«2» пуктысьö, уджсьыс кö вöчöма джынсьыс унджыксö;
«1» пуктыссьö, велöдчысь кö абу вöчöма ни öти удж.
Кыввора (словарнöй) диктантысь пуктысьö:
«5» - абу ни öти öшыбка;
«4» - лоöма 1-2 öшыбка;
«3» - лоöма 3-4 öшыбка;
«2» - вöчöма 7 öшыбкаöдз.
«1» вылö донъялöны, диктантын кö вöчöма зэв уна öшыбка.
Изложение да сочинение донъялöм
Изложение да сочинение – тайö медколана гижан уджъяс. Найö сетöны позянлун
видлавны-донъявны челядьлысь мöвпъяс сьöрсьöн-бöрсьöн, правильнöя висьтавны да
йитöда сёрни артмöдны кужöмлунсö.
Подробнöй изложение текстлысь примернöй йöрыш урчитöма тадзи: 5-öд классын
– 100-150 кыв; 6-öд классын – 150-200 кыв; 7-öд классын – 200-250 кыв; 8-öд классын –
250-350 кыв; 9-öд классын – 350-450 кыв.
Донъялан подробнöй изложениелöн йöрышыс 8-öд да 9-öд классъясын вермас
лоны 50 кывйöн ыджыдджык.
Классын гижан сочинениелöн вöзъяна (рекомендуйтана) йöрышыс: 5-öд классын –
0,5-1,0 лист бок; 6-öд классын – 1,0-1,5 лист бок; 7-öд классын – 1,5-2,0 лист бок; 8-öд
классын – 2,0-3,0 лист бок; 9-öд классын – 3,0-4,0 лист бок.
Тайö индöм йöрышыс абу зэв стöча урчитöма (примернöй), сы вöсна школаын
сочинение лöсьöдiгöн колö босьны тöд вылö гижöд стильсö да жанрсö, темасö да шöр
мöвпсö, велöдчысьяслысь гижан öдсö, налысь сöвман тшупöдсö да с.в.
Изложение да сочинение серти позьö тöдмавны:
1) тема восьтыны кужöм; 2) стильлы лöсялана, высказывание темалы, моглы
лöсялана кыв средствоясöн вöдитчыны кужöм; 3) кыв нормаяс, гижан правилöяс тöдöм.
Быд изложение да сочинение донъялöны кык оценкаöн: öтисö пуктöны гижöд
сюрöсысь да гижöдсö лöсьöдöмысь (оформитöмысь), мöдсö – орфография, пунктуация,
кыв нормаяс тöдöмöн гижöмысь (грамотносьтысь). Кыкнан оценкаыс лыддьыссьö коми
кывйысь оценкаöн.
Сочинение да изложение содержаниесö донъялöны татшöм подувъяс серти:
– темаыслы да шöр мöвпыслы лöсялöм;
– темасö восьтöм (пыдiсянь – абу пыдiсянь);
– фактическöй материалыслöн стöчлун;
– висьталöмсö сьöрсьöн-бöрсьöн тэчöм.
Сочинение да изложение сёрни боксянь тэчöмсö (оформитöмсö) донъялiгöн тöд
вылын колö кутны: кывворыслысь да сёрни грамматика тэчасыслысь озырлунсö; стиль
боксянь лöсялöмсö, сёрниыслысь выразительностьсö; сёрни боксянь
тырмытöмторъясыслысь лыдсö.
Велöдчысьяслысь гижны кужанлун (сям) донъялöны орфографияысь,
пунктуацияысь, грамматикаысь тырмытöмторъяс лыд сертиыс.

оценка оценкалöн шöр подувъяс
содержание да сёрни грамотность
«5» 1. Уджыслöн содержаниеыс тырвыйö лöсялö
темаыслы.
2. Абуöсь фактическöй öшыбкаяс.
3. Содержаниесö восьтöма сьöрсьöн-
бöрсьöн.
4. Уджас вöдитчöма озыр кывворöн, уна
сикас синтаксис тэчасöн.
5. Текстыс лöсялö стиль да выразительность
боксяньыс.
Вермас лоны вöчöма:
1 орфография, либö 1 пункту-
ация, либö 1 грамматика öшыбка.
«4» 1. Уджыслöн содержаниеыс тырвыйö лöсялö
темаыслы.
2. Эмöсь неыджыд фактическöй
3. Мöвпъяс сьöрсьöн-бöрсьöн восьтöмын
эмöсь неыджыд торкöмъяс.
4. Гижöдас озыр кыввор да грамматика
тэчасыс.
5. Текстыс лöсялö стиль да тырмымöн
выразительнöй.
2 орфография да 2 пунктуация
öшыбка, либö 1 орфография да 3
пунктуация öшыбка, либö 4
пунктуация öшыбка, абуöсь кö
орфография öшыбкаяс, а сiдзжö
2 грамматика öшыбка.
«3» 1. Уджас эмöсь темасьыс кежöмъяс.
2. Медшöр визьыс уджыслöн правильнöй, но
сэнi эмöсь торъя фактическöй
3. Мöвпсö сьöрсьöн-бöрсьöн висьталöмын
эмöсь öткымын торкöмъяс.
4. Кывворыс гöль, синтаксис тэчасъясыс öти
сикасаöсьджык.
5. Уджыс оз дзик лöсяв стиль боксяньыс,
сёрниыс абу выразительнöй.
пунктуация öшыбка, абуöсь
орфография öшыбкаяс.
«2» 1. Уджыс оз лöсяв темаыслы.
2. Эм уна фактическöй тырмытöмтор.
3. Торкöма мöвпъясыслысь сьöрсьöн-
бöрсьöн мунöмсö, абуöсь мöвпъяс костас
йитöдъясыс.
4. Зэв гöль кывворыс, уджсö гижöма
дженьыдик öти сикаса сёрникузяясöн,
кывъяснас вöдитчöма кужтöг.
5. Торкöма текстыслысь стильсö.
орфография да 9 пунктуация
пунктуация öшыбка, а сiдз жö 7
грамматика öшыбка.
«1» Гижöд сюрöсас 6-ысь унджык тырмытöмтор
да 7-ысь унджык тырмытöмтор сёрни
лöсьöдöмас.
Уджас 7-ысь унджык
орфография, 7-ысь унджык
пунктуация, 7-ысь унджык
грамматика öшыбка.

21. фкгос(коми кыв 5 9 кл.) родной

Recommended

Recommended

More Related Content

More from rassyhaev

More from rassyhaev (20)

21. фкгос(коми кыв 5 9 кл.) родной